گزیده اشعار سنایی

دلم برد آن دلارامی که در چاه زنخدانش

هزاران یوسف مصرست پیدا در گریبانش


پریرویی که چون دیوست بر رخسار زلفینش

زره مویی که چون تیرست بر عشاق مژگانش


به یک دم می‌کند زنده چو عیسی مرده را زان لب

دم عیسی ست پنداری میان لعل و مرجانش


حلاوت از شکر کم شد چو قیمت آورد نوشش

ازین دو چشم گریانم از آن لبهای خندانش


ندارد لب کس از یاقوت و مروارید تر دندان

گرم باور نمی‌داری بیا بنگر به دندانش


که تا هر گوهری بینی که عکسش در شب تاری

فرو ریزد چو مهر و ماه بر یاقوت گویانش


اگر پیراهن ماهم به مانند فلک آمد

از آن اندر گریبانش بود خورشید تابانش


و یا خورشید پنداری به پیراهن همی هر شب

فرود آید ز گردون و برآید از گریبانش


نشست ما اگر کوهست و او چون ماه بر گردون

چرا هر دو به هم بینیم از آن رخسار رخشانش


بلا و غارت دلهاست آن زلفین او لیکن

هزاران دل چو او جمعست در زلف پریشانش

برخیز و برو باده بیار ای پسر خوش

وین گفت مرا خوار مدار ای پسر خوش


باده خور و مستی کن و دلداری و عشرت

و اندوه جهان باد شمار ای پسر خوش


رنج و غم بیهوده منه بر دل و بر جان

و آن چت بنخارد بمخار ای پسر خوش


خواهی که بود خاک درت افسر عشاق

در باده فزون کن تو خمار ای پسر خوش


ناموس خرد بشکن و سالوس طریقت

وز هر دو برآور تو دمار ای پسر خوش


زهد و گنه و کفر و هدی را همه در هم

در باز به یک داو قمار ای پسر خوش


تا زنده شود مجلس ما از رخ و زلفت

در مجلس ما مشک و گل آر ای پسر خوش


از جان و جوانی نبود شاد سنایی

تا دل نکند بر تو نثار ای پسر خوش


صد سجدهٔ شکر از دل و از جان به تو آرد

او را ز چه داری تو فگار ای پسر خوش

برخیز و برو باده بیار ای پسر خوش

وین گفت مرا خوار مدار ای پسر خوش


باده خور و مستی کن و دلداری و عشرت

و اندوه جهان باد شمار ای پسر خوش


رنج و غم بیهوده منه بر دل و بر جان

و آن چت بنخارد بمخار ای پسر خوش


خواهی که بود خاک درت افسر عشاق

در باده فزون کن تو خمار ای پسر خوش


ناموس خرد بشکن و سالوس طریقت

وز هر دو برآور تو دمار ای پسر خوش


زهد و گنه و کفر و هدی را همه در هم

در باز به یک داو قمار ای پسر خوش


تا زنده شود مجلس ما از رخ و زلفت

در مجلس ما مشک و گل آر ای پسر خوش


از جان و جوانی نبود شاد سنایی

تا دل نکند بر تو نثار ای پسر خوش


صد سجدهٔ شکر از دل و از جان به تو آرد

او را ز چه داری تو فگار ای پسر خوش

الا ای دلربای خوش بیا کامد بهاری خوش

شراب تلخ ما را ده که هست این روزگاری خوش


سزد گر ما به دیدارت بیاراییم مجلس را

چو شد آراسته گیتی به بوی نوبهاری خوش


همی بوییم هر ساعت همی نوشیم هر لحظه

گل اندر بوستانی نو مل اندر مرغزاری خوش


گهی از دست تو گیریم چون آتش می صافی

گهی در وصف تو خوانیم شعر آبداری خوش


کنون در انتظار گل سراید هر شبی بلبل

غزلهای لطیف خوش به نغمه‌های زاری خوش


شود صحرا همه گلشن شود گیتی همه روشن

چو خرم مجلس عالی و باد مشکباری خوش

بر من از عشقت شبیخون بود دوش

آب چشمم قطرهٔ خون بود دوش


در دل از عشق تو دوزخ می‌نمود

در کنار از دیده جیحون بود دوش


ای توانگر همچو قارون از جمال

عاشق از عشق تو قارون بود دوش


ای به رخ ماه زمین بی روی تو

مونس من ماه گردون بود دوش


بی تو دوش از عمر نشمردم همی

کز شمار عمر بیرون بود دوش


چون شب دوشین شبی هرگز مباد

کز همه شبها غم افزون بود دوش

از فلک در تاب بودم دی و دوش

وز غمت بی تاب بودم دی و دوش


با لب خشک از سرشک دیدگان

در میان آب بودم دی و دوش


گاه می‌خوردم گه از بحر دعا

روی در محراب بودم دی و دوش


بی رخ تو در میان بحر آب

با نبید ناب بودم دی و دوش


از کمال هجر در صحرای درد

تیر در پرتاب بودم دی و دوش


صحبت دیدار تو جستم همی

گر چه با اصحاب بودم دی و دوش


بی تو لرزان و طپان بر روی خاک

راست چون سیماب بودم دی و دوش

دوش تا روز من از عشق تو بودم به خروش

تو چه دانی که چه بود از غم تو بر من دوش


می زدم آب صبوری زد و دیده بر دل

چون دل از آتش عشق تو برآوری جوش


گاه چون نای بدم از غم تو با ناله

گاه بودم چو کمانچه ز فراقت به خروش


هر شبم وعده دهی کایم و نایی بر من

چند ازین عشوه خرم من ز تو ای عشوه فروش


هم به جان تو که بر یاد لب نوشینت

هر چه در عالم زهرست توان کردن نوش

ز جزع و لعلت ای سیمین بناگوش

دلم پر نیش گشت و طبع پر نوش


دو جادوی کمین ساز کمان کش

دو نقاش شکر پاش گهر نوش


که پیش این و آن جان را و دل را

هزاران غاشیه ست امروز بر دوش


چو بینمت آن دو تا لعل پر از کبر

چو بینمت آن دو تا جزع پر از جوش


بدین گویم زهی خاموش گویا

بدان گویم زهی گویای خاموش


بسا زهاد گیتی را که بردی

بدان لبهای چون می مایهٔ هوش


بسا شیران عالم را که دادی

ز چشم آهوانه خواب خرگوش


زنی گل را و مل را خاک در چشم

چو اندر مجلس آیی زلف بر دوش


ز مستی باز کرده بند کرته

ز شوخی کج نهاده طرف شب پوش


ز جزعت خانه خانه دل شود خون

ز لعلت چشمه چشمه خون شود نوش


گریزد در عدم هر روز و هم شب

ز شرم روی و مویت چون دی و دوش


تو جانی گر نه‌ای د ربر عجب نیست

که جان در جان در آید نه در آغوش


نگارا از سر آزاد مردی

حدیث دردناک بنده بنیوش


مرا چون از ولی بخریده‌ای دی

کنونم بر عدو امروز مفروش


مرا گفتی فراموشم مکن نیز

تو روی از بهر این مخراش و مخروش


که گشت از بهر یاد جزع و لعلت

سنایی را فراموشی فراموش

چون نهی زلف تافته بر گوش

چون نهی جعد بافته بر دوش


از دل من رمیده گردد صبر

وز تن من پریده گردد هوش


نه عجب گر خروش من بفزود

تا شد آن عارض تو غالیه پوش


ماه در آسمان سیاه شود

خلق عالم برآورند خروش


تا به وقت سپیده دم یک دم

به غنوم در انتظار تو دوش


گاه بودم بره فگنده دو چشم

گاه بودم به در نهاده دو گوش


خار من گردد از وصال تو گل

زهر من گردد از جمال تو نوش

ای جور گرفته مذهب و کیش

این کبر فرو نه از سر خویش


جز خوب مگو از آن لب خوب

جز خوبی و لطف هیچ مندیش


تا دور شدی ز پیش چشمم

عشقت چه غم نهاده از پیش


هر ساعت صبر من بود کم

هر ساعت درد من بود بیش


از کیش و طریقتم چه پرسی

عشقست مرا طریقت و کیش


گفتم بزیم به کام با تو

هرگز نزید به کام درویش