دیوان اشعار سیف فرغانی

عشقت که به دل گرفته‌ام چون جانش

در دست و به صبر می‌کنم درمانش


وز غایت عزت که خیالت دارد

در خانهٔ چشم کرده‌ام پنهانش

در دیدن این مدینهٔ زمزم آب

از مکه اگر سعی کنی هست صواب


زیرا که درو مقام دارد امروز

رکنی که ازو کعبهٔ دلهاست خراب

دل را چو به عشق تو سپردم چه کنم؟

دل دادم و اندوه تو بردم چه کنم؟


من زنده به عشق توام ای دوست ولیک

از آرزوی روی تو مردم، چه کنم؟

ای کرده غم عشق تو غمخواری دل

درد تو شده شفای بیماری دل


رویت که به خواب در ندیده‌ست کسش

دیده نشود مگر به بیداری دل

آنی که منور است آفاق از تو

محروم بماندم من مشتاق از تو


این محنت نو نگر که در خلوت وصل

تو با دگری جفتی و من طاق از تو

شب نیست که از غمت دلم جوش نکرد

و از بهر تو زهر اندهی نوش نکرد


ای جان جهان هیچ نیاوردی یاد

آن را که تو را هیچ فراموش نکرد

رفتی و دل ربودی یک شهر مبتلا را

تا کی کنیم بی تو صبری که نیست ما را


بازآ که عاشقانت جامه سیاه کردند

چون ناخن عروسان از هجر تو نگارا!


ای اهل شهر ازین پس من ترک خانه گفتم

کز ناله‌های زارم زحمت بود شما را


از عشق خوب رویان من دست شسته بودم

پایم به گل فرو شد در کوی تو قضا را


از نیکوان عالم کس نیست همسر تو

بر انبیای دیگر فضل است مصطفا را


در دور خوبی تو بی‌قیمتند خوبان

گل در رسید و لابد رونق بشد گیا را


ای مدعی که کردی فرهاد را ملامت

باری ببین و تن زن شیرین خوش لقا را


تا مبتلا نگردی گر عاقلی مدد کن

در کار عشق لیلی مجنون مبتلا را


ای عشق بس که کردی با عقل تنگ خویی

مسکین برفت و اینک بر تو گذاشت جا را


مجروح هجرت ای جان مرهم ز وصل خواهد

این است وجه درمان آن درد بی‌دوا را


من بنده‌ام تو شاهی با من هر آنچه خواهی

می‌کن، که بر رعیت حکم است پادشا را


گر کرده‌ام گناهی در ملک چون تو شاهی

حدم بزن ولیکن از حد مبر جفا را


از دهشت رقیبت دور است سیف از تو

در کویت ای توانگر سگ می‌گزد گدا را


سعدی مگر چو من بود آنگه که این غزل گفت

«مشتاقی و صبوری از حد گذشت یارا»

چنان عشقش پریشان کرد ما را

که دیگر جمع نتوان کرد ما را


سپاه صبر ما بشکست چون او

به غمزه تیر باران کرد ما را


حدیث عاشقی با او بگفتیم

بخندید او و گریان کرد ما را


چو بر بط برکناری خفته بودیم

بزد چنگی و نالان کرد ما را


لب چون غنچه را بلبل نوا کرد

چو گل بشکفت و خندان کرد ما را


به شمشیری که از تن سر نبرد

بکشت و زنده چون جان کرد ما را


غمش چون قطب ساکن گشت در دل

ولی چون چرخ گردان کرد ما را


کنون انفاس ما آب حیات است

که از غمهای خود نان کرد ما را


بسان ذرهٔ بی‌تاب بودیم

کنون خورشید تابان کرد ما را


«مرا هرگز نبینی تا نمیری»

بگفت و کار آسان کرد ما را


چو بر درد فراقش صبر کردیم

به وصل خویش درمان کرد ما را


بسان سیف فرغانی بر این در

گدا بودیم سلطان کرد ما را


نسیم حضرت لطفش صباوار

به یکدم چون گلستان کرد ما را


چو نفس خویش را گردن شکستیم

سر خود در گریبان کرد ما را


کنون او ما و ما اوییم در عشق

دگر زین بیش چتوان کرد ما را

اگر دل است به جان می‌خرد هوای تو را

و گر تن است به دل می‌کشد جفای تو را


به یاد روی تو تا زنده‌ام همی گریم

که آب دیده کشد آتش هوای تو را


کلید هشت بهشت ار به من دهد رضوان

نه مردم ار بگذارم در سرای تو را


اگر به جان و جهانم دهد رضای تو دست

به ترک هر دو به دست آورم رضای تو را


بگیر دست من افتاده را که در ره عشق

به پای صدق به سر می‌برم وفای تو را


چه خواهی از من درویش چون ادا نکند

خراج هر دو جهان نیمهٔ بهای تو را


برون سلطنت عشق هر چه پیش آید

درون بدان نشود ملتفت گدای تو را


سزد اگر ندهد مهر دیگری در دل

که کس به غیر تو شایسته نیست جای تو را


مرا بلای تو از محنت جهان برهاند

چگونه شکر کنم نعمت بلای تو را


اگر چه رای تو در عشق کشتن من بود

برای خویش نکردم خلاف رای تو را


به دست مردم دیده چو سیف فرغانی

به آب چشم بشستیم خاک پای تو را

ای رفته رونق از گل روی تو باغ را

نزهت نبوده بی‌رخ تو باغ و راغ را


هر سال شهر را ز رخت در چهار فصل

آن زیب و زینت است کز اشکوفه باغ را


در کار عشق تو دل دیوانه را خرد

ز آن سان زیان کند که جنون مر دماغ را


زردی درد بر رخ بیمار عشق تو

اصلی است آنچنان که سیاهی کلاغ را


دل را برای روشنی و زندگی، غمت

چون شمع را فتیل و چو روغن چراغ را


اول قدم ز عشق فراغت بود ز خود

مزد هزار شغل دهند این فراغ را


از وصل تو نصیب برد سیف اگر دهند

طوق کبوتر و پر طاوس زاغ را