شیشه های آب دراعماق ماه


محققان دانشگاه بران در رودایلند آمریکا با استفاده از شیوه های جدید تجزیه و تحلیل، بلورهای شیشه ای موجود در سنگهای آتشفشانی ماه را که طی ماموریت آپولو ۱۵ جمع آوری و به زمین آورده شد مورد بررسی قرار دادند و متوجه شدند از همان زمان که ماه تشکیل شد، آب نیز جزئی از آن بوده است.
تیمی از محققان دانشگاه بران رودایلند آمریکا برای اولین بار مدارکی دال بر وجود آب در اعمال کره ماه به‌دست آورده اند. این مدارک قویا دال بر آن است که کره ماه از همان دوران اولیه تشکیل - و شاید حتی از چهار و نیم میلیارد سال قبل یعنی همان زمانی که برخورد یک سنگ آسمانی به اندازه مریخ با زمین باعث ایجاد آن شد، حاوی آب بوده است.
این گروه از محققان به ریاست آلبرتو سئال، استادیار علوم زمین شناسی دانشگاه بران، در گزارشی در شماره اخیر مجله نیچر، اعلام کردند که به اعتقاد آنان مواد مذاب موسوم به ماگما که بیش از ۳ میلیارد سال قبل از فواره های آتش ماه به روی سطح آن ریخته شده حاوی آب بوده است. این محققان احتمال می دهند که ۹۵ درصد آب این ماگماها تبخیر و به فضا رفته است. اما رگه هایی از بخار آب احتمالا به سوی قطبهای ماه که سرد بوده کشیده شده اند. سازمان هوا فضای آمریکا - ناسا - قصد دارد قمر شناسایی ماه را امسال در جستجوی مدرک آب منجمد در قطب جنوب ماه به فضا پرتاب کند. اگر در ماه آب پیدا شود معلوم می شود که دانشمندان ریشه وجود آن را پیدا کرده اند.
سرنخ وجود آب در ماه از دانه های شیشه مانند دانه های تسبیح پیدا شده که طی ماموریتهای آپولو ناسا در اواخر دهه ۶۰ و اوایل ۷۰ میلادی به زمین آورده شده است.
در دهه های بعد از آن دانشمندان در تلاش بوده اند تا نوع و ریشه مواد فرار در این دانه های شیشه ای رنگین را تشخیص بدهند. آنها بخصوص به دنبال پیدا کردن علائم وجود آب در این دانه ها بوده اند. اما از آنجا که چنین مدرکی یافت نشده بود دانشمندان به این اجماع رسیده بودند که کره ماه خشک است و آبی در آن وجود ندارد. اما حالا چنین مدرکی پیدا شده است. سئال که ریاست گروه تحقیق مذکور را بر عهده دارد گفت:”چیزی که برای من مهم است این است که بررسی این دانه های شیشه ای نکته ای را در مورد ریشه های تشکیل ماه و زمین و وجود آب در دوران و اعصار بسیار اولیه برایم روشن می کند.”
سه محقق دیگر از دانشکده علوم زمین شناسی دانشگاه بران به نامهای پروفسور راید کوپر، و پروفسور مالکوم راترفورد، و یک دانشجوی دوره فوق لیسانس به نام ماورو لو کاسکو در این تحقیق به سئال کمک کرده اند. همچنین در این تحقیق برای شناسایی سرنخ مربوط به وجود آب و دیگر مواد فرار در آن دانه ها از شیوه ای تحلیلی استفاده شده که ابتکار اریک هاوری از موسسه علوم کارنگی بوده است. جیمز فان اورمان از دانشگاه کیس وسترن ریزرو نیز در این کار تحقیقی مشارکت داشته است.
دانشمندان مذکور در تحقیقات خود دریافتند که هرچند تقریبا تمام آب موجود در ماگمای ماه طی آتشفشانی که آنها را به سطح ماه آورده تبخیر شده است، اما احتمالا این مواد قبل از آتشفشان، به نسبت ۷۵۰ به یک میلیون ذره، حاوی آب بوده اند که شبیه مقدار مشابه در ماگماهای اولیه زمین است که حالا در رشته کوههای کف اقیانوس ها موجود هستند.
هاوری می گوید:”موضوع فوق نشان‌دهنده این احتمال جالب است که بخشهای داخلی کره ماه هم روزی درست به اندازه پوشش بالایی زمین آب داشته است. “ او می گوید:”ما شیوه ای ابداع کردیم که بتوان مقدار آب به نسبت ۵ به ازای هر یک میلیون ذره را هم نشان بدهد و از اینکه دریافتیم این دانه های شیشه ای حاوی آب، آن‌هم افزون بر ۴۶ ذره به ازای هر یک میلیون ذره هستند واقعا شگفت زده شدیم.” این گروه از محققان سپس با یک سلسله آزمایشات تائید کردند که در تمام مدتی که از تشکیل ماه می گذرد، هیدروژن در آن وجود داشته است و هم اینکه بادهای حاوی هیدروژن در ماه باعث تغییر ترکیب این دانه ها نشده و دیگر مواد فرار ترکیب آنها نیز به هم نریخته است.
سئال گفت:”این نشان می دهد که آب از اعماق کره ماه به سطح آن آمده و هیچ ربطی به لقاح ذره ها و یا توفانهای خورشیدی ندارد.” این محقق افزود:”تحقیق مذکور همچنین ممکن است در مورد اینکه چه مدت است که روی زمین آب وجود دارد، اطلاعات بیشتری به‌دست دهد.”
سئال گفت:”این نشان می دهد که قبل از برخورد آن سنگ آسمانی با زمین که باعث تشکیل ماه شد، در زمین آب وجود داشته است. این امر به دو احتمال اشاره دارد: اینکه یا احتمالا آب در اثر آن تصادم کاملا تبخیر نشده یا اینکه احتمالا اندکی بعد - یعنی کمتر از ۱۰۰ میلیون سال بعد از آن تصادم با مواد فراری که با سنگهای آسمانی به ماه آمده اند به آن افزوده شده است.”هزینه انجام این تحقیقات را اداره برنامه شیمی فضایی ناسا تامین کرده است.

منبع : روزنامه رسالت