گزیده اشعار سنایی

روی چو ماه داری زلف سیاه داری

بر سرو ماه داری بر سر کلاه داری


خال تو بوسه خواهد لیکن هم از لب تو

هم بوسه جای داری هم بوسه خواه داری


زلف تو بر دل من بندی نهاد محکم

گفتم که بند دارم گفتا گناه داری


یکره بپرس جانا زان زلف مشکبویت

تا بر گل مورد چون خوابگاه داری


دل جایگاه دارد اندر میان آتش

تو در میان آن دل چون جایگاه داری


مست ثنای عشقست در مجلست سنایی

گر هیچ عقل داری او را نگاه داری

روی چو ماه داری زلف سیاه داری

بر سرو ماه داری بر سر کلاه داری


خال تو بوسه خواهد لیکن هم از لب تو

هم بوسه جای داری هم بوسه خواه داری


زلف تو بر دل من بندی نهاد محکم

گفتم که بند دارم گفتا گناه داری


یکره بپرس جانا زان زلف مشکبویت

تا بر گل مورد چون خوابگاه داری


دل جایگاه دارد اندر میان آتش

تو در میان آن دل چون جایگاه داری


مست ثنای عشقست در مجلست سنایی

گر هیچ عقل داری او را نگاه داری

ای آنکه رخ چو ماه داری

رخسارهٔ من چو کاه داری


آیین دل سمنبران را

بر سیم ز سیب جاه داری


بر عرصهٔ شطرنج خوبی

از لطف هزار شاه داری


در مجمع خیل خوبرویان

چون یوسف پیشگاه داری


هر لحظه رهی دگر نمایی

برگوی که چند راه داری


در شوخی دست برد خواهی

کز خوبی دستگاه داری


گر قتل سناییت گناهست

دانم که بسی گناه داری

ای آنکه رخ چو ماه داری

رخسارهٔ من چو کاه داری


آیین دل سمنبران را

بر سیم ز سیب جاه داری


بر عرصهٔ شطرنج خوبی

از لطف هزار شاه داری


در مجمع خیل خوبرویان

چون یوسف پیشگاه داری


هر لحظه رهی دگر نمایی

برگوی که چند راه داری


در شوخی دست برد خواهی

کز خوبی دستگاه داری


گر قتل سناییت گناهست

دانم که بسی گناه داری

انصاف بده که نیک یاری

زو هیچ مگو که خوش نگاری


در رود زدن شکر سماعی

در گوی زدن شکر سواری


مه جبهت و آفتاب رویی

زهره دل و مشتری عذاری


بنوشت زمانه گویی آنجا

در جانت کتاب بردباری


بنگاشت خدای گویی اینجا

در دیده‌ت نقش حقگزاری


از لعل تو هست عاقلان را

یک نوش و هزار گونه خاری


در جزع تو هست عاشقان را

یک غمزه و صد هزار خاری


جز غمزهٔ تو که دید هرگز

یک ناوک و صد جهان حصاری


جز خندهٔ تو که داشت در دهر

یک شکر و نه فلک شکاری


در رزم تو هیچ دل نپوشد

بر تن زره ستیزه‌کاری


در بزم تو هیچ شه ندارد

بر سر کله بزرگواری


ای شوخ سیه‌گری که از تو

کم دید کسی سپیدکاری


از ابجد برتری ازیراک

نی یک نه دو نه سه نه چهاری


سرمازدگان آب و گل را

در جمله، بهار در بهاری


جان و دل و دین بنده با تست

تا اینهمه را چگونه داری


چون بازسپید دلفریبی

چون شیرسیاه جانشکاری


تا پای من اندرین میانست

دستی به سرم فرو نیاری


من پای فرو نهادم ایراک

دانم سر پای من نداری


دشنام دهی که ای سنایی

بس خوش سخن و بزرگواری


هر چند جواب شرط من نیست

با این همه صد هزار باری

انصاف بده که نیک یاری

زو هیچ مگو که خوش نگاری


در رود زدن شکر سماعی

در گوی زدن شکر سواری


مه جبهت و آفتاب رویی

زهره دل و مشتری عذاری


بنوشت زمانه گویی آنجا

در جانت کتاب بردباری


بنگاشت خدای گویی اینجا

در دیده‌ت نقش حقگزاری


از لعل تو هست عاقلان را

یک نوش و هزار گونه خاری


در جزع تو هست عاشقان را

یک غمزه و صد هزار خاری


جز غمزهٔ تو که دید هرگز

یک ناوک و صد جهان حصاری


جز خندهٔ تو که داشت در دهر

یک شکر و نه فلک شکاری


در رزم تو هیچ دل نپوشد

بر تن زره ستیزه‌کاری


در بزم تو هیچ شه ندارد

بر سر کله بزرگواری


ای شوخ سیه‌گری که از تو

کم دید کسی سپیدکاری


از ابجد برتری ازیراک

نی یک نه دو نه سه نه چهاری


سرمازدگان آب و گل را

در جمله، بهار در بهاری


جان و دل و دین بنده با تست

تا اینهمه را چگونه داری


چون بازسپید دلفریبی

چون شیرسیاه جانشکاری


تا پای من اندرین میانست

دستی به سرم فرو نیاری


من پای فرو نهادم ایراک

دانم سر پای من نداری


دشنام دهی که ای سنایی

بس خوش سخن و بزرگواری


هر چند جواب شرط من نیست

با این همه صد هزار باری

در ره روش عشق چه میری چه اسیری

در مذهب عاشق چه جوانی و چه پیری


آنجا که گذر کرد بناگه سپه عشق

رخها همه زردست و جگرها همه قیری


آزاد کن از تیرگی خویش و غم عشق

تا بندهٔ خال تو بود نور اثیری


عالم همه بی‌رنج حقیری ز غم عشق

ای بی‌خبر از رنج حقیری چه حقیری


میری چه کند مرد که روزی به همه عمر

سودای بتی به که همه عمر امیری


آن سینه که بردی بدل دل غم عشقت

بی غم بود از نعمت گوینده و قیری


این نیمه که عشقست از آن سو همه شادیست

اینجا که تویی تست همه رنج و زحیری


سودای زبان گر چه نشاطیست به ظاهر

خود سود دگر دارد سودای ضمیری


راه و صفت عشق ز اغیار یگانه‌ست

نیکو نبود در ره او جفت پذیری


خواهی که شوی محرم غین غم معشوق

بیوفای فقیهی شو و بی قاف فقیری


تا در چمن صورت خویشی به تماشا

یک میوه ز شاخ چمن دوست نگیری


از پوست برون آی همه دوست شو ایرا

کانگاه همه دوست شوی هیچ نمیری

در ره روش عشق چه میری چه اسیری

در مذهب عاشق چه جوانی و چه پیری


آنجا که گذر کرد بناگه سپه عشق

رخها همه زردست و جگرها همه قیری


آزاد کن از تیرگی خویش و غم عشق

تا بندهٔ خال تو بود نور اثیری


عالم همه بی‌رنج حقیری ز غم عشق

ای بی‌خبر از رنج حقیری چه حقیری


میری چه کند مرد که روزی به همه عمر

سودای بتی به که همه عمر امیری


آن سینه که بردی بدل دل غم عشقت

بی غم بود از نعمت گوینده و قیری


این نیمه که عشقست از آن سو همه شادیست

اینجا که تویی تست همه رنج و زحیری


سودای زبان گر چه نشاطیست به ظاهر

خود سود دگر دارد سودای ضمیری


راه و صفت عشق ز اغیار یگانه‌ست

نیکو نبود در ره او جفت پذیری


خواهی که شوی محرم غین غم معشوق

بیوفای فقیهی شو و بی قاف فقیری


تا در چمن صورت خویشی به تماشا

یک میوه ز شاخ چمن دوست نگیری


از پوست برون آی همه دوست شو ایرا

کانگاه همه دوست شوی هیچ نمیری

عشق و شراب و یار و خرابات و کافری

هر کس که یافت شد ز همه اندهان بری


از راه کج به سوی خرابات راه یافت

کفرش همه هدی شد و توحید کافری


بگذاشت آنچه بود هم از هجر و هم ز وصل

برخاست از تصرف و از راه داوری


بیزار شد ز هر چه بجز عشق و باده بود

بست او میان به پیش یکی بت به چاکری


برخیز ای سنایی باده بخواه و چنگ

اینست دین ما و طریق قلندری


مرد آن بود که داند هر جای رای خویش

مردان به کار عشق نباشند سر سری

عشق و شراب و یار و خرابات و کافری

هر کس که یافت شد ز همه اندهان بری


از راه کج به سوی خرابات راه یافت

کفرش همه هدی شد و توحید کافری


بگذاشت آنچه بود هم از هجر و هم ز وصل

برخاست از تصرف و از راه داوری


بیزار شد ز هر چه بجز عشق و باده بود

بست او میان به پیش یکی بت به چاکری


برخیز ای سنایی باده بخواه و چنگ

اینست دین ما و طریق قلندری


مرد آن بود که داند هر جای رای خویش

مردان به کار عشق نباشند سر سری