دم tail

دم tail: دم هوا‍‍‍پیما بر حسب تعریف: عبارت است از مجموع دو سکان افقی و عمودی که وظیفه اصلی آنها تامین ‍‍‍پایداری و کنرل وسیله نقلیه ‍‍‍پرنده می باشد. و معمولا در منتهی الیه یک وسیله نقلیه ‍‍‍پرنده سنگین تر از هوا یا یک کشتی هوایی قرار دارند.
http://www.aerocenter.ir/upload/imag...0937_thumb.jpg
به طور کلی دم به دو قسمت تقسیم می شود:

آ_دم عمودی : سکانی است عمود بر قسمت انتهایی تنه یک وسیله پرنده که شامل دو قسمت ثابت پایدار کننده عمودی (VERTICAL STABILIZER)و متحرک (RUDDER) می باشد.

RUDDER: سکانی است که به قسمت عقب سکان عمودی چسبیده و حول محور عمودی خود بر روی پاشنه به سمت چپ یا راست می چرخد و حرکت هواپیما را حول محور عمودی تامین می کند. یعنی هواپیما بدون تغییر ارتفاع به چپ یا راست حرکت می کند.به این نوع چرخش YAW می گویند.

VERTICAL STABILIZER : قسمت ثابت دم عمودی است که RUDDER به آن متصل می شود.

ب_ دم افقی HORIZONTAL TAIL : عبارت است از سکانی افقی و ثابت که که در انتهای وسیله نقلیه پرنده قرار می گیرد. این سکان از دو قسمت تشکیل شده، یکی سطح ثابت یا سکان ایستاور (HORIZONTAL STABILIZER) و دیگری سطح متحرک یا سکان فرازبر (ELEVATOR) و از نظر وزن تنها 2 تا 3 درصد وزن هواپیما را موقع برخاستن تشکیل می دهد.

ELEVATOR: سکانی است که معمولا با لولا به سکان افقی ثابت متصل بوده و وظیفه بالا یا پایین بردن دماغه هواپیما را بر عهده دارد. به این نوع چرخش PITCH می گویند.
http://0.tqn.com/d/rcvehicles/1/0/S/7/-/-/Elevators.png
باید خاطر نشان کرد که در برخی موارد، تمام سکان افقی به صورت یکپارچه بوده و از یک قسمت تشکیل شده و دو قسمت نیست. برای بالا یا پایین رفتن هواپیما تمام آن به صورت یک پارچه حول یک لولا می چرخد و به آن پایدارگر (STABILATOR) می گویند. این نوع سکان افقی در دم هواپیماهایی نظیر فانتوم F-4 ، ایگل F-15 و F-16 استفاده شده است.


منبع: 1.مجموعه علوم هوانوردی-جلد1
نویسنده: کاشانیان