نويسنده:حجت الاسلام احمد لقمانی

اگر امام حسین‏علیه السلام به تمامی حوادث آینده آگاهی داشت، چگونه با پای خود، خویشتن را در هلاکت انداخت؟ !
آیا شیوه حضرت با آیه «لاتلقوا بایدکم الی التهلکة‏» ; خود را با دستان خویش در هلاکت نیندازید، سازگار است؟ یا آن که مصداقی برای خودکشی محسوب می‏شود؟ به‏راستی آگاهی امام از غیب و رسالت آن حضرت در استفاده از این علم در عرصه‏های مختلف عاشورا و کربلا چگونه بوده است؟
واقعه عاشورا رخدادی است که تاریخ اسلام و بلکه تاریخ بشریت مانندی برای آن سراغ ندارد . جایگاه بلند این حماسه، آن را به صورت رویدادی جاودانه همانند خورشید درخشانی برتارک تاریخ و فرهنگ بشری درآورده است; به گونه‏ای که با وجود دستان تحریفگر، از چنان عمق و غنایی برخوردار است که تا فرجام تاریخ، پیام‏آور ارزش‏های والای انسانی و الهام‏بخش انسان‏های آزاد و خداجو خواهد بود .
افزون بر جلوه عاطفی عاشورا که در آن مظهر عشق به خدا، تسلیم محض در برابر او و سمبل قیام در راه دین و آزادی خواهی و شهادت‏طلبی نمایان است، جلوه عقلانی و خرد ورزانه‏ای نیز به گونه‏ای پیدا و پنهان در سراسر حماسه حسینی می‏توان به دست آورد .
بی‏شک با چنین نگرشی علاوه بر چشم دل، با چشم عقل و خرد نیز به این واقعه می‏توان نگریست و نگرشی جامع‏تر و گسترده‏تر به آن داشت .
از سوی دیگر، تحلیل عقلانی نهضت‏حسینی به همان اندازه که پربها و ارزشمند است، پرخطر و پیچیده است; زیرا نگاهی جامع و برگرفته از اصول و معارف کلامی می‏طلبد تا نظریه‏هایی تمام عیار با ایجاد هماهنگی بین عناصر و مؤلفه‏های گوناگون پژوهش به گونه‏ای در خور و شایسته ارایه شود .
به یقین دو رهیافت تاریخی و کلامی در تحلیل و تحقیق رخداد عاشورا، از عوامل بسیار مهم و تاثیرگذاری است که هریک، ما را در دست‏یابی به نظریه‏های جامع و معرفت‏آفرین مدد می‏رساند .
ناگفته پیداست که این دو نگرش در ترابط و تعامل کامل با یکدیگرند و نتایج هرکدام می‏تواند در دیگری مؤثر افتد و به تکمیل و تنقیح آن یاری رساند .
ضعف و نارسایی این دو، نزد صاحب‏نظران موجب پدید آمدن چنین اعتقادی می‏شود که امام‏علیه السلام به زمان و مکان شهادت خویش علم تفصیلی نداشته و از ابتدا به قصد منزل گزیدن در کربلا و رفتن به سوی شهادت حرکت نکرده است! این افراد برای تایید سخن خود، مساله اعزام مسلم بن عقیل به کوفه از سوی امام‏علیه السلام و حرکت‏حضرت بر اساس گزارش مسلم را از آمادگی کوفیان و فرازهایی از گفت‏وگوهای امام با اطرافیان که بیانگر عزم او بر سفر به کوفه است، مطرح می‏کنند .
اما آنان که از ابعاد کلامی و تاریخی نهضت‏سرخ حسینی آگاهی دارند، معتقد به علم تفصیلی امام‏علیه السلام نسبت‏به حوادث کربلا هستند و اعلام زمان و مکان شهادت امام‏علیه السلام از سوی پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم و همچنین علم امام و اهل‏بیت او به جزئیات حوادث عاشورا را، دلیلی بر این مدعا می‏دانند .
این دسته از اندیشمندان سخنانی از امام حسین‏علیه السلام مطرح کرده‏اند که در آنها آینده خونبار خود و اصحاب به گونه‏ای روشن آشکار شده است; همانند این سخن حضرت که می‏فرماید:
«من کان باذلا فینا مهجته و موطنا علی لقاء الله نفسه فلیرحل معنا فانی راحل مصبحا ان شاء الله‏» (1)
و یا در جای دیگری می‏فرمایند:
«خط الموت علی ولد آدم فخط القلاده علی جید الفتاة‏» (2)
از مجموع عبارات این خطبه چنین فهمیده می‏شود که امام قبل از خروج از مکه، فرجامی برای این سفر جز شهادت خود و یارانش نمی‏دید . و حتی عبارت «گویا می‏بینم که گرگ‏های بیابان اعضای بدنم را میان نواویس و کربلا پاره پاره می‏کنند» (3) گواه آن است که امام‏علیه السلام به خوبی از شهادت خود و محل آن با خبر بوده است .
صریح‏تر از این سخنان، نامه حضرت، هنگام حرکت از مکه است: