طعمه و تور شیطان برای شکار

[mehraboOon]

طعمه و تور شیطان برای شکار


سلسله مباحث تربیتی آیت الله آقا مجتبی تهرانی

http://img.tebyan.net/big/1389/04/12955741837323778330160239382143186168.jpg
شیطان شکارچی ماهری است و کارش را خوب می داند او برای به دام انداختن انسان ها با توجه به روحیاتشان طعمه های مختلفی بکار میبرد یکی از فریبنده ترین چیزها برای ادمیان پول است و شیطان خوب می داند چطور این محبوب آدمیان رو طعمه ای برای صیدشان قرار دهد.
بحث ما در مورد محیط شغلی و تأثیر آن بر تربیت و روحیه ی فرد بود ،در مورد انواع مشاغل مکروه و ممدوح صحبت کردیم و محیط های مخرب و سازنده ی شغلی را هم مورد تحلیل قرار دادیم اکنون به مراجعین و همکاران و کلا افرادی که در محیط شغلی با ان ها روبه رو هستیم صحبت می کنیم . به تعبیرساده‏تر، بحث ما جوِّ غالب و فضای حاکم بر محیطی است که انسان در آن مشغول به کار است .
شیطان فرصت طلب است :


اگر این جوّ و این فضا، فضای مادّیّت باشد، از نظر طبیعی این ‏طوراست که آن عواملِ درونی انسان که با امور دنیوی و مادّی مرتبط است، زنده می‏شوند. این درون ما وجود دارد وهیچ شبهه‏ای نیست. به طور کلّی، هواهای نفسانی، وهمی، شیطنت و همه اینها در ما وجود دارد. اگر فضای حاکم، فضای مادّی باشد، هواهای نفسانیِ درون من را زنده می‏کند و این را بدانید که شیطان، چه درونی و چه بیرونی، فرصت طلب است. در روایت داریم که شیطان فرصت طلب است. این فرصت طلبی در هر فضایی برای انسان کاربرد ندارد. اگر فضا با اهداف شیطانی، مساعد باشد، این فرصت طلبی خوب کاربرد دارد. اما اگر مساعد نباشد، آنجا است که شیطان به زحمت می‏افتد.

شکارشدن، هنگام غوطه وری در مال :


روایتی از امام صادق(علیه‏السلام) نقل شده است که حضرت فرمودند: «إِنَّ الشَّیْطَانَ یُدِیرُ ابْنَ آدَمَ فِی كُلِّ شَیْ‏ءٍ» در بعض روایات به جای «یُدیر»، «یُدبّر» هم دارد. آنهایی که اهلش هستند، به اصول کافی مراجعه کنند. آنجا هم «یدیر» دارد و هم «یدبّر». «فَإِذَا أَعْیَاهُ جَثَمَ لَهُ عِنْدَ الْمَالِ فَأَخَذَ بِرَقَبَتِهِ».1 شیطان در هر چیزی دور انسان می‏چرخد تا او را به دام اندازد و هنگامی که خوب خسته‏اش کرد، او را به سینه روی زمین می‏خواباند و گردنش را می‏گیرد.

شیطان شکارچی باحوصله‏ای است!

اگر متن روایت «یُدیرُ» باشد، یعنی شیطان، انسان رادور می‏زند و دنبال فرصت برای شکار است. فرض کنید صیّادی، می‏خواهد شکاری را صید کند، دنبال فرصت می‏گردد تا در نهایت، صیدِ خود را به دام بیاندازد. شیطان این‏قدر دور انسان می‏گردد تا خسته‏اش کند. در پرنده‏ها این مطلب، خیلی روشن است. شکارچی به دنبال صید که می‏رود، بالا می‏رود، پایین می‏رود، این‏طرف می‏رود، آن طرف می‏رود، شکار را رها نمی‏کند. وقتی که خسته‏اش کرد، آنجا است که او را می‏گیرد و با سینه به زمین می‏کوبد. در قرآن هم دارد که «فَأَصْبَحُوا فی ‏دارِهِمْ جاثِمین‏»2 یعنی اینها در خانه‏هاشان صبح کردند در حالی که سینه‏هایشان بر روی زمین بود.
شیطان در هر چیزی دور انسان می‏چرخد تا او را به دام اندازد و هنگامی که خوب خسته‏اش کرد، او را به سینه روی زمین می‏خواباند و گردنش را می‏گیرد
http://img.tebyan.net/big/1389/09/78145170771017411433179442491108124522062.jpg

وقتی که انسان خسته شود ...


حالا این فرصتی که شیطان به دست می‏آورد، چه وقتی است؟ حضرت فرمودند: «فَإِذَا أَعْیَاهُ» یعنی وقتی که خسته‏اش کرد، «جَثَمَ لَهُ عِنْدَ الْمَالِ» او را به سینه روی زمین می‏خواباند. وقتی بحث پول و مال است، بهترین فرصت است. در این زمان «فَأَخَذَ بِرَقَبَتِهِ» از پشت گردنش را می‏گیرد و دیگر او نمی‏تواند تکان بخورد، همانجا شکارش می‏کند.

جو کار، زمینه ساز اسارت شیطان است


در فضا و محیطی که جو ّآن مادّیّت است، در فضایی که تو برای کسب معیشت رفتی و می‏خواهی کار کنی و زندگی‏ات را بگذرانی، چون بحث مال مطرح است، بهترین فرصت برای شیطان است. محیطِ شغلی بهترین محیط است برای این که تو صید شیطان باشی. شیطان اینجا صیدت می‏کند. هر جا نتوانست تو را از پا در بیاورد، اینجا تو را از پا در می‏آورد. لذا جوّ حاکم بر محیط که جوّ مادّیّت است، خود به خود زمینه‏ساز است برای این که انسان اسیر شیطان شود. خود جوّ، که باید با آن مبارزه کنی.

کار نکردن غلط است، در کارت هم دینداری کن!


پس آیا بگوییم حالا که این طور است، نمی‏رویم کار کنیم؟ نخیر؛ سنگر را که نباید خالی کنی، باید بایستی. اصلاً دین‏داری کار مشکلی است. دین‏داری خیلی کار مشکلی است، ظاهر سازی کارآسانی است امّا دین‏داری کار مشکلی است.

غفلت یعنی تضعیف بُعد معنوی :


جوّ مادّیّت، هواهای نفسانی که درون انسان هستند، زنده می‏شوند و قهراً آن بُعد معنوی‏اش تضعیف می‏‏شود که ما از آن تعبیر به غفلت می‏کنیم. محیط‏هایی که هم‏سو با امور شیطانی است، غفلت آور هستند. گفتیم که یک تسبیحِ انسان در بازار، معادل یک میلیون تسبیح است؛ چون محیط و فضا اقتضای غفلت از خدا می‏کند و کسی که در این محیط، یاد خدا کند بسیار ارزنده است.

زندگی با مشرکین، موجب دوری از دین است :


روایت از پیغمبر اکرم است که فرمودند: «قال رسول الله(صلی‏الله‏علیه ‏و ‏آله‏ وسلم): برئت الذمه ممن اقام مع المشرکین فی دیارهم».3 ؛ کسی که بخواهد برود در منطقه مشرکین، یعنی مکانی که جوّ حاکم بر آنجا جو شرک است، زندگی کند، برائت الذمه است. این شخص اصلاً با ما سر و کاری ندارد. ناخودآگاه از آنها تأثیر می‏پذیرد.
محیط روی ما اثر می‏گذارد. این جوّ حاکم بر روی انسان اثر می‏گذارد. من دارم راجع به محیط شغلی بحث می‏کنم. محیط شغلی یک چنین محیطی است. تأثیرش ناخودآگاه است چون امور مادّی است. اگر انسان با امور مادّی سر و کار پیدا کرد، همان ابعادی که با مادّیّت هم‏سو هستند، زنده می‏شوند.

قسم راست برکت را می‏برد و قسم دروغ سعادت را!


علی(علیه‏السلام ) وقتی وارد بازار می‏شد، به تجّار و کسبه خطاب می‏کرد که ازخدا بترسید! قسم نخورید! قسم راست برکت را از مال می‏برد و قسم دروغ که انسان را به جهنم می‏برد. همه اینها جزو احکام و معارف ما است، آدابی است که در شرع ما وارد شده است.
فضاهایی که با بُعد معنوی انسان هم‏سو هستند، نقش سازنده دارند؛ چون آن بُعد معنوی درونی را زنده می‏کنند.

مساجد، پاک‏کننده گناهان :


روایات تعبیرات فرق می‏کند، من چیزی را که مورد ابتلای همه باشد، می‏گویم. روایت از امام صادق(علیه‏السلام) است که فرمودند: «عَلَیْكُمْ بِإِتْیَانِ الْمَسَاجِدِ فَإِنَّهَا بُیُوتُ اللَّهِ فِی الْأَرْضِ وَ مَنْ أَتَاهَا مُتَطَهِّراً طَهَّرَهُ اللَّهُ مِنْ ذُنُوبِهِ وَ كُتِبَ مِنْ زُوَّارِهِ فَأَكْثِرُوا فِیهَا مِنَ الصَّلَاةِ وَ الدُّعَاءِ»4 بحث قبلی درباره بازارها بود، اینجا بحث مسجد است. من دارم بین این ها یک «مقابله» درست می‏کنم. به مساجد که خانه‏های خدا بر روی زمین است، بروید. هر کس با طهارت به مسجد بیاید، خدا او را از گناهانش پاک می‏کند.
پیغمبر اکرم خطاب به ابوذر می‏فرمایند: تا موقعی که در مسجد هستی، هر نفسی که می‏کشی خدا یک درجه در بهشت تو را بالا می‏برد. «وَ تُصَلِّی عَلَیْكَ الْمَلَائِكَةُ» ملائکه برایت درود می‏فرستند. «وَ تُكْتَبُ لَكَ بِكُلِّ نَفَسٍ تَنَفَّسْتَ فِیهِ عَشْرُ حَسَنَات»5 هر نفس که می‏کشی ده حسنه برایت ثبت می‏شود

پاداش نفس کشیدن در مسجد


روایت دیگری از پیغمبر اکرم است که فرمودند: «قال رسول الله(صلی‏الله‏علیه‏وآله� � �وسلم): یَا أَبَاذَرٍّ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى یُعْطِیكَ مَادُمْتَ جَالِساً فِی الْمَسْجِدِ بِكُلِّ نَفَسٍ تَنَفَّسْتَ دَرَجَةً فِی الْجَنَّةِ» پیغمبر اکرم خطاب به ابوذر می‏فرمایند: تا موقعی که در مسجد هستی، هر نفسی که می‏کشی خدا یک درجه در بهشت تو را بالا می‏برد. «وَ تُصَلِّی عَلَیْكَ الْمَلَائِكَةُ» ملائکه برایت درود می‏فرستند. «وَ تُكْتَبُ لَكَ بِكُلِّ نَفَسٍ تَنَفَّسْتَ فِیهِ عَشْرُ حَسَنَات»5 هر نفس که می‏کشی ده حسنه برایت ثبت می‏شود.

تأثیر محیط مسجد بر انسان :
http://img.tebyan.net/big/1389/05/136107122352918514422767225171742102156168.jpg


همه اینها برای محیط است. همان‏طور که برای اسباب داشتیم این هم راجع به محیط است. می‏خواهد بفرماید: محیط‏هایی هست که انسان را از نظر بُعد انسانی‏ و الهی‏، زنده می‏کند، توصیه می‏شود که به این محیط‏ ها بروید و از آن طرف محیط‏ هایی هست که باید حواست جمع باشد یک وقت شیطان فریبت ندهد.

همکاری که انسان را به جهنّم می‏برد!


بسیار اتّفاق افتاده است که همکار نامناسب، انسان را به جهنم برده است . ممکن است همکاری که خود از خدا نمی ترسد و از هیچ گناهی ابایی ندارد انسان را به سوی کسب و کار حرام سوق دهد و یا از نظر اخلاقی او را به سمت رذایل بکشاند .
این مطالب حتی در بحث شرکت هم مطرح است ولی تأثیر آن خیلی کمتر است. انسان باید مراقب باشد که می‏خواهد با چه کسی هم‏کار شود! یک وقت سرمایه‏گذاری است نه همکاری! این تأثیر چندانی ندارد. در همکاری هم، مسأله سرمایه‏گذاری مطرح نیست که مثلاً طرفین حتماً شریک در مال همدیگر نیز باشد. مهم این است که انسان در نهادها و سر کار، با چه کسی دارد کار می‏کند. یک وقت اشتباه نشود و عده‏ای نگویند که منظور سرمایه‏گذاری دو نفربا هم است! نخیر.

«حرف» و «قیافه» هم‏کار تأثیر تربیتی دارد!


منظور من این است که تو در اتاقی که نشسته‏ای ببین چه کسانی در آنجا هستند؟ چه می‏گویند؟ چه قیافه‏هایی دارند؟ ما گفتیم: ابعادِ تربیتی، دیداری، گفتاری و رفتاری است. هر روز که می‏روم آنجا چشمم به صورت چه کسی می‏افتد؟ حرف‏هایی که می‏زند به گوشم می‏خورد چیست؟ ممکن است کسی به او مراجعه کند و با من کاری نداشته باشد، ولی من که برخورد او با مراجعه کننده را می‏بینم و حرف‏هایش را می‏شنوم؛ پس باید در این دقت کنم.
نوع برخورد هم‏کار با مراجعین، روی من تأثیر می‏گذارد!
باید حواسم باشد که هم‏کارم با مردم به چه سبکی عمل می‏کند؟ اینها خواه نا خواه اثر گذار است، یعنی خواه نا خواه از او روش می‏گیرم. من عرض کردم راجع به محیط، یک جوّ حاکم داریم که به آن معنا است، یکی هم در ارتباط با هم‏کارهایی است که من دارم با آنها کار می‏کنم؛ غیر از مراجعین، در مراجعین رابطه مستقیم است. اینها را از هم جدا کردم؛ در مراجعه رابطه مستقیم است.
در معارف ما از نظر تربیتی، یعنی روش گرفتن انسان همه اینها حساب شده است. او با زبان بی‏زبانی دارد به من روش می دهد و من هم بدون توجه روش می‏گیرم. بعد از یک مدّتی این شخص دیگر آن شخص اوّل نیست، چون در این محیط کار می‏کند.
متأسفانه در برخی اداره جات یا مرکز های تجاری افراد اصلا مبادی آداب نیستند و زن و مرد نمی شناسد آزادانه با هم شوخی می کنند و گرم می گیرند قباحت امور برایشان از بین رفته و آزادنه به هر خطا و گناهی دست می زنند ، حالا تصور کنید دیگری که وارد جمع این ها می شود چگونه الگو می گیرد ؟ این است که باید مواظب بود.
بسیار اتّفاق افتاده است که همکار نامناسب، انسان را به جهنم برده است . ممکن است همکاری که خود از خدا نمی ترسد و از هیچ گناهی ابایی ندارد انسان را به سوی کسب و کار حرام سوق دهد و یا از نظر اخلاقی او را به سمت رذایل بکشاند


مراقب مراجعین هم باش!

حالا می‏رویم سراغ مراجعین که این ‏جا مصیبت بالاتر است، چون رابطه، رابطه مستقیم است. چه مراجعینی به من مراجعه می‏کنند؟ از چه طایفه‏ای هستند؟ با چه شکل و قیافه‏ای می‏آیند؟ بیش از این اشاره نمی‏کنم. خودتان می‏توانید تطبیق دهید. آیا این مراجعین دیدارشان من را به یاد خدا می‏اندازد یا من را به یاد شیطان می‏اندازد؟ چه با قیافه‏اش، چه با سخن گفتنش و امثال اینها کدام نیروی درونی من را تحریک می‏کند؟

نتیجه :


انسانی که جویای سعادت است به هر محیطی که وارد میشود به همه این ها توجه می کند که چه اثراتی از محیط خواهد پذیرفت و بعد وارد می شود و به خاطر متاع بی ارزش دنیا خود را به هر گودالی نمی اندازد که منجلاب گناه پرش کرده است . به خدای خود توکل دارد و در رسیدن به روزی پاک و طاهر تلاش می کند .
انشاء الله که خدواند متعال ما را از جمیع پلیدی ها در پناه خود حفظ کند انشاء الله .
پی نوشت ها :
[1] . الكافی،ج 2،ص 315
[2]. سوره الاعراف، آیه 78
[3]. کنز العمال، ج 4، ص 384
[4]. بحارالأنوار، ج 80 ، ص384
[5]. بحارالأنوار،ج 74،ص 86
منبع : پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی
فرآوری :محمدی
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان __________________