دیوان اشعار سیف فرغانی

[sorna]

زهی با لعل میگونت شکر هیچ

خهی با روی پر نورت قمر هیچ


عزیزش کن به دندان گر بیفتد

ملاقاتی لبت را با شکر هیچ


عرق بر عارض تو آب بر آب

حدیثم در دهانت هیچ در هیچ


ز وصف آن دهان من در شگفتم

که مردم چون سخن گویند بر هیچ


من از عشق تو افتاده بدین حال

نمی‌پرسی ز حال من خبر هیچ


چنان بیگانه گشته‌ستی که گویی

ندیده‌ستی مرا بر ره‌گذر هیچ


نشستم سالها بر خوان عشقت

بجز حسرت ندیدم ما حضر هیچ


دلی از سیف فرغانی ببردی

چه آوردی تو ما را از سفر؟ هیچ!

[sorna]

حق که این روی دلستان به تو داد

پادشاهی نیکوان به تو داد


در جهان هر چه می‌خوهی می‌کن

که جهان آفرین جهان به تو داد


در جهان نیکوان بسی بودند

بنده خود را از آن میان به تو داد


دل گم گشته باز می‌جستم

چشم و ابروی تو نشان به تو داد


مرغ مرده است دل که صید تو نیست

به تو زنده است هر که جان به تو داد


حسن روی تو بیش از این چه کند

که دل و جان عاشقان به تو داد


آفتاب ار چه صورتش پیداست

معنی خویش در نهان به تو داد


ز آسمان تا زمین گرفت به خود

وز زمین تا به آسمان به تو داد


هر که یک روز در رکاب تو رفت

گر بدوزخ بری عنان به تو داد


بخ بخ ای دل که دوست در پیری

اینچنین دولت جوان به تو داد


روی نی، شمس غیب با تو نمود

بوسه نی، عمر جاودان به تو داد


آن حیاتی که روح زنده بدوست

از دو لعل شکر فشان به تو داد


بر در دوست سیف فرغانی

سگ درون رفت و آستان به تو داد


بر سر خوان لطف او اصحاب

مغز خوردند و استخوان به تو داد


آنکه عشقش به روح جان بخشد

دل به غیر تو و زبان به تو داد

[sorna]

دی یکی گفت، که از عشق خبرها دارد،

سر خود گیر که این کار خطرها دارد


دگری گفت قدم در نه و اندیشه مکن

اندرین بحر که این بحر گهرها دارد


ای گرو برده ز خوبان، به جز از شیرینی

قصب السبق کمال تو شکرها دارد


آنچه از حسن تو دیدم ز کبوتر طوقی‌ست

وه که طاوس جمال تو چه پرها دارد


آمدم بر در تو تا مگر از صحبت تو

چون تو سلطان شوم و صحبت اثرها دارد


همه دانند ز درویش و توانگر در شهر

کاین گدا از پی دریوزه چه درها دارد


گر چه در صف غلامان تو دارم کاری

شاخ دولت به جز این میوه ثمرها دارد


کیسه پر کرده‌ام از نقد امید و املم

بر میان از پی این کیسه کمرها دارد


هفت عضوم ز غم عشق تو خون می‌گریند

اشک خونین به جز از چشم ممرها دارد


از غم اندیشه ندارم که درین کار دلم

از پی خون شدن ای دوست جگرها دارد


گر به تیغم بزنی کشته نگردم که چو شمع

گردنم از پی شمشیر تو سرها دارد


انده عشق تو امروز در آویخت چو فقر

به گدایان که توانگر غم زرها دارد


سیف فرغانی اگر مرد بود بنشیند

پس هر پرده که در پیش سقرها دارد

[sorna]

نگارا دل همی خواهد که عشقت را نهان دارد

ولیکن اشک را نطق است و رنگ رو زبان دارد


اگر چه آتش مجمر ندارد شعلهٔ پیدا

ولیکن عود نتواند که دود خود نهان دارد


کسی کز درد عشق تو ندارد زندگی دل

اگر جان در تنش ریزند چون زهرش زیان دارد


کسی کز سوز عشق تو ندارد جان و دل زنده

بسان خاک گورستان درون پرمردگان دارد


طریق عشق جان بازی‌ست تا خود زین جوانمردان

کرا دولت کند یاری، کرا همت بر آن دارد


چو فرهاد از غم شیرین ز بهر دوست می‌میرم

که این لیلی بهر جانب چو مجنون کشتگان دارد


مرا با دوست این حال است و با هر کس نمی‌گویم

اگر یک جان دو تن پرورد و گر یک تن دو جان دارد


به جان قصدت کند دشمن چو داری دوستی در دل

صدف مجروح از آن گردد که لؤلؤ در میان دارد


همیشه فتنهٔ خوبان بود در شهر و کوی ما

گل آنجا می‌شود پیدا که بلبل آشیان دارد


اگر چون حلقه نتوانی که رویی بردرش مالی

سری بر پای آن سگ نه که رو بر آستان دارد


پناه و حرز عشاقند در دنیا خلایق را

به جز بیدار نتواند که پاس خفتگان دارد


بلندی جوی و در پستی ممان چون سیف فرغانی

که بام قصر این کار از معالی نردبان دارد

[sorna]

دل بی رخ خوب تو سر خویش ندارد

جان طاقت هجر تو ازین بیش ندارد


از عاقبت عشق تو اندیشه نکردم

دیوانه دل عاقبت اندیش ندارد


مه پیش تو از حسن زند لاف ولیکن

او نوش لب و غمزهٔ چون نیش ندارد


از مرهم وصل تو نصیبی نبود هیچ

آن را که ز عشق تو دل ریش ندارد


خود عاشق صاحب نظر از عمر چه بیند

چون آینهٔ روی تو در پیش ندارد


از دایرهٔ عشق دلا پای برون نه

کن محتشم اکنون سر درویش ندارد


چون سیف هر آن کس که تو را دید به یکبار

بیگانه شد از خلق و سر خویش ندارد

[sorna]

کسی کو همچو تو جانان ندارد

اگر چه زنده باشد جان ندارد


گل وصلت نبوید گر چو غنچه

دلی پر خون لبی خندان ندارد


شده چون تو توانگر را خریدار

فقیری کز گدایی نان ندارد


نخواهم بی تو ملک هر دو عالم

که بی تو هر دو عالم آن ندارد


غم ما خور دمی کآنجا که ماییم

ولایت غیر تو سلطان ندارد


تویی غمخوار درویشان و هرگز

دل شادت غم ایشان ندارد


گداپرور نباشد آن توانگر

که همت همچو درویشان ندارد


به من ده ز آن لب جان بخش بوسی

که درد دل جز این درمان ندارد


دلم چون جای عشق تست او را

بگو تا جای خود ویران ندارد


غم عشق تو را عنبر مثال است

که عنبر بوی خود پنهان ندارد


گل حسنی که تا امروز بشکفت

به غیر از روی تو بستان ندارد


امید سیف فرغانی به وصل است

که مسکین طاقت هجران ندارد


بفرمان تو صد درد است او را

وگر ناله کند فرمان ندارد

[sorna]

چشم تو کو جز دل سیاه ندارد

دل برد از مردم و نگاه ندارد


بی رخت ای آفتاب پرتو رویت

روز من است آن شبی که ماه ندارد


با همه ینبوع نور چشمهٔ خورشید

با رخ تو شکل اشتباه ندارد


با همه خیل ستاره ماه شب افروز

لایق میدان تو سپاه ندارد


بی رخ تو کاسب راند بر سر خورشید

رقعهٔ شطرنج حسن شاه ندارد


عاشق تو نزد خلق جای نجوید

مردهٔ بی‌سر غم کلاه ندارد


گر برود از بر تو راه نداند

ور برود بر در تو راه ندارد


بر در مردم رود چو سگ بزنندش

هر که جزین آستان پناه ندارد


درکه گریزد ز تو؟ که در همه عالم

از تو به جز تو گریزگاه ندارد


درد تو قوت گرفت و بنده ضعیف است

طاقت ناله، مجال آه ندارد


وصل تو از خود نصیب ما نفرستاد

خرمن مه بهر گاو کاه ندارد


از بد و نیکی که سیف گفت در اشعار

جز کرمت هیچ عذرخواه ندارد


دل به غم تو سپرد از آنکه نگیرد

ملک عمارت چو پادشاه ندارد

[sorna]

مه نکویی ز روی او دارد

شب سیاهی ز موی او دارد


خود بدین چشم چون توان دیدن

آنچه از حسن روی او دارد


از سر کوی او به کعبه مرو

کعبه خانه به کوی او دارد


گل به بستان جمال ازو گیرد

مشک در نافه بوی او دارد


نه تو تنهاش آرزومندی

هر چه هست آرزوی او دارد


ذره گر در هوا کند حرکت

هوس جست و جوی او دارد


نالهٔ بلبل از پی گل نیست

روز و شب گفت و گوی او دارد


من به جان مایلم بدان عاشق

که دلش میل سوی او دارد


سیف از گریه خاک را تر کرد

آبها سر به جوی او دارد

[sorna]

در حلقهٔ زلف تو هر دل خطری دارد

زیرا که سر زلفت پر فتنه سری دارد


بر آتش دل آبی از دیده همی ریزم

تا باد هوای تو بر من گذری دارد


من در حرم عشقت همخانهٔ هجرانم

در کوی وصال آخر این خانه دری دارد


تو زادهٔ ایامی مردم نبود زین سان

این مادر دهر الحق شیرین پسری دارد


از تو به نظر زین پس قانع نشوم می‌دان

زیرا که چو من هر کس با تو نظری دارد


تلخی غمت خوردم باشد سخنم شیرین

ای دوست ندانستم کاین نی شکری دارد


جایی که غمت نبود شادی نبود آنجا

انصاف غم عشقت نیکو هنری دارد


در مذهب درویشان کذب است حدیث آن

کز عشق سخن گوید وز خود خبری دارد


کردم به سخن خود را مانند به عشاقت

چون مرغ کجا باشد مور ارچه پری دارد


من بنده بسی بودم در صحبت آن مردان

عیبم نتوان کردن صحبت اثری دارد


نومید مباش ای سیف از بوی گل وصلش

در باغ امید آخر هر شاخ بری دارد

[sorna]

نگار من چو اندر من نظر کرد

همه احوال من بر من دگر کرد


به پرسش درد جانم را دوا داد

به خنده زهر عیشم را شکر کرد


ز راه دیده ناگه در درونم

درآمد نور و ظلمت را به در کرد


به شب چون خانه گشتم روشن از شمع

که چون خورشیدم از روزن نظر کرد


زهر وصفی که بود او را و اسمی

به قدر حال من در من اثر کرد


به گوشم گوش شد با چشم شد چشم

ز هر جایی به نسبت سر به در کرد


به غمزه کشت و آنگاهم دگر بار

به لب چون مرغ عیسی جانور کرد


چو سایه هستیم را نور خود داد

چو آن خورشید رخ بر من گذر کرد


دلم روشن نگردد بی رخ او

که بی آتش نشاید شمع برکرد


برین سر راست ناید تاج وصلش

ز بهر تاج باید ترک سر کرد


بجان در زلفش آویزم چه باشد

رسن بازی تواند این قدر کرد


مرا از حال عشق و صبر پرسید

چه گویم این مقیم است آن سفر کرد


خمش کن سیف فرغانی کزین حال

نمی‌شاید همه کس را خبر کرد