داستان بزرگان

[sorna]

تاكيد بر مشتركات

هيئت اعزامي دانشمندان مسيحي با گذر از سرزمين نجران، به مدينه نزديك مي شدند. آنان براي مناظره و پيروزي بر يهوديان و مسلمانان، همه چيز را پيش بيني كرده و با هم قرار گذاشتند كه ابتدا يهوديان و سپس مسلمانان را محكوم كنند و با پيروزي و سربلندي به سرزمين نجران بازگردند. آنان پيشاپيش، علامت صليب را در ميدان بزرگ شهر نجران در ميان هياهو و موج جمعيت برافراشته مي ديدند. يهود نيز خود را در مناظره، پيروز مي ديد و با طراحي پرسش هاي پيچيده، به پندار خود، راه هر گونه پاسخ را بر مسيحيان و مسلمانان مي بست. هر چند يهوديان از شهر مكه بودند اما پس از مسيحيان به جلسه رسيدند با حضور مسلمانان، جلسه رسميت گرفت و گفت وگو آغاز شد. هنوز دقايقي از جلسه نگذشته بود كه «رافع بن حرمله» رئيس يهوديان، تاب نياورد و با پرخاش به مسيحيان گفت: شما كافريد و اصل و اساسي نداريد. شما به بهانه عيسي، به خدا دروغ بسته ايد. نبوت عيسي نيز دروغ و كتاب او جعلي است و واقعيت ندارد. گروه مسيحي كه اين لحظه را پيش بيني نمي كرد، از جا برخاستند و با ناسزاگويي به سوي او حمله بردند. با هياهوي دو طرف، جلسه به تشنج گراييد. آن گاه آيه 113 سوره بقره نازل شد و هر دو گروه را سرزنش كرد:
«يهوديان گفتند: مسيحيان هيچ موقعيتي ندارند (و كافر هستند) و مسيحيان نيز گفتند: يهوديان هيچ موقعيتي ندارند (و بر باطلند) در حالي كه هر دو دسته، كتاب آسماني را مي خوانند (و بايد بي تعصب باشند) افراد نادان (هم چون مشركان) نيز سخني همانند سخن آنان داشتند. خداوند در روز قيامت، درباره اختلاف آنان داوري خواهد كرد.(113)(1)»
مرتضي بذرافشان
1- تفسير نمونه، ج1، ص 405

[sorna]

شاخص هاي طلب روزي

امام حسين(ع) به شخصي خطاب فرمود: «فلاني، در راه به دست آوردن روزي ستيزه گرانه تلاش مكن و برقدر، همچون واگذاركننده بي اختيار، تكيه ننما، زيرا در جستجوي روزي برآمدن، از سنت است و خلاصه جويي (و قانعانه در پي آن بودن) از عفت. عفت (و درست كرداري) مانع روزي نيست و حرص (و آزمندي) زيادي روزي نمي آورد، همانا رزق (بندگان، ميان آنان) تقسيم شده است و اجل (و رسيدن به خط پاياني اين زندگي) حتمي است و به كارگيرنده حرص، جوينده گناه است»(1)

1-موسوعه كلمات امام حسين(ع)، ص835

[sorna]

پذيرش تدريجي اسلام و ايمان

در سالهاي آخر هجرت پيامبر اعظم (ص) كه اسلام روز به روز رونق مي يافت يك هيئت به نمايندگي از مردم طايف به مدينه نزد پيامبر (ص) آمدند و به عرض رساندند كه مردم طايف حاضرند مسلمان شوند، مشروط بر اينكه آنها را آزاد بگذاري مثل گذشته در فحشا و ربا و شراب خواري آزاد باشند.
پيامبر اعظم (ص) درخواست آنها را نپذيرفت و فرمود: در اسلام، فحشا و ربا و شراب حرام است.
نمايندگان به طايف برگشتند و جريان را به مردم گفتند. اين بار مردم پيشنهاد ديگري كردند و آن اينكه پيامبر (ص) آنها را از جهاد، روزه و نماز معاف دارد.
نمايندگان به مدينه آمدند و پيشنهاد مردم طايف را به پيامبر (ص) عرض كردند. پيامبر (ص) پيشنهاد آنها را پذيرفت. مسلمانان در اين هنگام از پيامبر اعظم (ص) پرسيدند: مگر جهاد و روزه و نماز از واجبات نيست؟!
حضرت فرمود: چرا. گفتند: پس براي چه مردم طايف را از اين امور معاف داشتي؟
حضرت در پاسخ فرمود: پس از آنكه مردم مسلمان شدند، خود به خود به حقانيت و ارزش واجبات اسلامي پي مي برند و به آن عمل مي كنند.
همانطور كه پيامبر اعظم (ص) فرمود: پس از آنكه اهل طايف مسلمان شدند، كم كم به واجبات علاقمند شدند و به آن عمل كردند.(1)
1- داستانها و پندها، ج 5 ص 100

[sorna]

خانه ساده در كوفه
پـس از جـنـگ جـمـل بـا مـشورت هاى فراوان تصویب شد كه حضرت امیرالمؤ منین على علیه السّلام در شهر كوفه مستقر شود،بـزرگـان كـوفـه قـصـر سـفـیـدى در نظر گرفتند كه امام على علیه السّلام را در آنجا سكونت دهند تا به امور حكومتى بپردازد، وقتى حضرت امیرالمؤ منین على علیه السّلام متوجّه این حركت كوفیان شد، فرمود" :مـن حـاضـرنـیـسـتـم تـا دیـوار خـانـه ام از دیـوار مـنـازل بیچارگان بالاتر و خانه ام از خانه مستمندان بهتر باشد" (1)
بـنـابـراین درخانه هاى معمولى كوفه سكونت گزید وبه كشور پهناور اسلامى آن روز كه امروزه حدود پنجاه كشور اسلامى است فرمانروائى مى كرد.

[sorna]

روش علی علیه السلام برخورد قاطعانه با خیانت كارگزاران
اعتراض به خانه گران قیمت یك فرماندار
امـام عـلى عـلیه السّلام تاشنید كه شریح قاضى (یكى از كارگزاران امام ) خانه گران قـیـمـتـى خرید با او برخورد كرد و نامه تندى به او نوشت و او را از زندگى اشرافى پرهیز داد.
بـه مـن خبر دادند كه خانه اى به هشتاد دینار خریده اى، و سندى براى آن نوشته اى، و گواهانى آن را امضا كرده اند.
شـریـح گـفـت : آرى اى امیرمؤ منان، (2) امام علیه السّلام نگاه خشم آلودى به او كرد و فرمود:"اى شـریـح ! بـه زودى كـسـى بـه سـراغت مى آید كه به نوشته ات نگاه نمى كند، و از گواهانت نمى پرسد، تا تو را از آن خانه بیرون كرده و تنها به قبر بسپارد.
اى شـریـح ! انـدیـشـه كـن كـه آن خـانـه را بـا مـال دیـگـران یـا بـا پول حرام نخریده باشى ، كه آنگاه خانه دنیا و آخرت را از دست داده اى .اما اگر هنگام خرید خانه، نزد من آمده بودى، براى تو سندى مى نوشتم كه دیگر براى خرید آن به درهمى یا بیشتر، رغبت نمى كردى و آن سند را چنین مى نوشتم :
این خانه اى است كه بنده اى خوار شده، و مرده اى آماده كوچ كردن، آن را خریده، خانه اى از سـراى غرور، كه در محلّه نابودشوندگان، و كوچه هلاك شدگان قرار دارد، این خانه به چهار جهت منتهى مى گردد.
یـك سـوى آن بـه آفـت هـا و بلاها، سوى دوّم آن به مصیبت ها، و سوى سوم به هوا و هوس هـاى سـسـت كـنـنـده، و سوى چهارم آن به شیطان گمراه كننده ختم مى شود، و درِ خانه به روى شیطان گشوده است .
ایـن خـانـه را فـریب خورده آزمند، از كسى كه خود به زودى از جهان رخت برمى بندد، به مبلغى كه او را از عزّت و قناعت خارج و به خوارى و دنیاپرستى كشانده، خریدارى نموده است.
هـرگـونـه نـقـصى در این معامله باشد، بر عهده پروردگارى است كه اجساد پادشاهان را پوسانده، و جان جبّاران را گرفته، و سلطنت فرعون ها چون كسرى ) و (قیصر) و (تُبّع ) و (حمیر را نابود كرده است . و آنـان كه مال فراوان گرد آوردند، و بر آن افزودند، و آنان كه قصرها ساختند، و محكم كارى كردند، طلا كارى نمودند، و زینت دادند، فراوان اندوختند، و نگهدارى كردند، و به گـمـان خـود بـراى فرزندان خود گذاشتند، امّا همگى آنان به پاى حساب رسى الهى، و جـایـگـاه پـاداش و كـیـفر رانده مى شوند، آنگاه كه فرمان داورى و قضاوت نهایى صادر شود، پس تبهكاران زیان خواهند دید (3)بـه ایـن واقـعیّت ها عقل گواهى مى دهد هرگاه كه از اسارت هواى نفس نجات یافته، و از دنیاپرستى به سلامت بگذرد. (4)

2- شـریـح بـن حـارث را عـمـر مـنـصـب قـضـاوت داد و حـدود 60 سـال در مـقـام خـود بـاقـى مـانـد امـّا سه سال در دوران عبداللّه بن زبیر از قضاوت كناره گرفت و در زمان حجّاج استعفا داد، در دوران حكومت امام علیه السّلام خلافى مرتكب شد كه او را به روستایى در اطراف مدینه تبعید كرد و دوباره به كوفه بازگرداند.

[sorna]

اعتراض به خانه مجلّل یكى از دوستان
امام على علیه السّلام یكى از یاران خود علاء بن زیاد را كه خانه مجلّلى در بصره داشت، نصیحت كرد و فرمود:
تو در قیامت به چنین خانه اى نیازمندترى .
با این خانه وسیع در دنیا چه مى كنى ؟ در حالى كه در آخرت به آن نیازمندترى .
آرى اگر بخواهى مى توانى با همین خانه به آخرت برسى ! در این خانه وسیع مهمانان را پذیرایى كنى، به خویشاوندان با نیكوكارى بپیوندى، و حقوقى كه بر گردن تو اسـت بـه صـاحـبـان حـق بـرسـانـى، پس آنگاه تو با همین خانه وسیع به آخرت نیز مى توانى پرداخت . (5)


5- طـبـقـات ابـن سـعد، ج 8 ، ص 14 ـ و ـ الاصابة، ج 8، ص 158 ـ و ـ اخبار الموفقیّات، ص 376
__________________
اى اهل ايمان، شما (ايمان) خود را محكم نگاه داريد، كه اگر همه عالم گمراه شوند و شما به راه هدايت باشيد زيانى از آنها به شما نرسد. بازگشت همه شما به سوى خداست و همه شما را به آنچه كرديد آگاه مى‏سازد. 105المائده

[sorna]

امام على علیه السّلام و اجاره نشینى
امـام عـلى عـلیـه السـّلام وقـتـى كـه مى خواست ازدواج كند، خانه مسكونى نداشت امّا نداشتن خانه مسكونى مانع از تشكیل زندگى نبود.
قـبـل از ازدواج بـا فـاطـمـه زهـرا سـلام الله عـلیـهـا اطـاقـى از مـنـزل حـارثـة بن نعمان اجاره كرد و عروسى حضرت امیرالمؤمنین على علیه السّلام در آن صـورت گـرفـت، تـا آنـكـه بـعـدهـا در كـنـار خـانـه رسول خدا صلى الله علیه و آله خانه اى براى خود ساخت .(6)
- انوار نعمانیّه، ص 18 ـ و ـ بحارالانوار، ج 9
منبع:
دشتی، محمد، الگوی رفتاری امام علی (ع) در نهج البلاغه

[sorna]

شاخص هاي محاسبه نفس

روزي علي (ع) نقل كرد كه پيامبر (ص) فرمود:«زيرك ترين و هشيارترين انسانها كسي است كه خود را به حساب بكشد و براي بعد از مرگ خود كار بكند.»
مردي پرسيد،«اي امير مومنان! چگونه نفس خود را به حساب بكشد؟» امام فرمود:«وقتي كه صبح كرد و پس شب آن روز فرا رسيد به خويشتن بازگردد و خطاب به خود بگويد:«اي نفس! امروز روزي بود كه بر تو گذشت، و هرگز ديگر بازنمي گردد، و خداوند ازتو سوال مي كند كه اين روز را در چه راهي به پايان رساندي، چه كاري در آن كردي، آيا خدا را به ياد آوردي و او را ستودي؟ آيا نيازهاي مومنان را برآوردي؟ آيا رفع اندوه از مومني نمودي؟ آيا در غياب مومن نزد اهل، و فرزندانش آبروي او را حفظ كردي؟ و پس از مرگ او، آيا آبرويش را در ميان بازماندگانش نگه داشتي؟ آيا از غيبت و بدگويي پشت سر مومن خودداري نمودي؟ آيا مسلمان را ياري كردي؟ تو در اين روز چه كردي؟
اگر در پاسخ گفت: كارهاي نيك انجام دادم، خدا را حمد و سپاس كن و تكبير بگو به خاطر توفيقي كه نصيب تو شده است، و اگر گفت امروز گناه كردم يا كوتاهي نمودم از درگاه خداوند استغفار و طلب آمرزش كن و تصميم بگير كه ديگر تكرار گناه نكني. (1)

1- وسايل الشيعه، ج 11، ص 379

[sorna]

جايگاه اهل بيت و محبين

رسول اعظم (ص) همراه جمعي از مسلمانان به مسافرت رفتند. همه سوار بر مركب ها حركت مي كردند. ناگاه ديدند پيامبر اعظم (ص) از مركب پياده شده و پنج سجده پشت سر هم انجام دادند، سپس سوار بر مركب شده و به پيمودن راه ادامه دادند.
يكي از حاضران عرض كرد: اي رسول خدا(ص) امروز چيزي (پنج سجده) از شما ديديم كه، قبلا هرگز چنين چيزي را از شما نديده بوديم، رازش چه بود؟ پيامبر اعظم (ص) فرمود: هنگام حركت جبرييل نزد من آمد و مرا بشارت داد كه علي (ع) در بهشت است، پياده شدم و سجده شكر به جاي آوردم. هنگامي كه سر از سجده برداشتم، جبرييل به من گفت: فاطمه هم در بهشت با شما است، باز هم سجده شكر به جا آوردم.
بعد از سجده جبرييل به من گفت: حسن و حسين (عليهماالسلام) دو آقاي جوانان اهل بهشت هستند. سجده شكر ديگري به جاي آوردم.
بعد از سجده، جبرييل گفت: هركس اين چهار نفر را دوست بدارد، در بهشت مي باشد، باز هم سجده شكري انجام دادم.
بعد از سجده جبرييل گفت: كساني كه دوستان آنها را دوست بدارند، آنها هم در بهشت هستند. اين بار نيز سجده شكري انجام دادم. (و علت پنج سجده شكر اين موارد بود)
1- مجالس المفيد، ص 20

[sorna]

گره‏گشایی گره‏گشایی
گشودن گره از کار گرفتاران از برترین لذت‏های معنوی است. نشاندن نشاط و شادی در دل انسان‏ها و زدودن رنج و مشقت از چهره دردمندان، بسیار سرور آفرین است. عارفان بر این باورند که راه انس با خدا، احسان به خلق است. اگر کسی بخواهد حال دعا داشته باشد و از ذکر و مناجات با خدا لذت ببرد، باید برای خدا، در خدمت خلق خدا باشد.
شیخ رجب‏علی خیاط از عارفان معاصر سفارش می‏کند: «اگر می‏خواهی به حقیقت توحید راه پیدا کنی، به خلق خدا احسان کن.» همچنین در سخنی دیگر می‏گوید: «آنچه پس از انجام فرایض، حال بندگی خدا را در انسان ایجاد می‏کند، نیکی به مردم است».