گزیده اشعار سنایی

[sorna]

آنی که چو تو گردش ایام ندارد

سلطان چو تو معشوق دلارام ندارد

چون دانهٔ یاقوت تو گل دانه ندارد

چون دام بناگوش توبه دام ندارد


بادی نبرد در همه آفاق که از ما

سوی لب تو نامه و پیغام ندارد


دادی ندهد عشق تو ما را که در آن داد

بی داد تو افراخته صمصام ندارد


من در نرسم در تو به صد حیله و افسون

گویی قدم دولت من گام ندارد

[sorna]

تا لب تو آنچه بهتر آن برد

کس ندانم کز لب تو جان برد

دل خرد لعل تو و ارزان خرد

جان برد جزع تو و آسان برد


کیست آن کو پیش تو سجده نبرد

بنده باری از بن دندان برد


زلف تو چوگان به دست آمد پدید

صبر کن تا گوی در میدان برد


مردن مردان کنون آمد پدید

باش تا شبرنگ در جولان برد


من کیم کز تو توانم برد ناز

ناز تو گر تو تویی سلطان برد

[sorna]

احسنت و زه ای نگار زیبا
آراسته آمدی بر ما
امروز به جای تو کسم نیست
کز تو به خودم نماند پروا
بگشای کمر پیاله بستان
آراسته کن تو مجلس ما
تا کی کمر و کلاه و موزه
تا کی سفر و نشاط صحرا
امروز زمانه خوش گذاریم
بدرود کنیم دی و فردا
من طاقت هجر تو ندارم
با تو چکنم به جز مدارا

| وزن: مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف) |

[sorna]

جمالت کرد جانا هست ما را

جلالت کرد ماها پست ما را


دل آرا ما نگارا چون تو هستی

همه چیزی که باید هست ما را


شراب عشق روی خرمت کرد

بسان نرگس تو مست ما را


اگر روزی کف پایت ببوسم

بود بر هر دو عالم دست ما را


تمنای لبت شوریده دارد

چو مشکین زلف تو پیوست ما را


چو صیاد خرد لعل تو باشد

سر زلف تو شاید شست ما را


زمانه بند شستت کی گشاید

چو زلفین تو محکم بست ما را


| وزن: مفاعیلن مفاعلین فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)

[sorna]

بندهٔ یک دل منم بند قبای ترا

چاکر یکتا منم زلف دو تای ترا


خاک مرا تا به باد بر ندهد روزگار

من ننشانم ز جان باد هوای ترا


کاش رخ من بدی خاک کف پای تو

بوسه مگر دادمی من کف پای ترا


گر بود ای شوخ چشم رای تو بر خون من

بر سر و دیده نهم رایت رای ترا


تیر جفای تو هست دلکش جان دوز من

جعبه ز سینه کنم تیر جفای ترا


بار نیامد دلم در شکن زلف تو

گر نه به گردن کشم بار بلای ترا


بنده سنایی ترا بندگی از جان کند

گوی کلاه ترا بند قبای ترا


| وزن: مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف)

[sorna]

باز بر عاشق فروش آن سوسن آزاد را

باز بر خورشید پوش آن جوشن شمشاد را


باز چون شاگرد مومن در پس تخته نشان

آن نکو دیدار شوخ کافر استاد را


ناز چون یاقوت گردان خاصگان عشق را

در میان بحر حیرت لولو فریاد را


خویشتن بینان ز حسنت لافگاهی ساختند

هین ببند از غمزه درها کوی عشق آباد را


هر چه بیدادست بر ما ریز کاندر کوی داد

ما به جان پذرفته‌ایم از زلف تو بیداد را


گیرم از راه وفا و بندگی یک سو شویم

چون کنیم ای جان بگو این عشق مادرزاد را


زین توانگر پیشگان چیزی نیفزاید ترا

کز هوس بردند بر سقف فلک بنیاد را


قدر تو درویش داند ز آنکه او بیند مقیم

همچو کرکس در هوا هفتاد در هفتاد را


خوش کن از یک بوسهٔ شیرین‌تر از آب حیات

چو دل و جان سنایی طبع فرخ‌زاد را


| وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) |

[sorna]

باز تابی در ده آن زلفین عالم سوز را

باز آبی بر زن آن روی جهان افروز را


باز بر عشاق صوفی طبع صافی جان گمار

آن دو صف جادوی شوخ دلبر جان دوز را


باز بیرون تاز در میدان عقل و عافیت

آن سیه پوشان کفر انگیز ایمان‌سوز را


سر برآوردند مشتی گوشه گشته چون کمان

باز در کار آر نوک ناوک کین توز را


روزها چون عمر بد خواه تو کوتاهی گرفت

پاره‌ای از زلف کم کن مایه‌ای ده روز را


آینه بر گیر و بنگر گر تماشا بایدت

در میان روی نرگس بوستان افروز را


لب ز هم بردار یک دم تا هم اندر تیر ماه

آسمان در پیشت اندر جل کشد نوروز را


نوگرفتان را ببوسی بسته گردان بهر آنک

دانه دادن شرط باشد مرغ نو آموز را


بر شکن دام سنایی ز آن دو تا بادام از آنک

دام را بادام تو چون سنگ باشد گوز را


| وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) |
حاشیه‌ها




این غزلی است که سعدی هم از آن استقبال کرده.
” دوست می‌دارم من این نالیدن دلسوز را / تا به هر نوعی که باشد بگذرانم روز را”

[sorna]

می ده ای ساقی که می به درد عشق آمیز را

زنده کن در می پرستی سنت پرویز را


مایه ده از بوی باده باد عنبربیز را

در کف ما رادی آموز ابر گوهر بیز را


ای خم اندر خم شکسته زلف جان آمیز را

بر شکن بر هم چو زلفت توبه و پرهیز را


چنگ وار آهنگ برکش راه مست انگیز را

راه مست انگیز بر زن مست بیگه خیز را


| وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) |

[sorna]

جاودان خدمت کنند آن چشم سحر آمیز را

زنگیان سجده برند آن زلف جان آویز را


توبه و پرهیز کردم ننگرم زین بیش من

زلف جان آویز را یا چشم رنگ آمیز را


گر لب شیرین آن بت بر لب شیرین بدی

جان مانی سجده کردی صورت پرویز را


با چنان زلف و چنان چشم دلاویز ای عجب

جای کی ماند درین دل توبه و پرهیز را


جان ما می را و قالب خاک را و دل ترا

وین سر طناز پر وسواس تیغ تیز را


شربت وصل تو ماند نوبهار تازه را

ضربت هجر تو ماند ذوالفقار تیز را


گر شب وصلت نماید مر شب معراج را

نیک ماند روز هجرت روز رستاخیز را


اهل دعوی را مسلم باد جنات النعیم

رطل می‌باید دمادم مست بیگه خیز را


آتش عشق سنایی تیز کن ای ساقیا

در دهیدش آب انگور نشاط‌انگیز را


| وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) |

[sorna]

غزل شمارهٔ ۸





انعم‌الله صباح ای پسرا

وقت صبح آمده راح ای پسرا


با می و ماه و خرابات بهار

خام خامست صلاح ای پسرا


با تو در صدر نشستیم هلا

در ده آواز مباح ای پسرا


خام ما خام تو و پختهٔ تست

تو ز می دار صراح ای پسرا


عاقبت خانه به زلف تو گذاشت

صورت فخر و فلاح ای پسرا


چشم بیمار تو ما را ببرید

ز صحیح و ز صحاح ای پسرا


از پی عارض چون صبح ترا

به نکورویی و راح ای پسرا


همه تسبیح سنایی این است

کانعم الله صباح ای پسرا



| وزن: فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف) |