آی . یو. دی. (I.U.D) حروف اول کلمات Intra Uterine Device به معنای وسیله داخل رحمی می باشد . آی . یو . دی. یک وسیله کوچک پلاستیکی می باشد که توسط پزشک یا ماما در داخل رحم خانمها قرارداده می شود .
برای عده بسیاری از خانمها ، استفاده از آی . یو . دی. می تواند بسیا رموثر و مناسب باشد تا از حاملگی های ناخواسته جلوگیری نماید .
دو نوع آی . یو. دی. وجود دارد که عبارتند از:
۱) آی . یو. دی. های مسی
۲) آی . یو. دی. های حاوی هورمون پروژسترون
آی . یو. دی. های مسی را می توان تا ده سال هم در مهبل باقی گذاشت و از مزایای آن استفاده نمود. این نوع آی . یو. دی. های امروزه یکی از موثرترین وسایل جلوگیری از بارداری می باشند ، بطوریکه از هر ۱۰۰ خانمی که از این وسیله استفاده می نماید فقط یک نفر دچار حاملگی ناخواسته می شود.
آی . یو. دی. های حاوی پروژسترون که به ”پروژستاسرت ” (Progestasert) نیز معروف می باشند را باید هر سال عوض نمود .
تاثیر ای آی . یو. دی. ها نیز در جلوگیری از بارداری زیاد می باشد بطوریکه از هر ۱۰۰ خانمی که از این وسیله استفاده می کنند ، فقط حدود ۳ نفر دچار حاملگی ناخواسته می شوند . وجود هورمون پروژسترون در این نوع از آی . یو. دی. ها باعث کاهش خونریزی و انقباضهای رحمی می گردد که در هنگام استفاده از آی . یو. دی. معمولا ایجاد میشود.

نحوه عملکرد آی . یو. دی. ها

مکانیزم دقیق عمل آی . یو. دی. ها هنوز بطور کامل مشخص نشده است . آی . یو. دی. باعث یک واکنش التهابی در دیواره رحم می شود که این التهاب با انتقال اسپرم و تخمک ها جلوگیری می نماید . وجود مس در آی . یو. دی. باعث تشدید این پاسخ التهابی می گردد .
تحقیقات نشان داده است که این واکنش التهابی بطور مشخصی باعث کاهش میزان لقاح شده و شانس بقای جنین را در صورت بروز لقاح کاهش می دهد . بعلاوه خود فلز مس برای اسپرمها سمی می باشد . و بسیاری از اسپرمها از بین خواهند رفت . اسپرمهای کمی هم که زنده می مانند و خود را به تخمک می رسانند احتمال خیلی کمی دارد که توانایی بارور کردن تخمک را داشته باشند .


افرادی که می توانند از آی . یو. دی. استفاده کنند

خانمهایی که هیچگونه سابقه ابتلا به عفونت یا التهاب لگن را ندارند می توانند از آی . یو. دی. برای جلوگیری از بارداری استفاده نمایند. خانمهایی که تا کنون هیچگونه حاملگی نداشته اند بخاطرعوارض خونریزی و انقباضهای رحمی که ممکن است بر اثر آی . یو. دی. ایجاد شود به میزان بیشتری از سایر خانمها ممکن است خواهان عدم استفاده از آی . یو. دی. شوند . همچنین در این خانمها احتمال افتادن به بیرون آی . یو. دی. بیشتر از خانمهایی است که قبلا سابقه حاملگی داشته اند . بطور کلی توصیه می شود که خانمهایی که دارای مشکلات زیر هستند از آی . یو. دی. استفاده نکنند:
* انقباضهای شدید رحمی د رهنگام قاعدگی
* خونریزیهای شدید در هنگام قاعدگی
* کم خونی و سایرخونریزیها
* وجود ناهنجاری هایی در رحم ، لوله فالوپ و تخمدان ها
* تست اسمیر غیر طبیعی
* سابقه حاملگی خارج رحمی
* وجود بعضی از اختلالات دریچه قلب
* وجود حساسیت یا آلرژی به مس ( در مورد آی . یو. دی. های مسی)
* سابقه ابتلا به بیماریهای عفونی مقاربتی
* وجود بیماری هایی مثل مرض قند (دیابت) ، سرطان خون ( لوسمی) و ایدز که می توانند باعث افزایش احتمال بروز عفونت شوند.


عوارض جانبی شایع آی . یو. دی. ها
گاهی اوقات بعضی از خانمها یی که از آی . یو. دی. استفاده می کنند ممکن است در طی قاعدگی های خود دچار انقباضهای شدید رحمی ، افزایش خونریزی و کمر درد و یا پشت درد شوند . مصرف قرصهای ایبوپروفن درهنگام شروع قاعدگی می تواند به کاهش این مشکلات کمک نماید . حدود ۱۰ تا ۱۵ در صد خانمها بخاطر بروز این گونه درد ها و خونریزیها در طی سال اولی که از آی . یو. دی. استفاده کرده اند اقدام به بیرون آوردن آن می کنند . در طی سال های بعدی این میزان کاهش یافته و به ۳ درصد می رسد . خانمهایی که قبلا بچه هایی به دنیا آورده اند در هنگام مصرف آی . یو. دی. کمتر دچار خونریزی و درد می شوند و بنابراین احتمال کمتری دارد که به این دلایل اقدام به بیرون آوردن آی . یو. دی. نمایند .


خطرات استفاده از آی . یو. دی. ها

این خطرات عبارتند از :
۱) عفونت یا التهاب لگن- یک عفونت جدی رحم ، لوله فالوپ و تخمدان ها می باشد که می تواند باعث نازایی عقیم شدن و دردهای مزمن شود . خطرایجاد بیماری التهاب لگن در طی ۲۰ روز اول نصب آی . یو. دی. بسیار زیاد می باشد. در طی این مدت از هر ۱۰۰۰ خانمی که آی . یو. دی. گذاشته است ۱۰ نفر به التهاب لگن دچار می شود اما از روز ۲۱ به بعد این میزان کاهش یافته و از هر ۱۰۰۰ خانم ، فقط یک نفر بر اثر نصب آی . یو. دی. دچار التهاب لگن میگردد . علایم و نشانه های التهاب لگن عبارتند از: درد های شکمی ، درد در هنگام مقاربت ، خونریزی یا ترشح از مهبل و تب . در هنگام مواجه شدن با چنین علائمی ، سریعا با
پزشک خود تماس بگیرید.
۲) سوراخ شدن رحم – در موارد نادری ممکن است ایجاد شود . درچنین مواقعی آی . یو. دی. با سوراخ کردن رحم وارد شکم می گردد و ممکن است نیاز به انجام عمل جراحی و بیرون آوردن آی . یو. دی. باشد .
۳) بیرون افتادن آی . یو. دی. – در طی سال اول نصب آی . یو. دی. حدود ۲ تا ۱۰ در صد می باشد که اکثر آنها نیز در طی ماه اول اتفاق می افتد . در خانمهایی که سابقه به دنیا آوردن بچه هایی را دارند فقط ۲ تا ۳ در صد احتمال وقوع چنین حالتی وجود دارد .
بعداز سال اول ، بیرون افتادن آی . یو. دی. از رحم به خارج آن به میزان زیادی کاهش می یابد و به حدود یک تا سه در صد می رسد . اگر بیرون افتادن آی . یو. دی. بدون اینکه خانم متوجه آن شود اتفاق بیفتد ، ممکن است حاملگی روی دهد .
۴) وقوع حاملگی – اگر باوجود آی . یو. دی. در داخل رحم ، حاملگی رخ دهد باید سریعا اقدام به بیرون آوردن آی . یو. دی. نمود . ادامه حاملگی همراه با آی . یو. دی. خطر سقط خود بخودی را دو برابر و خط زایمان زود رس را چهار برابر می نماید.
خانمهایی که با وجود آی . یو. دی. حامله می شوند احتمال بیشتری دارد که به حاملگی خارج رحمی دچار شوند (حدود ۵ در صد) . عدم ایجاد قاعدگی در طی یک ماه ، خونریزی های نامنظم و بروز علائم حاملگی ( مثل تهوع و استفراغ ، حساس شدن پستانها ، دفع مکرر ادرارو خستگی) را باید به
پزشک گزارش نمود . حاملگی خارج رحمی در صورتی که به موقع درمان نگردد می تواند باعث مرگ شود.


نحوه گذاشتن آی . یو. دی.

قبل از اینکه پزشک یا ماما بخواهد اقدام به گذاشتن آی . یو. دی. نماید . یک بررسی و معاینه کلی (چک آپ) انجام شود . این معاینات شامل معاینه لگن و پستانها ، تست پاپ اسمیر و آزمایش حاملگی می باشد .در صورتی که هیچ مشکلی وجود نداشت ، می توان اقدام به نصب آی . یو. دی. نمود.
آی . یو. دی. را معمولا در روزهای آخر عادت ماهانه نصب می کنند زیرا در آن هنگام ، دهانه رحم کمی باز بوده و احتمال وجود حاملگی بسیا راندک می باشد . با این حال ، می توان آی . یو. دی. را در هر زمانی نصب نمود . کل زمان نصب آی . یو. دی. حدود ۵ تا ۱۵ دقیقه طول میکشد . اکثر خانمها در هنگام نصب و نیز بعد از قرار دادن آی . یو. دی. احساس انقباضهایی می کنند . مصرف قرصهای ایبو پروفن می تواند به کم کردن این انقباضهای دردناک کمک نماید. بهتر است این قرصها یکی دو ساعت قبل از نصب آی . یو. دی. خورده شوند تا اثر بهتری داشته باشند . قبل از نصب آی . یو. دی. پزشک یا ماما با استفاده از یک وسیله مخصوص ، اندازه و عمق رحم را اندازه گیری می کند . سپس به آرامی آی . یو. دی. را در رحم قرار میدهند . ممکن است در هنگام نصب آی . یو. دی. انقباضهای دردناکی ایجاد شود و بعد از نصب نیز مقداری خونریزی ایجاد گردد .
بعد از نصب آی . یو. دی. به مدت پنج روز از انجام مقاربت خودداری نمایید و نیز در طی این مدت از قرار دادن هر گونه چیزی در داخل مهبل خود (مثل تامپون) پرهیز نمایید . این کار باعث می گردد که احتمال وقوع عفونت کاهش یابد . انقباضهای خفیفی ممکن است در طی چند روز پس از نصب آی . یو. دی. ایجاد شود که میتوان با مصرف داروهای مسکن ساده مثل ایبوپروفن ، آسپرین ویا استامینوفن آنها را تسکین داد . در صورتی که درد خیلی شدید بوده و با مصرف این مسکن ها تسکین پیدا نکرد ، با
پزشک خود تماس بگیرید.


پیگیریهای بعدی آی . یو. دی.

با قرار دادن انگشت تمیز خودتان در داخل مهبل ، می توانید وجود نخی که به انتهای آی . یو. دی. متصل است را احساس نمایید . شما باید بعد از هر عادت ماهانه ، این کار را انجام دهید تا مطمئن شوید که آی . یو. دی. هنوز در محل خود قرار دارد وبه بیرون نیفتاده است . در صورتی که وجود نخ را احساس نکردید ، باید به پزشک یا ماما ی خود مراجعه نمایید.
بطور کلی بعد از سه ماه که از نصب آی . یو. دی. گذشت باید برای کنترل آی . یو. دی. به پزشک یا ماما مراجعه نمود . سپس سالی یک بار باید این کار را انجام داد و تست پاپ اسمیر هم باید بطور سالانه صورت پذیرد.
علائم و نشانه های خطر در خانمهایی که از آی . یو. دی. استفاده می کنند

در صورت مشاهده علائم زیر ، سریعا با پزشک تماس بگیرید:
* انقباضهای درد ناک شدید و خونریزی های زیاد
* درد شکم
* تب
* ترشحات غیر طبیعی از مهبل و یا سوزش دستگاه تناسلی
* خونریزیهای نامنظم
* عنم ایجاد عادت ماهانه
* علایم وقوع حاملگی (مثل تهوع ، استفراغ ، حساس شدن پستانها ، تکرر ادرار ، خستگی)


نحوه برداشتن و بیرون آوردن آی . یو. دی.

آی . یو. دی. را می توان در هر زمانی از رحم خارج نمود . بیرون آوردن آی . یو. دی. خیلی راحت تر از نصب آن می باشد. آی . یو. دی. های مسی را میتوان بعد از ۱۰ سال و آی . یو. دی. های پروژستاسرتی را بعد از یکسال بیرون آورد .

تذکرمهم:
هیچگاه خودتان به تنهایی اقدام به بیرون آوردن آی . یو. دی. ننمایید .


مزایای استفاده از آی . یو. دی.

مزایای آی . یو. دی. ها عبارتنداز :
* مشکلی در هنگام مقاربت ایجاد نمی کند
* نیازی به مراقبتهای روزانه ندارد
* بلافاصله بعد از نصب موثر می باشد
* اثرآن طولانی مدت است


معایب استفاده از آی . یو. دی.

معایب آی . یو. دی. ها عبارتند از :
* ازانتقال بیماریهای عفونی مقاربتی مثل ایدز جلوگیری نمی کند
* نصب وبرداشتن آن نیاز به پزشک یا ماما دارد
* ممکن است آی . یو. دی. خودبخود به بیرون رحم بیفتد
* می تواند باعث مشکلاتی در طی عادت ماهانه شود