• شاه‌نامه

  • «چو ایران مباشد تن من مباد // در این مرز و بوم زنده یک تن مباد»

  • «نمانیم کین بوم ویران کنند/همی غارت از شهر ایران کنند/ نخوانند بر ما کسی آفرین/چو ویران بود بوم ایران زمین/ دریغ است ایران که ویران شود/کنام پلنگان و شیران شود»

  • «زشیر شتر خوردن و سوسمار // عرب را به جایی رسیدست کار // که تاج کیان را کند آرزو // تفو بر تو ای چرخ گردون تفو»

  • «منم بندهٔ اهل بیت نبی // ستایندهٔ خاک و پای وصی // اگر چشـم داری بـه دیگر سرای // به نزد نبی و علی گیر جای // گرت زین بَد آید گناه منست // چنین است و این دین و راه منست // هر آنکس که در جانش بغض علیست // ازو زارتر در جهان زار کیست»

  • «ز بهر بر و بوم و فرزند خویش // زن و کودک و خُرد و پیوند خویش // همه سر به سر تن به کشتن دهیم // از آن بـِه که ایران به دشمن دهیم»

  • «اگر مادرت شاهبانو بُدی // مرا سیم و زر تا به زانو بدی // واگر شاه را شاه بودی پدر // به سر بر نهادی مرا تاج زر»

  • «مرا غمز کردند کاین پر سخن // به مهر علی و نبی شد کهن // بر این زادم و هم بر این بگذرم // یقین دان که خاک در حیدرم»

  • «اگر چند باشد شب دیرباز// بر او تیرگی هم نماند دراز»

  • «اگر پرنیان است خود رشته‌ای// و گر بار خار است خود کشته‌ای»

  • «ببخش و بخور هرچه آید فراز// بدین تاج و تخـت سپنجی مناز»

  • «بخور هرچه داری منه باز پس// تو رنجی، چرا باز ماند به کس»

  • «بخور هرچه داری به فردا مپای// که فردا مگر دیگر آیدش رای»

  • «بخور هرچه داری فزونی بده// تو رنجیده‌ای بهر دشمن منه»

  • «بدو گفت گوینده کای شهریار// به پالیز گل نیست بی‌رنج خار»

  • «بدو گفت موبد که نیکو نگر// براندیش و ماهی به خشکی مبر»

  • «برهنه چو زاید ز مادر کسی// نباید که یازد به پوشش بسی»

  • «به دارو و درمان جهان گشت راست// که بیماری و مرگ کس را نکاست»

  • «به دارو و درمان و کار پزشک// بدان تا نیالود، باید سرشک»

  • «به‌ موبد چنان گفت دهقان سغد// که بر ناید از خانه باز جغد»

  • «پشیمانی آنگه نداردت سود// که تیغ زمانه سرت را درود»

  • «پیامی است از مرگ موی سفید// به بودن چه‌داری تو چندین امید»

  • «تو را خواسته گر ز بهر تن است// ببخش و بدان کین شب آبستن است»

  • «تو را خورد بسیار بگزایدت// وگر کم خوری، روز بفزایدت»

  • «چو با تخت، منبر برابر شود// همه نام بوبکر و عُمّر شود»

  • «چو در انجمن مرد خامش بود// از آن خامشی دل به‌ رامش بود»

  • «چو عیب تن خویش داند کسی// زعیب کسان برنگوید بسی»

  • «چو نیکی کنی نیک آید برت// بدی را بدی باشد اندر خورت»

  • «در آز باشد دل سفله مرد// بر سفلگان تا توانی مگرد»

  • «درختی که تلخ است وی را سرشت// گرش برنشانی به باغ بهشت// ور از جوی خلدش به هنگام آب// به بیخ، انگبین ریزی و شهد ناب// سرانجام گوهر به ‌کار آورد// همان میوهٔ تلخ بار آورد»

  • «دوای تو جز مغز آدم چو نیست// بر این درد و درمان بباید گریست»

  • «دو شیر گرسنه‌است و یک ران گور// کباب آن‌کسی راست، کوراست زور»

  • «ز بهر بر و بوم و فرزند خویش// زن و کودک و خرد و پیوند خویش// همه سربه‌سر تن به کشتن دهیم// از آن به که کشور به دشمن دهیم// ز خاکیم باید شدن سوی خاک// همه‌جای ترس است و تیمار و باک// جهان سربه‌سر حکمت و عبرت است// چرا بهره ما همه غفلت است؟»

  • «ز دانا تو نشنیدی این داستان// که برگوید از گفته باستان// که گر دو برادر نهد پشت پشت// تن کوه را باد ماند به مشت»

  • «زیان کسان از پی سود خویش// بجویند و دین‌داری آرند پیش»

  • «سخن رفتشان یک‌به‌یک هم زبان// که از ماست برما، بد آسمان»

  • «شبیخون نه ‌کار دلیران بود// نه آیین مردان و شیران بود»

  • «فرستاده گفت ای خداوند رخش// به‌ دشت آهوی ناگرفته مبخش»

  • «کسی را کجا کور شد رهنمون// بماند به راه دراز اندرون»

  • «کسی را که کاهل بود گنج نیست// که اندر جهان سود بی‌رنج نیست»

  • «کسی کو فروتن‌تر او رادتر// دل دوستانش از او شادتر»

  • «که بر انجمن مرد بسیارگوی// بکاهد به‌ گفتار خویش آبروی»

  • «که چون کاهلی پیشه گیرد جوان// بماند منش‌پست و تیــره‌روان»

  • «که گاهی سکندر بود گاه فور// گهی درد و خشم است و گه جشن و سور»

  • «مرا دخل و خورد ار برابر بدی// زمانه مرا چون برادر بدی»

  • «مگوی آن سخن کاندر آن سود نیست// کز آن آتشت بهره جز دود نیست»

  • «نباشـد فراوان خورش تندرست// بزرگ آن‌که او تندرستی بجست»

  • «نگر تا چه کاری همان بدروی// سخن هرچه گویی همان بشنوی»

  • «نگه کن که دانای ایران چه گفت// بدان‌گه که بگشاد راز از نهفت// که دشمن که دانا بود به ز دوست// ابا دشمن و دوست، دانش نکوست»

  • «هرآنکس که موی سیه شد سفید// به بودن نماند فراوان امید»

  • «هرآن‌گه که روز تو اندرگذشت// نهاده، همی باد گردد به دشت»

  • «هزیمت به هنگام، بهتر ز جنگ// چو تنها شدم، نیست جای درنگ»

  • «هم آن چیز کانت نیاید پسند// تن دوست و دشمن بدان درمبند»

  • «یکی داستان زد بر این شهریار// که دشمن مدار ار چه خُرد است، خوار»

  • «خداوند کیهان و گردان سپهر // فروزنده ماه و ناهید و مهر»

  • «== منسوب به‌فردوسی ==

  • «بسی رنج بردم، بسی نامه خواندم// ز گفتار تازی و از پهلوانی// به چندین هنر شصت وسه‌سال ماندم// که توشه برم ز آشکار و نهانی// به جز حسرت و جز وبال گناهان// ندارم کنون از جوانی نشانی// به‌یاد جوانی کنون مویه آرم// براین بیت بوطاهر خسروانی// جوانی، من از کودکی یاد دارم// دریغا جوانی! دریغا جوانی!»
    • محمد عوفی، لباب‌الالباب

  • «عروسی است می، شادی آیین او// که باید خرد کرد کابین او// به‌روز آنکه با باده کُشتی کند// فکنده شود گر درشتی کند// ز دل برکشد می‌تف و دود و تاب// چنان چون بخار زمین آفتاب// چو عود است و چون بید تن را گهر// می‌آتش که پیدا کند زو هنر// گهرچهره شد آینه چون نبید// که آید در او خوب و زشتی پدید// دل تیره را روشنایی می‌است// که را کوفت‌تن، مومیایی می‌است// بدان! می‌کند بددلان را دلیر// پدید آرد از روبهان کار شیر»