گزیده اشعار سنایی

[sorna]

ای همه خوبی در آغوش شما

قبلهٔ جانها بر و دوش شما


ای تماشاگه عقل نور پاش

در میان لعل خاموش شما


وی امانت جای چرخ سبز پوش

بر کران چشمهٔ نوش شما


آهوان در بزم شیران در شکار

بندهٔ آن خواب خرگوش شما


آب مشک و باد عنبر برد پاک

بوی شمشاد قصب پوش شما


کار ما کردست در هم چون زره

جوشن مشکین پر جوش شما


چند خواهد گفت ما را نوش نوش

آن لب نوشین می نوش شما


چندمان چون چشم خود خواهید مست

ای به بی هوشی همه هوش شما


صد چو او در عاشقیها باشدی

همچو او حیران و مدهوش شما


حلقه چون دارند بر چشمش جهان

ای سنایی حلقه در گوش شما


چون سنایی عاشقی تا کی بود

با چنین یاری فراموش شما



| وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)

[sorna]

غزل شمارهٔ ۲۰



سنایی » دیوان اشعار » غزلیات

ای ز عشقت روح را آزارها

بر در تو عشق را بازارها


ای ز شکر منت دیدار تو

دیده بر گردن دل بارها


فتنه را در عالم آشوب و شور

با سر زلفین تو اسرارها


عاشقان در خدمت زلف تواند

از کمر بر ساخته زنارها


نیستم با درد عشقت لحظه‌ای

خالی از غمها و از تیمارها


بر امید روی چون گلبرگ تو

می‌نهم جان را و دل را خارها


تا سنایی بر حدیث چرب تست

غره چون کفتار بر گفتارها


دارد از باد هوس آبی بروی

با خیال خاک کویت کارها


| وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی) |

[sorna]

ای از بنفشه ساخته بر گل مثالها

در آفتاب کرده ز عنبر کلالها


هاروت تو ز معجزه دارد لیلها

ماروت تو ز شعبده دارد مثالها


هر روز بامداد برآیی و بر زنی

از مشک سوده بر سمن تازه خالها


ای کاشکی ز خواسته مفلس نبودمی

تا کردمی فدای جمال تو مالها


نی بر امید فضل گذارم همی جهان

آخر کند خدای دگرگونه حالها


| وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) |

[sorna]

منم که دل نکنم ساعتی ز مهر تو سرد

ز یاد تو نبوم فرد اگر بوم ز تو فرد


اگر زمانه ندارد ترا مساعد من

زمانه‌را و تو را کی توان مساعد کرد


جز آنکه قبله کنم صورت خیال ترا

همی گذارم با آب چشم و با رخ زرد


همه دریغ و همه درد من ز تست و ز تو

به باد تو گرم و به باد سرد تو سرد


من آن کسم که مرا عالمی پر از خصمند

همی برآیم با عالمی به جنگ و نبرد


گر از تو عاجزم این حال را چگونه کنم

به پیش خصمان مردم به پیش عشق نه مرد


روان و جانی و مهجور من ز جان و روان

به یک دل اندر زین بیشتر نباشد درد


اگر جهان همه بر فرق من فرود آید

به نیم ذره نیاید به روی من برگرد


دریغم آنکه به فصل بهار و لاله و گل

به یاد روی تو درد و دریغ باید خورد

[sorna]

زلف پر تابت مرا در تاب کرد

چشم پر خوابت مرا بی خواب کرد


با تن من کرد نور عارضت

آنکه با تار قصب مهتاب کرد


عنبرین زلف چو چوگان خم گرفت

تا دلم چو گوی در طبطاب کرد


وان لب عناب گونت طعنه کرد

تا سرشگم سرخ چون عناب کرد


گر عجب بود آنکه عشق تو مرا

مست و هالک بی نبید ناب کرد


این عجب‌تر آنکه عشقت رایگان

چشم من پر لولو خوشاب کرد


میغ روی خوب چون خورشید تو

چشمهٔ خورشید را محراب کرد


و آتش روی ترا چون سجده برد

همچو ابدالان گذر بر آب کرد

[sorna]

عاشقی تا در دل ما راه کرد

اغلب انفاس ما را آه کرد


بود هر باری دلم عاشق به طوع

برد و زیر پای عشق اکراه کرد


عیش چون نوش مرا چون زهر کرد

صبر چون کوه مرا چون کاه کرد


باز در شهر مسلمانان مغی

کرد ما را بسته و ناگاه کرد


از تن باریک من زنار ساخت

وز دل سنگینم آتشگاه کرد


با همه محنت که دیدم من به عشق

کو مرا بی قدر و آب و جاه کرد


نیک خواهم عشق را گر چه مرا

او به کام دشمن و بدخواه کرد

[sorna]

سوال کرد دل من که دوست با تو چه کرد

چرات بینم با اشک سرخ و با رخ زرد


دراز قصه نگویم حدیث جمله کنم

هر آنچه گفت نکرد و هر آنچه کشت نخورد


جفا نمود و نبخشود و دل ربود و نداد

وفا بگفت و نکرد و جفا نگفت و بکرد


چو پیشم آمد کردم سلام روی بتافت

چو آستینش گرفتم گفت بردا برد


نه چاره‌ای که دل از دوستیش برگیرم

نه حیله‌ای که توانمش باز راه آورد


بر انتظار میان دو حال ماندستم

کشید باید رنج و چشید باید درد


ایا سنایی لولو ز دیدگانت مبار

که در عقیلهٔ هجران صبور باید مرد

[sorna]

روی خوبت نهان چه خواهی کرد

شورش عاشقان چه خواهی کرد


مشک زلفی و نرگسین چشمی

تا بدان نرگسان چه خواهی کرد


خونم از دیدگان بپالودی

رنج این دیدگان چه خواهی کرد


هر زمان با تو یار اندیشم

تا تو اندر جهان چه خواهی کرد


نقش آب روان مباش به پاس

نقش آب روان چه خواهی کرد


مژه تیری و ابروان چو کمان

پس تو تیر و کمان چه خواهی کرد


دل ببردی و قصد جان کردی

یله کن جان تو جان چه خواهی کرد


زان کمر طرف بر میان من ست

بار آن بر میان چه خواهی کرد


ای چو جان و دلم به هر وصلت

وصلت عاشقان چه خواهی کرد


چون سنایی سگی به کوی تو در

نعرهٔ پاسبان چه خواهی کرد

[sorna]

ناز را رویی بباید همچو ورد

چون نداری گرد بدخویی مگرد


یا بگستر فرش زیبایی و حسن

یا بساط کبر و ناز اندر نورد


نیکویی و لطف گو با تاج و کبر

کعبتین و مهره گو با تخته نرد


در سرت بادست و بر رو آب نیست

پس میان ما دو تن زین‌ست گرد


زشت باشد روی نازیبا و ناز

صعب باشد چشم نا بینا و درد


جوهرت ز اول نبودست این چنین

با تو ناز و کبر کرد این کار کرد


زر ز معدن سرخ روی آید برون

صحبت ناجنس کردش روی زرد


کی کند ناخوب را بیداد خوب

چون کند نامرد را کافور مرد


تو همه بادی و ما را با تو صلح

ما ترا خاک و ترا با ما نبرد


لیکن از یاد تو ما را چاره نیست

تا دین خاکست ما را آب خورد


ناز با ما کن که درباید همی

این نیاز گرم را آن ناز سرد


ور ثنا خواهی که باشد جفت تو

با سنایی چون سنایی باش فرد


در جهان امروز بردار برد اوست

باردی باشد بدو گفتن که برد

[sorna]

ای کم شده وفای تو این نیز بگذرد

و ا فزون شده جفای تو این نیز بگذرد


زین بیش نیک بود به من بنده رای تو

گر بد شدست رای تو این نیز بگذرد


گر هست بی گناه دل زار مستمند

در محنت و بلای تو این نیز بگذرد


وصل تو کی بود نظر دلگشای تو

گر نیست دلگشای تو این نیز بگذرد


گر دوری از هوای من و هست روز و شب

جای دگر هوای تو این نیز بگذرد


بگذشت آن زمانه که بودم سزای تو

اکنون نیم سزای تو این نیز بگذرد


گر سر گشتی تو از من و خواهی که نگذرم

گرد در سرای تو این نیز بگذرد