ღ.•*♥*•.ღ سیره امام علی ( علیه السلام ) در تربیت فرزند ღ.•*♥*•.ღ

[M.A.H.S.A]

4- آشنایی با علوم اهل بیت(علیه السلام)



آشنا نمودن فرزندان با علوم اهل بیت (علیهم السلام) و سخنان‏ و عقاید مربوط به آنان ، از جمله عناصر مهم تربیت دینی درفرهنگ شیعی و علوی است .

بر والدین ضروری است که ضمن آشنا نمودن اجمالی آنان با مذاهب اسلامی عقاید حقه شیعه را به آنان‏ تعلیم دهند و بذر محبت اهلبیت (علیهم السلام) را در دلهای‏ آنان بیفشانند و آنان را با معارف غنی ، متقن و روشنگر اهل بیت(علیهم السلام) آشنا نمایند.

تعلیم معارف و محاسن دانش ناب‏ اهل بیت (علیهم السلام) به فرزندان آنها را در حریم امن عقیده ‏قرار داده و از آثار شوم هجوم عقاید و اندیشه‏ های ناپاک مصون ‏می‏دارد .

مرحوم صدوق با سند خود در حدیث چهارصدگانه از امام علی (ع) نقل کرده است که حضرت فرمود : «علموا صبیانکم من علمناماینفعهم الله به لاتغلب علیهم المرجئه براءیها» ،

«به ‏کودکان خود آن مقدار از دانش ما که به‏ حال آنان مفید است ،تعلیم دهید تا اندیشه و نظر مرجئه (22) برآنان غالب نگردد . » (23)

[M.A.H.S.A]

5- رعایت آداب و سنن اسلامی در هنگام تولد فرزند:



در سیره تربیتی معصومین (علیهم السلام) از لحظه تولد نوزاد، فعالیتهای تربیتی آغاز می‏گردد و با اینکه نوزاد توان بالفعل‏ درک اشیاء و اعمال را ندارد اما در عین حال انجام برخی آداب ومراسم برای تربیت صحیح او درآینده موثر است ، از این رو امام علی (ع) در ضمن حدیث چهارصدگانه خود به اصحابش ، آنان را به انجام ‏این آداب در هنگام ولادت فرزندانشان توصیه نموده ‏اند :


« ... در روز هفتم برای فرزندانتان عقیقه نمایید و به مقدار وزن‏ موهای سر فرزندتان نقره صدقه دهید . رسول خدا (ص) نسبت ‏به حسن و حسین و سایر فرزندانش این چنین رفتار نمود .» (24)


ودر قسمت دیگر حدیث می‏فرماید : «فرزندان خود را روز هفتم ختنه ‏کنید و گرما و سرما شما را از این کار باز ندارد که این باعث‏ پاکیزگی بدن نوزاد است . . .» (25)

[M.A.H.S.A]

مبحث دوم
ابعاد تربیت از دیدگاه و سیره امام علی (ع)


ب) تربیت اخلاقی:



یکی از ابعاد مهم تربیت اسلامی تربیت اخلاقی است. مراد ازتربیت اخلاقی اعمال روشها و به ‏کارگیری اصولی است که در پرتو آنها فرد فضایل اخلاقی راکسب می‏کند و صفات رذیله را از خود دورمی‏ سازد.


بامطالعه و بررسی سیره تربیتی امام علی(ع)به خوبی‏ آشکار می‏گردد که تربیت اخلاقی در کنار تربیت دینی مهمترین واساسی‏ ترین بعد تربیت ‏بوده، آن حضرت بیشترین تلاش خویش را صرف ‏این دو بعد تربیتی فرزندان کرده است. نامه‏ ها و وصایای آن حضرت‏ به فرزندان گواه صادقی بر این مدعاست.


بررسی تربیت اخلاقی‏ فرزندان از دیدگاه امام ‏علی(ع)و سیره آن حضرت، کتابی مستقل نیازدارد. بدین سبب،تنها برخی از روشهای تربیت اخلاقی مورد نظر آن‏ حضرت را مورد بررسی قرار می‏دهیم:

[M.A.H.S.A]

1-الگوی عملی بودن



به‏ نظر می‏رسد مهمترین و کارآمدترین روشی که ائمه علیهم السلام ‏در تربیت اخلاقی فرزندانشان به کار می‏ گرفتند، رفتار عملی آنان‏ بود.

آنها خود الگوی کامل و مطمئن اخلاقی برای فرزندانشان‏ بودند. اعمال و رفتارشان هر لحظه در منظر فرزندان قرار داشت وفرزندان با دیدن آنها مشق زندگی می‏ گرفتند.

سیره تربیتی امام ‏علی(ع)مملو از رفتارهای عملی است که برای همه سرمشق بود.

[M.A.H.S.A]

2-موعظه



پند دادن یکی از روشهای اخلاقی است که در سیره تربیتی‏ امام علی (ع) بسیار دیده می‏شود. آن حضرت در فرصتهای مناسب فرزندان‏ خویش را پند می‏داد و دلهای پاک و نورانی آنان را نورانی ‏تر می‏ساخت. روش تربیتی موعظه چنان در سیره تربیتی آن حضرت مهم بود که حتی در بستر شهادت از آن بهره جست. نامه طولانی حضرت به ‏فرزند معصومش از مهمترین جلوه ‏های این روش تربیتی شمرده می‏شود.

[M.A.H.S.A]

3 -یاد مرگ و قیامت



از جمله روشهای تربیت اخلاقی، یاد مرگ و قیامت است. یاد مرگ و قیامت موجب می‏شود انسان از آرزوهای مادی جدا گردیده، به گناه‏ تن ندهد.

امام علی(ع)در خطبه ‏ها و نامه ‏هایش همواره مرگ را یاد آوری‏ می‏کرد و بخصوص فرزندانش را به فراموش نکردن آن توصیه ‏می‏فرمود.

حضرت ضمن نامه ‏ای به امام حسن(ع)می‏فرمایند: «فرزندم! فراوان به ‏یاد مردن باش و به یاد موقعیتی که در آن قرار می‏گیری ‏و پس از مردن بدان روی می‏کنی تا چون برتو درآید، ساز خویش را آراسته و کمر خود را بسته باشی چنان نباشد که ناگهان مرگ تو را دریابد و برتو چیره گردد» .

[M.A.H.S.A]

مبحث دوم
ابعاد تربیت از دیدگاه و سیره امام علی (ع)


ج)تربیت اجتماعی



تربیت اجتماعی از ابعاد مهم تربیت در نظام اسلامی است.

اسلام دین عزلت ‏گزینی و فردگرایی نیست ، ‏بلکه علاوه بر توجه به امور فردی، به مسایل اجتماعی نیز توجه ویژه دارد و این یکی از امتیازهای بزرگ دین خاتم است.

در سیره معصومان علیهم السلام،بویژه امام ‏علی(ع) ،تربیت اجتماعی از جایگاهی ویژه و با اهمیت‏ برخوردار است. مراد از تربیت اجتماعی مجموعه دیدگاهها در زمینه ‏روابط اجتماعی و نیز رفتارهای عملی است که امام علی(ع) فرزندانش را به آن سفارش می‏کرد.

[M.A.H.S.A]

1) تربیت اجتماعی در خانه





آغاز تربیت اجتماعی از جامعه کوچک خانواده است و فرزندان‏ نخستین برخوردهای اجتماعی را در درون خانه تجربه می‏کنند. رفتاربا پدر، مادر، برادران و خواهران ابتدایی ‏ترین ارتباطات اجتماعی ‏فرزندان است. اگر فرزندان بتوانند توافق و سازگاری مناسب داشته ‏باشند و آن را در خانه و با نزدیکان خویش به درستی تجربه کنند،در بیرون از محیط خانه و در اجتماع بزرگتر نیز نقش اجتماعی خودرا به درستی ایفا خواهند کرد.

درسیره تربیتی امام‏ علی(ع) این ‏نکته مورد توجه بود و آن حضرت با ایجاد رابطه اجتماعی صحیح ‏میان فرزندان خود به تربیت اجتماعی آنان اقدام می‏فرمودند.

در روایت آمده است: امام علی(ع)به امام حسن(ع)و امام حسین(ع) فرمود: « شما را به تقوای الهی و گرایش و رغبت ‏به آخرت و زهد در دنیا سفارش می‏کنم. بر آنچه از دنیا از دست داده ‏اید، تاسف ‏نخورید. کار خیر انجام دهید و دشمن ستمگر و یاور ستمدیده‏ باشید . »

سپس فرزندش محمد را صدا زد و فرمود: «آیا آنچه را به ‏برادرانت‏ سفارش کردم شنیدی؟ » او گفت: « آری. » فرمود: «شما را نیز به آنها سفارش می‏کنم. بر تو باد به نیکی به برادرانت امام‏ حسن(ع) و امام‏ حسین(ع) و رعایت احترام آنها و شناخت فضل و مقام آنان. بدون نظر آنان کاری انجام مده.»

سپس به امام ‏حسن(ع)وامام‏ حسین(ع) فرمود: «شما را به نیکی‏ درباره محمد وصیت می‏کنم; زیرا او برادر شما و فرزند پدر شماست. می‏دانید پدرتان پیوسته او را دوست می‏داشت، پس شما نیز او رادوست‏ بدارید»

[M.A.H.S.A]

2) تربیت اجتماعی خارج از خانه:







فرزند در خارج از خانه با اجتماع سر و کار دارد و در پرتو این ارتباط به زندگی اجتماعی خود استمرار می‏بخشد. از این‏رونیازمند برقراری ارتباط سالم و عاطفی با دیگران است.

امام علی (ع) درهنگام احتضار، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و محمد بن حنفیه وسایر فرزندان خود را جمع کرد و در پایان وصیت‏ خویش فرمود:

«یا بنی عاشورا الناس عشره ان غبتم حنوا الیکم و ان فقدتمبکو علیکم»

«با مردم به گونه ای معاشرت و ارتباط داشته باشید که اگر از نظرشان دور شدید دل در هوای شما داشته باشند و اگر مردید بر شما بگریند.»