خاكشير يا خاكشي يا شفترك يا خاكشور يا خاكژي گياهي است از تيره صليبيان به ارتفاع 20 سانتي متر الي يك متر كه به طور خودرو در باغ ها و صحراها مي رويد. داراي برگ هايي با بريدگي زياد و گل هاي زرد روشن از تيره شب بو مي باشد. از نظر تنوع دو نوع دارد؛ يكي تلخ كه دانه هاي آن ريز و رنگ هايش مايل به سرخي است و گونه ديگر شيرين كه دانه هاي آن بزرگ تر بوده و رنگش سرخ تيره مي باشد. هر دو نوع گياه ياد شده در اغلب نواحي ايران مخصوصاً دامنه هاي جبال البرز و در بيابان ها رشد مي كند.
خواص كلي و درماني
1- زخم ها و جراحات را التيام مي بخشد.
2- در رفع اسهال روده و خوني و از بين بردن ترشحات زنانه و آب آوردن نسوج مي توان استفاده كرد.
3- دانه هاي خاكشير اندكي ضدعفوني كننده، ضد كرم و تب بر هستند.
4- ملين و خنك كننده با آب سرد است.
5- بذر آن بر ميزان شهوت و ميل جنسي مي افزايد و اشتها را باز مي كند.
6- تنظيم كننده دستگاه گوارشي بوده و ابتلاء معده را به بيماري ها مرتفع مي سازد.
7- خوردن آن سبب نيكويي رنگ و رخسار مي گردد. در اين صورت خاكشير را با دو برابر وزن آن، شكر مخلوط كنيد و تا ده روز بخوريد.
8- گرفتگي ادرار را برطرف مي سازد و فربه كننده است.
9- دل مالش و دل ضعفه را از بين مي برد.
10- براي رفع بيماري هاي نقرس، ورم گوش و دستگاه تناسلي مفيد است.
11- براي اسهال ساده كودكان شيرخوار اثر دارد.
12- به عنوان خنك كننده در امراض حصبه و آبله تجويز شده است.
13- اگر با شير تازه خورده شود، بدن را چاق مي كند.
14- خاكشير را بكوبيد، شب موقع خوابيدن، كف پا تا مچ را با آن ضماد نماييد، در تسكين و بهبود فشار خون اثر دارد.
15- روي ور م هاي سخت و سرطاني، پستان، چشم، نقرس و ورم گوش، ضماد نماييد.
16- از دانه هاي خاكشير به عنوان پادزهر به نحو زير مي توان استفاده كرد؛
پنج گرم دانه را شسته و با گلاب يا آب خالص آن قدر بجوشانيد تا شكفته شود و بعد آن را نيم گرم به مسموم بخورانيد. به اين صورت، قي آورده و ايجاد تهوع مي نمايد و اين عمل را چند مرتبه تكرار كنيد تا قي بند آيد.
17- بزرگسالان معمولاً دانه خاكشير را پس از پاك كردن و شستن كامل به مقدار 10 تا 20 گرم در آب خيسانده، صبح ناشتا با آب و عسل مخلوط و براي چند روز متوالي مي نوشند.
18- براي رفع اسهال ساده كودكان شيرخوار مي توان مقدار يك قاشق غذاخوري خاكشي پاك كرده را در ظرفي ريخته بر روي آتش ملايم به هم بزنند تا خاكشي بو داده شود و سپس كمي آب و عسل به آن افزوده هر نيم ساعت يك قاشق چاي خوري از آن را به كودك بخورانند.
گفتني است؛ در تدوين و نگارش مقاله حاضر، علاوه بر دانسته هاي شخصي از منافع موثق نيز سود جسته شده است.
