ویژه نامه رحلت حضرت فاطمه معصومه (س)

[R A H A]

عبادت حضرت معصومه سلام الله عليها

بنا به تصريح قرآن هدف از خلقت انسان چيزي جز عبادت و بندگي خداوند نيست كساني كه به اين هدف مهم پي بردند در راه رسيدن به عالي‌ترين مرحله آن سر از پا نمي‎شناختند.

يكي از عالي‌ترين نمونه‎هاي عبادت و بندگي خدا از خاندان ولايت و امامت، كريمه اهل بيت فاطمه معصومه سلام الله عليها مي‎باشد.

او با عبادت و شب زنده‎داري هفده روزه‎اش در واپسين روزهاي عمر شريفش در مدت اقامتش در منزل موسي بن الخزرج، گوشه‎اي از يك عمر عبوديت و خضوع و خشوع آن زاده عبد صالح خدا در برابر ذات پاك الهي است.[3]

امام صادق عليه السّلام در حديثي ديگر پيش از اين كه اين فرزند گرانقدر متولد شود از فضيلت زيارت و مدفن او سخن مي‎گويد و شيعيان را به اهميت آن توجه مي‎دهد و مي‎فرمايد:

«شهر قم، حرم ما است و در آن زني از فرزندان من مدفون مي‎شود، به نام فاطمه هر كس او را زيارت كند بهشت براي او ثابت مي‎شود.

محدثه بودن آن حضرت

از ويژگي‎هاي حضرت معصومه سلام الله عليها اين بود كه علوم اسلام و آل محمد صلّي الله عليه و آله آگاهي داشت و آن حضرت از جمله روايت كنندگان حديث بود و چندين حديث است كه در سند آنها نام حضرت فاطمه معصومه سلام الله عليها به چشم مي‎خورد كه علامه بزرگوار اميني در كتاب شريف الغدير به بعضي از آنها استناد مي‎كند مانند، عن فاطمه بنت علي بن موسي الرضا حدثتني...

«من كنت مولاه فعلي مولاه.»[4]

نقل اين احاديث حاكي از مقام علمي والاي آن بانو مي‎باشد.

[R A H A]

لقب معصومه سلام الله عليها

مقام عصمت كه عالي‎ترين مقام معنوي و پاكي است، درجاتي دارد، و در وهله اوّل بر دو گونه است:

الف- معصوم از خطاء.

ب- معصوم از گناه.

حضرت معصومه سلام الله عليها مانند حضرت زينب عليهاالسّلام در يكي از درجات عصمتند، گر چه در درجات چهارده معصوم عليهم السّلام نباشد.

روايت شده حضرت رضا عليه السّلام فرمودند:

«من زار المعصومة بقم كمن زارني»[5]؛

كسي كه معصومه را در قم زيارت بكند مانند آن است كه مرا زيارت كرده است. گرچه شواهد و قرائن در مورد مقام عصمت حضرت معصومه سلام الله عليها بسيار است، ولي سخن فوق از امام معصوم عليه السّلام شايد اشاره‎اي باشد كه حضرت معصومه سلام الله عليها داراي مقام عصمت بوده است، ضمناً اين سخن بيانگر آن است كه:

اين لقب را حضرت رضا عليه السّلام به فاطمه كبري سلام الله عليها داده است. وگرنه نام آن حضرت معصومه نمي‎باشد.

[R A H A]

جايگاه حضرت معصومه(س)
لقب «معصومه» را امام رضا(ع) به خواهر خود عطا فرمود:
آن حضرت در روايتى فرمود:
«مَنْ زَارَ الْمَعصُومَةَ بِقُمْ كَمَنْ زَارَنى.» (3)
«هركس معصومه را در قم زيارت كند،مانند كسى است كه مرا زيارت كرده است.»
اين لقب، كه از سوى امام معصوم به اين بانوى بزرگوار داده شده، گوياى جايگاه والاى ايشان است.

امام رضا(ع) در روايتى ديگر مى فرمايد:
هركس نتواند به زيارت من بيايد، برادرم را در رى يا خواهرم را در «قم» زيارت كند كه ثواب زيارت مرا در مى يابد.
3- ناسخ التواريخ، ج ٣، ص ٦٨، به نقل از كريمه اهل بيت، ص ٣٢

[R A H A]

حضرت معصومه در کلام معصومین(علیهم السلام)

تعریف و تمجید معصومین علیهم السلام از شخصیتی، نشان از جایگاه و مقام آن شخصیت است. معمولا بزرگان از هر کسی سخن نمی گویند؛ سخن بزرگان از کسی، این را می رساند که آن شخصیت دارای ویِژگیهای قابل توجه ای بوده است که از او یاد کردند.



در عالم کسی بزرگتر از معصومین علیهم السلام وجود ندارد و اگر ایشان از کسی صحبت کنند افتخاری بزرگ برای آن شخص به حساب می آید. حضرت معصومه(علیهاالسلام) شخصیتی است که چند معصوم در مورد ایشان سخن گفته و مقام رفیعش را متذکر شده اند.

مقام شفاعت
شفاعت به چه معنی است؟ راغب اصفهانی در مفردات می گوید: الشَّفَاعَة: پیوستن به دیگرى براى اینكه یار و یاور اوست و درخواست كننده از او - بیشتر كاربرد شفاعت یعنى پیوستن و انضمام به كسى كه از نظر حرمت و مقام بالاتر از كسى است كه مادون اوست كه مورد شفاعت قرار مى‏گیرد و از این معنى شفاعت در قیامت است.(وَ لا یَشْفَعُونَ‏ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضى‏ 23/ انبیاء) یعنى: شفاعت نمى‏كنند مگر از كسى كه خداوند راضى باشد.(1) طبق این آیه از مقام شفاعت، مقام رضایت خدا نیز برداشت می شود.
امام صادق صلوات الله علیه می فرماید: ‏ إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَكَّةُ ...أَلَا وَ إِنَّ قُمَّ الْكُوفَةُ الصَّغِیرَةُ ... تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ‏ مُوسَى‏ وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِم‏؛ برای خداوند حرمی است و آن مکه است. برای رسول او حرمی است و آن مدینه می باشد، برای امیرالمؤمنین حرمی است و آن کوفه می باشد و قم کوفه کوچک است. آگاه باشید که برای بهشت هشت در است که سه تای از آنها برای قم است. در این شهر یکی از فرزندان من که اسمش فاطمه دختر موسی(علیهماالسلام) است از دنیا می رود و به شفاعت او تمام شیعیان من وارد بهشت می شوند.(2)
نکته خیلی مهم در این روایت مقام شفاعت حضرت معصومه(علیهاالسلام) است آن هم برای تمام شیعیان امام صادق علیه السلام؛ و با توجه به معنای شفاعت حضرت معصومه(علیهاالسلام) مقامش از تمامی شیعیان امام صادق صلوات الله علیه بالاتر است. زیرا شفاعت وساطت کردن در پیشگاه الهی برای گذشتن از خطاهای کسانی است که از او پایین ترند. در روایات دیگر که در ذیل خواهد آمد از امام صادق و امام رضا و امام جواد علیهم السلام مقام شفاعت برای حضرت ثابت می شود، اما این شفاعت شامل چه کسانی است و چه تعدادی را می تواند شفاعت کنند مشخص نشده است. ولی در روایت بالا گستره شفاعت کردن را بیان می کند.
ثواب زیارت
روایت مشابه دیگری از امام صادق علیه السلام وارد شده که فرموده اند: و انا حرما و هو قم و ستدفن فیه امرأة من ولدی تسمی فاطمه من زارها وجبت له الجنة... ؛ برای ما حرمی است و آن قم است و به زودی زنی از فرزندان من به نام فاطمه در آن دفن گردد. کسی که او را زیارت کند بهشت بر او واجب می شود. امام صادق(علیه السلام) زمانی این سخن را می گوید که هنوز نطقه این حضرت بسته نشده بود.(3) در این روایت ویژگی دیگری از مقام حضرت معصومه (علیهاالسلام) بیان شده و آن ثواب زیارت ایشان است که تا بهشتی شدن می رسد. پس خود ایشان باید در اعلی علیین باشند که زائرانشان به این جایگاه می رسند. از امام جواد(علیه السلام) نیز روایتی در همین مضمون در ثواب زیارت حضرت آمده است.مَنْ زَارَ قَبْرَ عَمَّتِی بِقُمَّ فَلَهُ الْجَنَّة.(4)