فرار زمين از آخرين عصر يخبندان

[M.A.H.S.A]

عصر يخبندان دوراني است كه همراه با گرم.تر شدن زمين، زمينه پيدايش تمدن.هاي انساني هموار شده است و از اين.رو مطالعه آن براي دانشمندان هميشه مملو از جذابيت بوده است.فرمول تقريبا پذيرفته.شده.اي براي بخشي از فرآيند پايان آخرين عصر يخبندان و آغاز دوران گرم.تر زمين ارائه شده است كه براساس آن صفحات يخي در نيمكره شمالي زمين با سرعتي عجيب شروع به فروريختن و ذوب شدن كرده و گرماي قابل توجهي به سمت قسمت.هاي جنوبي سرايت مي.كند. اكثر دانشمندان بر اين باورند كه اين فرآيند تحريك.كننده در قالب چرخش دايره.اي شكل روي داده كه در نتيجه آن پرتوهاي بيشتري از نور خورشيد در سراسر نيمكره شمالي زمين منتشر شده و يخ.ها با سرعت قابل توجهي ذوب شده.اند، اما در اين ميان نيمكره جنوبي زمين چگونه با آخرين عصر يخبندان خداحافظي كرده است؟

براي ارائه پاسخي روشن به اين معماي بزرگ، گروهي از دانشمندان جستجوي دقيقي در تغييرات جهاني مربوط به جريان بادها داشته.اند. پيشنهاد نهايي آنها اين است كه زنجيره.اي از حوادث كه نطفه شكل.گيري آنها با ذوب شدن يخ.هاي عظيم نيمكره شمالي در حدود 20 هزار سال پيش همراه بوده علت اصلي چنين امري است. صفحات يخي در حال ذوب تاثير قابل توجهي در شكل.گيري دوباره كمربند بادهاي زمين داشته و جريان هواي گرم و آب.هاي نيمكره جنوبي زمين را تحت.تاثير قرار داده.اند. در نتيجه اين فعل و انفعالات دي.اكسيدكربن قابل توجهي از اعماق اقيانوس.ها خارج و راهي اتمسفر زمين شده و به دنبال آن زمين گرم.تر از گذشته شده است. اما اكنون اين پرسش مطرح مي.شود كه اين نظريه به ظاهر منطبق با منطق چگونه و با تكيه بر چه داده.هايي ارائه شده است؟ طي سال.هاي اخير گروه.هاي مختلفي از دانشمندان به بررسي بخش.هايي از اين موضوع پرداخته.اند. باب اندرسون از دانشگاه كلمبيا كه يكي از اعضاي اين تيم تحقيقاتي به شمار مي.آيد، مي.گويد: براي اين منظور از اطلاعاتي كه در سال.هاي اخير درخصوص وضعيت آب و هواي جهان در زمان حال و گذشته به دست آمده استفاده كرده.ايم. حجم قابل توجهي از اين اطلاعات از درون غارها و عناصري كه در شكل.گيري اين عوارض جغرافيايي نقش داشته.اند به دست آمده است. البته آنها به سراغ هسته.هاي يخي در مناطق قطبي و داده.هاي مربوط به آنها نيز رفته و در عين حال در نمونه.برداري.هاي مربوط به اعماق درياها و اقيانوس.ها نيز غافل نبوده.اند. زنجيره.اي از اين داده.ها به دانشمندان كمك كرده است تا براي حل معماي خارج شدن زمين از آخرين عصر يخبندان گام.هاي بلندي بردارند. باب اندرسون مي.گويد: پروژه اخير ما در حقيقت زنجيره تنگاتنگي از طيف گسترده.اي از تحقيقات است كه توانسته.ايم از دل آنها به توضيح قانع.كننده.اي براي گرم شدن زمين پس از آخرين عصر يخبندان و سرايت آن از نيمكره شمالي به قسمت.هاي جنوبي دست پيدا كنيم.دانشمندان با اشاره به يافته.هاي اخير اين تيم تحقيقاتي مي.گويند: اكنون مي.توان تصوير نسبتا روشني از وجود نوعي ارتباطات وسيع در سيستم جوي زمين داشت. اين سيستم گسترده كه در نهايت به خارج شدن زمين از آخرين عصر يخبندان منجر شده است در حال حاضر نيز فعال است و نكته جالب توجه اين است كه به احتمال قريب به يقين در تغييرات جوي كه در آينده زمين روي مي.دهند نيز نقش چشمگيري ايفا خواهد كرد.

زمين در اسارت چرخه عصر يخبندان

مطالعات دانشمندان نشان مي.دهد زمين به طور متناوب هر يكصد هزار سال وارد يك عصر يخبندان مي.شود. اين فرآيند به واسطه تغييري است كه در جهت قرار گرفتن زمين نسبت به خورشيد روي مي.دهد و از آن در علوم نوين به چرخه.هاي ميلانكوويچ ياد مي.شود. در اوج آخرين عصر يخبندان كه به زماني حدود 20 هزار سال پيش بازمي.گردد و همزمان با وقوع تغييراتي در جهت قرار گرفتن زمين نسبت به خورشيد مناطقي از جهان همچون نيويورك، بخش.هاي عظيمي از اروپا و آسيا در زير لايه قطوري از يخ مدفون شدند، اما بتدريج و با ادامه اين تغيير موضع پرتوهاي بيشتري از نور خورشيد به نيمكره شمالي زمين تابيده شد و در نتيجه صفحات عظيم يخي شروع به ذوب شدن كردند. در ادامه اين فرآيند كوه.هاي عظيم يخي و همچنين جريان آب.هاي تازه راهي اقيانوس اطلس شمالي شدند.اما دقيقا از همين دوران است كه سرنوشت عجيبي براي زمين رقم مي.خورد. در حالي كه شايد چندان منطقي به نظر نرسد، اما در همين دوران تحولاتي در منطقه گرينلند و اروپاي شمالي روي مي.دهد كه نتيجه آن چيزي نبود جز شكل.گيري توده.هاي عظيم يخي. تحقيقات نشان مي.دهند در حالي كه منطقه اطلس شمالي در محاصر سرما و يخبندان شديد قرار گرفته بود، بادهاي حاره.اي حال و هواي متفاوتي در قسمت.هاي پايين.تر ايجاد كرده بودند به طوري كه دانشمندان از آب و هواي نسبتا خشك در منطقه آسيا و توده.هاي جوي باراني در مناطق وسيعي از برزيل خبر مي.دهند. به اين ترتيب در حالي كه نيمكره شمالي و بخصوص اطلس شمالي در يخ و سرما قرار داشت، نيمكره جنوبي آب و هوايي كاملا متفاوت را سپري مي.كرد.دانشمندان گرم شدن زمين و خروج از آخرين عصر يخبندان را رويدادي شگفت.انگيز مي.دانند. آنها از مدت.ها پيش بر اين باور بوده.اند كه دي.اكسيدكربن نقش اساسي در تحولات زمين.شناختي آخرين عصر يخبندان ايفا كرده است، اما همواره از ارائه توضيحي منطقي براي گرمايش نيمكره جنوبي عاجز بوده.اند. اكنون به نظر مي.رسد درك دانشمندان از آخرين عصر يخبندان كامل.تر از گذشته شده باشد، عصري كه گرچه در مقايسه با ساير دوره.هاي زمين.شناسي فاصله زماني كمي با آن داريم اما هنوز هم مملو از ناشناخته.هاست.