گزیده اشعار سنایی

[sorna]

آن کژدم زلف تو که زد بر دل من نیش

از ضربت آن زخم دل نازک من ریش


آنجا که بود انجمن لشگر خوبان

نام تو بود اول و پای تو بود پیش


بنگر که همی با من و با تو چکند چرخ

بر هر دو همی چون شمرد مکر و فن خویش


هر شب که کند عشق شکیبایی من کم

هم در گذرد خوبی و زیبایی تو بیش


ای روی تو قارون شده از حسن و ملاحت

از هجر تو قارونم و از وصل تو درویش


خود چون بود آخر به غم هجر گرفتار

آن کس که به اول نبود عافیت اندیش

[sorna]

ای زلف تو تکیه کرده بر گوش

ای جعد تو حلقه گشته بر دوش


ای کرده دلم ز عشق مفتون

وی کرده تنم ز هجر مدهوش


چون رزم کنی و بزم سازی

ای لاله رخ سمن بناگوش


گویند ترا مه قدح گیر

خوانند ترا بت زره پوش


گیرم که مرا شبی به خلوت

تا روز نگیری اندر آغوش


نیکو نبود که بی گناهی

یک باره مرا کنی فراموش


گیرم که سنایی از غمت مرد

باری سخنش به طبع بنیوش


بی روی تو بود دوش تا صبح

از نالهٔ او جهان پر از جوش


یارب شب کس مباد هرگز

زینگونه که او گذاشت شب دوش

[sorna]

تا به بستانم نشاندی بر بساط انبساط

ناگهانم در برآوردی و ماندی در بساط


برگشاد از قهر و لطف لشکر قهرت کمین

تا به دلها درنگون شد رایت انس و نشاط


من ز بهر دوستی را جان و دل کردم سبیل

تا بوم کارم جهاد و تا زیم شغلم رباط


اختلاط عشق تو با جان من باشد همی

تا بود خون مرا با خاک روزی اختلاط


در سرای دوستی آن به که فرشی افگنم

خشت او باشد ز جان و خون او باشد ملاط


تا اگر باری نباشم بر بساط دوستان

خاک باشم زیر پای چاکران اندر سماط


احتیاط و حزم کردم در بلا و درد عشق

تیغ تقدیر آمد و شد پاک حزم و احتیاط


ره ندانم جز به لطفت گر کنی لطفی سزاست

ره نداند جو به پستان طفل خرد اندر قماط


هر که بگذارد صراط آید به درگاه بهشت

من نمی‌بینم بهشت و بیش رفتم صد صراط


از دل آمد بر سنایی کس مباد اندر جهان

گر نماند بر بساط قرب شاهان بی نشاط

[sorna]

ای زلف تو بند و دام عاشق

ای روی تو ناز و کام عاشق


در جستن تو بسی جهانها

بگذشته به زیر گام عاشق


بنمای جمال خویش و بفزای

در منزلت و مقام عاشق


وز شربت لطف خویش تر کن

آخر یک روز کام عاشق


وز بادهٔ وصل خویش پر کن

یک شب صنما تو جام عاشق


اکنون که همه جهان بدانست

از عشق تو ننگ و نام عاشق


بشنو جانا تو از سنایی

تا بگذارد پیام عاشق


بر عاشق اگر سلام نکنی

باری بشنو سلام عاشق

[sorna]

خویشتن داری کنید ای عاشقان با درد عشق

گر چه ما باری نه‌ایم از عشقبازی مرد عشق


ما همه دعوی کنیم از عشق و عشق از ما به رنج

عاشق آن باید که از معنی بود در خورد عشق


عشق مردی هست قائم گر بر و جانها برد

پاکبازی کو که باشد عاشق و هم برد عشق


گرد عشق آنگاه بینی کاب رخ را کم زنی

آب رخ در باز تا روزی رسی در گرد عشق


خیره سر تا کی زنی همچون زنان لاف دروغ

ناچشیده شربت وصل و ندیده درد عشق


ای سنایی توبه باید کردن از معنی ترا

گر بر آید موکب رندان و بردا برد عشق

[sorna]

تا دل من صید شد در دام عشق

باده شد جان من اندر جام عشق


آن بلا کز عاشقی من دیده‌ام

باز چون افتاده‌ام در دام عشق


در زمانم مست و بی‌سامان کند

جام شورانگیز درد آشام عشق


من خود از بیم بلای عاشقی

بر زبان می‌نگذرانم نام عشق


این عجب‌تر کز همه خلق جهان

نزد من باشد همه آرام عشق


جان و دین و دل همی خواهد ز من

این بدست از سوی جان پیغام عشق


جان و دین و دل فدا کردم بدو

تا مگر یک ره برآید کام عشق

[sorna]

از حل و از حرام گذشتست کام عشق

هستی و نیستی ست حلال و حرام عشق


تسبیح و دین و صومعه آمد نظام زهد

زنار و کفر و میکده آمد نظام عشق


خالیست راه عشق ز هستی بر آن صفت

کز روی حرف پردهٔ عشقست نام عشق


بر نظم عشق مهره فرو باز بهر آنک

از عین و شین و قاف تبه شد قوام عشق


چندین هزار جان مقیمان سفر گزید

جانی هنوز تکیه نزد در مقام عشق


این طرفه‌تر که هر دو جهان پاک شد ز دست

با این هنوز گردن ما زیر وام عشق


برخاست اختیار و تصرف ز فعل ما

چون کم زدیم خویشتن از بهر کام عشق


اندر کنشت و صومعه بی‌بیم و بی‌امید

درباختیم صد الف از بهر لام عشق


برداشت پرده‌های تشابه ز بهر ما

تا روی داد سوی دل ما پیام عشق


مستی همی کنم ز شراب بلا ولیک

هر روز برترست چنین ازدحام عشق


آزاده مانده‌ایم ز کام و هوای خویش

تا گشته‌ایم از سر معنی غلام عشق


دامست راه عشق و نهاده به شاهراه

بادام و بند خلق سنایی به دام عشق


زان دولتی که بی‌خبران را نصیبه‌ایست

کم باد نام عاشق و گم باد نام عشق


چون یوسف سعید بفرمودم این غزل

بادا دوام دولت او چون دوام عشق

[sorna]

تا جهان باشد نخواهم در جهان هجران عشق

عاشقم بر عشق و هرگز نشکنم پیمان عشق


تا حدیث عاشقی و عشق باشد در جهان

نام من بادا نوشته بر سر دیوان عشق


خط قلاشی چو عشق نیکوان بر من کشند

شرط باشد برنهم سر بر خط فرمان عشق


در میان عشق حالی دارم اردانی چنانک

جان برافشانم همی از خرمی بر جان عشق


در خم چوگان زلف دلبران انداخت دل

هر که با خوبان سواری کرد در میدان عشق


من درین میدان سواری کرده‌ام تا لاجرم

کرده‌ام دل همچو گوی اندر خم چوگان عشق


در جهان برهان خوبی شد بت دلدار من

تا شد او برهان خوبی من شدم برهان عشق

[sorna]

ای بلبل وصل تو طربناک

وی غمزت زهر و خنده تریاک


ای جان دو صدهزار عاشق

آویخته از دوال فتراک


افلاک توانگر از ستاره

در جنب ستانهٔ تو مفلاک


در بند تو سر زنان گردون

با طوق تو گردنان سرناک


از بهر شمارش ستاره

پیشانی ماه تختهٔ خاک


از زلف تو صد هزار منزل

تا روی تو و همه خطرناک


ای نقش نگین تو «لعمرک»

وی خلعت خلقت تو «لولاک»


بر بوی خط تو روح پاکان

از عقل بشسته تخته‌ها پاک


با نقش تو گفته نقش بندت

«لولاک لما خلقت الا فلاک»


از رشک تو آفتاب چون صبح

هر روز قبای نو کند چاک


با تابش تو به ماه نیسان

گشته می صرف غوره بر تاک


از گرد رکاب تو سنایی

مانندهٔ مرکب تو چالاک


با کیش نه از کس و گزافست

آن تو و آنگه از کسش باک؟

[sorna]

در زلف تو دادند نگارا خبر دل

معذورم اگر آمده‌ام بر اثر دل


یا دل بر من باز فرست ای بت مه رو

یا راه مرا باز نما تو به بر دل


نی نی که اگر نیست ترا هیچ سر ما

ما بی تو نداریم دل خویش و سر دل


چندین سر اندیشه و تیمار که دارد

تا گه جگر یار خورد گه جگر دل


بی عشق تو دل را خطری نیست بر ما

هر چند که صعب ست نگارا خطر دل


تا دل کم عشق تو در بست به شادی

بستیم به جان بر غم عشقت کمر دل


چاک زد جان پدر دست صبا دامن گل

خیز تا هر دو خرامیم به پیرامن گل


تیره شد ابر چو زلفین تو بر چهرهٔ رخ

تا بیاراست چو روی تو رخ روشن گل


همه شب فاخته تا روز همی گرید زار

ز غم گل چو من از عشق تو ای خرمن گل


زان که گل بندهٔ آن روی خوش خرم تست

در هوای رخ تو دست من و دامن گل


گل برون کرد سر از شاخ به دل بردن خلق

تا بسی جلوه گری کرد هوا بر تن گل


تا گل عارض تو دید فرو ریخت ز شرم

با گل عارض تو راست نیاید فن گل