شیعه واقعی چه کسی است؟

[M.A.H.S.A]

شیعه واقعی چه کسی است؟

---

در روایت نوف بکالی، در بیان ویژگی‌های شیعیان از دیدگاه امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) چنین آمده است: «بخعو الله تعالی بطاعته و خضعوا له بعبادته فمضوا غاضین ابصارهم عما حرم الله علیهم واقفین اسماعهم علی العلم بدینهم.»(بحارالانوار/65/ 192 باب صفات‌الشیعه و اصنافهم) در نهج‌البلاغه عبارتی آمده است که از لحاظ مضمون شبیه به این است (نهج‌البلاغه، خ193) ولی ما به همان روایت نوف تکیه می‌کنیم؛ چون کامل‌تر و پرمحتواتر است.

---

حضرت می‌فرمایند: آنان (شیعیان) کسانی هستند که در مقام اطاعت خدا تسلیم کامل هستند. در این فراز از واژه «بخع» استفاده کرده است. کلمه بخع هم به صورت لازم و هم متعدی استعمال می‌شود. متعدی آن به معنای خراب کردن و کشتن است: در قرآن می‌فرماید: «فلعلک باخع نفسک علی آثارهم»(کهف/6) گویا می‌خواهی خودت را از غصه این که چرا کفار ایمان نمی‌آورند، بکشی.
«باخع نفسک» متعدی و به معنای کشتن و هلاک کردن است ولی همین کلمه وقتی به صورت لازم استعمال می‌شود، به معنای تسلیم مطلق است. در عربی برای کسی که در مقابل دیگری هیچ نوع مقاومتی نشان ندهد. به طوری که اگر به او امر کند، دقیقاً خواسته‌هایش را عمل کند و به طور کامل تسلیم فرمان او باشد از کلمه «بخع» استفاده می‌شود.
ویژگی شیعیان اهل بیت این گونه است که وقتی به امر و نهی خداوند توجه پیدا می‌کنند. در مقابل آن تسلیم محض هستند. یعنی، همین که بفهمند خدای متعال چه دوست دارد، آنان سعی می‌کنند آن را به نیکویی انجام دهند و همین که بفهمند خدا از چه بیزار است، سعی می‌کنند آن را ترک کنند. شیعیان در برابر اوامر خداوند هیچ مقاومتی از خود نشان نمی‌دهند.

معنای اطاعت و عبادت

«و خضعوا له بعبادته» آنان در مقام عبادت نیز در خضوع و خشوع عبادت می‌کنند. عبادت، گاهی به معنای انجام مناسک خاص مثل: نماز، روزه، حج و... به کار می‌رود و گاهی به یک معنای عام که هم شامل این گونه کارها می‌شود و هم شامل کارهایی که نشانه اطاعت مطلق و بندگی خداوند در آن باشد. برای اطاعت امر خدا هم اگر قصد قربت باشد، عبادت اطلاق می‌شود؛ اگرچه مربوط به خوردن، آشامیدن، حرکت یا رفتار دیگری باشد. یعنی اگر کاری باشد که مرضی خداست و به قصد تقرب انجام می‌گیرد، به معنی عام، عبادت است. بنابراین، عبادت منحصر به نماز و روزه نیست؛ اما در این جا اطاعت و عبادت در کنار هم قرار داده شده است و به این مطلب اشاره دارد که اطاعت معنای خاصی است و عبادت معنای دیگری؛ اطاعت در اوامر توسلی به کار می‌رود و عبادت در اوامر تعبدی.

شیعیان در مقام پرستش، یعنی انجام کارهایی که اصلاً آهنگ آن آهنگ پرستش است، مثل نماز، خضوع و خشوع دارند. یعنی، آنان عبادت را صرفاً به عنوان مراسم ظاهری انجام نمی‌دهند

در واقع، در این جا حضرت دو تا وصف را ذکر می‌فرماید؛ اول این که شیعیان در مقام اطاعت خدا چنان تسلیم هستند که هیچ نوع مقاومتی از خود نشان نمی‌دهند. وقتی می‌فرماید: نماز بخوان یا خمس مالت را بده، آنان دیگر تأمل نمی‌کنند و در انجام فرامین خداوند درنگ نمی‌کنند. دیگر این که، شیعیان در مقام پرستش، یعنی انجام کارهایی که اصلاً آهنگ آن آهنگ پرستش است، مثل نماز، خضوع و خشوع دارند. یعنی، آنان عبادت را صرفاً به عنوان مراسم ظاهری انجام نمی‌دهند.
به امید آنکه از شیعیان واقعی آن امام بزرگ باشیم.

فرآوری : زهرا اجلال

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان