هوبره پرنده ای در آستانه انقراض






cc250c9738f56d797a54e35cfacea6a0









چند سال قبل که برای رصد آسمان شب به دشت کویر و پارک ملی کویر در همین جنوب شرقی تهران می رفتم، تقریبا هر بار در دشت های پهناور این منطقه شدیدا حفاظت شده (پارک ملی) پرنده ای را می دیدم که بیشتر از آن که به پرواز علاقه نشان دهد، دویدن را ترجیح می داد. حتی برای دور شدن از خطراتی همچون انسان ها (که الحق از خطرناک ترین موجودات زنده روی زمین است) هم ترجیحش با دویدن بود.این پرنده زیبا نام زیبایی هم دارد: هوبره.هوبره پرنده ای است که از نظر ظاهری خیلی به بوقلمون شباهت دارد اما اصلا از گونه این پرنده محسوب نمی شود. نزدیک ترین فامیل های این پرنده میش مرغ است که در شمال غرب ایران به تعداد بسیار محدود و معدودی زندگی می کند. بال های قهوه ای رنگ، زیر تنه خاکستری بایک دسته پرهای بلند سیاه و سفید که فرم بسیار زیبایی را برای این پرنده ایجاد می کند.
تعداد این گونه بسیار زیبا در بخش های بزرگی از ایران(عمدتا مناطق کویری) به صفر رسیده (خود من مدت هاست که هوبره را در سفرهایم ندیده ام) اما بواقع هوبره، پرنده ای که به بمب افکن پرندگان مشهور بود (بخاطر شیوه منحصربه فردی که برای فرار از دست پرندگان شکاری دارد ) را ما انسان ها و تقریبا همه ما ایرانیان داریم به دست فراموشی می سپاریم. شکار هوبره(یا آهو بره) به شکل سنتی در میان ایرانیان باستان رواج داشته است (حتی در شاهنامه به آن اشاره شده است) امروزه هم اعراب متمول حاشیه خلیج فارس به صنعت قوش پرانی علاقه شدیدی دارند، آنها پرندگان شکاری متنوعی (مثل قوش یا شاهین و...) را دست آموز کرده و برای شکار هوبره ها استفاده می کنند. از مهم ترین دلایل کاهش نسل هوبره ها یکی همین شکار های تفریحی است که سال ها در ایران با مجوز رسمی و غیررسمی اجرا می شده است. از سوی دیگر تهدید مناطق سکونتگاه این پرنده توسط عوامل محیطی متفاوت (مثلا گسترش شهر ها و...)، کاهش غذا های مورد علاقه این پرنده (حتی کاهش مارمولک ها و...) همگی باعث این کاهش شدید بوده است. بنابراین همه ما مسوول این دردسر هستیم. شاید زمانی در آینده نه چندان دور واژه هوبره در اشعار کلاسیک ایرانی نیاز به توضیح و تفسیر زیادی نیاز داشته باشد. و نکته آخر این که: اعراب متمول جنوب خلیج فارس در چند سال گذشته یکی از دلایل کاهش تعداد نسل هوبرها بوده اند و اکنون مزارع بزرگ پرورش هوبره در این کشورها یکی از امیدهای بزرگ برای نجات نسل این موجودات محسوب می شوند.

محمد رضا نوروزی