در این قسمت میخواهیم به شما بیاموزیم كه چگونه PC خود را قادر به بوت شدن به چندین سیستم عامل كنید. بسیاری از كاربران،دنیای دیجیتالی را تنها از یك جهت، از طریق ویندوز Me، ویندوز XP، ویندوز ۲۰۰۰ یا دیگر محصولات مایكروسافت مورد كنكاش قرار میدهند. تنها كاربران با دل و جرات هستند كه مایلند با دیگر سیستم عاملها هم سروكله بزنند.اینكه بتوانید PC خود را قادر به بوت شدن به سیستم عاملهای مختلف ویندوز، لینوكس و یونیكس بكنید كاری بسیار ساده است ولی احتیاج به دقت دارد. برای اینكار كافیست این مقاله رایانه را با دقت بخوانید.چرا یك سیستم مالتی بوت برایتان خوب است؟دلایل زیادی میتواند وجود داشته باشد كه چرا یك كاربر PC بخواهد PC خود را مالتی بوت كند. دسترسی راحت به سیستم عاملها و برنامههای كاربردی مختلف بسیار هیجان آور است. ولی باید بدانید یك سیستم لینوكس وقتی كه میخواهید یك Presentation در PowerPoint بسازید به دردتان نخواهد خورد زیرا PowerPoint تحت لینوكس وجود ندارد. البته ما قصد توضیح اینكه با سیستم عاملهای مختلف چه كارهایی میشود كرد را نداریم بلكه معتقدیم كه هر كسی برای انتخاب بیش از یك سیستم عامل دلیلی دارد كه حتماً برای خودش معقول است. لذا سریعتر به اصل قضیه میپردازیم.
شروع كنیدتبدیل یك PC با سیستم عامل ویندوز به یك سیستم مالتی بوت احتیاج به داشتن تخصص زیادی ندارد. برای اینكار احتیاجی ندارید كه درب جعبه سیستم خود را باز كنید ولی باید اطلاعاتی در مورد منابع سیستمی و وضعیت هارددیسك خود و مقدار فضای خالی آن داشته باشید.تقریباً میتوان گفت كه هر PC كه در طول ۳ تا ۴ سال گذشته ساخته شده، حداقل میتواند دو یا چند سیستم عامل داشته باشد. فقط باید یادتان باشد كه روی سیستمی كه MAC نصب میشود نباید انتظار داشته باشید ویندوز هم نصب شود، پس محدودیتهایی هم روی اینكار وجود دارد.برای اینكه یك سیستم مالتی بوت داشته باشید، احتیاج به یك هارد تقریباً حجیم دارید، مثلاً باید بدانید كه اگر مایلید با ۷ گیگابایت هارد خود ۴ سیستم عامل را روی سیستم خود نگه دارید سخت در اشتباهید ولی همین هارد برای ۲ سیستم عامل مناسب است.مطلب بعدی در ساخت یك سیستم مالتی بوت این است كه تعیین كنید به چه سیستم عاملهایی احتیاج دارید. اغلب ماشینهای مالتی بوت حداقل یك نسخه از ویندوز را روی خود دارند. همانطور كه میدانید ویندوز در نسخههای مختلفی عرضه شده است.
مهمترین آنها ویندوز ۹۵، ۹۸، Me، XP، NT و ۲۰۰۰ میباشند. اینكه كدام نسخه یا نسخه هایی را مایلید روی سیستم خود نصب كنید بستگی به نیاز خودتان دارد. نصب یك نسخه از داس هم روی سیستم تان گاهی كمكتان خواهد كرد زیرا بعضی از ابزارها در DOS وجود دارد كه معادل ویندوزی ندارند.هرچند كه ویندوز عضو جدانشدنی ماشینهای مالتی بوت است ولی لینوكس هم این روزها طرفداران خود را داراست. لینوكس یك نوع یونیكس رایگان است كه توسط Linus Torvalds و با كمك برنامهنویسان حرفهای در سراسر دنیا ساخته شده است طرفداران لینوكس معتقدند كه لینوكس حداقل به اندازه ویندوز خوب است و شاید هم بهتر از آن باشد. خب، شاید از خودتان بپرسید كه اگر لینوكس اینقدر خوب است چرا مثل ویندوز محبوب نشده است. یكی از دلایل اصلی آن،كمبود برنامههای كاربردی روی لینوكس نسبت به ویندوز است.هرچند كه كد كرنل لینوكس برای همه رایگان است ولی كمپانیهایی در این جریانات كمی تغییر در آن دادهاند و به صورت پولی آنرا عرضه میكنند كه از آن جمله میتوانیم به RedHat، توربولینوكس و كال درا اشاره كنیم. هریك از این فروشندگان، كلی ابزار در زمان فروش لینوكس شان به شما میدهند.در یك سیستم مالتی بوت حتی میتوانید چند نوع لینوكس داشته باشید. ویندوز، داس و لینوكس تنها سیستم عاملهایی نیستند كه در بازار وجود دارند و سازگار با PC هستند. سیستم عاملهای دیگری مثل OS/۲ یا FreeBSD هم در این راستا وجود دارند.
Fdisk و پارتیشن ها ساخت یك سیستم مالتی بوت به معنی ساخت پارتیشن های مختلف برای سیستم عاملهای مختلف است. یك پارتیشن، یك قسمتی از دیسك است كه برای هدف خاصی كنار گذاشته شده است كه اغلب برای قرارگرفتن یك OS و برنامه های آن كنار گذاشته میشود.میتوانید برای تصور راحتتر از یك هارددیسك با پارتیشنهای آن یك كیك تولدی را مجسم كنید كه روی آن برشهایی (پارتیشنهایی) برای هر یك از میهمانها میدهید. كیك تولد با چاقو برش میخورد و هارددیسك با یك برنامه به نام Fdisk. Fdisk به همراه ویندوز شما میآید و كاركردن با آن كمی مشكل است چون كاربر باید از قبل یك چیزهایی در باره هارددیسك ها و پارتیشنهای آن بداند.Fdisk وقتی توسط یك كاربر استفاده میشود كه بخواهد یك سیستم مالتی بوت از یك هارددیسك بسازد. عملاً Fdisk هیچ راهی برای نگهداری اطلاعات موجود در پارتیشنهایی كه میخواهید آنها را برای سیستم عاملهای دیگر كنار بگذارید در جلوی راهتان قرار نمیدهد و این مسئله یكی از ضعفهای اصلی Fdisk است. اگر میخواهید یك تكه ازپارتیشن موجود را برای یك OS دیگر كنار بگذارید بهتر است از یك ابزار بهتر از Fdisk كه بعداً آن را توضیح خواهیم داد استفاده كنید، چون Fdisk نمیتواند یك تكه از یك پارتیشن را كنار بگذارد، بلكه كل پارتیشن را با تمام محتوایش یكباره به هوا میبرد، پس حسابی مراقب باشید! قبل از استفاده از Fdisk باید بدانید كه آیا كامپیوترتان از نرم افزار Drive Overlay برای پشتیبانی از پارتیشنهای بزرگ استفاده میكند یا خیر. اگر نمیدانید كه هارددیسك تان از این برنامه استفاده میكند یا خیر به سایت مایكروسافت بروید و مقاله Q۱۸۶۰۵۷ كه عنوان آن “How to Tell If Drive Overlay Program Is Installed” است را بخوانید. بطور خلاصه در این مقاله میخوانید كه Fdisk را نمیتوانید در سیستم هایی كه از این نرم افزار (Overlay) استفاده میكنند،بكار گیرید.
این نرم افزار به روی سیستمهایی كه دارای یك مادربرد با یك BIOSای هستند كه قادر به پشتیبانی از درایوهای بالای ۵۲۸ مگابایت نیست، بكار میرود. این نرمافزار در برخی از سیستمها كه دارای نوع خاصی از هارددرایو هستند هم استفاده میشود. Fdisk تمام دادههای روی هارددیسكتان را از بیخ و بن برمیدارد و از جمله نرم افزار Drive Overlay. پارتیشنها در دو نوع عرضه میشوند: Primary و Extended. تحت ویندوز ۹۵ و ۹۸ و ME تنها پارتیشنهای Primary میتوانند Bootable باشند و این بدان معنی است كه سیستم عامل در این پارتیشنها فایلهای Startup خود را میگذارد. یك پارتیشن Extended میتواند شامل هر نوع دادهای باشد اما معمولاً برای سیستم عامل استفاده نمیشود.
یك پارتیشن Extended معمولاً به قسمتهای كوچكتری به نام پارتیشنهای منطقی (Logical Partitions) تقسیم میشود. یك هارددرایو میتواند حداكثر ۴ پارتیشن Primary داشته باشد یا سه پارتیشن Primary بعلاوه یك Extended . به یك پارتیشن Bootable گاهی پارتیشن Active هم میگویند.FAT برای اینكه نحوه ساخت یك سیستم مولتی بوت را بدانیم باید كمی درباره سیستم فایل هم بخوانیم، سیستم فایل بطور ساده یعنی نحوه ذخیره فایلها روی هارددیسك. (File Allocation Table)FAT یك سیستم فایل قدیمی جهت استفاده داس و ویندوز بود. FAT۱۶، FAT استفاده شده در آخرین نسخههای داس بود و توسط نسخههای اولیه ویندوز ۹۵ هم استفاده شد. FAT۳۲ سیستم فایل معروف ویندوز ۹۸ است كه در Me هم استفاده شد. البته FAT۳۲ در ویندوز ۹۸ نسخه OEM، ویندوز ۲۰۰۰ و XP هم قابل استفاده است.سیستم عاملهای دیگر، گاهی سیستم فایلهای دیگری هم دارند. مثلاً ویندوز NT از (NT File System)NTFS پشتیبانی میكند. چون یك سیستم عامل میتواند تعداد محدودی از سیستم فایلها را پشتیبانی كند لذا باید قبل از استفاده از Fdisk مطمئن شویم كه سیستم فایل انتخابی قابل خواندن توسط سیستم عامل است.یك سیستم فایل، حداكثر اندازه یك پارتیشن را هم مشخص میكند مثلاً FAT۱۶ پارتیشنها را به یك قسمت ۲GB محدود میكند. FAT۳۲ و NTFS اجازه میدهند كه پارتیشنها تا ۱۰۰۰GB هم بزرگ شوند.طرز استفاده از Fdisk قبل از تلاش در تغییر دادن به ساختار هارددیسكتان، بطور كامل از درایو خود پشتیبان بگیرید.
تنها وقتی نسبت به این كار مطمئن شدید از Fdisk استفاده كنید. برای آغاز پارتیشن بندی، از یك دیسكت Startup استفاده كنید (ویندوز در زمان نصب خود از شما میخواهد كه آنرا بسازید). اگر یك دیسك بوت در اختیار ندارید به مستندات ویندوز خود مراجعه كنید كه چگونه میتوانید آنرا بسازید (البته ما معتقدیم كه خوانندگان مجله رایانه همگی حداقل این را میدانند). با دیسك Startup خود در درایو A:، كامپیوتر خود را روشن كنید و منتظر ظاهر شدن منویی شوید. در منوی ظاهر شده، گزینه Startp Computer Without CD Rom را انتخاب كنید. حال در اعلان فرمان تایپ كنید Fdisk و Enter را بزنید.Fdisk منویی با گزینه های زیر را به شما نشان خواهد داد: ۱. Create Dos Partion of Logical Dos Drive ۲. Set Active Partition ۳. Delete Partition or Logical Dos Drive ۴. Display Partition In Formation ۵. Change Current Fixed Drive گزینه ۵ فقط وقتی مهم میشود كه شمایك هارددیسك دوم یا سومی را روی PC خود اخیراً نصب كرده باشید. در غیر این صورت ۱ را انتخاب كنید تا منوی زیر ظاهر شود:
۱. Create Primary Dos Partition ۲. Create Extended Dos Partition ۳. Create Logical Dos Drive (S) In Extended Dos Partition ۴. Create Non Dos Partition ۱ را فشار دهید و Enter را بزنید.
میکرو کنترلر