جغرافياي آبها
جغرافياي آبها مقدمه
در تکوين منظومه خورشيدي امکان پيدايش آب براي همه سيارات وجود داشته و آثار آن در بيشتر سيارات شناخته شده است. در زهره که نزديکتر از زمين به خورشيد است به سبب دماي زياد و در مريخ که دورتر از آن قرار گرفته در نتيجه برودت زياد، آب به صورت مايع درنيامده است. تنها زمين است که در چنان موقعيتي نسبت به خورشيد قرار گرفته که آب به صورت مايع بوده و با تغيير مختصر دما مي تواند به حالت بخار يا جامد درآمده و از اين طريق در چرخه هاي بزرگ و کوچک در حرکت باشد. پيدايش حيات در سياره زمين مرهون همين تغيير حالت و چرخش آب مي باشد.
آب موجود در سياره زمين و چرخه آب شناسي
اگر برآمدگي قاره ها و فرورفتگي حوضه هاي اقيانوسي، يکنواختي سطح کره زمين رابهم نمي زد، آبهاي موجود تمام سطح سياره را به صورت لايه اي به ضخامت نزديک به 3 کيلومتر مي پوشاند. در حال حاضر 8/70 درصد سطح زمين را اقيانوس ها و درياها فرا گرفته اند. مقدار آبي که در اين پهنه وسيع جمع شده کمي بيش از 1370 ميليون کيلومتر مکعب مي باشد.
آب اقيانوس ها و درياها پيوسته و يکپارچه مي باشد، از اين رو آب آنها را «دنياي اقيانوس» (The World Ocean) ناميده اند. مقدار آب موجود در سطح قاره ها که شامل درياچه ها، رودخانه ها و آبهاي زيرزميني مي باشد، در مقايسه با مقدار آب اقيانوس ها خيلي ناچيز است. آب قابل دسترسي موجود در سطح و لايه هاي سطحي قاره ها اگرچه نسبت به آبهاي اقيانوسي خيلي ناچيز به نظر مي آيد، ولي از نظر نقشي که در حيات موجودات زنده دارد، از اهميت ويژه اي برخوردار است.
آب درياچه هاي سطح زمين در مجموع 230 هزار کيلومتر مکعب و آبي را که در هر لحظه در رودخانه ها وجود دارد 1200 کيلومتر مکعب محاسبه کرده اند. حجم آبي که در يخچالهاي قاره اي و کوهستاني وجود دارد، مطابق جديدترين محاسبه ها حدود 24 ميليون کيلومتر مکعب تخمين زده مي شود. در مورد حجم آبهاي زيرزميني ارقام خيلي تقريبي است. مجموع آب موجود تا عمق 16 کيلومتري قسمت بالايي پوسته زمين در حدود200 ميليون کيلومتر تخمين زده شده که نزديک به 60 ميليون کيلومتر مکعب آن تا عمق 5 کيلومتري سطح زمين قرار گرفته و با امکانات تکنيکي فعلي به آساني قابل دسترسي است. مقداري آب به صورت رطوبت در خاک و مقداري هم به شکل بخار در اتمسفر کره زمين وجود دارد که حجم آنها به ترتيب 83 و 14 هزار کيلومتر مکعب (آب) مي باشد.
دنياي اقيانوسها
شكل آب كرهمجموع آب هاي کره زمين را که در سه شکل جامد (برف ويخ)، مايع (آب) و بخار آب در سطح و لايه هاي بالايي پوسته قراردارد «آب کره» مي گويند.
__________________
بين آبهاي قاره اي و آبهاي اقيانوسي هم از لحاظ مکان و کميت و هم از نظر ويژگي هاي فيزيکي و شيميايي (کيفيت) اختلاف وجود دارد. اما با وجود اين تفاوت ها همه آبهاي کره زمين در اصل يکي بوده و اختلاف موجود به علت شرايط مکاني آنها است.
اساساً آب در طبيعت در حال گردش است و در هر نقطه بسته به شرايط محيط کيفيت جداگانه اي دارد.
چرخه آب در طبيعت يك چرخه بدون توقف و دائمي بوده كه در آن آب از اتمسفر به زمين و از زمين به اتمسفر در گردش است.
گردش آب در طبيعت به صورت چرخه اي است كه در شكل فوق به نمايش درآمده است.
جريان هوا (باد) عامل انتقال بخار آب از يک محل به محل ديگر است که نيروي خود را از خورشيد مي گيرد. باد همانطور که رطوبت ناشي از تبخير دريا را به خشکي مي آورد، رطوبت حاصل از تبخير در خشکي را به سمت درياها مي راند. بدين ترتيب ذرات آب در مدار هاي بسته اي در گردش مي باشد. به طور کلي آب از اقيانوس ها بخار شده به روي قاره ها مي آيد، پس از تراکم در روي قاره ها به صورت برف و باران فرو مي ريزد و سپس از طريق رودخانه ها و جريان هاي زير زميني مجدداً به اقيانوس ها مي رود. اين گردش آب را در طبيعت« چرخه آب شناسي» مي گويند.
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)