منطق ماشین دودی - جالبه

یکی از دوستان ما که مرد نکته سنجی است , یک تعبیر بسیار لطیف داشت که نامش را گذاشته بود " منطق ماشین دودی " می گفتیم منطق ماشین دودی چیست ؟ می گفت :
من یک درسی را از قدیم آموخته ام و جامعه را روی منطق ماشین دودی می شناسم . وقتی بچه بودیم , منزلمان در حضرت عبدالعظیم بود و آن وقت ها قطار راه آهن به صورت امروز نبود و فقط همین قطار تهران - عبدالعظیم بود . من می دیدم که قطار وقتی در ایستگاه , می ایستاد . بچه ها دورش جمع می کنند و آن را تماشا می کنند و به زبان حال می گویند : " ببین چه موجود عجیبی است ! " . معلوم بود که یک احترام و عظمتی برای آن قایل هستند . تا قطار ایستاده بود , با یک نظر تعظیم , تکریم و احترام به او نگاه می کردند . تا کم کم ساعت حرکت قطار می رسید و قطار راه می افتاد . همین که راه می افتاد , بچه ها می دویدند , سنگ بر می داشتند و قطار را مورد حمله قرار می دادند . من تعجب می کردم که اگر به این قطار باید سنگ زد . چرا وقتی ایستاده یک ریک کوچک هم به آن نمی زدند و اگر باید برایش اعجاب قایل بود , اعجاب بیشتر وقتی است که حرکت می کند.
این معما برایم بود تا وقتی بزرگ شدم و وارد اجتماع شدم . دیدم این قانون کلی زندگی ما ایرانیان است . هر کس و هر چیزی تا وقتی ساکن است مورد احترام است . تا ساکت است مورد تعظیم و تجلیل است . اما همین که به راه افتاد و یک قدم برداشت , نه تنها کسی محلش نمی کند , بلکه سنگ است که به سوی او پرتاب می شود و این نشانه ی یک جامعه مرده است . ولی یک جامعه زنده و پویا فقط برای کسانی احترام قایل است که متکلم هستند نه ساکت . متحرکند نه ساکن . باخبر ترند نه بی خبر تر .

استاد مطهری