ویژگیهای عمومی ( General Features ) :سوسماران از نظر فیزیولوژی متنوع ترین گروه از خزندگان کنونی هستند . طول آنها از 3 سانتی متر تا 4 متر متفاوت بوده و وزن آنها از 1 گرم تا 200 کیلو گرم در نوسان است.بعضی از این گونه ها فاقد دست و پا و بعضی دیگر دارای پاهای عقبی دراز بوده و میتوانند با دو پاه راه بروند.بعضیها دارای حرکت کند بوده و برخی دیگر میتوانند در میان شنها راه بروند.از سوسماران زنده امروزی به غیر از ایگواناهای جزائر گالاپاگوس که از جلبکهای دریایی تغذبه میکنند گونه دریایی دیگری وجود ندارد.تولید مثل :اکثر سوسماران تخم گذارند (oviparous) و در یک تولید مثل معمولی تعداد 4 تا 8 عدد تخم گذاشته میشود . در گونه های asaccus در هر بار حدود 50 تخم میگذارند.به جز خانواده gekkonidae،تخم بقیه سوسمارها دارای پوستی چرمی و منفذ دار بوده و باجذب رطوبت به هنگام رشد جنین میتواند بزرگ شود.سوسمارهای زنده زا دو دسته هستند :تخم گذار زنده را ( ovoviviparous ) که تخمهایی حاوی جنین و پوست سخت میگذارند در حالی که زنده زای واقعی ( viviparous ) دارای یک جفت کوریو - آلانتوئیک هستند.اکولوژی ( Ecology ) :سوسمارها هم مانند ماهیها و دوزیستان خونسرد میباشند.یک سوسماری که در روز فعالیت میکند خود را در معرض آفتاب قرار میدهد تا به دمای مورد نظر دست پیدا کند.اغلب خزندگان از جمله سوسمارها اسید اوریک دفع میکنند در نتیجه برای دفع مواد زائد نیتروزن دار احتیاج به مقادیر زیادی آب ندارد.بسیاری از سوسمارها دارای غده نمک گیر برای دفع نمکهای معدنی هستند.بنابراین زندگی در بیابان برای آنها آسان و در واقع زیستگاه اصلی بسیاری از سوسماران است.رفتار (Behavior ) :همه سوسماران به غیر ار خانواده گکوها بی صدا هستند.سوسمارهایی که در روز فعالیت میکنند اغلب قادرند رنگهای زرد،قرمز،آبی و سبز را نسبت به رنگهای نوع خاکستری تشخیص دهند.سوسمارها اغب وقت خود را برای بدست آوردن غذا سپری میکنند .بسیاری از سوسمارها شکارهای اصلی پرندگان،پستانداران و خزندگان دیگر میباشند به همبن علت آنها به وسائل دفاعی پیشرفته ای مجهز شده اند.برای مثال یک نوع دراگون برای ترساندن دشمن از باز کردن پوست دور گردن استفاده میکند که با این حرکت ظاهر خود را ترسناکتر جلوه دهد.اندامها ( organs ) :جمجمه سوسمارها از نوع ابتدایی Diapsid گرفته شده است اما قوس پایین که به استخوان ربع ( Quadrate ) مربوط میشود وجود نداردو همین امر باعث انعطاف پذیری بیشتر آرواره می گردد.در بعضی اشکال حفار مثل Amphisbaenian مشاهده میشود.دندان اکثر سوسمارها تیز و سه گوش برای گرفتن و نگه داشتن طعمه میباشند.سوسمارها ذارای چهار اندام حرکتی همراه با عظلات اندامی قوی میباشند و قادرند به سرعت و با توانایی جهت حرکت خود را تغییر دهند.انگشتان در سوسمارها بسیار متفاوتند برای مثال در بعضی از گونه های بیابانی مانند Aconthodaetylos داری انگشتانی هستند که سطح تماس را افزایش داده و از فرو رفتن به داخل ماسه های صحرایی نرم جلوگیری میکند.منبع : خزندگان