مشخص‌ترین وجهه شهر معماری خاص کویری آن است. بادگیرها، مناره‌ها و گنبدها مشخص‌ترین جنبه ظاهری معماری شهر است. در این معماری از بادگیر برای گرفتن جریان باد و خنک‌کردن فضای ساختمان به کار می‌رفته‌است.
بافت و ساخت معماری ویژهٔ منطقهٔ یزد از بارزترین نمونه‌های معماری خاص اقلیم‌های گرم و خشک در جهان است. تناسب آن با نیازها و شرایط اقلیمی- فرهنگی مردم منطقه، گذشته از زیبایی خاص این معماری، از ویژگی‌های آن است. در مرکز هر محله معمولاً حمام، بازارچه، آب انبار، مسجد، حسینیه، لرد، کارگاه‌های کوچک، جوی آب (برای دسترسی به قنات) قرار دارد که بسیاری از این امکانات هنوز پا برجا هستند.
بادگیر
خانه‌های قدیمی در جهت قبله ساخته شده‌اند. با این جهت گیری فضاهای تابستانی و اتاق‌های زمستانی به طرزی مفید پیرامون حیاط مرکزی قرار می‌گیرند.
حیاط مرکزی اصلی ترین فضای خانهٔ یزدی است. حوض آب در وسط حیاط قرار گرفته‌است و باغچه‌ها دور تا دور آن با درختانی که نیاز کمی به آب دارند همچون اَنار، اَنگور، اَنجیر و پسته که علاوه بر سبزی خانه و تامین سایه و خنکی هوا از خشکی هوا نیز می‌کاهد. در مكتب معماري یزد(حرمت) و ( حجاب) يك اصل تلقي مي شود. حريم خانواده از ***** سمعي و بصري به دور است. هيچ خانه اصيل يزدي را نمي توان يافت كه ديد نامحرم به درون آن ممكن باشد. هشتي، كرياس، دالان و ديوارهاي بلند، نحوه آرايش و سازماندهي فضاهاي گوناگون دورادور حياط به گونه اي است كه مفهموم ( حجاب) را به كاملترني وجه نشان مي دهد، به نحوي كه ساكنان خانه به دور از چشم اغيار در آرامش ، آسايش، امنيت و ايمني زندگي مي كنند. اين شيوه طراحي، در عين حال، در تابستانهاي گرم حداكثر سايه را در خانه فراهم مي كند. اتخاذ روشهاي ساختماني مناسب، انتخاب مواد و مصالح سازگار با اقليم، همچون نما سازي با ( سيم گل) و دم گيري گچي، زيبايي، آسايش، دوام و... به ارمغان مي آورد. اتاق مهمانخانه در معماري مسكوني يزد سمبل احترام و بزرگداشت ميهمان بوده است. در خانواده هايي كه از تمكن مالي برخوردار بوده اند و يا به اقتضاي شغل صاحبخانه، حياط ويژه و مستقلي براي ميهمان در نظر مي گرفتند، اين حياطهاي اختصاصي به ( بيروني) معروفند كه در مقايسه با ( اندروني) به معناي فضاي كاملا خصوصي اهل خانه تفكيك و تميزند. خانه هاي تجاري و روحانيون رده بالا به لحاظ ضرورتهاي شغلي داراي بيروني و اندروني بوده است. خانه ملك التجار، خانه شفيع پور ( ميرزا شفيع)، خانه لاريها، خانه ايت الله صدوقي، خانه آسيد هاشم آقا ( نجفي يزدي)، خانه مرتاض ( علی آقا شیرازی)از اين نمونه است. از جمله نمونه‌های بارز معماری قرنهای گذشته محلهٔ فهادان یا یوزداران است که در گویش محلی جنگل یا محل یوزاران نامیده می‌شود. قدمگاه منسوب به امام رضا نیز در این گذر واقع شده‌است.
اقلیت‌های دینی نظیر یهودیان بیشتر در محله یهودی‌ها در سمت جنوب مسجد جامع ساکن هستند و کنیسه‌ای دارند. زرتشتیان نیز از جمله در محلّهٔ عیش آباد، محلّهٔ نعیم آباد، کوچهٔ بیوک، محلّه نرسی آباد، محلّهٔ اَهَرستان ساکن هستند.یزد - ویکی‌پدیا
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)