برخی بر این اعتقاد نادرست پافشاری می‌کنند که معصومین (علیهم السلام) شفاعت پیروانشان را بر عهده خواهند گرفت هر چند که غرق گناه باشند و این امر تا حدودی الهام گرفته از مسیحیت تحریف شده است که معتقدند عیسی (علیه السلام) کشته شد تا گناهان پیروانش بخشیده شود.
گناه کوچک مرد
از این رو تبیین مفهوم صحیح شفاعت و ابعاد و شرایط آن برای جلوگیری از انحرافات عقیدتی و در افتادن به دام خرافات امری ضروری است.
شفاعت اولیای الهی در روز قیامت، متوقف بر شرایطی است که در همین دنیا باید آن شرایط را به دست آورد.
در آیات و روایات، برای هیچ فرد یا گروهی، تضمین نشده است که حتماً مورد شفاعت قرار می‌گیرند؛ بلکه صفات و ویژگی‌های کلی کسانی که از این نعمت بهره‌امند و یا محرومند، بیان شده است. بر اساس آیات و روایات، شرایط شمول شفاعت نسبت به بنده گنه کار، عبارتند از:
1. رضایت خداوند
شفیعان، واسطه فیض خدا هستند و به همین جهت، شرط اصلی و اساسی شفاعت، این است که مورد رضایت و پسند خداوند باشد.
شفیعان، کسانی هستند که خداوند، آنان را برای این کار پسندیده و به آنان اجازه شفاعت داده است. قرآن کریم می‌فرماید: 'در آن روز، شفاعت کسی سودمند نیست؛ مگر آن کسی که خدای رحمان به او اجازه دهد'. (طه، آیه 109.)
کسانی مورد شفاعت قرار می‌گیرند که در دنیا، ارتباط روحی و معنوی خاصی بین آنان و شافعان برقرار شده باشد؛ کسانی که نسبت به اولیای الهی، محبت و مودّت دارند و در دنیا، تحت جذبه هدایت گری آنان قرار گرفته، هم فکر، هم عقیده و همراه ایشان بوده‌اند، در آخرت نیز مورد شفاعت آنان قرار می‌گیرند
از سوی دیگر شفاعت شوندگان نیز باید مورد رضایت و پسند خداوند باشند؛ یعنی شفاعت در حق کسانی مؤثر خواهد شد که در دنیا در مسیر اطاعت، بندگی و رضایت خداوند قرار داشته باشند. قرآن کریم می‌فرماید: 'و شفیعان، شفاعت نمی‌کنند، مگر برای کسی که مورد رضایت و پسند خداوند باشد'.(انبیاء، آیه 28)
در حقیقت، شفاعت، تجلّی اراده و خواست خداوند، مبنی بر بخشش و آمرزش بندگانی است که در دنیا عقیده و عملشان مورد رضایت خداوند بوده است؛ هرچند دچار خطا و لغزش نیز شده‌اند و شفاعت، پاداشی در حق آنان است.
2. حفظ اصل ایمان
کسانی مورد شفاعت قرار می‌گیرند که به سبب گناهان، اصل ایمانشان به خطر نیفتاده باشد. به همین جهت، در منابع دینی، چنین آمده است که کافر، مشرک و منافق، در روز قیامت، مورد شفاعت قرار نمی‌گیرند.
رسول اکرم صلی الله علیه وآله فرموده است: 'شفاعت، برای تردیدکنندگان، مشرکان و کافران نیست؛ بلکه برای مؤمنان یکتاپرست است'(میزان الحکمه، ج 4، ص 1472)
3. عمل به دستورات دینی
بر خلاف آن چه که برخی گمان می‌کنند که وعده به شفاعت، موجب تشویق افراد به ارتکاب گناه و سر باز زدن از مسئولیت می‌شود، شرط شفاعت، عمل به دستورات دین و اطاعت از خدا و رسول و امامان معصوم علیهم السلام ذکر شده است.
گنه کارانی مورد شفاعت قرار می‌گیرند که مطیع دستورات خدا، پیامبر (صلی الله علیه وآله) و اولیای دین باشند؛ یعنی درست کسی که روش عملی او اطاعت از خدا و عمل به وظایف و مسئولیت‌های دینی بوده، اما گاهی هم دچار لغزش و خطا شده است، شایستگی دریافت رحمت الهی را در آخرت خواهد داشت.
امام صادق علیه السلام می‌فرماید: ' هرکس دوست دارد شفاعت در مورد او سودمند واقع شود، باید درصدد جلب رضایت خداوند برآید. بدانید که هیچ کس، رضایت خداوند را جلب نخواهد کرد، مگر با اطاعت از خدا و پیامبر و اولیای الهی از آل محمد علیهم السلام'.( بحار الانوار، ج 75، ص 220) این روایت ضمن بیان شرط اساسی شفاعت (رضایت خداوند)، راه جلب خشنودی او را عمل به دستورات دین دانسته است.
شفاعت
از دیدگاه قرآن کریم، علت این که شفاعت به حال برخی از اهل دوزخ سودی نمی‌بخشد، عدم پای بندی آنان به احکام و وظایف دینی است:' از اهل دوزخ سوال می‌کنند که: چه چیزی شما را جهنمی کرد؟ می‌گویند: ما از نمازگزاران نبودیم و بینوا را اطعام نمی‌کردیم و با اهل باطل، همراه و هم صدا بودیم و روز پاداش را دروغ می‌انگاشتیم تا این که مرگ ما فرا رسید؛ پس شفاعت شافعان، به حال آنان، سودی نمی بخشد'.( مؤثر ، آیات 42 - 48)
اهمیت عمل به احکام و وظایف دینی، به حدی است که در مواردی، حتی سبک شمردن و اهمیت ندادن به آن، موجب محرومیت از شفاعت می‌شود. رسول اکرم (صلی الله علیه وآله) فرموده است: 'شفاعت من به کسی که نمازش را سبک بشمرد، نمی رسد'. (میزان الحکمه، ج 4، ص 1472)
4. رابطه معنوی شفاعت شونده و شفیعان
کسانی مورد شفاعت قرار می‌گیرند که در دنیا، ارتباط روحی و معنوی خاصی بین آنان و شافعان برقرار شده باشد؛ کسانی که نسبت به اولیای الهی، محبت و مودّت دارند و در دنیا، تحت جذبه هدایت گری آنان قرار گرفته، هم فکر، هم عقیده و همراه ایشان بوده‌اند، در آخرت نیز مورد شفاعت آنان قرار می‌گیرند.
در حقیقت، یکی از حکمت‌هایی که سبب شد تا خداوند، اولیای الهی را در روز رستاخیز، واسطه و شفیع مغفرت و بخشش خود، به این افراد قرار دهد، همین رابطه معنوی و سنخیتی است که در دنیا میان آنان برقرار بوده است. زیرا این محبت، موجب تقویت رابطه معنوی با آنان می‌شود.
در روایات آمده است که کسی که ذریه و فرزندان رسول اکرم را آزار دهد، مورد شفاعت آن حضرت نخواهد بود. پیامبر می‌فرماید: ' به خدا سوگند! برای کسانی که فرزندان و ذریه ام را آزار کرده باشند، شفاعت نمی کنم
محبت حقیقی، محب را شیفته محبوب کرده، موجب همسانی در عقاید، اخلاق و سلیقه‌ها می‌شود.
محبت و مودّت حقیقی نسبت به پیامبر اکرم و امامان (علیهم السلام)، مانع ارتکاب گناه و دل بستگی‌ها و وابستگی‌های کاذب می‌شود. بر این اساس، محبت اولیای الهی، یکی از شرایط شفاعت آنان است تا انسان در پرتو آن محبت، از مغفرت، رحمت و لطف الهی بهره‌امند شود.
در منابع دینی، چنین آمده است:
- 'عالم برای کسانی که با هدایت او ره یافته‌اند، شفاعت می کند.'(میزان الحکمه، ج 4، ص 1475)
- 'امامان معصوم علیهم السلام برای شیعیان و پیروان خود شفاعت می کنند.'
- «کسانی که حلقه ارتباط و اتصال به اولیای الهی را گسسته و ولایت امامان را نپذیرفته‌اند، مورد شفاعت آنان قرار نمی‌گیرند».(بحارالانوار، ج 8، ص 736)
به همین جهت در روایات آمده است که کسی که ذریه و فرزندان رسول اکرم را آزار دهد، مورد شفاعت آن حضرت نخواهد بود. پیامبر می‌فرماید: ' به خدا سوگند! برای کسانی که فرزندان و ذریه ام را آزار کرده باشند، شفاعت نمی کنم'.( امالی، ص 370)
بنا بر این بر خلاف تصور رایج مبنی بر این که شفاعت با سببیت در تضاد است باید گفت که شفاعت خود یکی از مصادیق قانون سببیت بوده و شخص متوسل در واقع می‌خواهد به سبب شفیع که نزدیک‌تر به خداست ، از سبب دورتر یعنی عقاب جلوگیری کند.
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)