عطاری....

[shirin71]

خب همه كه با حنا آشنایید...
كمی هم از حنا بدانیم:

حنــا

برگهای خشک شدۀ گیاه Lawsonia inermis L. از خانوادۀ حنا (Lythraceae) است (1)، که حداقل واجد 3/0 درصد لاوسون (Lawsone) می‌باشد. لاوسون دارای فرمول C10H6O3با وزن مولکولی 15/174 می‌باشد.

نامهای گیاه (2):

لاتین: Lawsonia inermis L.

Syn: Lawsonia spinosa L, Lawsonia alba lam.

فارسی: حنا

عربی: الحنا، القطب، ارقان

انگلیسی: Egyption privet, Cumphier, Hanna

آلمانی: Aegyptisches Faerberkraut, Henna strauch

فرانسه: Hinne, Henne

ریخت شناسی: گیاهی به صورت درختچه یا درختی با برگهای سبز متمایل به خاکستری، بیضوی و گلهائی به صورت خوشه گرزن بزرگ، به رنگ سفید یا زرد بسیار خوشبو، با میوه‌های خشک و شکوفا که حاوی دانه‌هائی خیلی کوچک است (3و5).

اندام داروئی: برگهای گیاه، بخش داروئی آن را تشکیل می‌دهد (3و5).

زمان جمع‌آوری: برداشت برگ حنا از سال دوم و سوم و کشت آن سالی دو بار صورت می‌گیرد. در اوایل تیرماه به نام حنای گرما و در اواخر آبان‌ماه به نام حنای قوس معروف است (4و2).

محل رویش: در مناطق جنوبی ایران، استان‌های کرمان، هرمزگان و بلوچستان کاشته می‌شود (6). انتشار عمومی این گیاه در مناطق حاره آفریقا و آسیاست. در شمال آفریقا از جمله مصر و همچنین در هندوستان و سیلان کشت می‌شود (1).

مواد متشکله: برگهای حنا حاوی ماده‌ای رنگی به نام لاوسون یا 1 ـ هیدروکسی نفتوکینون (4) (3/1 ـ 22/0 درصد)، گلیکوزیدهای فنلی متعدد کومارین (Coumarin)، گزانتون (Xanthone)، کینوئید (Quinoids)، گلیکوزید بتاسیتوسترول و فلاونوئیدهائی نظیر لوتئولین (Luteolin) و مشتق 7 ـ 5 ـ گلوکوزیدی آن، چربی، رزین و تانن می‌باشد (1). سایر مواد حاصل از برگها عبارتند از اسید گالیک، 1و4 ـ نفتوکینون، لاکسانتون 1و2، آکاستین گلیکوزیدی و مقدار کمی آلکالوئید (7).

حنا علاوه بر موارد مذکور دارای مانیتول و موسیلاژ است. وجود موسیلاژ باعث می‌گردد که برگ حنا به سهولت با آب به صورت خمیر درآید (2). حنا دارای 2/1% اسانس می‌باشد.

موارد استعمال: حنا به صورت موضعی در درمان بیماریهای قارچی پوستی بویژه در قارچ‌های عامل کچلی و تخفیف دردهای روماتیسمی بکار می‌رود. همچنین بعنوان رنگ کننده بویژه رنگ کردن پوست و مو کاربرد دارد (8و9). حنا از رنگ‌های طبیعی بی‌زیان است. قابض است و جوشاندۀ برگ آن برای درمان بیماریهای پوستی، گاهی اوقات تسکین سردرد و دهانشویه به کار می‌رود.

عصارۀ برگهای گیاه بعنوان ضد گرفتگی عضلانی دستگاه گوارشی به کار می‌رود (5و7). در بعضی نواحی، گرد برگ حنا، برگ هلو و برگ تانن‌دار گیاهان مختلف را مخلوط کرده و برای رفع اگزما و جلوگیری از تعریق دست و پا بدان می‌مالند.

عوارض جانبی: پودر حنا می‌تواند موجب تحریک پوست و درماتیت تماسی شود. برگهای حنا در موش مادۀ ناباروری ایجاد نموده است. بعنوان رنگ‌کنندۀ ابروها و مژه‌ها دقت شود، زیرا خطر آسیب رساندن به چشم وجود دارد (7). برگها دارای خاصیت مخدر است و مقادیر بالای آن باعث سردرد و مسمومیت می‌شود (10).

موارد استعمال در پزشکی گذشته: در طب گذشته حنا به صورت موضعی در درمان دردهای مفاصل، جوش و زخم بکار می‌رفته است و بعنوان عامل رنگ‌کنندۀ پوست و مو مصرف شده است (2).

آثار فارماکولوژیکی: به علت وجود تانن، اثرات قابض نشان می‌دهد (1). به طور کلی عمدۀ آثار رنگ‌کنندگی و درمانی حنا را ناشی از وجود مادۀ لاوسون می‌دانند (1و7)، اما این ماده به تنهائی عمل نمی‌کند و به خصوص خاصیت رنگ‌کنندگی آن به سایر مواد نیز بستگی دارد (2).

لاوسون سمیت بسیار کمی دارد و موجب کند شدن زودگذر ضربان قلب با افزایش دامنۀ انقباض آن می‌گردد. اثر ضد اسهالی آن را به علت کاهش تونوس و حرکات دودی شکل روده می‌دانند. اثرات ضد التهاب، ضد درد و ضد تب با مصرف 500 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن لاوسون (مادۀ مؤثر حنا) گزارش شده است (10). اثر ضد باکتری و ضد قارچی حنا را نیز به لاوسون نسبت می‌دهند (2).

حنا دارای اثر ضد باکتری خصوصاً در باکتریهای گرم مثبت می‌باشد؛ همچنین دارای اثر ضد قارچی در قارچ‌های مولد کچلی تریکوفایتون، اسپوروتریکوم و کریپتوکو****************** است. لاوسون با غلظت 2 تا 50 میکروگرم در میلی‌لیتر بر روی گونه‌های بروسلا و نایسریا کاتارهالیس مؤثر بوده، همچنین دارای اثر ضد توموری بر روی سارکوما ـ 180 در موش می‌باشد (12). مهار فعالیت مایکوباکتریوم توبرکولوز بوسیلۀ 006/0 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن گزارش شده است (11). عصارۀ گیاه به صورت برون‌تنی و درون‌تنی در موش‌ها اثر ضد درد نشان داده است. LD50عصارۀ الکلی حنا در موش mg/kg 665 گزارش شده است (13).



مــراجع:

1. Trease GE, Evans WC.Pharmacognosy,14 th ed. London:saunders company Ltd, 1996:248-98.

2. زرگری ع. گیاهان داروئی. تهران: انتشارات دانشگاه، 1375 (ج 2): 353.

[shirin71]

کتیــرا

کتیرا تراوه‌های صمغی سخت شده بوسیله هوا که به طور طبیعی یا بوسیله ایجاد شکاف از تنه و شاخه‌های گیاه Astragalus gossypinus fisch و برخی گونه‌های جنس Astragalus از خانوادۀ نخود Leguminosae بدست می‌آید.

نامهای گیاه (4ـ1):

لاتین: Astragalus gossypinus fisch

Syn: A. Nosackioides benth

فارسي: گون سفید، گون پنبه‌ای

عربی: کثیراء، قتاد، کثیراء بیضاء، مغلب العقاب

انگلیسی: Locoweed, Milk-Vetch, Astragal, Crow-Toe, Feal broom, Gum-Tragacanth plant

آلمانی: Astragel, Tragant

فرانسه: Astragale, Tragacanthe

جنس گون Astragalus حدود 800 گونه علفی یکساله و چند ساله دارد که اغلب گونه‌های آن انحصاری ایران است.

ریخت شناسی: گیاه Astragalus gossypinus fisch گیاهی است بوته‌ای، کوتاه و بالشتکی به ارتفاع 15ـ10 سانتیمتر. محور میانی برگهای مرکب در انتها نوک‌تیز به طول 5/3ـ5/1 سانتیمتر و راست، برگچه‌ها کشیده تا تخم مرغی پهن دارای پوشش متراکم از کرکهای سفید ظریف و کوتاه، در انتها خاردار گوشوارکها سه گوش، تخم مرغی و پوشیده از کرکهای زبر کوتاه و متراکم، گلها بدون دمگل، گل آذین کروی، برگک‌های سرنیزه‌ای تا کشیده، در نیمه فوقانی پوشیده از موهای کوتاه و ظریف، برگکچه‌ها وجود ندارد. کاسه گل پوشیده از موهای سفید، ظریف و متراکم، لبهای کاسه تا قاعده منقسم گردیده و در رأس برگشت یافته‌اند و گلها (گلبرگها) صورتی رنگند (5و4).

فرآوردۀ داروئی: کتیرا به شکل نوارهای نازک پهن به طول mm10×30 و ضخامت تا mm1 می‌باشد. بر روی این نوارها کم و بیش خمیده شیارهای ظریف و برآمدگی‌های متقاطع و متحدالمرکز وجود دارد. کتیرا به رنگ سفید تا سفید مایل به زرد کمرنگ بدون بو، بدون طعم، در حرارت 50 درجه به راحتی به پودر تبدیل می‌شود و با افزودن آب به شکل ژل موسیلاژی در می‌آید (6).

زمان جمع‌آوری: کتیرا در نیمه دوم تابستان از گیاه 2 ساله بهره‌برداری می‌شود (3). خاک اطراف یقه گیاه را تا عمق cm5 خالی می‌کنند و در قسمت بدون حفاظ توسط یک چاقوی تیز، شکاف طولی ایجاد کرده سپس بوسیلۀ یک قطعه چوب شبیه گوه با فشار شکاف باز می‌کنند تا صمغ به راحتی تراوش شود به دو صورت عمده در بازار عرضه میگردد. یک نوع کتیرای زرد است که مانند تارها و یا نوارهای پیچیده و دودی‌شکل است و دیگری کتیرای سفید است که به شکل پارچه عریضی می‌باشد و اطراف یا وسط آنها برآمده است.

دامنۀ انتشار: گونه‌های کتیرا در اکثر نقاط ایران بویژه از ناحیه مرکزی به طرف غرب کشور پراکنده است، علاوه بر ایران در سوریه، عراق و ناحیۀ آناتولی گسترش دارد (6ـ1).

مواد متشکله: کتیرا از دو پلی‌ساکارید با سورین (Bassorin) و تراگاکانتین (Tragacanthin) تشکیل شده است. با سورین در آب متورم شده و به فرم محلول ویسکوز درمی‌آید. تراگاکانتین یک ترکیب محلول در آب است. وزن مولکولی کتیرا بالغ بر هشتصد هزار است.

موارد استعمال: کتیرا اثر درمانی معینی در پزشکی ندارد. در داروسازی به مصارف تهیه موسیلاژ و گرد کتیرا و همچنین تهیه قرص‌های مختلف می‌رسد. بعلاوه چون داروئی است امولسیون دهنده جهت معلق نگهداشتن گردهای داروئی غیرمحلول در آب به کار می‌رود. کتیرا ممکن است به فرآورده‌های داروئی کم کننده وزن بدن و یا به عنوان ملین‌های افزاینده حجم به فرآورده‌های داروئی ضد یبوست اضافه شود. همچنین به عنوان نرم‌کننده و تسکین دهنده در فرآورده‌های آرایشی ـ بهداشتی و به عنوان سوسپانسیون‌کننده و امولسیون کننده و به هم چسباننده در صنایع داروئی مورد مصرف قرار می‌گیرد (7و2). مصارف صنعتی کتیرا خیلی زیاد است.

موارد استعمال در پزشکی گذشته: در طب گذشته کتیرا جهت مداوای سرفه، برطرف کردن گرفتگی و خشونت صدا توصیه شده است. افزون بر آن مالیدن آن بر روی مو مانع شقه شدن آن می‌دانستند (6ـ1). کتیرا کمی ملین و مسهل نیز هست.

[shirin71]

پاک کننده آرايشی باريج

پاك كننده آرايشي باريج فرآورده‎ايست گياهي كه در فرمولاسيون آن علاوه بر مواد پاك‎كننده از اسانسهاي طبيعي گل محمدي، ژرانيوم،‌ ليمو و بهار نارنج استفاده شده است كه اين مواد به حفظ طراوت و شادابي پوست، تعادل ترشح چربي و جوان نگاه داشتن پوست كمك ميكند. همچنين اين مواد با داشتن اثرات ضد ميكروبي، در بهبود جوشهاي پوستي نقش مؤثري دارند.


خواص ويژه:

پاك كننده آرايشي باريج ضمن محافظت از پوست صورت، پاك شدن مواد آرايشي مورد استفاده را به راحتي امكان‎پذير ساخته، از ايجاد لك و چين و چروك در صورت جلوگيري مي‎نمايد. اسانس گياهان مورد استفاده در اين فرآورده به شادابي پوست و حفظ طراوت آن كمك مي‎كنند.

طريقه مصرف:

كمي از پاك كننده آرايشي باريج را روي پنبه بريزيد تا پنبه نمناك شود و با آن بخشي از آرايش صورت را پاك كنيد. مواد آرايشي و گرد و غبار جذب شده، به پنبه منتقل مي‎شود. مجدداً اين عمل را تكرار نماييد تا همه صورت پاك گردد.

توجه فرماييد:
اين فرآورده را در دسترس اطفال قرار ندهيد.

اين فرآورده جهت مصرف خوراكي تهيه نشده است، از مصرف خوراكي آن جداً خودداري فرماييد.

جهت جلوگيري از آلوده شدن محتويات پاك كننده آرايشي، پس از مصرف درب شيشه را محكم ببنديد.

پس از استفاده از اين پاك كننده، نيازي به شستشوي صورت با آب و صابون نمي‎باشد.

اين فرآورده در شيشه‎هاي 30 ميلي‎ليتري در دسترس مي‎باشد.

[shirin71]

لوسيون ضدجوش باريجه
دسته دارويي: ضد آكنه

فرمول تركيبي:

اين لوسيون از اسانس گياه باريجه با نام علمي Ferula gumosa از خانواده چتريان (Umbellferae) و اسانس گياه اسطوخدوس با نام علمي Lavandula stoechas از خانواده نعنائيان (Labiatae) تهيه شده است. بعضي از اجزاي مؤثر اين لوسيون عبارتند از: پينن، ليمونن، ژرانيل، ژرانيول و سينئول.

مكانيسم اثر:

اسانسهاي فوق‌الذكر داراي اثر باكتريسيدال روي ميكروارگانيزمهاي زير هستند:

پروپيوني باكتريوم آكنه، استافيلوكوكوس اپي درميديس، ديفتروئيدها و اشرشياكلي.

همچنين اسانس لاواند به تعادل ترشح غدد سباسه كمك كرده و رشد سلولهاي جديد را تحريك مي‌كند.

موارد مصرف:

آكنه ولگاريس بويژه انواع پاپول و پوستول

مقادير و نحوه مصرف:

ابتدا ناحيه مورد نظر را با آب ولرم و صابونهاي ضد آكنه نظير TCC شسته و خشك نمائيد. شيشه محتوي لوسيون را بخوبي تكان داده و 2 بار در روز هر بار تا 20 قطره از دارو را به كار بريد.

عوارض جانبي:

واكنشهاي حساسيتي پوستي در بعضی از افراد گزارش شده است. سوزش, قرمزی و خارش خفيف در ابتدای درمان طبيعی است و با ادامه مصرف دارو كاهش يافته و برطرف مي‌شود.

احتياطات و هشدارها:

الف) اين فرآورده براي مصارف خارجي بوده و خوراكي نيست.

ب) واكنشهاي حساسيتي پوستي نسبت به اسانس باريجه و لاوند ندرتاً گزارش شده است. بهرحال در صورت ايجاد قرمزي، خارش شديد و احساس سوزش و ... ناحيه را بشوئيد، مصرف لوسيون را قطع نموده و با پزشك خود مشورت كنيد.

نحوه نگهداري:

بين 30-15 درجه سانتيگراد نگهداري و بلافاصله پس از مصرف درب شيشه را محكم ببنديد.

محلول از نور محافظت شود. همانند ساير داروها از دسترس اطفال دور نگهداريد.

بسته بندي:

شيشه‌هاي ml15 داراي قطره‌چكان

[shirin71]

داروهای آرام بخش ، مقوی قلب و اعصاب

نسخه هاي مركب نسخه شماره 1- داروی مقوی قلب

سنبل الطیب یک قسمت

گل گاو زبان یک قسمت

بادرنجبويه یک قسمت

طرز تهیه و مقدر مصرف :

یک قاشق غذا خوری از مخلوط فوق را که قبلا کوبیده شده باشد در یک لیوان آب جوش ریخته مدت 15 دقیقه باقی بگذارید تا دم بکشد سپس آنرا صاف كرده روزی 2 بار هر بار یک فنجان صبح و شب نیم ساعت بعد از غذا میل کنید .

نسخه شماره 2- داروی مقوی قلب

گل زالزالک 30 گرم

بادرنجبويه 10 گرم

سنبل الطیب 5 گرم

طرز تهیه و مقدر مصرف :

یک قاشق غذا خوری از مخلوط فوق را که قبلا کوبیده شده باشد در یک لیوان آب جوش ریخته 20 دقیقه باقی بگذارید تا دم بکشد سپس آنرا صاف كرده روزی دو بار هر بار یک فنجان صبح وشب نیم ساعت بعد از غذا میل کنید .

نسخه شماره 3- داروی مقوی قلب

گل زالزالک 30 گرم

بادرنجبويه 10 گرم

بابونه 10 گرم

زیره 10 گرم

طرز تهیه و مقدر مصرف :
یک قاشق غذا خوری از مخلوط فوق را که قبلا کوبیده شده باشد در یک لیوان آب جوش ریخته 20 دقیقه باقی بگذارید تا دم بکشد سپس آنرا صاف كرده روزی دو بار هر بار یک فنجان صبح وشب نیم ساعت بعد از غذا میل کنید .



نسخه شماره 4- داروی مقوی قلب

گل زالزالک 30 گرم

گیاه علف چای 30 گرم

بادرنجبويه 20 گرم

گل همیشه بهار 10 گرم

طرز تهیه و مقدر مصرف :

یک قاشق غذا خوری از مخلوط فوق را که قبلا کوبیده شده باشد در یک لیوان آب جوش ریخته 20 دقیقه باقی بگذارید تا دم بکشد سپس آنرا صاف كرده روزی دو بار هر بار یک فنجان صبح وشب نیم ساعت بعد از غذا میل کنید .



نسخه شماره 5- داروی مقوی قلب

گل زالزالک 30 گرم

دارواش 20 گرم

بادرنجبويه 10 گرم

طرز تهیه و مقدر مصرف :

یک قاشق غذا خوری از مخلوط فوق را که قبلا نیمکوب شده باشد ادرار یک لیوان آب جوش ریخته 20 دقیقه باقی بگذارید تا دم بکشد سپس آنرا صاف كرده روزی دو بار هر بار یک فنجان صبح وشب نیم ساعت بعد از غذا میل کنید .



نسخه شماره 6- داروی مقوی قلب

اکلیل کوهی 20 گرم

بادرنجبويه 20 گرم

میوه نسترن 10 گرم

طرز تهیه و مقدر مصرف :

یک قاشق غذا خوری از مخلوط فوق را که قبلا نیمکوب شده باشد در یک لیوان آب جوش ریخته 20 دقیقه باقی بگذارید تا دم بکشد سپس آنرا صاف كرده روزی دو بار هر بار یک فنجان صبح وشب میل کنید .



نسخه شماره 7- داروی رفع طپش سریع قلب

تخم ریحان 12 گرم

گلاب 125 گرم

شکر 25 گرم

طرز تهیه و مقدر مصرف :

تخم ریحان را در مدت یک ساعت در گلاب خیسانده سپس شکر را به آن اضافه نموده روزی دو بار صبح و شب نیم ساعت بعد از غذا میل کنید .



نسخه شماره 8- داروی رفع طپش سریع قلب

گل نیلوفر 6 گرم

چوب صندل 6 گرم

تخم گشنیز 6 گرم

طرز تهیه و مقدر مصرف :

داروهای فوق را نیم کوب كرده و در 2 لیوان آب به مدت یک شب خیسانده سپس آنرا صاف نموده کمی شکر به آن اضافه كرده روزی دو بار شب و صبح نیم ساعت بعد از غذا میل کنید .

[shirin71]

مهم ترین گیاهان مورد استفاده در میگرن و سردرد

ميوه فندقه تتراگن – ساقه مقطع چهارگوش

- تانن – مواد اصلي تلخ – اسانس روغني -Alk



۱- Betonecin بتونسين

بتائين پس از تجزیه میشود:

۲- Toricin تورسين



مسكن و محرك جريان خون و داروي مؤثري براي بيماريهاي عصبي است. از اثرات ضد عفوني كننده و قابض آن در مداواي اسهال و ورم مثانه استفاده مي كنند.





اسطخدوس-1

Larandula ohficinalis-2

Labiatae-3

گل و اسانس -4



lavandaلاوند)

گياهي است بوته اي با ساقه منشعب و پوشيده برگهاي باريك ، اسانس روغني 3% - ژرانيول – بورنئول و 12% اثرات ضد اسپاسمي و مسكن – خنك و داروي مؤثري براي انواع ميگرنهاي گرم است. اسانس در روغن حامل و استفاده موضعي ( ماليدن به شقيقه) و دمكرده گلها و عصاره افشره لاوند.

ریزوم و ريشه داراي آلكالوئيدي ها مانند ژسه مين ، ژلسه مينين ، ژلسه موئيدين و...







(ياسمن وحشي) ياسمن زرد -2Gelsemiun Sempervirens

-3Lagominaceae

(قسمت مورد استفاده) ريشه -4















گياهي است پايا كه در نقاط خشك مرغزار و مراتع آفتابگير مي رويد.

محتواي تانن 15% - فلاونوئيدها مثل ( هيپريسين)گلوكوزيدها از قبيل( روتين – هيپرين – كاتشل – Hypiran (drop

درمان ميگرن که دربازار دارویی ایران موجود است بعد از مصرف داخلي ( مصرف بيش از حد) باعث ايجاد نوعي حساسيت میشودكه در اثر نور خورشيد شدت یافته منجر به درماتيت خواهد شد.





(گل راعي) هوفاريقون -1

-2Hypericum perforatum

-3Hypricaceae

گل و اندام هوايي -4(قسمت مورد استفاده)



- گياهي علفي – پايا با ساقه اي گوشه دار و منشعب در قسمت فوقاني و برگهاي متقابل دانه دار حاوي گلوكوزيد (وربنالین و وربنين) تانن ها – اسانس روغني - ساپونين و نمكهاي معدني براي مصارف داخلي دمكرده يا خيسانده محرك مناسبي براي متابوليسم هاي داخلي بدن و عليه خستگي هاي عصبي ، بي خوابي و ميگرن است. مُدر (ادرار آور) بسيار مناسب و مؤثر در ناراحتي هاي كليوي و كبدي .





شاه پسند طبي-۱


-2Verbena officinalis

-3verbenaceae

اندام هوايي-4(قسمت مورد استفاده)

اضطراب و استرس حملات استرسي مي تواند ناشي ازناسازگاريهاي غذايي و مشكلات عصبي باشد گاهي نياز به مشاوره روانپزشكي دارد.

- تند شدن ضربان قلب

- احساساتي از قبيل اينكه به زودي خواهد مرد



.گیاهان موثر در اظطراب:





پرتقال -1

-2Citrus aurantium

- 3Rutaceue

اسانس -4



خاصيت آرام بخش و ضدافسردگي دارد به طور سنتي براي Hystry (تمارض) حملات حاد اضطرابي و ترس كاربرد دارد و سبب کاهش ضربان قلب کاهش اسپاسم عضلات قلبي مي شود. همچنين گياه زوفا هيستري و Hyssopus officinalisبراي انواع بعضي اشكال صرع.







درختچه با ساقه اي قهوه اي پوشيده از تيغ حدود 10 هزار نوع مختلف از گل سرخ وجود دارد. عطر شيريني متصاعد مي كنند و اسانس روغني آن محتوي مقادير زياديGeraniol علاوه بر آن نرول – ميترال – اوژنول و لینالول .

بزرگترين كشور توليد كننده اسانس گل سرخ بلغارستان .

ml2 اسانس در ml20 روغن حامل براي ماساژ – آرام بخش مناسبي براي اعصاب – ضد افسردگي و جلوگيري از تهوع و مسكن ضعيفي است. در حمام هاي طبي و براي شستن زخمها بكار برده مي شود.


نوشته شده توسط: نفیسه صمدی

[shirin71]

درمان سؤ هاضمه با گياهان دارويي و داروهاي گياهي

شرايط زندگي ماشيني در سال هاي اخير باعث گسترش تعدادي از بيماري ها از جمله سؤ هاضمه شده است . نوع تغذيه ، نوع كار و فعاليت ، كمي استراحت ، كمي تحرك و مشكلات روحي و رواني از عوامل بسيار مؤثر در ايجاد سؤهاضمه هستند .

سؤ هاضمه به صورت دل درد ، نفخ ، اسپاسم ، ترشح كردن معده ، اسهال ، يبوست و يا بد هضم شدن غذا در افراد ظاهر مي شود . متأسفانه شمار افراد مبتلا به سؤ هاضمه بسيار زياد بوده و روز به روز به تعداد آن ها اضافه مي شود و در صورتي كه اين افراد بخواهند جهت درمان خود از دارو استفاده كنند عوارض مصرف داروهاي شيميايي باعث نگراني آن ها خواهد بود .

خوش بختانه براي اكثر مشكلات سؤ هاضمه داروهاي گياهي بسيار خوبي وجود دارند كه ضمن اثرات مفيد به علت عدم عوارض جانبي مي توان آن ها را ساليان دراز مصرف كرد .

قبل از توضيح چند نمونه از گياهان مورد مصرف در سؤ هاضمه ، عواملي كه مي توانند در جلوگيري از سؤ هاضمه بسيار مؤثر باشند يادآوري مي شود .

تغذيه :رعايت رژيم غذايي مناسب حاوي مواد متنوع پروتئيني ، چربي ، كربوهيدرات ، ميوه و سبزيجات تازه بسيار ضروري است . وجود الياف گياهي كه بيش تر از طريق خوردن ميوه و سبزيجات به بدن مي رسد در هضم ، جذب و دفع مواد غذايي بسيار مهم است . سبوس گندم در نان هاي سبوس نگرفته از مهم ترين منابع الياف گياهي است . عدم تنوع مواد غذايي به خصوص در طولاني مدت باعث به هم خوردن وضعيت هضم ، جذب و دفع مي شود و انواع عوارض سؤ هاضمه را ايجاد مي كند . نكته ي مهم در تغذيه خوب تنوع و ميزان مصرف غذايي است كه بايد به طور مرتب مصرف شود . مصرف فيبرهاي گياهي كه از طريق ميوه و سبزيجات به بدن مي رسند نه تنها در جلوگيري از سؤ هاضمه نقش دارند بلكه پس از ورود به بدن با جذب آب حجيم شده و باعث سهولت دفع مدفوع مي شوند و از توقف طولاني مواد در روده ي بزرگ و در نتيجه از جذب بيش از اندازه ي چربي ، كلسترول جلوگيري مي كنند ، همين طور در جذب و دفع مواد تعادل برقرار مي سازند و در نتيجه بسياري از مشكلات و از جمله چاقي كاهش مي يابد . هم چنين فيبرهاي گياهي مي توانند با اين عمل ازيبوست كه خود عامل مشكلات متعددي است جلوگيري كنند .

تحرك :تحرك و ورزش از عوامل بسيار مهم براي سلامتي انسان به خصوص در جلوگيري از سؤ هاضمه است . تحرك و ورزش بايد به طور منظم انجام شود و پيوسته تداوم داشته باشد . نداشتن تحرك در ايجاد پيوست دخالت دارد . جالب است كه بدانيد ، امسال شعار سازمان جهاني بهداشت : " تحرك رمز سلامتي" است . تحرك و ورزش در كاهش قند خون ، فشار خون ، چربي و كلسترول افرادي كه از اين عوامل رنج مي برند تأثير خوبي دارد .

عوامل روحي ، رواني: با توجه به اين كه وظيفه ي همه ي اعضاي بدن ، تحت تأثير فرمان هاي اعصاب است ، استرس ، دلهره ، تشويش ، نوع كار و خلاصه عوامل اطراف زندگي شخص مي توانند از طريق مختل كردن كار معده و روده ، عمل هضم و جذب و دفع را مختل كرده و مشكلات مربوط به سؤ هاضمه را ايجاد كند ، لذا بايد از عوامل استرس زا دوري كرد و كوشيد تا آرامش حفظ شود . هم چنين استراحت و خواب از عواملي هستند كه به آرامش كمك كرده و در سلامت انسان دخالت مستقيم دارند .

عوامل ذكر شده جهت سلامتي و به خصوص جلوگيري از سؤ هاضمه در درجه ي اول اهميت قرار دارند ولي در صورتي كه با توجه به رعايت آن ها ، باز هم عوارض سؤهاضمه وجود داشته باشند مي توان از داروهاي گياهي در بسياري از موارد كمك گرفت .

دارو درماني : از گذشته هاي دور گياهان اسانس دار جهت تهيه ي ادويه جات به عنوان افزودني به غذاها ، از اهميت خاصي برخوردار بوده است . مطالعات جديد نشان مي دهد كه ادويه جات ( مخلوط گياهان اسانس دار ) مانند داروها ، در سلامتي و تنظيم بسياري از اعمال بدن مانند تحريك براي هضم ، جذب و يا دفع ، يا تقويت معده و اشتهاآوري تأثير بسزايي دارند . امروزه بيش از بيست اثر فيزيولوژيك و فارماكولوژيك از اسانس ها به اثبات رسيده است . مهم ترين اين آثار عبارت اند از اثرات ضد نفخ ، ضد درد ، ضد اسپاسم ، ضد ميكروب ، ضد قارچ ، محرك ، ضد انگل و موارد ديگر .

هم چنين آروماتراپي ( aromatherapy ) يا رايحه درماني كه براي تسكين و يا درمان بيماري ها از قديم مورد استفاده بوده در سال هاي اخير دوباره مورد توجه و كاربرد قرار گرفته است . يكي از كاربردهاي رايحه درماني ، در دفع مشكلات سوء هاضمه است .

گياهاني از جمله نعنا، گشنيز، بادرنجبويه ، زيره ،رازيانه ، شويد ، جعفري از سبزي هاي خوراكي مشهوري هستند كه ساليان دراز به عنوان گياهان دارويي ضد درد ، ضد نفخ ، ضد اسپاسم ، اشتها آور، مقوي معده ومحرك مورد استفاده قرارگرفته اند درسال هاي اخير واز زمان انقلاب صنعتي دراروپا به بعد ، اين گياهان به صورت فرآورده هاي دارويي به بازار عرضه شده اند . درادامه ي مقاله به سه نمونه از اين گياهان كه بيش تر در فرآورده هاي دارويي مصرف مي شوند اشاره مي شوند .

نعنا : گياهي است علفي كه به نام mentha درجهان مشهور است . از اين گياه بيش از 30 گونه درجهان وجود دارد كه اكثر آن ها به عنوان سبزي خوراكي مصرف دارند . باوجودي كه همه نعنا را مي شناسند ولي اطلاعات علمي افراد درباره ي آن بسيار كم است . بايد دانست كه از بين همه ي گونه هاي نعنا فقط چند گونه از نظردارويي نعنا كه بيش تر از همه درصنعت دارسازي مورد مصرف است mentha piperita و mentha spicata هستند اولي به نام peppemint و دومي به نام spermint مشهور است . گياه نعنا از خانواده ي labiatae (نعنا ) است . اسانس گونه هاي دارويي نعنا به علت داشتن تركيباتي از جمله carvone وmenthol يكي ازپرمصرف ترين اسانس ها است .هم چنين در بين اسانس هاي مورد مصرف درمحصولات بهداشتي به خصوص درخميردندان ها داراي مقام اول است .به طور كلي نعنا واسانس آن داراي خواص ضددرد ، ضد نفخ ، ضد اسپاسم ، محرك معده ، اشتها آور ، خوش بو كننده وضد ميكروب است . درسال هاي اخير گذشته از داروهاي خواركي نعنا داروهاي موضعي از آن تهيه شده است كه جهت دردهاي سطحي دست ، پا ، كمر دردهاي ماهيچه اي مصرف مي شود . محصولات ديگر اسانس نعنا به عنوان ضد احتقان بيني درسرما خوردگي ها ست كه باعث بازشدن بيني و راحت نفس كشيدن مي شود .

گشنيز : گياهي است كه بانام علمي coriander sativum از خانواده ي جعفري . قسمت مورد استفاده ي آن برگ وميوه هاي آن است . برگ گشنيز ، بيش تر به حالت تازه ، يكي ازپرمصرف ترين سبزيجات است . ميوه ي گشنيز يكي از مهم ترين منابع اسانس درصنايع داروسازي وآرايشي بهداشتي است . اين ميوه داراي اثر ضددرد ، ضد نفخ ، ضد اسپاسم ، مقوي معده ، اشتها آوروضد ميكروب است . باتوجه به اين كه دراسانس ميوه ي گشنيز تركيبات خوشبويي از جمله linalool (لينالول ) وجود دارند ، از آن درصنايع آرايشي ، درتهيه ي مواد معطر به وفور استفاده مي شود .

بادرنجبويه : گياهي است بوته اي به نام علمي mellisa officnalis كه به نام مليس ( mellis) درجهان مشهور است . اين گياه كه به طورتقريبي شباهتي به نعنا دارد از همان خانواده ي نعنا (labiatae) است . قسمت مورد استفاده ي آن ، برگ ها وشاخه هاي گلدار آن است . اين گياه داراي اثرات خوب ضددرد ، ضد نفخ واسپاسم ،آرام بخش وتاحدي خواب آور است . بادرنجبويه به علت دارا بودن اسانس داراي بوي مطبوعي است ويكي از پرمصرف ترين گياهان دارويي است .

باوجودي كه مي توان از هركدام از گياهان فوق به طور جداگانه استفاده كرد ولي اكثر كارخانجات ترجيح مي دهند كه براي اثرات سريع تر وقوي تر از فرمولاسيون دوياسه گياه با هم استفاده كنند . يكي از داروهايي كه از فرمولاسيون مخلوط سه گياه فوق تهيه شده است قطره ي كارمنيت ( carmint ) است كه از عصاره ي برگ نعنا و بادرنجبويه و ميوه هاي گشنيز فرموله شده است . اين قطره به علت دارا بودن سه عصاره و اسانس گياهان مربوط به خود ، داراي اثر ايده آل ضد درد ، ضد نفخ و ضد اسپاسم است . با توجه به خوراكي بودن گياهان به كار برده شده ، اين قطره مي تواند براي تمام افراد از نوزادان گرفته تا افراد مسن مورد استفاده قرارگيرد . فقط ميزان مصرف در هر مورد متفاوت بوده و طبق راهنماي داروست . قطره كارمينت با هيچ دارو و غذايي داراي تداخل نبوده و مي توان آن را در هر شرايط سني و جنسي اي مصرف كرد . با توجه به بي ضرري آن ، در صورت احتياج مي توان در روز چند مرتبه از آن در موارد نفخ ، درد و اسپاسم استفاده كرد . هم چنين مي توان در صورت سؤ هاضمه ي دائمي آن را ساليان دراز مصرف كرد . براي راهنمايي بيش تر مصرف كنندگان ، بايد گفت ، هستند افرادي كه به طور مداوم با خوردن هر وعده غذا ، معده ي آن ها ناراحت شده و احساس سنگيني ، درد ، نفخ ، و يا اسپاسم مي كنند كه در اين صورت بايد قطره ي كارمينت را با هر وعده ي غذا و با شروع غذا خوردن استفاده كنند . افراد ديگري هستند كه نمي دانند چه موقع احساس ناراحتي خواهند كرد و گاهي دچار نفخ ، درد و اسپاسم مي شوند ، در اين مورد هر گاه احساس ناراحتي پيش آيد مي توان از قطره کارمینت استفاده كرد كه در اين صورت پس از 15 تا 20 دقيقه اثر دارو كامل شده و فرد احساس راحتي مي كند . در حقيقت كارمينت داراي دو نوع اثر سريع و مدت دار است . اثر سريع آن پس از حداكثر بيست دقيقه ظاهر مي شود و نفخ و دل درد را از بين مي برد و اثر دوم آن كه غير سريع است تا چند ساعت و يا يك روز دوام داشته و اثر ضد دردي را در كل بدن اعمال مي كند . كارمينت هم چنين داراي اثر ايده آلي در مشكلات قبل و حين قاعدگي ( دل درد و نفخ ) بوده و به علت داشتن بادرنجبويه در اين گونه موارد داراي اثر آرام بخش است . يك تحقيق كلينيكي دانشگاهي نشان داده است كه قطره ي كارمينت نفخ زنان تازه سزارين شده را در عرض بيست دقيقه مهار كرده و باعث آرامش آن ها شده است . نكته ي بسيار با اهميتي كه مورد سؤال بسياري از افراد است اين كه آيا مي توان به جاي نعنا و يا داروهاي موجود ، از عرق نعنا يا عرقيات طبي ديگر براي رفع سؤ هاضمه از جمله نفخ و درد استفاده كرد . بايد اضافه كرد در صورتي كه عرق نعنا در شرايط استريل تهيه شده باشد و داراي آلودگي ميكروبي و قارچي نبوده و غلظت اسانس موجود در آن كافي باشد مصرف آن بلامانع است ، در مواردي عرقيات موجود در بازار پس از مدتي نگه داري آثار كپك و كدر شدن و رسوب در آن ها ديده مي شود كه نشانه ي آلودگي آن هاست . به طور اساسي محصولات دارويي مايع مانند قطره و شربت ها از نظر آلودگي بسيار حساس هستند به همين دليل فرآورده هايي كه توسط كارخانجات داروسازي تهيه مي شوند استريل بوده و داراي آلودگي يا قارچي نيستند . بنابراين براي اطمينان بايد از داروهاي ساخته شده توسط كارخانجات داروسازي استفاده كرد و اين مسئله به خصوص براي كودكان بسيار اهميت دارد مگر آن كه از استريل بودن عرقيات طبي مطمئن باشيم .

[shirin71]

پس ازآشکارشدن عوارض جانبی متعدد داروهای شیمیایی، امروزه داروهای گیاهی درسراسر جهان راه طبیعی ومعتدل خود را بازیافته اند. هرروز برتعداد علاقمندان ومصرف کنندگان داروهای گیاهی درتمام دنیا افزوده می شود.

این شرکت با تجارب 30ساله درزمینه گیاه درمانی موفق به ساخت بعضی ازاقلام دارویی شده است که نتیجه مطلوب آن راهزاران نفرتجربه کرده اند.

بعضی ازاین اقلام دارویی شامل تولید صابون های گیاهی مخصوص پوست وموبوده وبرخی نیز درباره دیگرموارد درمانی می باشد که بخشی ازفهرست آن عبارتند از:

صابون سر: جلوگیری ازریزش مو- تقویت مو- ضد شوره سر- ضد چربی- ضد خشکی- ضد خارش پوست سر وضد حساسیت.

صابون بدن: حفظ طراوت وشادابی پوست بدن وجلوگیری ازپیری زودرس پوست.

صابون صورت: ضد لک - ضد کک ومک – ضد چروک – ضد جوش – حفظ زیبایی پوست صورت وپیشگیری ازپیری زود رس پوست چهره.
صابون دست: ضد حساسیت، ضدخشکی ونرم ولطیف نگهداشتن پوست دستها.

داروهای گیاهی

ردیف


نام محصول


خواص

1


آلیسوم


رفع گرفتگی صدا – سینه درد – آسم

2


توسیلاگو


خلط آور- مفید برای سرماخوردگی

3


دیورتیک


مدر – رفع رسوبات ادراری – پروستات

4


کاسیا


ضد یبوست- فعال کننده حرکات روده

5


کوریاندر


ضد نفخ – مفید برای کولیت

6


فوماریا


مفید برای کبد- کهیر- خارش- عوارض پوست

7


هایپریکوم


موثر درسردرد های عصبی ومیگرنی – گواتر

8


نیژلا


تقویت عمومی بدن ونشاط آور

لیست عرقیات گیاهی

ردیف


نام محصول


خواص

1


عرق آویشن


مسکن – ضد سرماخوردگی – مقوی معده – معالج بیماریهای قارچی پوست – ضد ورم بینی وگلو.

2


عرق اسطو خودوس


تقویت کننده اعصاب – معالج برونشیت وزکام – پایین آورنده تب ونیروبخش – ضد تشنج وصرع درمان بیماریهای عصبی.

3


عرق بید


درمان تب های شدید ودردهای تناسلی – زردی پوست (یرقان) – تصفیه خون.

4


عرق بهارنارنج


تقویت کننده مغز واعصاب – نشاط آور- تقویت قلب.

5


عرق بادرنجبویه


ضد خستگیهای روحی – استفراغ های دوران بارداری – برونشیت وتشنج – ضد قلنج – درمان دل پیچه.

6


عرق بومادران


ضد ورم روده ومعده – ضد روماتیسم ونقرس – رفع اختلالات قاعدگی ودرد دوران قاعدگی.

7


عرق بیدمشک


تقویت کننده فلب – رفع ناراحتیهای اعصاب – ضد تپش قلب.

8


عرق پونه


ضد سیاه سرفه وگریپ – خلط آور- بادشکن – قابض – بازکننده عروق – ضد عفونی کننده .

9


چهارعرق سرد


تب بر- خنک – تقویت کننده معده.

10


چهارعرق گرم


تقویت کننده معده – مفید برای هضم غذا – رفع ناراحتی های روده .

11


عرق چهل گیاه


تقویت کننده معده – کمک به هضم غذا – بادشکن – ضد سردی – ضد تهوع واستفراغ .

12


عرق خارخاسک


مدر قوی – رفع سنگ کلیه ومثانه – کیسه صفرا- تصفیه خون.

13


عرق خارشتر


ضد عفونت مجاری ادراری – سنگ شکن – مدرقوی – ضد سیاه سرفه.

14


عرق رازیانه


معطر کننده – محرک – بادشکن – مدروقاعده آور- درمان بواسیر ونقرس – ازدیاد شیر مادران .

15


عرق زنیان


ضد نفخ معده – ضد ترشی معده – ضد عفونت – ضد انگل – بادشکن – درمان عوارض بعد از ترک اعتیاد.

16


عرق زیره


ضد چاقی – تصفیه کننده خون – ضد هیستری وتشنج – افزایش شیر مادران – بادشکن – هضم کننده غذا – کاهنده چربی خون.

17


سرکه سیب


لاغر کننده – مکمل غذا

18


عرق سنبل الطیب


خواب آور- مسکن – تقویت قلب – اشتها آور.

19


عرق شاتره


ضد خارشهای پوستی – صفرا بر- تقویت کبد – نشاط آور- ضد نفخ – اشتها آور.

20


عرق شنبلیله


ضد قند – تقویت قوای جنسی – نیرو بخش.

21


عرق شیرین بیان


درمان قاطع زخم معده واثنی عشر- ضد سرفه – صفرا بر.

22


عرق شوید


ضد چربی خون – جهت پایین آوردن کلسترول – ازدیاد شیر مادران – درمان لاغری

23


عرق کاسنی


مفید برای کبد – ضد جوش – ضد خارش – تصفیه کننده خون – کاهنده چربی .

24


عرق کیالک


تصفیه کننده خون – جلوگیری ازعواقب سعت کلسترول – جلوگیری ازتنگ شدن رگها.

25


عرق گزنه


اثر قاطع دررفع بیماریهای پوستی وجلدی – ضد چربی وقند خون – ضد خون ریزی – بازکننده عروق – مدر.

26


عرق گلبهار


مفید برای لطافت پوست دست وصورت – مقوی معده

27


عرق مریم گلی


ضد دیابت – ضد رماتیسم واسهال – ضد سینوزیت – ضد انگل – ضد نفخ .

28


عرق مخلصه


ملین – مقوی – دفع سموم – ضد قولنج – پاد زهر قوی مفید برای ناراحتیهای کمرو مفاصل عضلانی – تقویت معده .

29


عرق مورد


ضد خون ریزی – قابض روده – درمان اسهال وبواسیر- تقویت رشد مو- ضد آفت .

30


عرق نعنا


ضد دل درد – دلپیچه – ضد نفخ – بادشکن – تقویت کننده معده کودکان

31


عرق یونجه


چاق کننده – نیروبخش – معالج رعشه وناراحتی های عصبی – تصفیه خون – کاهش قند خون .

[shirin71]

هميشه‌بهار

Calendula officinalis L

پماد: 5-2 گرم گياه پودر شده در 100 گرم پاية پماد براي مصارف خارجي مصرف مي‌شود.


چاي: 2-1 گرم گياه در هر فنجان آب يكبار در روز به صورت خوراكي يا به صورت غرغره مصرف مي‌شود.


تنتور: (9:1 با مخلوط آب / الكل 20%) براي مصارف خارجي

جهت درمان هاي:مهار التهاب-در صورت مصرف خارجي به شكل دم‌كرده، تنتور و پماد براي بهبود زخم و درمان التهاب پوست و غشاهاي مخاطي، كوفتگيها، كوركها و جوشهاي پوستي، فارنژيت يا التهاب حلق، درماتيت و زخمهاي پا-در صورت مصرف خوراكي به عنوان ضدالتهاب و ضداسپاسم در گاستريت، آماس مثانه، گرفتگيهاي لولة گوا

در طب سنتي: معرق، مدر، ضداسپاسم، ضدكرم، بهبودي دهندة اختلالات كبدي

[shirin71]

علف چاي

Hypericum perforatum L

كپسول يا قرص براي افسردگي خفيف تا متوسط: دوز اوليه 900 ميلي‌گرم خوراكي يكبار در روز، دوز نگهدارنده 300 تا 600 ميلي‌گرم خوراكي يكبار در روز


براي افسردگي: 4-2 گرم گياه خشك شده به صورت خوراكي يكبار در روز يا 1- 2/0 ميلي‌گرم هايپريسين


براي زخم، ضرب‌ديدگي و تورم: به صورت موضعي در نواحي آسيب‌ديده مصرف مي‌شود.


عصارة مايع: 4-2 ميلي‌ليتر به صورت خوراكي يكبار در روز


چاي: 3-2 گرم گياه خشك در آب‌جوش


تنتور: 4-2 ميلي‌ليتر به صورت خوراكي يكبار در روز


جهت درمان هاي:

موارد خفيف افسردگي عصبي (براي مثال در طي يائسگي، خستگي عصبي)


در طب سنتي به عنوان ضداسهال (به دليل تانن موجود در آن)، مدر ( به دليل فلاونوئيد موجود در آن)، ضد شب‌ادراري، روماتيسم و نقرس مصرف مي‌شود. همچنين عصارة روغني حاصل از آن براي بهبود زخمها و سوختگيها مفيد است.