آشپزی برای فضانوردان

[shirin71]

آیا تا به حال به این موضوع اندیشیده‌اید که فضانوردان چه می‌خورند؟ برای پاسخ دادن به این پرسش نیاز داریم کمی تاریخ فضانوردی برایتان بگوییم. آیا آماده هستید؟


اگر تا به الان فکر می‌کردید که فضانوردان فقط غذاهای خشک و یخ‌زده مصرف می‌کنند، سخت در اشتباه بوده‌اید. این نوع غذاها دیگر در فضا سرو نمی‌شوند. غذاهای فضایی در طول تاریخ پنجاه ساله فضانوردی بشر، به سرعت پیشرفت کرده‌اند و روز به روز به غذاهای معمولی که شما سر میز شام صرف می‌کنید شبیه‌تر و شبیه‌تر شده‌اند.

شاید نتوان در زمین شخصی را پیدا کرد که بیشتر از چالرز تی بورلاند در مورد غذاهای فضایی اطلاعات داشته باشد. او به خوبی می‌داند که فضانوردان چهل تا پنجاه سال گذشته چه خورده‌اند و چگونه این کار را انجام داده‌اند.چالرز با دکتری تغذیه خود حدود 30 سال است که در مرکز فضایی جانسون برای فضانوردان منوهای جدیدتر و اشتهاآورتری تهیه می‌کند.
او به همراه یکی از همکارانش در آشپزخانه فضایی مرکز جانسون، به تازگی کتابی منتشر کرده‌اند به نام "کتاب آشپزی فضانوردان". آنها امیدوارند این کتاب علاوه بر آشنا ساختن مردم عادی با مهمترین بخش زندگی یک فضانورد یعنی غذا خوردن در بی‌وزنی، قادر باشند طعمهای جدیدی از فضای ماورای جو به سفره خانواده‌های زمینی اضافه نمایند. در این کتاب خواننده علاوه بر آموختن دستورالعمل‌ها و روشهای پخت غذاهای فضایی با تاریخچه و مراحل بهبود طعم و کیفیت این غذاها نیز آشنا می‌شود.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید برای حمل هر کیلو محموله به فضا باید حدود 20 میلیون تومان پول خرج شود.


حال تصور کنید که هر وعده غذایی که فضانوردان در ایستگاه بین‌المللی فضایی صرف می‌کنند با احتساب وزن غذا، آب و ظرف و ظروف مورد استفاده چقدر تمام می‌شود. مطمئناً صورتحساب چنین رستورانی که صد البته رویایی نیز هست، رکورد برداشت پول از حساب بانکی شما را خواهد شکست.
به همین دلیل بود که فضانوردان پروژه‌های جمینی و آپولو از غذاهای خشک و یخ‌زده استفاده می‌کردند.کپسولهای فضایی آنها برای تولید الکتریسیته از پیلهای سوختی استفاده می‌کرده است. آب به عنوان محصول جانبی پیلهای سوختی که با ترکیب اکسیژن و هیدروژن، الکتریسیته تولید می‌کنند، در آن ناوهای فضایی به وفور (البته نه چندان به وفور!) در دسترس بود. بنابراین فضانوردان می‌توانستند در زمان صرف غذا با مخلوط کردن آب گرم و غذای خشک شده‌اشان، وعده غذایی نه چندان دلچسبی را میل نمایند. این غذاها چندان باب میل فضانوردان نبود و آنها پس از چند روز از طعم و شکل این غذاها بیزار می‌شدند. اما خوب، از گرسنگی کشیدن که بهتر بود.

اما امروزه الکتریسیته مورد نیاز ایستگاه فضایی بین‌المللی و بیشتر کیهان‌پیماهای خودکار از صفحات خورشیدی تامین می‌شود. به همین دلیل دیگر امتیازی برای ارسال غذاهای خشک و یخ‌زده (و البته بی‌مزه) برای فضانوردان باقی نمانده است. این شد که امروزه غذاهای پاستوریزه و بسته‌بندی شده متنوعی به فضا فرستاده می‌شود تا فضانوردان در موقع غذا خوردن لذت بیشتری را تجربه کنند. فضانوردان نیز از طعم و شکل این غذاها راضی‌تر هستند. غذاها را قبل از ارسال به فضا با حرارت مناسب به گونه‌ای پاستوریزه می‌کنند تا کلیه میکرب‌ها، آنزیم‌های فعال و باکتری‌های احتمالی از بین رفته و بتوان غذا را برای مدت طولانی ذخیره و نگهداری نمود. امروزه دیگر از آن تیوب‌های گوشت کوبیده خشک شده که باید آنرا با آب جوش به دست آمده از یک پیل سوختی مخلوط کرد و با احتیاط مکید، خبری نیست. مخصوصاً دیگر آن مکعبهای خشک شده حاوی همه چیز که به فضانوردان قدیمی انرژی، ویتامین و پروتئین می‌دادند در لیست محموله‌های غذایی قرار ندارند و فضانوردان از این موضوع به شدت خوشحال هستند.
غذاهای فضایی امروزی شامل انواع متنوعی از غذاهای بسته‌بندی و استریلیزه شده آماده، میوه‌های خشک، آجیل و انواع شیرینیجات هستند. گاه‌گاهی هم میوه تازه به مدار زمین راه پیدا می‌کند، اما باید در مدت زمان کوتاهی خورده شوند، چون در صورت فاسد شدن، همه پولی که بابت فرستادن آنها به فضا صرف شده به هدر می‌رود (یادتان هست که برای ارسال هر کیلوگرم محموله به فضا چقدر باید صرف می‌شد؟).
فضانوردان اولیه غذای کمی می‌خوردند. آشپزهای ناسا تا مدتها گمان می‌بردند که این کم‌اشتهایی به دلیل بدبینی فضانوردان نسبت به کیفیت و طعم دست‌پختهای آنها است. البته این نظر تا حدودی صحیح بود اما مشکل اصلی از توالتهای بدوی بود که در آن دوران بر روی ناوهای فضایی مثل آپولو و جمینی نصب می‌شد. صد البته اصلاً خوشایند نیست که فضانوردی صبحانه نه چندان لذیذ خود را در فضایی سرشار از بوی زننده ناشی از استفاده همکارش از توالت، صرف نماید.
به همین دلیل بود که در آن دوران فضانوردان ترجیح می‌دادند خیلی کم و فقط به اندازه‌ای غذا بخورند که از گرسنگی دچار ضعف نشده و قادر به انجام وظایف محوله باشند.
امروزه و با نصب توالتهای پیشرفته‌تر در فضاپیماها و ایستگاه‌های فضایی، اوضاع به مراتب بهتر شده است اما با این وجود فضانوردان هنوز نصف آنچه باید بخورند، غذا مصرف می‌کنند و این بیشتر به دلیل حجم زیاد کارهایی است که آنها باید در فضا انجام دهند.
غذای خوب علاوه بر اینکه بر سلامتی جسمانی فضانوردان تأثیر فراوان داشته و باعث می‌شود که آنها انرژی و توان لازم برای انجام وظایف محوله را داشته باشند، در روحیه آنها نیز بسیار موثر است. برای فضانوردی که قرار است برای ماه‌ها در یک ایستگاه فضایی کوچک روزگار بگذراند، قطعاً غذا خوردن در کنار همکاران باید یک تفریح لذت بخش باشد و نه یک وظیفه شاق.

اگر قصد دارید به فضا سفر کنید! کتاب آشپزی فضانوردان توصیه‌هایی برایتان دارد تا از غذا خوردنتان در فضا لذت بیشتری ببرید. از به همراه داشتن نوشابه‌های گازدار بپرهیزید. گاز موجود در این نوشابه‌ها، در شرایط حاکم بر اقامتگاه فضایی شما، به صورت حباب درآمده و به طور تصادفی در محلول نوشابه پخش می‌شوند. با باز کردن درب قوطی، این حبابها به همراه مایع نوشابه در فضای کوچک کابین سفینه فضایی‌تان پخش شده و تولید دردسر خواهند کرد.
به همراه داشتن غذاها و یا چاشنیهایی که به شکل پودر هستند نیز به هیچ‌وجه توصیه نمی‌گردند. پودر ریز می‌تواند به آسانی در فضا پخش شده و برای تجهیزات حساس داخل کابین تولید مزاحمت نماید. از این رو است که فضانوردان مجبورند نمک را به صورت محلول در آب و فلفل را به صورت حل شده در روغن با خود به سفر فضایی ببرند.
غذاهایی که خرد شدنی هستند مانند چیپس و یا کلوچه نیز دردسرسازند. بیسکوییت و کلوچه‌های فضایی را آنقدر کوچک می‌پزند که فضانورد بتواند یکباره آن را در دهان خود قرار دهد. فضانوردان معمولاً به جای نان از ترتیلا (نوعی نان ذرت مکزیکی) استفاده می‌کنند که به قدر کافی کوچک پخته شده است.
پرتقال و موز تازه نیز به همراه خود نبرید. این میوه ها به خصوص زمانی که مصرف می‌شوند، بوی خاصی از خود تولید می‌کنند. زمانی‌که فضانوردان در مدار زمین قرار می‌گیرند به علت بی‌وزنی دچار حالت تهوع هستند. بوی ناشی از پرتقال و موز تازه می‌تواند این حالت را تشدید کرده و شرایط جسمی آنها را وخیم‌تر نماید.
با این وصف ملاحظه فرمودید که آشپزی در فضا اصلاً کار ساده‌ای نیست. امروزه آشپزهای فضایی با تکیه بر حدود پنجاه سال تجربه قادرند منوهای دلپذیر و جذابی را به شما در فضا ارائه نمایند. اما نباید از نظر دور داشت که برای رسیدن به این نقطه از دانش آشپزی در فضا، فضانوردان بیچاره فراوانی مجبور شده‌اند ماهی آب‌پز له شده و یا گوشت کوبیده را از تیوب پلاستیکی خود میک بزنند.

منبع: سایت دانش فضایی