تاثیر زبان پارسی بر زبان ترکی و تاثیر فرهنگ و ادبیات ایران بر ترکیه
پیش گفتار :
دكتر احمد كانار در فرهنگ معروف تركي – فارسي خود در مقابل آنكارا مي نويسد: آنقره، انگور و در مقابل آنكارالي: انگوري، اهل انگور.
اما اين تنها واژه فارسي راه يافته به تركي استانبولي نيست كه بر تارك پايتخت تركيه مي درخشد، به بركت حضور مولانا در تركيه ، تركي آناتولي نيمي از واژگان خود را از فارسي عاريت مي گيرد و از ياد نبريم كه مستشرقين به اين كشور "ايران خارجي" مي گويند. ايراني كه آن را نه آتاتورك بلكه مولانا بنا كرده است.در ادامه به يك هزارم واژگاني كه از زبان فارسي به تركي استانبولي رسوخ و رسوب كرده اشاره مي شود :
atesh آتش
nilufer نيلوفر
alev الو، آتش
badem بادام
mehtap مهتاب
avare آواره
derbeder دربه در
chare چاره
penjere پنجره
divar ديوار
siah سياه
bichare بي چاره
ash آش
chorba شوربا
arzu ميل ، آرزو
avaz آواز
avize آويزه ، چلچراغ
azad آزاد
bizar بي زار
gunah-bigunah گناه- بي گناه
bostan بوستان
zira زيرا
chunku چونكه
jip جيب
jam جام ، شيشه
shushe شيشه
jivanmert جوانمرد
jivan جوان
chakal شغال
chaydan قوري
bent بند
bahche باغچه
bahchivan باغچه بان
baht بخت
bahtiyar بختيار
bazubent بازوبند
tane دانه
chift جفت
damat داماد
dert درد
gam غم
gul گل رز
كلمات و تركيباتي كه از فارسي گرفته شده اند و در معناي ديگري به كار مي روند و يا آنكه در فارسي امروز ديگر چنين كاربردي رايج نيست :
chanta چنته به معناي كيف
chapraz چپ- راست به معناي صليب
abdest آب دست در معناي وضو
abdestane آب دست خانه ، محل وضو
beraber برابر: باهم بودن
chirkin چركين: زشت
gench گنج: جوان
nazik نازك: آدم با احساس
sahta ساخته: تقلبي
hasta خسته بيمار
hastane خسته خانه: بيمارستان
kar كار: سود و فايده
digerkan ديگر خواهي
cheyrek چهار- يك: يك چهارم
endishe انديشه: ترس
ainali آينه اي: زيبارو
tirendaz تيرانداز: خوش تيپ
chilekesh چله كش: زحمت كش ، بدبخت
gom گم، كسي را در زير خاك گم كردن ، مراسم تدفين
كلمات فانتزي كه معمولا معادل تركي دارند اما تركان علاقه مندند از آنها استفاده كنند مانند :
endam /gerdan/ buse/ dilber /chehre/ hazan /derya /destan/ dostane]
براي درك عمق و گستردگي كاربرد واژگان فارسي در تركي استانبولي اشاره به برخي اسامي افراد، روزها، ماهها، دستگاههاي موسيقي خالي از لطف نخواهد بود.
الف: اسامي افراد: در تركيه تركان علاقه دارند براي مردان از نام هاي عربي و براي زنان از نام هاي فارسي استفاده كنند :
bulent بلند
derya دريا
gulten گل تن
mujde مژده
ب: اسامي روزهاي هفته ، ماهها و فصول :
Pazar بازار، يكشنبه
Pazartesi يك روز بعد از" بازار" دوشنبه
charshamba چهارشنبه
pershembe پنجشنبه
hafta هفته
nisan نيسان
bahar بهار
son bahar آخرين بهار، پاييز
nevruz نوروز
پ: دستگاهها ، گروهها و كاست هاي موسيقي :
rastgah راست گاه
dugah دوگاه
sazinehavend ساز نهاوند
hemavaz هم آواز
ت: كلماتي كه تغيير فونتيكي زيادي داشته اند و تقريبا از مسير خود خارج شده اند اما هنوز قابل بازيابي هستند :
ahir- mirahir آخور ، ميرآخور
menekshe بنفشه
selvi سرو
chuval چال، گودال
fistik پسته
got گيتي
durbun دوربين
merdivan نردبان
chapul چپاول
اگر بخواهيم لغات عربي با كاربرد مشترك در فارسي و تركي را نيز وارد بحث كنيم دايره مطابقت و اشتراكات اين دو زبان بيش از پيش خواهد بود اما جالب آنكه تركان همان رفتاري را با واژگان عربي دارند كه يك فارس زبان . گويي فارس زبان ها از كلمات عربي گرته برداري كرده، آنها را تغيير داده و پس از گذراندن از صافي ذهن خود در اختيار تركان قرار داده اند.
بررسي دقيق تر اين مسئله نشان مي دهد انبوه واژگان عربي نه به دليل همنشيني تركان و اعراب بلكه از طريق پروسه انتقال مفاهيم فرهنگي و به ويژه ادبي و ديني از ايران به عثماني رفته است. به عنوان نمونه به واژگان و تركيبات زير توجه كنيد :
ث: واژگاني كه ريشه آنها عربي است اما در ادبيات فارسي تغيير ماهيت داده اند :
amjazade عموزاده
akitname عقد نامه
bedava بي دعوا: مجاني
emirber امربر: فرمان بردار
ezjumle ازجمله
helalzade حلال زاده
arifane عارفانه
jefakesh جفا كش
ibadetgah عبادتگاه
sirgah سرگاه ، محل اسرار، نام هتلي معروف درآنكارا
نتیجه گیری و ارزیابی نهایی:
اين كلمات تنها قطره از درياي هزاران واژه فارسي است كه در زبان تركي استانبولي بكار ميرود.براساسي بررسي هاي پروفسور محرم ارگين 7000 واژه فارسي در زبان تركي استانبولي بكار برده مي شود.حال اين موضوع را در مورد زبان تركي آذري در نظر بگيريد.
علی الاصول نمی توان تاثیر زبانها بر یکدیگر را انکار نمود، چه تاثیر زبانها و نیاين كلمات تنها قطره از درياي هزاران واژه فارسي است كه در زبان تركي استانبولي بكار ميرود.براساسي بررسي هاي پروفسور محرم ارگين 7000 واژه فارسي در زبان تركي استانبولي بكار برده مي شود.حال اين موضوع را در مورد زبان تركي آذري در نظر بگيريد.
علی الاصول نمی توان تاثیر زبانها بر یکدیگر را انکار نمود، چه تاثیر زبانها و نیم زبانهای بومی بر یکدیگر و یا تاثیر زبانهایی که امروزه هویتی مستقل دارند مانند فارسی، عربي و ترکی . این تاثیر به خودی خود نمی تواند ضعف پنداشته گردد، اگر به آن از دریچه زبان شناسانه نگریسته شود.
یکی اساتید برجسته ایران شناس دانشگاه استامبول که سرپرست موزه ی آثار و کتب خطی در استامبول نیز می باشد در خصوص تاثیر زبان فارسی بر زبان ترکی می گوید :
حداقل 30 درصد واژگان زبان ترکی از زبان فارسی است، ضمن اینکه تاثیر دوران هخامنشی و ساسانی بر اسلامبول، بی تردید بر زبان ترکی اثر درخشانی داشته است به ترتیبی که بدون شناخت ایران شناخت ترکیه غیر قابل امکان است و افسوس که چرا با تغییر خط، از آثار درخشان ایران بی بهره اند.
ایشان در جایی دیگر می گوید، بدون ایران نمی توانیم تاریخ ترکیه را بررسی و تحلیل کنیم. ترکیه ( عثمانی) بدون بخش ایرانی آن ناقص و غیر مفهوم بوده و بدون فرهنگ ایران ترکیه به موجودی ناقص مانند می گردد.
از طرفی بخش مهمی از آثار خطی ترکیه فارسی و مربوط به ایران است، مانند اشعار مولوی که فارسی و ایرانی است. آثار خط و نقاشی ها و کاشی کاری ها همه به خط ایرانی است و.... همه همه تاثیر این فرهنگ شگرف بر ترکیه را نشان میدهد.
م زبانهای بومی بر یکدیگر و یا تاثیر زبانهایی که امروزه هویتی مستقل دارند مانند فارسی، عربي و ترکی . این تاثیر به خودی خود نمی تواند ضعف پنداشته گردد، اگر به آن از دریچه زبان شناسانه نگریسته شود.اين كلمات تنها قطره از درياي هزاران واژه فارسي است كه در زبان تركي استانبولي بكار ميرود.براساسي بررسي هاي پروفسور محرم ارگين 7000 واژه فارسي در زبان تركي استانبولي بكار برده مي شود.حال اين موضوع را در مورد زبان تركي آذري در نظر بگيريد.
علی الاصول نمی توان تاثیر زبانها بر یکدیگر را انکار نمود، چه تاثیر زبانها و نیم زبانهای بومی بر یکدیگر و یا تاثیر زبانهایی که امروزه هویتی مستقل دارند مانند فارسی، عربي و ترکی . این تاثیر به خودی خود نمی تواند ضعف پنداشته گردد، اگر به آن از دریچه زبان شناسانه نگریسته شود.
یکی اساتید برجسته ایران شناس دانشگاه استامبول که سرپرست موزه ی آثار و کتب خطی در استامبول نیز می باشد در خصوص تاثیر زبان فارسی بر زبان ترکی می گوید :
حداقل 30 درصد واژگان زبان ترکی از زبان فارسی است، ضمن اینکه تاثیر دوران هخامنشی و ساسانی بر اسلامبول، بی تردید بر زبان ترکی اثر درخشانی داشته است به ترتیبی که بدون شناخت ایران شناخت ترکیه غیر قابل امکان است و افسوس که چرا با تغییر خط، از آثار درخشان ایران بی بهره اند.
ایشان در جایی دیگر می گوید، بدون ایران نمی توانیم تاریخ ترکیه را بررسی و تحلیل کنیم. ترکیه ( عثمانی) بدون بخش ایرانی آن ناقص و غیر مفهوم بوده و بدون فرهنگ ایران ترکیه به موجودی ناقص مانند می گردد.
از طرفی بخش مهمی از آثار خطی ترکیه فارسی و مربوط به ایران است، مانند اشعار مولوی که فارسی و ایرانی است. آثار خط و نقاشی ها و کاشی کاری ها همه به خط ایرانی است و.... همه همه تاثیر این فرهنگ شگرف بر ترکیه را نشان میدهد.
یکی اساتید برجسته ایران شناس دانشگاه استامبول که سرپرست موزه ی آثار و کتب خطی در استامبول نیز می باشد در خصوص تاثیر زبان فارسی بر زبان ترکی می گوید :
حداقل 30 درصد واژگان زبان ترکی از زبان فارسی است، ضمن اینکه تاثیر دوران هخامنشی و ساسانی بر اسلامبول، بی تردید بر زبان ترکی اثر درخشانی داشته است به ترتیبی که بدون شناخت ایران شناخت ترکیه غیر قابل امکان است و افسوس که چرا با تغییر خط، از آثار درخشان ایران بی بهره اند.
ایشان در جایی دیگر می گوید، بدون ایران نمی توانیم تاریخ ترکیه را بررسی و تحلیل کنیم. ترکیه ( عثمانی) بدون بخش ایرانی آن ناقص و غیر مفهوم بوده و بدون فرهنگ ایران ترکیه به موجودی ناقص مانند می گردد.
از طرفی بخش مهمی از آثار خطی ترکیه فارسی و مربوط به ایران است، مانند اشعار مولوی که فارسی و ایرانی است. آثار خط و نقاشی ها و کاشی کاری ها همه به خط ایرانی است و.... همه همه تاثیر این فرهنگ شگرف بر ترکیه را نشان میدهد.
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)