هر چیزی در این عالم یک سلسله آداب مخصوص به خود دارد. دعا نیز از این امر کلی مستثنی نیست، اما آداب دعا برخی ظاهری اند و برخی باطنی.
در آداب باطنی، غالباً این سؤال براى توده مردم مطرح است كه در عین اینكه خداوند، مكان و محلى ندارد چرا هنگام دعا كردن چشم به آسمان مىدوزیم؟ و دست به سوى آسمان بلند مىكنیم؟ مگر خداوند در آسمانها است که ما دست به آسمان بلند می کنیم؟
در پاسخ به سوال یاد شده باید دانست:
این سؤال در عصر ائمه هدى«علیهم السلام» نیز مطرح بوده است، «هشام بن حكم» مىگوید: شخصی که منکر خدا بود خدمت امام صادق«علیه السلام» آمد و از آیه «الرّحمنُ عَلَى الْعَرشِ اسْتَوى» سؤال كرد.
امام «علیه السلام» ضمن توضیحى فرمود: خداوند متعال، نیاز به هیچ مكانى و هیچ مخلوقى ندارد، بلكه تمام خلق محتاج او هستند.
سؤال كننده عرض كرد: پس تفاوتى ندارد كه (به هنگام دعا) دست به سوى آسمان بلند كنید یا به سوى زمین پائین آورید؟!
امام (علیه السلام) فرمود: این موضوع، در علم و احاطه و قدرت خدا یكسان است (وهیچ تفاوتى نمىكند) ولى خداوند متعال دوستان و بندگانش را دستور داده كه دستهاى خود را به سوى آسمان، به طرف عرش بردارند، چرا كه معدن رزق آنجا است، ما آنچه را قرآن و اخبار رسول خدا«صلى الله علیه و آله»اثبات كرده است، بیان مىكنیم، آنجا كه فرمود: دستهاى خود را به سوى خداوند متعال بردارید. 1
حضرت علی علیه السلام فرمود: آیا (در قرآن) نخواندهاى: «وَفى السَّماءِ رِزْقُكُمْ وَ ما تُوْعَدُوْنَ؛ در آسمان رزق شما است و آنچه به شما وعده داده مىشود» پس از كجا انسان روزى را بطلبد جز از محلّش، محل رزق و وعده الهى آسمان است
در حدیث دیگرى از امام امیرالمؤمنین على«علیه السلام» در كتاب خصال2 آمده است: «اذا فَرِغَ احَدُكُمْ مِنَ الصَّلوةِ فَلْیَرْفَعْ یَدَیْهِ الَى السَّماءِ، وَ لِیَنْصَبَّ فى الدُّعاء»: «هنگامى كه یكى از شما نماز را پایان مىدهد دست به سوى آسمان بردارد و مشغول دعا شود».
مردى عرض كرد: اى امیرمؤمنان! مگر خداوند همه جا نیست؟
فرمود: آرى همه جا هست.
عرض كرد: پس چرا بندگان دست به آسمان برمىدارند؟
فرمود: آیا (در قرآن) نخواندهاى: «وَفى السَّماءِ رِزْقُكُمْ وَ ما تُوْعَدُوْنَ»3 «در آسمان رزق شما است و آنچه به شما وعده داده مىشود» پس از كجا انسان روزى را بطلبد جز از محلّش، محل رزق و وعده الهى آسمان است .
مطابق این روایات چون غالب ارزاق انسانها از آسمان است (باران، زنده كننده زمینهاى مرده از آسمان مىبارد، نور آفتاب كه منبع حیات و زندگى است از سوى آسمان مىتابد، هوا سومین عامل مهم حیات در آسمان است) آسمان به عنوان معدنى از بركات و ارزاق الهى معرفى شده، و به هنگام دعا به آن توجه مىشود، و از خالق و مالك آن همه رزق و روزى تقاضاى حل مشكل مىشود.
از بعضى از روایات، فلسفه دیگرى براى این كار استفاده مىشود، و آن اظهار خضوع و تذلل در پیشگاه خدا است چرا كه انسان به هنگام اظهار خضوع، یا تسلیم، در مقابل شخص یا چیزى، دستهاى خود را بلند مىكند. 4
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)