چکچکو (یا) پیریسوز - اردکان محلی است در کوه*های میان اردکان و انجیره (در راه طبس) که از یزد هشت فرسنگ فاصله دارد و به علت ریزش مختصر آب از کوه*های سنگی سخت و بریده به «چک چک» موسوم است.


زرتشتیان به آن جا اعتقاد می*ورزند و مقدسش می*شمارند و بناهای متعدد مرفه برای ایامی که به زیارت می*روند ساخته*اند. این محل به علت آن*که در میان کوه قرار گرفته از دور شکوه و زیبایی خاصی دارد. زرتشتیان این محل را پیرنسوز می*خوانند و روز سوم تا دهم تیرماه برای زیارت و نذورات به این جا می*آیند و مخصوصاً گوسفند ذبح می*کنند. در این محل مانند پیر هریشت ساختمان ها و آب انبارهایی ساخته*اند که قدیمی*ترین آن ها در عصر ناصرالدین شاه بنا شده و سبب این امر که اثار و ابنیه زرتشتی یزد در این زمان ساخته شده سیاست رفق و مدارایی است که ناصرالدین شاه نسبت به آنان پیش گرفته بود.

نارین قلعه (نارنج قلعه ) - میبد نارین*قلعه یا نارنج*قلعه مهمترین بناى تاریخى شهرستان میبد است. این قلعه از بناهاى مربوط به دوره اشکانی و قبل از اسلام است و در دوران مظفریان تعمیراتى در آن صورت گرفت


اطراف آن خندقی بوده است و نقب های زیر آن گاهی تا یک فرسنگ امتداد دارد.در محرم 744هجری قمری جنگ سرنوشت سازی که باعث پیروزی آل مظفر بر چوپانیان گشته در این محل اتفاق افتاده است. مساحت این قلعهٔ هفت**طبقه، سه هکتار و داراى برج و بارو و دربندهاى متعدد است و بالاى تپه*اى مسلط بر شهر میبد قرار دارد. قطر پایین*ترین حصار قلعه که قسمت بزرگى از آبادى میبد را در بر مى*گرفت، پنج و در بعضى قسمت*ها به بیست متر مى*رسیده است.

نارنج قلعه چهار برج گرد بلند دارد و باید دانست که آنچه امروز از آن باقی مانده قسمت مرکزی آن است و نشانه هایی از برج ها و باروها در روستای کوچک(کوشک) از آن باقی است. کوشک یا کوچک نزدیک ترین روستا به دژ بوده است و بیشتر آن را باغ ها و قنات ها و آسیاب در بر می گرفته است. تا همین نزدیکی ها زیباترین بادگیرها و خانه ها و کوچه های سابات دار بسیار قدیمی در جهان را در این محله ی زیبا می توانید شاهد باشید.

نارنج*قلعه داراى اتاق*هاى متعددى بوده است که در حال حاضر قسمت*هایى از این اتاقک*هاى کوچک تودرتو، موجود است و بسیارى از آنها نیز به علت قرار گرفتن در طبقات پایین و ریختن راهروها هنوز کشف نشده است. مردم محل بر این اعتقادند که بناى این قلعه مربوط به دوران سلیمان پیغمبر است

چشمه غربالبیز - یزد این چشمه از چشمه* های باستانی منطقه است و آثار تاریخی متعدد مانند سفال، مفرغ، مجسمه و ... در اطراف آن به دست آمده است.


این چشمه از دامن کوه «مذوار» می*جوشد و در کتاب*های تاریخی یزد از آن یاد شده است. این چشمه زیبا و تماشایی به ویژه در فصل بهار مشتاقان بسیاری را به دیدار خود می*کشاند و یکی ازتفریح گاه*های مردم یزد است.

کاروان سرای خان - یزد کاروان سرای خان در روستای رباط خان و در 292 کیلومتری شهر یزد واقع شده است.قدمت این بنا به عهد صفوی برمی*گردد.



کاروان سرای خان بنایی است آجری، ورودی بنا در ضلع شمالی به یک هشتی با پوششی گنبدی می*رسد، با سقفی که با آجر نماسازی شده که در طرفین آن نیز دو غرفه با پوشش گنبدی قرار گرفته و دو راه پله جهت دسترسی به بام بنا در این دو غرفه ساخته شده است. در نمای بیرونی همین ضلع، یازده صفه به چشم می*خورد که صفه میانی مدخل بنا و پنج صفه به قرینه در طرفین مدخل است. در ضلع جنوبی کاروان سرا در قسمت میانی، هشتی، کلاه فرنگی و بادگیر تعبیه شده که از ظرایف هنری برخوردار است. اصطبل کاروان سرا در چهار بدنه آن ادامه یافته و دارای مدخلی در چهار گوشه حیاط است ولی بنا آجر فرش است که هم چون سایر قسمت های بنا نسبتاً سالم مانده است

کاروان سرای خان پنج - یزد این کاروان سرا در گذشته در کنار راه قدیمی یزد به بافق قرار داشته، با ساخت راه جدید اندکی از راه به دور افتاده و نسبت به راه فعلی در گودی قرار گرفته است.



ساخت این کاروان سرا به عهد قاجاریه برمی*گردد. کاروان سرای خان پنج ساختمانی است که در برخی از قسمت های آن از جمله سقف بنا از تخته سنگ نیز استفاده شده است. ورودی کاروان سرا در ضلع شمالی قرار داشته و روبه روی در ورودی در ضلع شمالی (برج آجری) دو طبقه ای دیده می*شود که اطراف آن شکل خاکریز به خود گرفته و احداث برج را بر تپه ای بلند به خاطر می*آورد. کاروان سرا شامل آب انبار نیز است که آب انبار و مخزن از جنس آجر بنا شده و نسبتاً سالم است. برج آجری دو طبقه نیز ساختمانی نسبتاً سالم دارد و به نظر می*رسد نسبت به ساختمان کاروان سرا از قدمت کم تری برخوردار باشد. بنافاقد تزیینات است. قسمت بیرونی، میانی برج و دست انداز بام با آجر نماسازی شده است.


کاروان سرای علی آباد - یزد این کاروان سرا در آبادی علی آباد بر سر راه یزد به کرمان واقع شده است. این کاروان سرای وسیع و محکم از آجر ساخته شده و بانی آن محمد ولی میرزا پسر فتح علی شاه است.



بنای آن از سمت جاده دارای 14 صفه است و بلندی دیوارهای آن به پنج متر می رسد. چهار برج در چهار گوشه آن قرار دارد. مساحت کاروان سرا در حدود چهار هزار متر مربع است.

گنبد سنگی هگ - ابرکوه بقعه ای است چهار ضلعی (70/5×70/5) از قرون هشتم هجری، دارای گنبد این اثر تماما از سنگ سفید ساخته شده و گنبد آن از سوی خارج دارای پوشش آجر است.



اثر مذکور دارای چهار درب ورودی است و چهار پنجره بر بالای آن در زیر گنبد قرار دارد. در جنوبی را با همان سنگ اصلی بنا از ابتدا مسدود کرده اند. در این بنا سه کتیبه وجود دارد که به خط نسخ منسوب شده است. شبیه این بنا از حیث ترکیب و اسلوب دو مزار یکی نزدیک طارم و دیگری بالای سر قورگ در راه داراب به بندر عباس نیز وجود دارد

گنبد عالی - ابرکوه قدیمی *ترین، مهم ترین و محکم* ترین بنای تاریخی ابرقو «گنبد علی» یا به گفته برخی*ها، «*گنبد عالی» است.



بنای مزبور، یک برج سنگی هشت ضعلی است که بر بالای تپه*ای در خاور ابرقو و مشرف به محل شهر قدیم واقع شده است. در بالای قسمت هشت ضلعی بنا، یک کتبه کوفی با خطوط درشت وجود دارد. این برج، به قرن پنجم هجری تعلق دارد و مدفن عمیدالدین شمس الدوله از خاندان شاهان دیلمی و نوه نصربن حسن بن فیروزان دیلمی صاحب اشکور از نواحی معروف دیلم است. خاندان او به علت رقابت*ها و کشمکش*ها، مجبور به مهاجرت از شمال ایران به اصفهان و نواحی مرکزی شد. مقبره شمس*الدین، به سبک بناهای نواحی شمالی ایران ساختهشده است.