خبرسازترين پديده هاي فضايي و نجومي سال 2010

[Behzad AZ]

خبرسازترين پديده هاي فضايي و نجومي سال 2010

به گزارش خبرگزاري مهر، سال 2010 با كشف بسياري از سياره هاي فراخورشيدي، مشاهده بيگانه هاي فضايي، ابرنواخترها، پديده هاي اختري، پرتاب راكتها، علوم مرتبط با كره ماه و سوالات متحول كننده درباره علم نجوم براي جهان علم سالي پر هياهو و شلوغ به شمار مي رود.
نشريه ديسكاوري به منظور انتخاب برترين و خبرسازترين خبرهايي كه در سال رو به پايان ميلادي در حوزه علم نجوم رخ داده است به خوانندگان خود روي آورده و 10 نمونه از خبرسازترين رويدادهاي نجومي را بر اساس انتخاب خوانندگان خود به عنوان برترين و خبرسازترين رويدادهاي نجومي سال 2010 معرفي كرده است:
10- روياي اوباما براي آينده مطالعات فضايي ناسا: متوقف شدن پروژه "صورت فلكي" ناسا براي بازگشت دوباره انسان به كره ماه و تغيير جهت برنامه هاي فضايي ناسا به طور قطع يكي از بحث برانگيزترين رويدادهاي فضايي و نجومي سال جاري بوده است. از زماني كه اوباما در بيانيه ماه فوريه خود برنامه پرتاب راكت آرس را متوقف و برنامه ساخت فضاپيماي اوريون را محدودتر كرد، بحثهاي داغي در مجلس آمريكا بر سر اين تصميمات دولت آمريكا در گرفت.
در ماه آوريل طي سخنراني اوباما در پايگاه فضايي كندي مسير فعاليتهاي علمي-فضايي ناسا براي هميشه تغيير كرد: "فضانوردان بايد تا سال 2025 خود را به يك اخترواره برسانند، از ماه عبور كرده و در حدود سال 2030 به مريخ بروند" كه اين برنامه خبرهاي خوبي را نيز براي پروازهاي فضايي تجاري در پي داشت. اما در عين حال اين برنامه ريزي هاي جديد براي منتقدان سياستهاي اوباما به هيچ وجه قابل هضم نبوده است.
9- سيستمهاي ستاره اي ناشناخته شگفت انگيز: سال 2010 براي مطالعات سياره هاي فراخورشيدي سالي بسيار پربار بوده است. در عين حال كه در اين سال بيش از صدها سياره جديد بر مدار ستاره هاي جديد توسط رصدخانه هاي زميني و فضايي رديابي، مشاهده و مطالعه شدند، آشكار شد كه انسان از تكنيكهايي با پيچيدگي هايي فزاينده براي مطالعه اين پديده ها برخوردار است. اكنون با استفاده از همين شيوه هاي مطالعاتي در صورتي كه بتوان با قطعيت جمله اي را درباره جهانهاي بيگانه گفت، اين است كه اين جهانها در عين حال كه بيگانه اند، شباهتهاي بسيار زيادي با سامانه خورشيدي زمين دارند.
8- موفقيت هايابوسا در نمونه برداري از يك اخترواره: يكي از الهام بخش ترين موفقيتهاي فضايي سال 2010 بدون شك موفقيت ژاپني ها و فضاپيماي هايابوسا در نمونه برداري از خاك اخترواره "ايتوكاوا" بوده است. اين موفقيت در سال 2005 و به شكلي معجزه آسا رخ داد زيرا در سال 2003 هايابوسا در اثر برخورد يك پرتو خورشيدي دچار آسيب ديدگي شد و پس از آن با تلاش فراوان توانست پس از نمونه برداري از خاك ايتوكاوا مسير خود را به سوي زمين كج كند.
ترديدهاي زيادي درباره موفقيت اين فضاپيما در نمونه برداري از خاك ايتوكاوا وجود داشت اما پس از بازگشت بي نظير اين فضاپيما به خانه اش زمين، محققان توانستند ذرات خاك را در كپسول نمونه هاي اين فضاپيما كشف كنند. نمونه هايي كه مي توانند در درك بهتر از طبيعت سامانه خورشيدي بسيار تاثيرگذار باشند.
7- موفقيت شركت "ويرجين گلكتيك" در پرواز اولين فضاپيماي تجاري: روند پيشرفت توريسم فضايي بسيار كند، اما در حال پيشرفت است. با وجود اينكه توريستهاي فضايي تا كنون ميليونها دلار براي سفر به ايستگاه فضايي بين المللي خرج كرده اند، ويرجين گلكتيك براي قابل دسترس تر شدن سفرهاي فضايي تلاشهاي گسترده اي را آغاز كرده است.
به گفته اين شركت 200 هزار دلار براي خريداري يك بليط براي سفر به فضا قيمتي كاملا قابل قبول به شمار مي رود حتي اگر اين سفر تنها پروازي زير مداري باشد، با اين همه آغاز خوبي براي توريسم فضايي به شمار مي رود. در سال 2010 اين شركت توانست فضاپيماي خود موسوم به "شواليه شب" را به صورت آزمايشي به پرواز درآورد و در عين حال ساخت اولين پايگاه فضايي در صحراي نيومكزيكو نيز آغاز شده است.
6- كشف شواهد آب مايع در قمر انسلادوس: كشف آب بر روي مريخ را فراموش كنيد، اين موضوع سال گذشته بود، موضوع داغ سال 2010 كشف آب در قمر انسلادوس سياره زحل است. فضاپيماي كاسيني ناسا طي يكي از قابل تقديرترين ماموريتهاي خود به شگفت زده كردن زمينيان ادامه داده و تصاوير زيبايي را از سيستم زحلي به ثبت رساند. اين فضاپيما از سال 2004 در مدار زحل در حركت است و با عبور از كنار قمرهاي اين سياره جزئيات ارزشمندي را از اين سياره مهم به ثبت رسانده است.
يكي از قابل توجه ترين كشفيات كاسيني در سفر زحلي اش در پرواز از نزديكي به دست آمد كه در نزديكي قمر انسلادوس صورت گرفت. كاسيني به گونه اي با بو كشيدن مواد گازي شكلي كه اين قمر را احاطه كرده اند توانست مداركي را مبني بر وجود آب مايع در سطح اين قمر ارائه كند و هر جا كه آب باشد، احتمال شكل گيري حيات نيز وجود خواهد داشت. از اين رو اين كشف كاسيني محدوده احتمالات بشر را درباره جهانهايي كه شانس وجود حيات در آنها وجود دارد را افزايش داد.
5- آيا در ماه آب وجود دارد؟ با وجود اينكه برنامه فوري براي بازگشت انسان به ماه وجود ندارد، ماموريتهاي روباتيكي كه از سوي كشورهاي مختلف در اطراف اين كره صورت مي گيرد بسيار اميدوار كننده هستند. براي مثال مدارگرد اكتشافي ماه به چرخش به دور تنها قمر طبيعي زمين ادامه داده و اطلاعات زيادي را درباره مناظر بيگانه اين كره در اختيار انسانها قرار مي دهد.
يكي از دستاوردهاي مهم اين مدارگرد كشف مقادير زيادي آب منجمد در اعماق حفره هاي تاريك ماه و در بيشتر بخشهاي اين كره بود حجم اين آب به اندازه اي است كه دانشمندان اكنون به راحتي درباره وجود چرخه آب در كره ماه با يكديگر بحث مي كنند. از سويي ديگر اطلاعات به دست آمده از ماهگرد چاندرايان هندوستان در سال 2010 نشان داد بيش از 600 ميليون گالن آب در 40 حفره در كره ماه وجود دارد. اين مقدار آب با نياز مصرف آب كل شهر سياتل براي يك سال برابري مي كند.
4- پرواز فالكن 9: شركت تجاري Space X در سال 2010 به قدرت زيادي دست پيدا كرد و توانست علاوه بر ارائه مدل آزمايشي راكت فالكن 1، پرواز آزمايشي راكت فالكن 9 را نيز با موفقيت به پايان برساند. اكنون با تاييد دولت اوباما اين شركت يكي از معدود شركتهايي است كه براي تامين تجهيزات مورد نياز ايستگاه فضايي بين المللي پس از بازنشسته شدن شاتلهاي ناسا انتخاب شده است. اين شركت در ماه دسامبر اولين پرتاب موفقيت آميز و بازگشت دوباره كپسول "دراگون" را به اجرا گذاشت، كپسولي كه اميد مي رود روزي بتواند انسانها را به همراه خود به فضا ببرد. قدم بعدي كناره گرفتن اين كپسول با ايستگاه فضايي است تا با اين موفقيت حفره ميان اكتشافات فضايي دولتي و خصوصي پر شود.
3- به دام افتادن ضد ماده: دانشمندان سازمان مطالعات اتمي اروپا، سرن توانستند براي اولين بار ضد ماده را به دام بياندازند. اهميت اين موفقيت در اين نكته است كه بخشي از بنيادي ترين رازهاي جهان هستي را مي توان با كمك اين ذرات درك كرده و به بسياري از سوالات درباره تكامل جهان هستي و حيات پاسخ داد. فرضيه اي كه از ابتدا درباره ماده و ضد ماده و برابري مقادير اين دو در جهان وجود دارد، دچار نقصي كوچك است زيرا در صورتي كه مقدار اين دو در جهان برابر باشد، يكديگر را نابود كرده و در اين صورت ما نبايد در جهان وجود داشته باشيم!
به دام انداختن ذرات ضد ماده هيدروژن در يكي از آزمايشهايي كه در سرن با نام آلفا صورت گرفت به اين معني است كه فيزيكدانان از اين پس مي توانند به درون ضد ماده رسوخ كرده و رفتارهاي آن را مورد مطالعه قرار دهند. اين ذرات ظاهري مشابه با ماده دارند اما عملكرد آنها كاملا متضاد ماده است.
2- سياره هاي شبه زميني فراوانتر از هميشه؟: سياره هاي فراخورشيدي را مي توان در هرجايي از كهكشانها يافت، اما بر اساس مطالعات متعددي كه در سال 2010 صورت گرفته اند، اكثريت جهانهايي كه در مدار ديگر ستاره ها در حركتند، لزوما به زمين شباهتي ندارند. شايد در سال جاري عبارت سياره شبه زميني را زياد شنيده باشيد اما به گفته بسياري از منتقدان اين عبارت نمايش واقعيت گرايانه آنچه در اصل كشف شده نيست، در صورتي كه سياره كشف شده آبي رنگ با دمايي معتدل نباشد چطور مي توان آن را سياره اي شبه زميني خواند؟
1- كشف سياره شبه زميني گيليس 581g : قبل از سال 2010 نام گيليس بيشتر شما را به ياد نام يك بازي جديد رايانه اي و يا يكي از نرم افزارهاي جديد آي-فن مي انداخت، اما اكنون اين نام يكي از مشهورترين سامانه هاي ستاره اي در آنسوي سامانه خورشيدي است.
گيليس 581 بسيار اميدواركننده است، مي تواند ميزبان سياره اي باشد كه در آن شانس شكل گرفتن حيات وجود داشته باشد و سياره گيليس 581g همان سياره اي است كه در بخش قابل سكونت اين سامانه ستاره اي مي تواند حيات يا زمينه هاي شكل گرفتن حيات را در خود پنهان كرده باشد.
اما مانند هر داستان خوب ديگري، گره اي در اين داستان وجود دارد، شايد هيچ گيليس 581g وجود نداشته باشد! داستان كشف اين سياره در سال 2010 جنجال فراواني به دنبال داشت و از اين رو اكنون در رتبه اول برترينهاي فضايي سال 2010 قرار گرفته است.

[Behzad AZ]

كشف شواهد وجود دنياهاي موازي با جهان ما



در اوايل قرن بيستم، دانشمندان توانستند با خيره شدن به دوردست‌هاي عالم و مشاهده آن‌چه در حال وقوع است، نظريه‌اي براي نحوه شكل‌گيري جهان ارائه دهند. طبق اين نظريه، همه چيز با يك انفجار بزرگ آغاز شد، انفجاري كه بلافاصله با يك دوره كوتاه از انبساط فوق سريع كه تورم خوانده مي‌شود، همراه شد. شايد اين سرآغاز همه چيز باشد، اما اخيرا گروهي از دانشمندان اين فرضيه را مطرح كرده‌اند كه شايد چيزي قبل از آن وجود داشته كه شرايط اوليه را براي تولد جهان ما فراهم كرده است.

به گزارش نيوساينتيست، گروهي از محققان به رهبري استفان فيني در بررسي موضوع پيش مهبانگ، چهار الگوي دايره‌اي را در تابش زمينه كيهاني كشف كرده‌اند كه وجود آنها از نظر آماري بسيار بعيد است.

دانشمندان تصور مي‌كنند كه اينها نشانه‌هايي از كوفتگي دنياي ما هستند كه حاصل برخورد آن با دنياهاي ديگر است. اگر اين حدس درست باشد، اين يافته نخستين مدركي است كه وجود دنياهاي ديگري به غير از دنياي ما (دنياهاي موازي) را ثابت مي‌كند.

اين ايده كه دنياهاي ديگري در آن بيرون وجود دارد چيز تازه‌اي نيست. دانشمندان قبلا اين فرضيه را مطرح كرده‌اند كه شايد ما در شرايطي چند دنيايي زندگي مي‌كنيم كه از بي‌نهايت دنيا تشكيل شده است. مفهوم چنددنيايي ريشه در مفهوم تورم ابدي دارد.


در اين مفهوم، دوره تورمي كه دنياي ما بلافاصله پس از مهبانگ آن را تجربه كرد، تنها يكي از بي‌شمار دوره‌هاي تورمي است كه در قسمت‌هاي مختلف فضا اتفاق مي‌افتد و هنوز هم ادامه دارد.

هم‌زمان با توقف تورم در بخشي از فضا، بخش ديگري از آن شاهد تورم خواهد بود. در اين حالت دنياهاي جديد به طور پيوسته در يك گستره وسيع و رو به رشد فضا-زمان به وجود مي‌آيند؛ همان‌طور كه يك حباب پس از توليد شدن به سرعت فضاي اطراف خود را با خصوصيات فيزيكي‌اش پر مي‌كند.

تورم ابدي همان‌گونه كه از نام آن نيز بر مي‌آيد، بي‌نهايت بار اتفاق مي‌افتد و بي‌نهايت دنيا را به وجود مي‌آورد كه منجر به خلق چنددنيايي مي‌شود.

اين دنياهاي بي‌نهايت گاهي اوقات دنياهاي حبابي ناميده مي‌شوند، ولو اين‌كه شكل نامنظمي داشته باشند. دنياهاي حبابي مي‌توانند به اطراف حركت كنند و گه‌گاه با ساير دنياهاي حبابي برخورد مي‌كنند. اگر دنياي ما با يك دنياي حبابي ديگر برخورد كند، اين تصادف انفجارهاي عظيمي از انرژي به دنبال خواهد داشت.

اگر اين برخورد قبل از اتمام تورم دنياي ما رخ داده باشد، ممكن است از خود ردي به جاي گذاشته باشد كه تا امروز نيز قابل رديابي باشد. اين همان چيزي است كه فيني و همكارانش كشف كرده‌اند.

آن‌طور كه فيني و همكارانش در مقاله‌شان توضيح مي‌دهند، چنين برخوردي دوام تورم را در ناحيه برخورد تغيير مي‌دهد كه باعث ايجاد ناهمساني‌هايي در كيهان‌شناسي داخل حباب مي‌شود كه در تابش زمينه كيهاني خود را نشان مي‌دهد. اگر تورم بيش از مقدار معمول طول بكشد، چگالي ماده در ناحيه برخورد كمتر از نواحي اطراف خواهد بود.

اين مساله خود را به شكل نقطه‌اي سرد در تابش زمينه كيهاني نشان مي‌دهد. به طور عكس، دوره كوتاه‌تري از تورم منجر به ايجاد يك نقطه گرم در اين تابش مي‌شود. اين دانشمندان با استفاده از الگوريتمي كه به دنبال برخوردهاي حبابي با مشخصات خاصي در تابش زمينه كيهاني مي‌گشت، توانستند چهار الگوي دايره‌اي را كشف كنند.

با اين وجود، اين محققان تاييد مي‌كنند كه يافتن طيف وسيعي از مشخصات غيرمحتمل آماري در يك مجموعه داده بزرگ مانند تابش زمينه كيهاني كار ساده‌اي است. در نتيجه براي تاييد اين ادعا، تحقيقات بيشتري لازم است. موضوعي كه با استفاده از داده‌هاي ماهواره پلانك كه تفكيك‌پذيري آن سه برابر بهتر از ماهواره دبليومپ ناسا -كه نقشه فعلي تابش زمينه كيهاني توسط آن تهيه شده- است، در كوتاه مدت قابل دستيابي است.

اگر داده‌هاي آتي وجود يك برخورد حبابي را تاييد كنند، باعث تقويت نظريه‌هاي ديگر مانند نظريه ريسمان مي‌شود كه مستلزم وجود تعداد بي‌شماري دنيا با مشخصات متفاوت هستند. چنين كشفي منجر به ايجاد يك بينش عميق نه فقط نسبت به دنياي خودمان، بلكه نسبت به تمام دنياهاي چندگانه ماوراي آن خواهد شد.