تراکتورها و بولدوزرها
تراکتورازمهمترين ماشين الات راهسازي وساختمان سازي است که داراي کاربردهاي متعددي است هدف اوليه تراکتوربه جلوراندن ويا کشيدن اقسام بارها ميباشد برروي تراکتورانواع لوازم مکانيکي را ميتوان نصب کرد لوازمي ازقبيل : بيل هاي مکانيکي ريپرها تيغه هاي بولدوزر دکل هاي لوله گذار جانبي کج بيل ها نهرکن ها وغيره به علاوه ازتراکتور استفاده هاي ديگري هم ميکنند نظيرکشيدن اسکريپر واگن وغيره .

انواع ماشين الات و کاربرد آنها

تراکتورها و بولدوزرها
تراکتورازمهمترين ماشين الات راهسازي وساختمان سازي است که داراي کاربردهاي متعددي است هدف اوليه تراکتوربه جلوراندن ويا کشيدن اقسام بارها ميباشد برروي تراکتورانواع لوازم مکانيکي را ميتوان نصب کرد لوازمي ازقبيل : بيل هاي مکانيکي ريپرها تيغه هاي بولدوزر دکل هاي لوله گذار جانبي کج بيل ها نهرکن ها وغيره به علاوه ازتراکتور استفاده هاي ديگري هم ميکنند نظيرکشيدن اسکريپر واگن وغيره .
تراکتورها ازموتورهاي ديزل که معمولا توربوشارژهستند نيروميگيرند ودرانواع استاندارد ودنده اتوماتيک موجودهستند همچنين کنترل آنها به صورت کنترل هيدورليک ودنده اتوماتيک است تراکتورها بردونوع کلي چرخ زنجيري وچرخ لاستيکي ميباشند .
کاربرد
بولدوزرها موارد استفاده فراواني دارند که ازميان ميتوان به موارد زيراشاره کرد
1-تصطيح زمين وپاک سازي آن ازبوته ها وکنده هاي درخت
2-ايجاد راههاي اوليه درکوهستانهاي وزمينهاي سنگ لاخي
3-جابجا کردن توده خاک به صورت فشاردادن درحجم هاي زياد
4-کمک به هل دادن اسکريپرها
5- پخش کردن خاک درخاکريزها
6-پشته کردن خاک درکنارنهرهاي ايجادشده
7- تصطيح وپاک سازي بقاياي مانده ازعمليات ساختماني
8-نگهداري راههاي موقت خاکي
9-پاک سازي گودالهاي کف معادن
انواع تراکتورها
الف – تراکتورهاي چرخ زنجيري
تراکتورهاي چرخ زنجيري انواع مختلفي دارد اين تراکتورها معمولا برحسب اندازه وزن وقدرت طبقه بندي ميشوند دربسياري ازپروژه ها مقدار وزن تراکتور چرخ زنجيري مهم است زيرا مقدار حداکثر نيروي کششي که يک دستگاه تراکتور ميتواند به وجود آورد بدون توجه به قدرت توليدي موتورآن به حاصل ضرب مقدار وزن درضريت کشش سطح جاده اي که روي آن کارميکنند محدود ميباشد وجود زنجيره ها باعث ميشود که تراکتوربتواند درزمينهاي با مقاومت فشاري کم وقدرت کششي مناسب فعاليت داشته باشد
ب- تراکتور چرخ لاستيکي
تراکتورچرخ لاستيکي ازاين جهت ساخته شده که سرعت بيشتري درکشيدن وهل دادن اسکريپرها وکارهاي نظيرآن داشته باشد اين نوع ماشين ها درانواع دوچرخ وچهارچرخ وجوددارد نوع دوچرخ آن حتما بايد بايک ماشين ديگر نظيراسکريپر کارکند تابتواند تعادل خودرا حفظ کند نوع چهارچرخ آن دردونوع يک ديفرانسيل ودوديفرانسيل موجود است باين همه آسيب پذيري لاستيکهاي اين ماشينها درموقع کار درزمينهاي داراي سنگهاي تيزکه باعث بريده شدن لاستيک ميشود استفاده ازآن را دراين نوع زمينها محدود ميکند البته زنجيرها ي سيمي مخصوص جهت حفاظت لاستيکها وجوددارد که ميتوان برازدياد اصطحکاک لاستيکها باسطح زمين آنها رابکاربرد
2-بيل هاي مکانيکي
بيل هاي مکانيکي ازاولين ماشين آلات مدرن ساختماني است که درعمليات خاکي بکاررفته است بيل هاي مکانيکي عمدتا" براي گود برداري درخاک وبارکردن آن با کاميون يا تريلي ويا تسمه نقاله ها بکارميرود انواع پرقدرت آن قادربه گودبرداري درتمام انواع خاکها بجزصخرخ سنگها بدون تخريب اوليه ميباشد
بيل هاي مکانيکي ازسه قسمت اساسي تشکيل شده است : ارابه – قسمت اتاقک گردان روي ارابه وقسمت الحاقي جلوي ماشين .
ارابه يا شاسي – شاسي به دونوع تقسيم ميشود شاسي چرخ زنجيري شاسي چرخ لاستيکي ( کاميون )
شاسي چرخ زنجيري با ثبات وقابل اطمينان براي اتاقک چرخنده فوقاني ايجاد ميکند و قابليت تحرک بسيارخوبي درمحل خاک برداري ايجاد ميکند درضمن به دليل سطح وسيع چرخها فشارکمي برروي خاک ايجاد ميکند که امکان کاربرروي خاکهاي سست را فراهم ميکند درموارد ي که برحسب نوع خاک اصطحکاک بيشتري مورد نيازبوده ومسئله لغزندگي وجود داشته باشد نقش زنجير درماشين اهميت پيدا ميکند درعوض اينگونه بيلها سرعت کمي دارند
شاسي هاي چرخ لاستيکي داراي سرعت حرکتي بيشتري بوده ولذا براي کارهاي کوچکي که تعداد سفرزياد بوده وسطح راه مورد استفاده محکم باشد مفيدترند اين نوع شاسي خودبردونوع است : نوع خود متحرک که ازاتاقک فرمان ميگرد ونوع ديگرکه درقسمت عقب کاميون نصب ميشود وآن را کاميوني ميگويند
سرعت نوع اول 50 وسرعت نوع دوم 80کيلومتر درساعت ميرسد .
انواع بيلهاي مکانيکي:
الف- بيل مکانيکي با جام معکوس
به اين بيل اسامي متعددي داده مي شود از قبيل:کج بيل – بيل پشت خم وبيل کششي.
اين بيلها در دو نوع مکانيکي و هيدروليکي هستند وبراي حفاري مناسبند.
ب- بيل مکانيکي با سيستم کابلي
اين بيل مکانيکي عبارت است از اطاقک گرداني که سوار بر چرخها بوده ودر انتهاي جلويي آن بيل متصل شده است. اين بيل در دو نوع مکانيکي و هيدروليکي مي باشند.
ج- بيل کششي (دراگلاين)
بيل کششي دراگلاين ازيک اطاقک فرمان – جرثقيل – جام بيل کششي و کابلهاي لازم جهت کنترل قسمتهاي مختلف تشکيل شده است.بيل کششي قادر است در سطوح خيلي بالاتر وخيلي پايينتر از سطح اتکاء خود است ودر انواع زمينهاي مورد استفاده قرار مي گيرد. بازوي طويل آن براي حفاري و تخليه مواد کنده شده مفيد بوده وزمان سيکل کار کوتاه از محاسن اين ماشين ميباشد.
د- جرثقيل
جرثقيل تشکيل شده از اطاق فرمان ويک تير بلند مشبک وقلب جرثقيل و معمولا براي باند کردن اجسام سنگين وحرکت دادن آنها بکار ميرود. با اتصال دستگاههاي مختلف به انتهاي تير مشبک بلند جرثقيل مي توان از استفاده هاي ديگري نمود.جرثقيل ها هم بر دو نوع مکانيکي و هيدروليکي مي باشند که امروزه بيشتر هيدروليکي مي باشند.
3- اسکريپر
اسکريپرماشيني است که عمل بارگيري وحمل وتخليه مواد خاکي در مسافتهاي متوسط وزيادرا به تنهايي انجام مي دهد.
اسکريپرازسه قسمت اصلي تشکيل شده است : قسمت بارگير (جام ) ديوار جلويي قسمت بارگيروديواره عقب جام يا ديواره تخليه قسمت جام که معمولا سربازاست داراي يک تيغه برنده قابل تعويض درقسمت پايين ميباشد اين تيغه درحين بارگيري به داخل خاک نفوذميکند وبا برش خاک آنرا به داخل جام هدايت ميکند . اين قسمت قابل حرکت بوده وميتواند پايين وبالابرود دراسکريپرها ي داراي بالابر قسمت بالابرجانشين ديواره جلويي جام ميشود ديواره عقب جام يا ديواره تخليه قابليت حرکت به عقب وجلورا دارد که با هل دادن خاک به تخليه بارکمک ميکند
{mospagebreak}انواع اسکريپرها
اسکريپرها به دودسته موتوردار وبدون موتور تقسيم ميشوند امروزه نوع بدون موتورکمترمورد استفاده قرارد ميگيرد اغلب اسکريپرها تک محور بوده وتعادل آن ووزن بارآن توسط تراکتورمتصل به آن حمل ميشود تراکتورهايي که اين اسکريپرها را ميکشند ممکن است چرخ لاستيکي وچرخ زنجيري باشند بعضي ديگر قسمتي ازيک تراکتوراسکريپرها هستند بدين معني که يک تراکتورتک محوره يک اسکريپر تک مجوره راميکشد اسکريپرها يي که دومحوردارند به وسيله تراکتورهاي زنجيردار کشيده ميشوند زيرا اينگونه تراتورها نمي توانند بارقائم را تحمل کنند بنابراين نمي توانند اسکريپرها يک محوره را بشکند امروزه بندرت ازاسکريپرها چرخ زنجيري استفاده ميشود اسکريپرها يي که توسط تراکتورچرخ لاستيکي کشيده ميشوند به انواع زيرتقسيم بندي ميشوند
1-تک موتوره دومحوره
2-سه محوري
3-دوديفرانسيل
4-اسکريپرهاي دوموتوره ( TANDEM-POWERED)
5-اسکريپرهاي داراي بالابر(ELEVATING)
6-فشاري – کششي (PUSH – PULL)
اسکريپرهاي تک موتوري دومحوري ازيک تراکتورتک محوره استفاده ميکنند وبه دليل مسئله تعادل اين تراکتوربدون اسکريپرمربوطه قادربه حرکت نيست اسکريپرهاي سه محوري توسط يک تراکتورکشيده ميشوند ماشنيهاي چند ديفرانسيلي داراي چرخهاي گردنده دراسکريپرودرتراکتورهستند اسکريپرهاي دوموتوره داراي موتورهايي چداگانه براي حرکت اسکريپروچرخهاي گردان آن ميباشد اسکريپرهاي داراي بالابرداراي يک بالابرنردباني درجلوي جام بوده ودرعمل کندن وانتقال مواد کنده شده به داخل جام کمک ميکند دراين نوع اسکريپرها به دليل قدرتي که بالابربه اسکريپرميدهد به تراکتورکمکي جهت بارگيري احتياجي نيست
4-لودرها
بدون اغراق لودرکاربردي ترين ماشين درانجام کارهاي ساختماني وعمراني است اين ماشين که درانداره هاي مختلف ساخته ميشود به دليل عملکرد وانعطاف پذيري زيادي که دارد ونيزبا تغيير جام مي تواند بسياري ازکارها رانجام دهد
لودرموارد استفاده بسياري دارد که برخي ازآنها عبارتند ازايجاد خاکريزها حفاري زيرزمين بناها پرکردن خندقها وخاکريزي اطراف لوله هاي کارگذاشته شده درکانالها بارکردن کاميونها حمل بتن به محل قالبها وبلند کردن وحمل مصالح ساختماني
به ماشين لودرميتوان انواع ملحقات را نصب کرد وکاربردهاي ديگري ازآن گرفت نظيربرف روب کانال کن لوله برلوله گذار جرثقيل ليفت تراک
انواع لودر
الف – لودرچرخ لاستيکي
اين لودرها دراقسام کوچک خيلي بزرگ ساخته ميشود چرخهاي بزرگ لاستيکي به اين نوع لودرها قدرت تحرک وسرعت فراواني ميبخشد فشاروارده برزمين توسط اين لاستيکها کم بوده وميتوان اين فشار را با تغييرميزان باد لاستيکها تغييرداد باين همه درزمنيهاي داراي سنگهاي تيزامکان آسيب اين لاستيکهاوجوددارد درضمن درزمينهاي خيس وگل آلود نيزکارکردن بالودرچرخ لاستيکي مشکل است البته زنجيرهاي سيمي مخصوص جهت حفاظت لاستيکها وجود دارد که ميتوان براي ازدياد اصطکاک لاستيکها باسطح زمين آنها رابه کاربرد نوعي ازلاستيکهاي جديد ساخته شده اند که داراي عاجهاي خيلي ضخيمي هستند وميتوانند درمناطق سنگي کارکنند اين لودرها بردونوع معمولي وکمرشکن هستند
نوع کمرشکن که بيشتر درلودرهاي بزرگ بکاربرده ميشوند وداراي نوعي شاسي هستند که قسمت عقب لودررابه قسمت جلو توسط يک مفصل متصل ميکنند اين حالت مفصلي قدرت مانوروشعاع گردش ماشين را نسبت به شاسي هاي ثابت ( غيرمفصلي ) زياد ميکند درانواع مدرن اين ماشين آلات ازسيستمهاي فرمان وکنترل هيدروليکي والکتريکي جهت راحتي وعملکرد بهترراننده استفاده شده است سيستم فرمان اين ماشين ها به دونوع است درلودرهاي معمولي سيستم فرمان بوسيله فرمان وحرکت چرخها عمل ميکند امادرنوع کمرشکن سيستم فرمان به وسيله دوجک هيدروليکي عمل مي نمايد
ب – لودرهاي چرخ زنجيري
لودرهاي چرخ زنچيري مانند لودرهاي چرخ لاستيکي عمل کي کنند بااين تفاوت که فشارکمي که برزمين وارد مي کنند باعث ميشود که لودرهاي با چرخ زنجيردار بتوانند درزمينهايي کارکنند که قابل استفاده براي لودرهاي لاستيک درنيستند اصطکاک زياد آنها بازمين باعث ميشودکه بتوانند نهايت استفاده راازقدرت موتوردرکند زمين بنمايند وچون زنيرداراند هنگام کاردرمناطق داراي سنگهاي تيزخطرپاره شدن لاستيک وجود ندارد لودرهاي زنجيردار قادربه حرکت برروي سطحهاي باشيب جانبي 35%ميباشند درصورتي که اين رقم براي لودرچرخ لاستيکي 15% است همچنين لودرزنجيردار ميتواند ازشيب 60% بالابرود درحاليکه اين رقم براي لودرلاستيک دار به حدود 30% محدود ميشود سرعت لودرزنجيردار خيلي کمترازلودرلاستيک داربوده به همين علت درمواردي که فاصله حمل مواد وبازگشت به محل بارگيري زياد باشد راندمان اين ماشين نسبت به نوع لاستيک دار پايين است
ج- بکهولودر
اين ماشين آلات درواقع لودرهاي کوچکي هستند که درپشت خود يک بيل مکانيکي دارند وبراي کارهاي سبک استفاده ميشوند کليه مشخصات عمومي آنها مانند لودرها وبيل هاي مکانيکي است به دليل دوکاره بودن اين ماشين دربسياري ازپروژه ها ي کوچک ازاين وسيله استفاده ميشود بخصوص اگرپروژه مربوط به کندن خندق باشد
همانطورکه گفته شد درقسمت اين ماشين يک بيل مکانيکي وجود دارد قدرت اين بيل نيزبراساس زاويه آن بازمنين وشعاع عملکردبازوها فرق ميکند شرکتهاي سازنده براساس نوع ماشين آلات نمودارهايي مبني برقدرت بيل درحالات مختلف ارائه ميدهند .
5-کاميونها
اگرچه براي حمل ونقل مواد خاکي ازوسايلي مانند اسکريپرها تسمه نقاله وقطاراستفاده ميشود ولي معمول ترين وسيله براي حمل ونقل مواد خاکي کاميون ها هستند اين ماشينهاي حمل کننده بخاطرسرعت زياد برروي راههاي هموارهمچنين ظرفيت زياد هزينه حمل ونقل مواد را نسبتا پايين مي اورند کاميونها داراي قابليت انعطاف زيادي ميباشند زيرا تعدادي ازآنها را که دريک پروژه مورد استفاده قرارميگيرند مي توان زياد يا کم نمود تادرظرفيت مورد نيازتعديل بوجودآيد کاميونها به دونع معمولي (MINGTRUCK) وکمرشکن (ARTICULATED TRUCK)
الف – کاميونهاي معمولي
اين کاميونها دردونوع يکي مخصوص حرکت درجاده ها وديگري مخصوص حرکت خارج ازمحدوده جاده (HIGHWAY&OFF HIGHWAY TRUCKS) ساخته ميشوند کاميونهاي خارج جاده اي ميتوانند درابعاد بزرگتروباظرفيت چند صدتن ساخته شوند هرکدام ازآنها انواع مختلف دارند اما نوع کمپرسي آن بيش ازسايرانواع آن به کاربرده ميشود کاميونهاي کمپرسي درمورد حمل مواد داراي انعطاف پذيري زياد بوده وبخصوص نوع جاده روآن با سهولت بسياردرپروژه هاي مختلف قادربه حرکت ميباشند نوع مختلف کاميون هاي کمپرسي وجود دارد مثلا اين کاميون ها درانواع ديزلي يا بنزيني يک يا دوديفرانسيلي ودويا سه محوري به بازار عرضه ميشوند
ب- کاميون هاي کمرشکن
همانطور که ازنام اين نوع کاميونها مشخص است ازدوقسمت تشکيل شده اند قسمت موتوروقسمت مخزن که توسط يک مفصل به هم متصل هستند درواقع کاميونهاي کمرشکن تريلرهاي مخصوص حمل مواد خاکي هستند