گزیده اشعار سنایی

ای نموده عاشقی بر زلف و چاک پیرهن

عاشقی آری ولیکن بر مراد خویشتن


تا ترا در دل چو قارون گنجها باشد ز آز

چند گویی از اویس و چند گویی از قرن


در دیار تو نتابد ز آسمان هرگز سهیل

گر همی باید سهیلت قصد کن سوی یمن


از مراد خویش برخیز ار مریدی عشق را

در یمن ساکن نگردی تا که باشی در ختن


آز را گشتن دگر آن آرزو دیدن دگر

هر دو با هم کرد نتوان یا وثن شو یا شمن


بی جمال یوسف و بی سوز یعقوب از گزاف

توتیایی ناید از هر باد و از هر پیرهن


باده با فرعون خوری از جام عشق موسوی

با علی در بیعت آیی زهر پاشی بر حسن


پای این میدان نداری جامهٔ مردان مپوش

برگ بی‌برگی نداری لاف درویشی مزن

صبر کم گشت و عشق روز افزون

کسیه بی سیم گشت و دل پرخون


می‌دهد درد می‌نهد منت

یار ما را عجب گرفت زبون


صنعتش سال و ماه عشوه و زرق

سخنش روز و شب فنون و فسون


پشت کوژ و تنم ضعیف شدست

پشت چون نون و دل چو نقطهٔ نون


عقل با عشق در نمی‌گنجد

زین دل خسته رخت برد برون


حالم اینست و حرص و عشقم پیش

راست گفتند ک «الجنون فنون»

ای ماه ماهان چند ازین ای شاه شاهان چند ازین

پندت سزای بند گشت آخر نگیری پند ازین


گشتی تو سلطان از کشی تا کی بود این سرکشی

عادت مکن عاشقی کشی توبه بکن یکچند ازین


با روی خوب و خوی بد از تو کسی کی برخورد

این خوی بد در تو رسد بگریز ای دلبند ازین


تا کی کنی کبر آوری چون عاقبت را بنگری

ترسم پشیمانی خوری ای یار بد پیوند ازین


اول که نامت برده‌ام صد ضربه از غم خورده‌ام

زان صد یکی نشمرده‌ام آخر شوی خرسند ازین


ای هوش و جان بی‌هشان جان و دل عاشق کشان

از جان ما چد هی نشان روزی اگر پرسند ازین


از جور تست اندر دعا دست سنایی بر هوا

از وی وفا از تو جفا آخر نگویی چند ازین

ای رشک رخ حورا آخر چه جمالست این

وی سرو سمن سیما آخر چه کمالست این


کوشم به وفای تو کوشی به جفای من

کس نی که ترا گوید آخر چه خیالست این


نابوده شبی شادان از وصل تو ای جانان

در هجر مرا کشتی آخر چه وبالست این


شد اصل همه شادی ای دوست وصال تو

ای اصل همه شادی آخر چه وصالست این


هر گه که مرا بینی گویی که: مرا خواهی؟

گر می‌ندهی عشوه آخر چه سوالست این


خواهم که ترا بینم یک بار به هر ماهی

تن درندهی با من آخر چه ملالست این


هر مرغ که زیرک‌تر هر مرد که عاقل‌تر

در شد به جوال تو آخر چه جوالست این

خواجه سلام علیک آن لب چون نوش بین

توشهٔ جانها در آن گوشهٔ شبپوش بین


پیش رکابت جمال کیست گرفته عنان

چرخ جفا کیش بین لعل وفا کوش بین


گردش ایام دوش تعبیه‌ای ساختست

سوختهٔ عشق باش ساختهٔ دوش بین


برگذر و کوی او غرقه چو من صد هزار

عاشق جانباز بین مرد کفن‌پوش بین


گوش مینبار و آن نغمه و دستان شنو

دیده برانداز و آن خط و بناگوش بین


در بر تنگ شکر مار جهانسوز بین

بر سر سنگ سیاه صبر جگرجوش بین


گر چه دل ریش ما بر سر سودای اوست

بر دل او یاد ما جمله فراموش بین


صف زده در پیش او خلق خروشان شده

تن زده آن ماه را فارغ و خاموش بین


بهرهٔ ما دیده‌ای ناله و فریاد ازو

بهرهٔ هر ناکسی بوسه و آغوش بین


ساقی فردوس را از پی بازار او

بر در میخانه‌ها بلبله بر دوش بین


زلفش یکسو فگن و آنگه در زیر زلف

جان سنایی ز عشق خسته و مدهوش بین

خواجه سلام علیک آن لب چون نوش بین

لعل شکروش نگر سنبل خور جوش بین


تا که بر اسب جمال گشت سوار آن پسر

جلمهٔ عشاق را غاشیه بر دوش بین


جزع وی و لعل وی خامش و گویا شدند

جزعی گویا نگر لعلی خاموش بین


بیدل و بیجان منم در غم هجران او

خواجه سلام علیک عاشق مدهوش بین


هست سنایی ز عشق بر سر آتش مدام

گشته دل او کباب جانش پر از جوش بین

جاوید زی ای تو جان شیرین

هرگز دل تو مباد غمگین


از راه وفا گسسته ای دل

بر اسب جفا نهاده ای زین


عاشق‌ترم ای پسر ز خسرو

نیکوتری ای پسر ز شیرین


عاشق خوانند مرا و بی دل

زیبا خوانند ترا و شیرین


آنم من و صد هزار چندان

آنی تو و صد هزار چندین


عشاق چو روی تو ببینند

و آن خال سیاه و زلف مشکین


بر روی توام زنند احسنت

در عشق توام کنند تحسین


هرگاه که بایدت تماشا

شو چهرهٔ خویشتن همی بین


حقا که خوشست نوش کردن

بر چهرهٔ تو شراب نوشین

اسب را باز کشیدی در زین

راه را کردی بر خانه گزین


راه بیداری آوردی پیش

دل من کردی گمراه و حزین


بدل و شق بپوشیدی درع

بدل جام گرفتی زوبین


دست بردی به سوی تیر و کمان

روی دادی به سوی حرب و کمین


نه براندیشی از کرب زمان

نه ببخشایی بر خلق زمین


تا نبینم رخ چون ماه ترا

بارم از دیده به رخ بر پروین


چون بخسبم ز فراق تو مرا

غم بود بستر و حیرت بالین

ای لعبت مشکین کله بگشای گوی از آن کله

می خور ز جام و بلبله با ما خور و با ما نشین


مشک از هلال انگیختی وز لاله عنبر بیختی

وز مه فرود آویختی کرده به چنگ اندر عجین


از هیچ مادر یا پدر چون تو نزاید یک پسر

خورشیدی ای جان یا قمر گر دل ببردی شو ببین


ای ماهرو نیکو سیر ای روی چو شمس و قمر

من بر تو نگزینم دگر گر تو گزینی شو گزین


کس را چو تو گل سور نی در خلد چون تو حور نی

در پردهٔ زنبور نی چون دو لب تو انگبین

چون سخن زان زلف و رخ گویی مگو از کفر و دین

زان که هر جای این دو رنگ آمد نه آن ماند نه این


نیست با زلفین او پیکار دارالضرب کفر

نیست با رخسان او بی‌شاه دارالملک دین


خود ز رنگ زلف و نور روی او برساختند

کفر خالی از گمان و دین جمالی از یقین


خاکپای و خار راهش دیده را و دست را

توده توده سنبلست و دسته دسته یاسمین


چون به کوی اندر خرامد آن چنان باشد ز لطف

پای آن بت ز آستان چون دست موسی ز آستین


چون نقاب از رخ براندازد ز خاتونان خلد

بانگ برخیزد که: هین ای آفرینش آفرین


لعبت چین خواندم او را و بد خواندم نه نیک

لاجرم زین شرم شد رویم چو زلفش پر ز چین


لعبت چین چون توان خواند آن نگاری را که هست

زیر یک چین از دو زلفش صدهزار ار تنگ چین


خود حدیث عاشقی بگذار و انصافم بده

کافری نبود چنانی را صفت کردن چنین


خط او را گر تو خط خوانی خطا باشد که نیست

آن مگر دولت گیای خطهٔ روح‌الامین


آسمان آن خط بر آن عارض نه بهر آن نوشت

تا من و تو رنجه دل گردیم و آن بت شرمگین


لیک چون دید آسمان کز حسن او چون آفتاب

رامش و آرامش و آرایشست اندر زمین


حسن را بر چهرهٔ او بنده کرد و بر نوشت

آسمان از مشک بر گردش صلاح‌المسلمین


از دو یاقوتش دو چیز طرفه یابم در دو حال

چون بگوید حلقه باشد چون خمش گردد نگین


دل چو ز آن لب دور ماند گر بسوزد گو بسوز

موم را ز آتش چه چاره چون جدا شد ز انگبین


هر زمان گویی سنایی کیست خیز اندر نگر

هم سنا و هم سنایی را در آن صورت ببین


خود سنایی او بود چون بنگری زیرا بر اوست

لب چو باقامت الف ابرو چو نون دندان چو سین