همه مطالب از ماسوله + عکس

[sorna]

ماسوله ، در ضلع شرقی یكی از رشته كوههای تالش قرار دارد. این محل كه به سبب نوع معماری خانه هایش شهرتی جهانی یافته است ، در شیب كوه واقع شده و نمای خانه های پله ای آن در دامنه سرسبز و سر برافراشته كوه ها و رودخانه ی خروشان "ماسوله رودخان" كه از خط القعر دره می گذرد ، از دل انگیزترین و دیدنی ترین مناظر گیلان و ایران است.
ماسوله جدید پس از ترك مردم از كهنه ماسوله ( احتمالاً به واسطه شیوع طاعون در سال 943 هـ . ق) ، توسط ساكنان آن در 6 كیلومتری شهر متروكه احداث شد. ماسوله در 26 كیلومتری جنوب غربی فومن و در 65 كیلومتری جنوب غربی رشت قرار دارد. ماسوله در 29 درجه و 1 دقیقه عرض شمالی و 27 درجه و 8 دقیقه طول شرقی در ارتفاع 1050 متری از سطح دریا واقع شده است. اختلاف ارتفاع بلندترین و پایین ترین سطح روستا حدود 100 متر است.
ماسوله در گذشته به دلیل قرار گرفتن در محل تلاقی معابر كوهستانی میان آذربایجان ، زنجان ، گیلان و تالش اهمیت فوق العاده ای داشت. گذرگاه های منشعب از ماسوله كه دارای موقعیت نظامی نیز بود، شاهد حوادث و سوانح بسیاری در این ناحیه كوهستانی بوده است.

ماسوله چگونه شكل گرفت ؟

عده ای بر این اعتقادند كه در قرن سوم هـ . ق به هنگام فرار "آقاسید جمال الدین اشرف" از طارم ، "عون بن محمد بن علی" از همراهان مجروح وی به این منطقه آمد. وی قبل از مرگ به چوپانی گفت كه او را در همانجا به خا ك بسپارد. بعد از خاكسپاری عون بن محمدبن علی در این مكان ، چوپان ها كم كم گرد مزار وی جمع شدند. رفته رفته خانه هایی ساخته شد و به تدریج ماسوله متولد شد.عده ای دیگر ساخت شهر را بر اساس تاریخ خطی سالك « سالوك معلم » به دو تن از شاگردان سالك به نام های "عین علی" و "زین علی" كه مردم را به اسلام فرا می خواندند نسبت می دهند و معتقدند مردم به آن دو گرویده و سپس قبر آنها زیارتگاه اهالی شد.
در زمان فتحعلی شاه ، ماسوله تحت اختیار ارتش قرار داشت و برای توپخانه ی ایران گلوله می ساخت.
در زمان رابینو ماسوله دارای 5 محله ، دو یا سه كاروانسرا ، دو حمام و بازاری با 400 دكان بود كه در زمستان ها خالی می ماندند.
از محلات ماسوله می توان از كشه سر علیا ، كشه سر سفلی ، ریحانه بر ، خانه بر، مسجد بر و اسد محله نام برد. در گذشته چهار پل چوبی بر روی رودخانه احداث شده بود. از این میان پل بنا علی و پل حاجی محمدحسن از اهمیت و كاربرد بیشتری برخوردار بودند.
بیشتر اهالی ماسوله ، تالش و دارای مذهب شیعه ی اثنی عشری هستند. وجود امامزاده های متعدد در كل منطقه و پاره ای شباهت های معماری با معابد مهری و مانوی نیز نشان از تأثیرپذیری تاریخی و دینی دارد.

بقعه های ماسوله

1. بقعه عون بن علی یا عون بن محمد حنیفه بن علی ؛ این بقعه به عنوان محور بـُقاع منطقه و محل اصلی تجمعات مذهبی ساكنان ماسوله به شمار می آید. بقعه در كنار مسجد قرار دارد و به قلندرخانه نیز معروف است. این امر می تواند نشانگر اعتقادات صوفیانه اهالی منطقه نیز باشد. بقعه ی عون بن علی بن محمد بن علی دارای دری به ابعاد 145*72 سانتیمتر است كه به در "چله خانه" شهرت دارد. پلان بقعه هشت گوش است و گنبدی دو پوش دارد. ارتفاع صحن امامزاده تا زیر طاق گنبد اول 20/4 متر است. این گنبدشلجمی (اگر دو قوس از دایره بر سطحی محیط شود كه هر دو از نصف دایره طولشان بیشتر باشد و انحداب یا كوژی آن در دو جانب باشد ، آن شكل را شلجمی گویند)است و در روزگاران جدید با حلب پوشانده شده است. در داخل اتاق حرم بقعه ، صندوقی جای دارد كه بر روی آن كتیبه ای به خط نسخ از سوره فتح و با تاریخ 1015 هـ . ق دیده می شود. چند سنگ قبر در داخل وایوان های بقعه و مسجد همجوار وجود دارد كه مربوط به زمان قاجاریه است.2. امامزاده عین علی و زین علی ؛ این امامزاده در 1600 متری شرق ماسوله در محلی به نام "اشكلت" واقع است. امامزاده دارای كتیبه ها و پنجره های مشبك است و تاریخ ساخت آن 911 هـ . ق است.
3. امامزاده ابراهیم؛ در "خروه بن" بالای ماسوله و بر سر راه جاده خلخال واقع شده و دارای قدمت تاریخی است.
4. امامزاده هاشم ؛ در مغرب ماسوله ، زیر كوه سنگی قلعه بن قرار دارد. این امامزاده بنایی تاریخی دارد و بر سر راه جاده طارم واقع است.

مسجدهای ماسوله

مسجدهای ماسوله عبارت اند از ؛ مسجد خانه بر ، مسجد بر ، مسجد اسد محله ، مسجد كشه سر سفلی ، كشه سر علیا ، مسجد ریحانه بر ، مسجد قنبرآباد ، مسجد دو خاله ، مسجد جامع و مسجد صاحب الزمان متعلق به سال 1117 هـ . ق

معماری ماسوله

آنچه امروز بیش از هر چیز دیگر توجه جهانگردان و گردشگران داخلی را به خود جلب می كند ؛ معماری ، بافت و تركیب سنتی منازل ماسوله است.خانه های ماسوله اغلب دارای دو طبقه است. هر خانه در مجموع از دو قسمت تشكیل شده است:
قسمت زمستانی ؛ قسمت زمستانی منازل را در زبان محلی "سومه" می نامند. سومه از اتاقی كوچك كه معمولاً در عقب خانه جای دارد و از نور چندانی برخوردار نیست ، شكل گرفته است. تنها نقطه ی نورگیر آن روزنه ای است به نام "لون". در وسط این اتاق كوره ای كه از آن برای آشپزی و تهیه غذا و همچنین تأمین گرما استفاده می شود ، تعبیه شده است. در گرداگرد اتاق طاقچه هایی ساخته شده كه ظروف گوناگون چینی و مسی بر روی آن جا می گیرد.
قسمت تابستانی ؛ یا اتاق پیشخوان ، دارای پنجره های اروسی چوبی و بالارو است. این پنجره ها دارای گره های چینی هندسی است و با شیشه های رنگارنگ تزیین می شود.
بعضی از خانه ها علاوه بر پیشخوان ، اتاقكی بر بام منزل دارند كه به زبان محلی به آن "برج" گفته می شود. این اتاق تنها در تابستان مورد استفاده قرار می گیرد. در اتاق پیشخوان طاقچه های جانبی دیده می شود. بام هر منزل در ماسوله متمایل به كوه ساخته می شود و قسمت پیشین منازل بر عقب آن مسلط است.

[sorna]

گذری کوتاه در ماسوله

این بهشت کوچک همه چیز دارد!

کنار کومه ی کوچکی نشسته بود و هنوز می بافت. دستان پیرش قصه ای بود از عمر طولانی و خطوط به جای مانده از میل و کاموا که اکنون دیگر جزئی از دستانش شده بود. این عروسک های کوچک پشمی و رنگی هر 30 دقیقه به یکی از اعضای خانواده اش اضافه می شدند تا با حضور کوتاهشان راهی برای امرار و معاش پیرزن مهربان شوند. یک عروسک دستباف از او خریدم، لبخندی زد و با زبان شیرین تالشی به نوشیدن چای دعوتم کرد. روی صندلی چوبی کنار کومه اش نشستم و مسحور بهشت کوچک اطرافم شدم. تا چشم کار می کرد کوه بود و جنگل. از یک طرف قله شاه معلم، آسمانکوه و لاسه سر و از طرف دیگر قله تروشوم و کله قندی از ماسوله و مردمان مهربانش محافظت می کردند.
شهرک ماسوله با وسعت 16 هکتار در ضلع شرقی یکی از کوههای تالش و در فاصله 60 کیلومتری منتهی الیه جنوب غربی و در 35 کیلومتری غرب شهرستان فومن در تقاطع سه استان گیلان، زنجان و اردبیل قرار دارد. ارتفاع آن از سطح دریاهای آزاد 1050 متر و اختلاف بین پایین ترین بالاترین نقطه این شهر کوهستانی بیش از 120 متر است. بلندترین قله استان گیلان، قله شاه معلم است که با ارتفاع 3050 متر در ماسوله واقع گردیده.

بعد از ساعتی پیاده روی در کوچه های تنگ و باریک ماسوله و عبور از بازار خیره کننده آن متوجه شدم، ماسوله دارای چهار محله به نام های: خانه بر، مسجد بر، کشه سر و اسد محله است. هر چهار محله نیز در جوار بازار صاحب یک مسجد هستند که عبارتند از: مسجد جامع، مسجد اسد محله، مسجد قنبرآباد و مسجد خانه بر.
بازار ماسوله که از جاذبه های اصلی و در واقع قلب این روستا محسوب می شود، توسط این چهار محله احاطه شده است. بازار در چهار سطح مستقل از هم شکل گرفته، مغازه های دو سطح تحتانی، از یک طبقه و مغازه های دو سطح فوقانی از دو طبقه تشکیل یافته و پایین ترین طبقه بازار، راسته چموش دوزها و چاقوسازها بوده است. طبقه دوم عمده فروش ها و سایر فروشندگان و طبقه سوم و چهارم که فوقانی ترین قسمت های بازار هستند نیز راسته چموش دوزها و چاقوسازها بوده است. طبقه دوم عمده فروش ها و سایر فروشندگان و طبقه سوم و چهارم که فوقانی ترین قسمت های بازار هستند نیز راسته عمده فروشهای بزرگ و تجارت خانه ها است. وجود حفاظهای چوبی مغازه ها و همینطور ستون ها و ایوانهای دو طبقه چوبی در این بازار چشم اندازی بی نظیر را به وجود می آورد. بیش از 160 دهانه مغازه در این مجموعه قابل شمارش اند که البته امروزه تعداد محدودی از آنها دائر است. برخی متروکه، برخی انبار و برخی نیز به کلی تخریب شده اند.

در حال حاضر بیشترین محصولی که در بازار به چشم می خورد حلوا کنجدی، کلوچه با مزه فومن، نان روغنی، جوراب پشمی، عروسک های دستباف ، چاروق دوزی، گیوه و چموش دوزی و جالب تر از همه کاست های قدیمی از هنرمندانی چون بنان از مغازه ها و قهوه خانه های کوچک داخل بازار به گوش می رسد. خانه های این شهرک قدیمی در قلب کوهستان به گونه ای آرمیده اند که پشت بام هر خانه حیاط خانه ای بالاتر و محل رفت و آمد مسافران و گردشگران است. نمای بیرونی برخی خانه ها کاهگلی و مزین به گلدانهایی زیباست. بر در بیشتر مغازه ها نوشته شده «مهره مار موجود است» گویا اهالی این شهر می خواهند محبت در دل همه مردم جهان جای گیرد.
یکی از جذابیت های این شهر آبشاری است که از دل کوه سرچشمه می گیرد و از میان کوچه ها و بازارها می گذرد و روانه دره ی شرقی می شود.
از قرار معلوم خانه های ماسوله سابقاً نمای کاهگلی داشتند. اما اکنون نمای بسیاری از آنها را پلاستر سیمان کرده اند و رنگی شبیه به رنگ کاهگل بر آن زده اند تا یکدستی نمای روستا حفظ شود. در منتهی الیه خانه ها، تابلوی پایه داری بر روی زمین نصب و در روی آن نوشته شده بود مخارج بازسازی و زیباسازی ماسوله از طریق یونسکو پرداخت شده است.
در حال حاضر در ماسوله بیش از 350 واحد مسکونی وجود دارد که درگذشته (حدود صد سال پیش)، شمار این واحدها به 600 عدد می رسید. جمعیت ماسوله طی 60 سال گذشته از حدود 3500 نفر به 900 نفر کاهش یافته است. این امر نشانه سیر نزولی تاریخ شهر کهن است.

در حال گذر از کوچه بازارهای ماسوله بودم که چشمم به روی سردر کوچکی خیره ماند، در بالای سردر نوشته شده بود امامزاده ابراهیم، این بهشت کوچک همه چیز دارد! اینجا امامزاده، همسایه توست تو همسایه جنگل. دو امامزاده دیگر با نامهای «امامزاده عون بن محمد بن علی» و «امامزاده هاشم» نیز در این قریه به خاک سپرده شده اند.
ماسوله در هر فصلی از سال زیبایی و جذابیت های خاص خود را دارد. تابستان، پر جنب و جوش ترین فصل سال برای اهالی ماسوله است. از یک سو وجود هوای معتدل در تابستان باعث جذب گردشگران بی شمار به آنجا می شود و از سوی دیگر، این فصل، اوج حیات اجتماعی اقتصادی مردم به شمار می رود. در این زمان جنبش جدیدی زیر پوست شهر به جریان می افتد. این فعالیت جهت آمادگی در برابر برف و سرمایی است که از آذر ماه به تدریج بر فضای شهرک مستولی می شود.

انبار کردن برنج و آرد و همینطور ذغال و هیزم مشغله ای است که به کسب، تجارت و تولید اضافه می شود. به گفته کهنسالان، ماسوله در تابستان در روز بیش از چهارصد راس اسب و قاطر که بارشان کالاهای فروشی است به شهر می آیند.
در فصل پاییز این جنب و جوش در میان اهالی شهر به تدریج رنگ می بازد. دامداران دیگر در کوههای ماسوله نیستند. بسیاری از افراد به قشلاق می روند. مشغله مردم را آب بندی پشت بام ها، انبار کردن مایجتاج زمستانی و انبار کردن پنیرها در خم های دفن شده در زیر خانه ها تشکیل می دهد.
زمستان، فصل سکوت است و خاموشی. اهالی شهر در پناه هیزم در اتاق های کوچک و گرم به شب نشینی می پردازند و دائماً مراقبت اند برف های سنگین بر بام خانه هایشان به مدت طولانی باقی نماند. قدمت شهرک تاریخی ماسوله به قرن هشتم هجری می رسد و نوع معماری این شهر بومی، سنتی است. این شهرک تاریخی نماینده آثار تاریخی ایران و در طرح میراث فرهنگی و گردشگری یونسکو در بین هشت کشور منتخب آسیای میانه و هیمالیا است. این مجموعه به شماره 1090 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

[sorna]

تصاویر زیبا از ماسوله روستایی در میان ابرها

[sorna]

[sorna]

[sorna]

در كنار مرمت كالبدي بناها
منظر عمومي ماسوله مرمت مي‌شود

جام جم آنلاين: سرپرست پايگاه ميراث فرهنگي ماسوله گفت: با هدف احياي منظر عمومي ماسوله، در كنار مرمت كالبدي بناها اين منطقه، منظر عمومي نيز مرمت مي‌شود.

سيدپيام شاعف در گفت‌وگو با ايسنا، توضيح داد: در راستاي احياي منظر عمومي ماسوله از مهم‌ترين برنامه‌هاي در حال انجام، مرمت بازشوهاي خانه‌ها (در و پنجره‌ي بناها) است تا به‌تدريج آن‌ها را به شكل اصلي خود از جنس چوب و با معماري ويژه‌ي اين شهر تاريخي برگردانيم.

وي بيان كرد: كارگاهي براي مرمت و تعمير در و پنجره‌ها از اوايل امسال ايجاد شده است و بازشوهايي كه به ساخت و تعمير نياز دارند، با كنترل و نظارت پايگاه ميراث فرهنگي ماسوله تعمير و مرمت مي‌شوند.

او تعمير و مرمت دودكش و بالكن بناهاي ماسوله را از ديگر اقدامات در دست انجام اين پايگاه براي حفظ و احياي سيماي بصري و عمومي ماسوله دانست و اظهار كرد: اين عناصر در مجموع، هويت بافت ماسوله را تشكيل خواهند داد.

وي با اشاره به وضعيت بارندگي و سرماي زيادي كه زمستان سال گذشته در ماسوله ايجاد و موجب شد كه تعدادي از بناهاي اين روستاي تاريخي آسيب ببينند، گفت: موفق شديم، اعتباري را به اين منظور به بناهاي آسيب‌ديده اختصاص دهيم كه با پشتيباني رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري گيلان اين اقدامات در اولويت كاري پايگاه ميراث فرهنگي ماسوله قرار گرفت.

معاون ميراث فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان گيلان با اشاره به تكميل مرمت بناهاي بافت تاريخي ماسوله از سال گذشته تا كنون، بيان كرد: با تخصيص اعتبارات و براساس شاخصه‌هاي در نظر گرفته‌شده، به‌تدريج تعدادي از بناهايي كه در اولويت برنامه‌هاي مرمتي‌اند، مرمت مي‌شوند.

شاعف ادامه داد: از سال گذشته، مرمت تعدادي از اين بناها آغاز شده و تاكنون اقدامات مرمتي در حدود 10 بنا انجام شده‌اند. با پايان يافتن مرمت هر بنا، مرمت بناي ديگر براساس شاخصه‌هاي آن در اولويت قرار مي‌گيرد.

وي تعداد بناهاي در اولويت مرمت را حدود 36 بنا دانست و افزود: به‌تدريج پس از تخصيص اعتبار و با توجه به محدوديت اعتباري و اجراي هم‌زمان كار به‌طور موازي، با توجه به توان اجرايي پايگاه از اسفند‌ سال گذشته مرمت 10 بنا آغاز شده است كه با پايان يافتن مرمت هر بنا، مرمت بنايي ديگر براساس شاخصه‌هاي مورد نظر آغاز مي‌شود.

او عمده‌ترين شاخصه‌هاي مورد نظر اين بناها را ارزشمند‌ بودن آن‌ها به‌لحاظ معماري و تاريخي، ساكن بودن مالك بنا در آن (اولويت با مالكاني است كه در بناهاي خود ساكن‌اند)، امكان مشاركت مالك در مرمت بنا و ميزان آسيبي كه به بنا آن مي‌شود، دانست و گفت: اگر ميزان آسيب واردشده به بنا بالا باشد، لازم است آن بنا به سرعت مرمت شود. به همين دليل، مرمت 36 بناي تاريخي ماسوله اولويت‌بندي شده است كه طبق برنامه، كار آن‌ها انجام مي‌شود.

سرپرست پايگاه ميراث فرهنگي ماسوله مرمت مسجد تاريخي غريب‌آباد ماسوله و بازار اين منطقه را از ديگر پروژه‌هاي در دست انجام پايگاه ميراث فرهنگي ارزيابي و بيان كرد: مرمت بازار ماسوله با پيشرفت خوبي در حال انجام است و فكر مي‌كنم تا اوايل پاييز اين كار ادامه داشته باشد.

شاعف هم‌چنين در توضيح وضعيت اعتبار تخصيص‌يافته به اين پايگاه، اظهار داشت: تا پايان تيرماه سال مالي 1387 مبلغ 380ميليون تومان اعتبار براي پايگاه ميراث فرهنگي ماسوله دريافت كرديم، فعاليت خوبي انجام شد و پيشرفت خوبي در اين زمينه داشتيم؛ ولي با كسري اعتبار نيز در اين زمينه مواجه شديم كه اگر اعتبار بيش‌تري به اين پايگاه اختصاص مي‌يافت، بناهاي بيش‌تري را مي‌توانستيم در دستور كار مرمت قرار دهيم.

وي ادامه داد: با توجه به اين‌كه توزيع اعتبارها بايد به‌گونه‌اي باشد كه به همه‌ي شهرها و سازمان‌هاي ديگر نيز اعتبار مناسبي اختصاص يابد، معمولا تا يك‌سوم اعتبار مورد نياز تخصيص داده مي‌شود؛ ولي اميدواريم براي سال 1388 در نهايت، حدود 700ميليون تومان اعتبار داشته باشيم تا با سرعت بيش‌تري كارها را انجام دهيم.

او تأكيد كرد: با توجه به اين‌كه در سال‌هاي اخير، انجام كارها در پايگاه ميراث فرهنگي ماسوله روبه‌ رشد بوده است و امسال نيز درباره‌ي در معرض خطر قرار گرفتن ماسوله خبررساني مناسبي شد، اعتبار جهشي به اين امر اختصاص يافت كه موجب شد، اين روند در سال 1388 ادامه داشته باشد.

وي با بيان اين‌كه اعتبار تخصيص‌يافته به اين پايگاه در سال گذشته از محل اعتبارات ملي بود نه استاني، اظهار كرد: از آنجا كه امسال بيش‌تر پروژه‌هاي مرمتي اين پايگاه، ادامه‌ي كارها در سال گذشته‌اند، رويه‌ي مرمت ادامه مي‌يابد و در صورت نياز به تصويب يك پروژه، اقدام به تصويب آن مي‌شود.

به گفته‌ي معاون سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري گيلان، تنها زمان مناسب براي انجام كار در اين استان، اواخر بهار و فصل تابستان به‌دليل وضعيت آب‌وهوايي است، به همين دليل تلاش مي‌كنيم، اين فرصت را از دست ندهيم و از حداكثر توان خود براي انجام كار استفاده كنيم.

[sorna]

مسئولان چاره انديشي کنند
سيل در کمين ماسوله

جام جم آنلاين: شهرک تاريخي ماسوله در 65 سال گذشته در معرض سيلهاي مخرب بوده و از اين بابت خسارتهاي زيادي را نيز متحمل شده است که يکي از اين سيلها در شب گذشته و در پي بروز بارندگي در اين شهرک رخ داد.

سيل در اين شهر در موارد متعددي رخ داده است و هر بار خساراتي را به بار آورده است به نحوي که سيل سالِ 1313 در ماسوله موجب مرگ چهار نفر شد. سيل سال 1369 منجر به خراب شدن ساختمانهاي زيادي شد و در سيل سال 1372 نيز علاوه بر ويراني ابنيه و تأسيسات، 32 دستگاه وسيله‌ نقليه نيز آسيب ديد. سيل سال 1377 فاجعه‌ بزرگي را در ابعاد انساني و اقتصادي خود به ‌بار آورد و در آن سال 30 نفر جان باختند و 20 نفر مفقود شدند و پنج ميليارد ريال خسارت مالي وارد شد.همچنين بارانهاي سيل آسا و طغيان رودخانه ها شب گذشته نيز باعث وقوع سيل در شهرک تاريخي ماسوله شد و خسارتهاي زيادي به خودروهاي پارک شده در مسير سيل وارد کرد.

شهردار ماسوله در اين ارتباط گفت: حجم زياد رسوبات ناشي از سيل در توقفگاه مرکزي ماسوله باعث شده تا آمار دقيقي از مدفون شدن خودروها در زير گل و لاي در دست نباشد.
يحيي يوسف پور افزود: هنوز از کشته و مجروح شدن کسي در اين حادثه گزارشي دريافت نشده و 16 گروه امداد و نجات هلال احمر استان گيلان به شهرک ماسوله اعزام تا به سيل زدگان امدادرساني کنند.

هر ساله به دنبال بارشهاي فصلي در اين منطقه ميزان آب در حوزه هاي آبخيز کوه هاي اطراف به ميزان قابل توجهي افزايش يافته و سبب به جريان افتادن رسوبهاي حوزه هاي آبخيز به سمت پائين مي‌ شود.

جمع ‌شدن آب بيش از حد معمول در حوزه هاي آبريز بالادست اين منطقه از بحرانهاي جدي در ماسوله است که بايد به عنوان يک هشدار جدي مورد توجه قرار گيرد زيرا مقدار بسيار زيادي از آبرفتها و رسوبات لغزشي را به اين منطقه آورده و همين امر سبب شده تا حجم آب در کنار رسوبات، نيروي عظيمي را ايجاد کنند که احتمال خطر براي شهر بسيار زياد است.

[sorna]

حوزه آبريز ميل لرزان شهر تاريخي ماسوله را با خطر روبرو کرده است

حوزه آبريز «ميل لرزان» يکي ديگر از تهديدهايي است که اين شهر تاريخي را با خطر جدي مواجه کرده است که آخرين بار در سال 84 با فعاليت يکي از زيرحوزه هاي آن به نام «خليل دشت» سبب کشته شدن 40 تن در ماسوله شد.

بر اساس مطالعات کنوني اين زيرحوزه همچنان خطر جدي براي اين شهر دارد و هر لحظه احتمال مي رود که اين حوزه آبريز به دليل شيب تند، ماسوله را از رسوبات چند ساله بپوشاند.

علاوه بر اين شهر ماسوله تاکنون چندين بار با معضل لغزشهاي آواري روبرو بوده که خسارتهايي هم به شهر وارد شده است. چند سال پيش، بعد از وقوع سيل، سنگ کوههاي اطراف به سمت شهر سرازير و باعث تخريب بسياري در اين منطقه شد. اکنون نيز در صورت بارشهاي مداوم در اين منطقه احتمال تکرار حادثه آن سال با اثرات مخرب بيشتر وجود دارد.

به هرحال مطابق آمار در ميان بلاياي طبيعي، سيل و طوفان بيشترين تلفات و خسارات ر ا به جوامع بشري وارد آورده اند و همينطور در اغلب سالهاي گذشته حدود 70 درصد اعتبارات سالانه کشور در طرح کاهش اثرات بلاياي طبيعي و ستاد حوادث غيرمترقبه صرف جبران خساران ناشي از سيل شده است.

بايد توجه داشت بدليل بهبود روشهاي ساخت و ساز و رعايت ضوابط و مقررات، ايمني سازه ها و تأسيسات در مقابل خطراتي چون زلزله افزايش مي يابد ولي متأسفانه روند طبيعي توسعه در کشورهاي نظير ايران باعث تخريب محيط زيست و منابع طبيعي شده و خسارات سيل مرتب افزايش مي يابد.

متأسفانه موضوع سيل و مديريت و کاهش خسارات آن در کشور مورد توجه جدي قرار نگرفته و فقط زماني که سيلاب مخربي جاري مي شود و فاجعه اي بوجود مي آيد، توجه مسئولان و متخصصان به آن جلب مي شود.

اگرچه بررسي طرحهاي مهار سيلاب که به صورت محدود و پراکنده در سطح کشور مطالعه و اجرا شده اند، نشان مي دهد يک راه حل مشخص و مطمئن براي کليه مناطق سيل گير وجود ندارد اما بديهي است پديده سيل به رغم همه پيچيدگي هايش قابل بررسي و مطالعه بوده و مي توان در جهت مهار و کاهش خسارات آن و حتي بهره برداري اقتصادي از سيل راه حلهاي مناسبي جستجو کرد.

در يک طبقه بندي کلي مي توان سيلابهاي رخ داده در کشور را در دسته هاي سيل ناگهاني، سيل رودخانه اي، سيل دريايي، سيل ناشي از ذوب برف و... تقسيم بندي کرد.

[sorna]

سيل ناگهاني در کمين ماسوله

در ميان وقوع انواع سيل در کشور متاسفانه سيلهاي ناگهاني در کمين ماسوله است و وقوع اين نوع سيلابها معمولاً در فصل بهار و تابستان ناشي از عکس العمل سريع هيدروليکي حوزه نسبت به بارش شديد است و به دليل ماهيت غافلگيرکننده، اين نوع سيلاب منجر به بروز خسارات و ضايعات قابل توجهي مي شود.

يک کارشناس ارشد مسائل آب و خاک در اين باره گفت: هرچند تلفات ناشي از وقوع سيل در سطح جهان هر روز رو به افزايش است و علت اين امر را مي توان تا حد زيادي مربوط به فعاليتهاي انساني و عوامل ژئوفيزيکي دانست اما برخي روندها وجود دارند که باعث افزايش بيشتر زيان حاصله از سيلهاي ناگهاني مي شوند.

محسن دعاگو افزود: سيلهاي ناگهاني مقوله اي است که بايد آن را جدا از سيلهاي رودخانه اي مورد نظر قرار داد زيرا اين سيلها اغلب سريع اتفاق افتاده و همراه با زمين لغزه و جريانهاي گل و لاي هستند.

وي عنوان کرد: استفاده از مدلهاي با مقياس کلان در پيش بيني سيلهاي ناگهاني ناموفق بوده اند زيرا اين مدلها جهاني عمل مي کنند ولي سيلهاي ناگهاني در مقياس بسيار کوچک رخ مي دهند.

کارشناس مسائل آب و خاک ادامه داد: سيلهاي ناگهاني بيشتر بستگي به دامنه فعاليت انسان دارند و براي مقابله با آنها بايد فعاليتهاي خود را با آن سازگار کرد و بر دانش خود جهت پيش آگاهي افزود.

به هرحال اجراي طرح پژوهشي «پهنه بندي پتانسيل سيل خيزي» در حوزه آبريز ماسوله امري ضروري است زيرا اين شهرک تاريخي از مناطق پر اهميت کشور وجهان است و متاسفانه در 65 ساله گذشته شاهد وقوع تعداد زيادي سيل ناگهاني بوده و منجر به تلفات جاني و مالي شديد بوده است.

فرماندار شهرستان فومن نيز بر لزوم مديريت مهار سيل در ماسوله تاکيد کرد و گفت: حفظ و نگهداري اين شهرک تاريخي در وضعيت کنوني و آينده از اهميت بالايي برخوردار است.

محمد فلاح شجاعي با اعلام اينکه ماسوله نيازمند توجهي ويژه است، افزود: اين شهرک تاريخي جهان و ايران نيازمند توجهي ويژه است و مسئولان بايد اقدامات اساسي در اين زمينه انجام دهند.

وي اظهار داشت: هرچند در سالهاي اخير اقدامات خوبي در جهت توسعه عمراني و گردشگري در منطقه صورت گرفته اما اين اقدامات کافي نيست و بايد بيشتر در اين زمينه تلاش شود.

فرماندار فومن بيان داشت: ابينه سازي، تعريض و کف سازي معابر، تعريض پل پارک ماسوله، منبع ذخيره آب، ايجاد ايستگاه هواشناسي، نصب سيستم هشداردهنده سيل و... از جمله اقدامات مهم در اين شهرک تاريخي بوده است.

وي در ادامه تامين و انتقال آب و احياي بناهاي تاريخي، مقاوم سازي ابنيه، اختصاص وام ارزان قيمت و تامين انرژي ارزان قيمت براي ساکنان اين شهرک تاريخي جهان را از مصوبات سفر هيئت دولت به گيلان اعلام کرد.
فلاح شجاعي نبود پارکينگ را يکي از مشکلات اولويت دار شهرک تاريخي ماسوله دانست و افزود: شهرداري و بخش خصوصي براي ساخت پارکينگ در پنج طبقه جانمايي صورت گرفته است.

وي با بيان اينکه در اين شهرک واحد درماني و بهداشتي مجهز فعال است، يادآور شد: اوژانس پزشکي با آمبولانس و کادر پزشکي نيز در ماسوله راه اندازي شده است.

فرماندار فومن بيکاري را يکي از معضلات مهم ماسوله دانست و ادامه داد: با توانمندسازي ساکنان منطقه در بخش گردشگري اين مشکل تاحدودي حل خواهد شد.

فلاح شجاعي با اعلام اينکه توسعه بازار سنتي رونق خاصي در اين شهرک تاريخي دارد، گفت: با آموزش و ارائه تسهيلات زودبازده در حوزه صنايع دستي مي توان مردمان اين سامان را توانمند کرد تا با ارائه طرحهاي نو در حيطه گردشگري فعاليت داشته باشند

[sorna]

ماسوله براي ادامه حيات نيازمند حمايت است

به هر حال ماسوله امروز به دليل اقدامات اشتباهي که عليه طبيعت آن انجام شده بيش از پيش در معرض خطر قرار گرفته و براي ادامه حيات خود نيازمند حمايت است. فعاليتهاي توسعه‌ شهري در موقعيتي تاريخي همچون ماسوله نبايد در تعارض با ضوابط ميراث فرهنگي باشد و ساخت و سازها بايد بر اساس شرايط طبيعي و با در نظر گرفتن سازگاري با طبيعت صورت گيرد.

شهرک ماسوله در حدود 60 کيلومتري مرکز استان گيلان (رشت) و در 30 کيلومتري جنوب غربي شهرستان فومن در ناحيه اي کوهستاني و جنگلي با ارتفاع هزار و 50 متر از سطح درياهاي آزاد در دامنه اي صخره اي با معماري منحصر به فرد در ايران و حتي در جهان قرار گرفته است.

اين شهرک از نظر هماهنگي معماري با محيط طبيعي و جغرافيايي خود بي نظير بوده و طي شماره 1090 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است و در حال حاضر با خطرات طبيعي نظير ريزش سنگ، سيل، رانش، زلزله، تصرف به منظور توسعه عمراني و انساني مواجه است که احتمال خطر را در اين ناحيه به حداکثر مي رساند.