استان سیستان و بلوچستان

[sorna]

وقعیت جغرافیایی استان سیستان و بلوچستان

موقعیت : جنوب شرقی ایران
مجاورت : شمال: استان خراسان جنوب:دریای عمان شرق: کشور پاکستان،کشور افغانستان غرب: استان کرمان
آب و هوا:
وسعــــت: 187502 کیلومتر مربع
جمعـیــت:
تقسیمات:7 شهرستان، 29 بخش، 16 شهر، 92 دهستان و 6038 آبادی دارای سکنه
شهرستانها: زاهدان، چابهار، ایرانشهر،خاش، نیکشهر، سراوان، سرباز، زابل




کاروان سرای رباط شورگز - زاهدان
در جاده زاهدان به نصرت آباد واقع شده است و قدمت آن به دوره سلجوقی و صفوی می*رسد.


پل محرابی (زرنج) - زاهدان اینپل در 24 کیلومتری کرکویه و 18 کیلومتری زرنج از توابع شهرستان زاهدان واقع بوده و امروزه به صورت ویرانه*ای در آمده و در میان جنگل انبوهی از درختان گز محصور شده است .


اینپل از آجر ساخته شده و قدمت آن از مناره قاسم آباد ـ مربوط به قرن 6 ق. بیش تر به نظر می*رسد.پل مزبور دارای دو دهانه به عرض 96/3 متر است که باپایه*ای به عرض 40/3 متر از یکدیگر جدا شده است . در ساختمانپل بیش از حد مصالح ساختمانی به کار رفته و در نتیجه ، زیبایی ، قربانی استحکام بیش تر آن شده است .

آتشکده کرکوی - زابل
این آتشکده در ناحیه کرکوی سیستان واقع شده و آثار و بقایایی از آن مشهود است.


ویژگی*های معماری، شکل بنا و کارکرد آن نشان گر این است که این آتشکده به دوره ساسانیان تعلق دارد.


امام زاده غلام رسولی - چابهار در حاشیه ضلع خاوری چابهار بنای گنبدی با ارتفاع بلند جلب نظر می*کند که قدمت آن به دوران تیمور مربوط است .



امام زاده در ضلع باختری حیاط بر روی صفحه ای به ارتفاع یک متر بنا شده است. ورودی اصلی امام زاده در میانه ضلع باختری اینپیشخوان جای گرفته است که سطح دیوار آن را با تعبیه طاقچه ها و باتزیینات گچی به شکل دایره هایپشت سر هم در بالای طاقچه ها رونق بخشیده اند. گذشته از تزیینات فوق می توان تزیینات ستارهای پشت گوشه را ملاحظه نمود که تا بالا امتداد یافته است. برپیشانی ورودی بنا تزیینات نقاشی الوان با طرحهای نقوش ستاره ای مشبک مشاهده می شود. طرح معماری بنا نشان می دهد که در عهد سلجوقیان احداث و در عهد صفوی نقاشی های دیواری آن انجام یافته است که از اصالت و اهمیت خاصی برخوردارند.

بقایای شهر زاهدان کهنه - زابل
این آثار در بخش پشت آب زابل واقع شده و مربوط به دوره تیموری است. این محل بنا به روایتی محلی است که تیمور در آن جا یکپای خود را از دست داد.

[sorna]

تپه دهانه غلامان - زابل
این تپه در فاصله 44 کیلومتری شهر زابل و 4 کیلومتری قلعه نو واقع شده است.


دهانه غلامان تپه ای مصنوعی به ارتفاع 28 متر است که در نزدیکی کوه خواجه، شهر سوخته و قلعه سام قرار دارد.پس از مدتی خاک برداری از این تپه، آثار ساختمانی عظیم، بناهایی مفصل و با شکوه و در مجموع شهر نسبتاً وسیعی نمایان شد. این بناها از گل خام است و آجر و سنگ در آن ها به کار نرفته است و این عجیب نیست، چون در سیستان سنگ نایاب است و خاک سراسر این سرزمین را فرا گرفته است که وقتی گل شود، مانند آجر سفت و سخت می*شود.

تختهپل - زاهدان
تختهپل باپل محرابی در 24 کیلومتری کرکویه و 18 کیلومتری زرنج واقع است.


آثار اینپل با جنگل انبوه گز محصور شده و در ناحیه زرخیزی به شکل درهم شکسته کنونی به جای مانده است. اینپل آجری است و قدمت آن از مناره قاسم آباد بیش تر به نظر می*رسد. در ساختمانپل بیش از حد مصالح ساختمانی به کار رفته در نتیجه زیباییپل قربانی استحکام بیش تر آن شده است.


دره سرسبز رودخانه سرباز - سیستان و بلوچستان این دره یکی از زیباترین نقاط طبیعی استان سیستان و بلوچستان است که در بعضی قسمت های آن، کوه های ماسه سنگی و تراش های سخت به وجود آمده اند.


در اغلب نواحی، این دره وسیع و گاه بستر آن از یک کیلومتر است. کف دره از گیاهان کهور، زرشک، زالزالک، گز نسترن و توسکاپوشیده شده است و از نظر گذران اوقات فراغت یکی از کانون های طبیعی مهم منطقه به شمار می رود.

زیارتگاه ملک سیاه - زاهدان
این زیارتگاه در 46 کیلومتری شمال شهر زاهدان بین راه بلوچستان و خراسان واقع شده که کوه ملک سیاه به آن منسوب است



نزدیک آن در دره ای یک قطعه سنگ است که بلوچ ها معتقدند مردی با نفرین ملک سیاه به صورت سنگ درآمده است


شهر سوخته - زابل شهر سوخته در 60 کیلومتری جنوب زابل کنار جاده زابل و در 6 کیلومتری قلعه رستم واقع شده و مشتمل بر تپه هایی است که بیش از 50 متر ارتفاع ندارند و وسعت آن دو کیلومتر و نیم است.

این مکان بی گمان روزگارانی دراز یکی از مهمترین مراکز شهرنشینی آسیا در عصر مفرغ بوده است. قدمت این تمدن را به 3500 تا 4000 سال قبل از میلاد تخمین می زنند. ضمن کاوش های علمی، بنای مستطیل شکلی با اطاق های چهار گوش ،راهرو وپلکانهایی نمایان شده که به وسعت تقریبیپانصد مترمربع است. دیوارهای ضخیمی از خشت به بلندی 3 متر در انتهای این کاخ باستانی که نشان گر وقوع آتش سوزیپر دامنه ومهیبی است، به جای مانده است.از جمله این نشانه ها تیرهای سوخته و اسکلت انسانی است که دسته هاون در دست راست دارد. چنین می*نماید که این بناها به 20 سال اول هزاره دومپیش از میلاد تعلق دارد و از اهمیت باستان شناختی ممتازی برخوردار است.


کوه خواجه - سیستان و بلوچستان کوه خواجه یکی از باارزش ترین و قدیمی ترین آثار تاریخی سرزمین سیستان محسوب میگردد .



این کوه با ارتفاعی حدود 900 متر از سطح دریا همانند جزیره*ای در میان دریاچه هامون قرار گرفته است و می توان بر روی آن آثار بناهای باستانی مربوط به دوره*های تاریخی متفاوت را مشاهده کرد . یکی از مهمترین و شاخص ترین بناهای تاریخی این محل ، آتشکده*ای است قدیمی که زمان ساخت آن به سده یکمپس از میلاد باز می گردد . آتشکده مذکور دارای یک تالار مرکزی در وسط و راهروهایی در اطراف است که در نهایت به*ورودی اصلی آن در جلو ختم می*گردد و مطابق با سبک چهارطاقی*های آن*دوره ساخته شده است . ویرانه*هایی نیز در اطراف آن وجود دارد که مربوط به دوره*های اشکانی و ساسانی است


چشمه آب گرم جمشید - ایران شهر
این چشمه در مسیر جاده بزمان به کلاته جمشید قرار دارد. فاصله بزمان تا دو راهی کلاته جمشید 28 کیلومتر و از دو راهی تا مظهر چشمه 6 کیلومتر است.

این چشمه در دامنه کوه از شکاف سنگ های گرانیتی متعلق به دوره کرتاسه از زمین خارج می شود.پیرامون چشمه حوضچه ای طبیعی وجود دارد که نتیجه عملکرد خود سرچشمه است و اهالی در داخل حوضچه استحمام می کنند. آب این چشمه به دلیل داشتن سولفور ئیدروژن جهت معالجه امراض جلدی بسیار سودمند است و در ردیف آب های سولفات کلسیم همراه با منیزیم و کربنات سدیم گرم وگازدار است. دمای چشمه آب گرم جمشید 44 درجه سانتی گراد و میزان آبدهی آن 8 لیتر در ثانیه است.

[sorna]

چشمه آب معدنی دوشینگ زاهدان- خاش این چشمه در مسیر راه خاش- زاهدان و در شمال خاوری کوه تفتان قرار دارد.



از خاش تا دو راهی اسکل آباد، 40 کیلومتر و از دو راهی تا روستای دوشینگ 14 کیلومتر و از این روستا تا مظهر چشمه در حدود 5 کیلومتر است که می بأیدپیاده طی شود. آب این چشمه اختصاصات آب های معدنی از نوع آب های جوی و آب های آتشفشانی نو خاسته را دارد و در ردیف آب های سولفات کلسیم همراه با منیزیم ولرم است. درجه حرارت آب 25 درجه سانتی گراد و میزان آبدهی آن 9 لیتر در ثانیه است.


چشمه آب معدنی کتوکان - ایران شهر این چشمه در شمال روستای کتوکان قرار دارد و بهترین راه ارتباطی آن از طریق جاده ایران شهر – کتوکان است.



روستای کتوکان تا ایران شهر 27 کیلومتر وتا مظهر چشمه درحدود 8 کیلومتر فاصله دارد. مظهر چشمه کتوکان از شکاف سنگ های آهکی (پلاژیک) به رنگ قرمز خارج می شود. کم بودن درجه حرارت آب چشمه و نوسان حرارتی آن در فصول مختلف تابع شرایط محیط است. املاح آب این چشمه فوق العاده زیاد است. زیادی مواد معدنی این چشمه از جنس زمین و انحلال انواع ترکیبات داخلی آن ناشی می شود. آب چشمه در ردیف آب های کلرو سدیم، سولفات کلسیم همراه با منیزیم زیاد با واکنش قلیایی است. حرارت این چشمه 29 درجه سانتی گراد و میزان آبدهی آن در حدود 2/0 لیتر در ثانیه است.


چشمه معدنی اسکل آباد زاهدان – خاش این چشمه در مسیر جاده زاهدان- خاش در خاور کوه تفتان قرار دارد. فاصله مظهر چشمه از تخاش تا دو راهی اسکل آباد 40 کیلومتر و از دو راهی تا مظهر چشمه در حدود یک کیلومتر است


مظهر چشمه از شکاف سنگ های آهکی تغییر یافته به سنگ شبه مرمر از زمین خارج می شود نوع چشمه سیفونی است، بدین ترتیب که آب از خلل و فرج سنگ ها نفوذ نموده،پس از رسیدن به طبقات غیر قابل نفوذ به مرحله اشباع می رسد و در نتیجه به صورت جوشان به سطح زمین فوران می کند. این عمل هر دو دقیقه یک بار به طور دایم تکرار می گردد. زمان جمع شدن آب 90 ثانیه و مدت فوران 30 ثانیه است. این چشمه در اصطلاح محلی « سمع قورقورک » نامیده می شود. مردم عادی چنین تصور می کنند که چشمه در اثر صدای سوت فوران می کند. فراوان مواد معدنی چشمه در اثر طبقات بین آب و سنگ ها حاصل می شود. آب ضمن برخورد بر طبقات غیر قابل نفوذ و در اثر فشار هیدروستاتیکی از زمین خارج می شود. در اطراف چشمه اسکل آباد کربنات کلسیم (تراورتن) به صورت متورق رسوب کرده است. آب چشمه اسکل آباد در ردیف آب های کلرو سدیم، سولفات کلسیم همراه با منیزیم زیاد با واکنش قلیایی است. دمای آب 3/20 درجه سانتی گراد و آب دهی آن 2/0 لیتر در ثانیه است

مصلای زرنج - زاهدان
عبدالله بن ابی که در سال 111 هـ.ق. حاکم سیستان بود ، مصلای بزرگ زرنج را در محل معروف به درپارس بنا کرده این مصلا تا حدود 445 هـ.ق. باقی و معبد مسلمانان سیستان بود.


مسجد شاه علی - زاهدان این مسجد در سال 847 هجری به امر ملک شمس الدین علی ساخته شده است .


از آنچه که به رضا و رغبت به زیارتگاه اهداء شده دو لوح حکاکی شده است که به اواسط قرن نهم هجری تعلق دارند و حکاکی جالبی بر روی آنها صورت گرفته است . طبق ترجمه آقای "ا.ج.ایلس" ـ از کارشناسان معروف موزه ایتالیا ـ یکی از این دو ، لوحی است که نشان میدهد بنا توسط فردی از خاندان ملوک سیستان به نام "شاه علی" احداث شده است و لوح دیگر یادبود وفات "امیرغیاث الدین محمد کیانی"سر کرده شاخه کوچکی از خاندان ملوک سیستان بود .

[sorna]

مسجد زرنج - زاهدان این مسجد در مقابل زندان شهر زرنج واقع بوده مقدسی ضمن توصیف زرنج می گوید


مسجد جامع در آن است و زندان برابر آن ، شگفت انگیز ساخته شده است که دو آتشگاه (مناره) دارد ، یکی کهن و دیگری را با مس پوشیده است و آن را یعقوب لیث ساخته است.مورخان ایرانی در دوره اسلامی از مساجدی نام برده اند که محل تعلیم علوم دینی و ادبی بودند مثلاً در سیستان یکی از حاکمان عرب به نام عبدالرحمن بن سمره (سده اول هـ.ق.) مسجد آدینه ای ساخت که حسن بصری عالم معروف دینی سده اول و دوم مدتی در آنجا سرگرم تدریس و تعلیم مسایل دینی بود.

منطقه حفاظت شده هامون - زابل این منطقه با 201062 هکتار وسعت شامل دشت هامون، دریاچه یا تالاب هامون و رودخانه هیرمند می شود.



اهمیت این منطقه بیش تر به دلیل زیستگاه انواع حیات وحش، امکانپرورش ماهی، وجود انواعپرندگان و تامین علوفه دام ها از نیزارها و استفاده از نی ها جهت حصیر بافی است.پرندگان و جانوران وحشی این منطقه راپلیکان و فلامینگو،پرندگان مهاجر آبی، تیهو، زنگوله بال، کورکر (باقرقره)، خرگوش، شغال، کفتار، کاراکال، یوزپلنگ، گراز و آهو تشکیل می دهند. مراتع و نیزارهای اطراف دریاچه اغلب اوقات سرسبز و متراکم هستند و زیبایی خیره کننده ای به این منطقه می بخشند. این اکوسیستم یکی از زیباترین تالاب های ایرانی است.


قلعه سام - زاهدان این بنای ذوزنقه ای شکل نامنظم در 28 کیلومتری جاده زاهدان به زابل قرار دارد.



طول شرقی - غربی آن 376 متر و جنوبی - شمالی آن 296 متر است و دو دروازه شمالی و جنوبی دارد که هرکدام دارای دو برج نگهبانی هستند این قلعه خشتی متعلق به دوره پارت هاست.

[sorna]

تاریخچه باستانی سیستان و بلوچستان

سیستان در کتابهای تاریخ به سرزمین رستم دستان مشهور است . آنچه مسلم است سیستان در زمان هخامنشیان بسیار آباد تر از امروز بوده است . در کتیبه های داریوش بزرگ در کرمانشاه نام آن برده شده است . داریوش بزرگ از رخج به نام سیستان ایران نام می برد . این شهر آریایی همان گدروسیا باستانی یونانی ها است . اسکندر شرح لشگر کشی هایش را به گدروسی در تاریخ ثبت کرده است . وی از دریانوردی فرمانده اش به نام نیارخوس در دریای مکران ( دریای عمان ) نام برده است . ولی قدیمی ترین نامی که بر این نواحی بلوچستان داده شده است مکا می باشد . نوشته های هرودوت مورخ یونانی دلیل محکمی بر این باور است . مکا یا سیستان و بلوچستان کنونی ساتراپ چهاردهم شاهنشاهی گسترده هخامنشی بوده است . جغرافی دان نامدار بطلیموس بلوچستان را به دو بخش می داند که نیمی متعلق به ایران و نیمی دیگر به هند تعلق داشته است و کشوری به نام پاکستان وجود خارجی نداشته است . نام سیستان در پیش از اسلام بیشتر به همان گروسی خوانده می شده است ولی پس از حمله اعراب به ایران مکوران - مکران - مک کران خوانده شد . دریای عمان نیز نام ساختگی برای کشور عمان امروزی است و در بسیاری نقشه های باستانی دریای مکران نام داشته است . فردوسی بزرگ بلوچ ها را جزوی از ارتش کیخسرو شاه ایران نامیده است . جای دیگر از جنگ بلوچها با انوشیروان سخن میگوید . قوم جت مشهور ترین اقوامی هستند که در این سرزمین ساکن بودند .

__________________



تاریخچه باستانی سیستان و بلوچستان 2
بند 10- از کتیبه جهانی بیستون
داريوش شاه گويد : آن وهيزدات که خود را برديا ( فرزند کوروش بزرگ ) مي خواند او سپاه به رخج ( سیستان ) فرستاده بود . برعليه وي "وان نام پارسي" بنده من شهربان رخج و مردي را سردار آنها کرده بود . . . داریوش می گوید بعد از نبرد با بردیای دروغین همه دروغگویان و شورشیان اش را شکست دادم و فرمانروای رخج شدم .

کتيبه داريوش بزرگ در نقش رستم
به خواست اهورامزدا این است شهرهایی که من جدا از پارس متعلق به ایران کردم . بر آنان حکمرانی کردم .آنچه از طرف من به آنان گفته شد آنرا کردند . قانون من است که آنان را نگه داشت : ماد - خوزستان - پارت - هرات - بلخ - سغد - خوارزم - زرنگ - رخج - ث ت گوش - گندار - هند - سکائیهای هوم نوش - سکائیهای تیز خود - بابل - آشور - عربستان - مصر - ارمنستان - کپد و کیه - سارد - یونان - سکائیهای ماورای دریا - سکودر - یونانیهای سپر روی سر - لیبیها - حبشیها - اهالی مک - کارائیها
یکی گرز دار از نژاد همای به راهی که جستیش بودی بپای
سپاهش ز گردان کوچ و بلوچ سگالیده جنگ و بر آورده خوچ
و پیرامون مکران فردوسی بزرگ چنین فرموده است :
از ایران بشد تا به توران و چین گذر کرد از آن پی به مکران زمین
خراسان و مکران زمین پیش توست مرا شاد کامی کمی و بیش توست
بر شاه مکران فرستاد و گفت که با شهریاران خرد با جفت
همه شهر مکران تو ویران کنی چو بر کینه آهنگ شیران کنی
در حدود سال 128 پیش از میلاد سیستان توسط سکاها فتح شد و نام شهر بر پایه تصرف سکاها سیستان گذاشته شده است به معنی محل سکاها . در این سال اردوان دوم شاهنشاه مسن ایران بود که هنوز دولتشان قدرت کافی برای مقابله در برابر *****ات بیگانگان را نداشتند . ولی بعدها به یکی از قطب های قدرتمند آسیا تبدیل شدند . اردوان در سال 124 پیش از میلاد درگذشت .
مهم ترین سند مکتوبی که پیرامون سیستان و بلوچستان موجود است متن پهلوی دوره ساسانی است . در بخش شهرهستانهای ایران در دوره ساسانی نیز اشاره کوتاهی به سیستان شده است ولی در قسمت شگفتی ها سیستان مورخین ساسانی چنین نگاشته اند :
شگفتی و ارزشمندی سرزمین سیستان نسبت به دیگر شهرهای ایران از روی بیشتر است :
- به دلیل آنکه رود هیرمند و دریای فرزدان و دریای کیانسه و کوه اوشد اشتار اندر سرزمین سیستان قرار دارد .
- زایش و پرورش هوشیدر و هوشیدرماه و سوشیانس زرتشت اسپنتمان که از آن ما را خبر داده است و رستاخیز خواهد شد از این سرزمین است .
- یکی آنکه بر تخمه و نژاد کیانی در این سرزمین گزند وارد آمد .
- از فرزندان فریدون - سلم که کشور روم و توچ که ترکستان را شاهی می کرد ایرج که ایران را شاهی می کرد کشتند و از فرزندان ایرج به جز کنیزی هیچ کس نماند .فریدون به دریای فرزدان در سیستان رفت و از اردویسوراناهید و دیگر ایزدان که مقام بزرگ داشتند برای باز بدست آوردن ایرانشهر و فره کیانی نیایش کردند .
- گشتاسب شاه دین را به دریای فرزدان روایی بخشید .
نخستین شاگردان زرتشت به سیستان و سپس به دیگر ممالک رفتند .
- چاشتن و رواداشتن دین اندر سیستان را اوستا نسک به نسک به دوده بهان فراز یافت .
- اسکندر گجستک چون به ایرانشهر سیستان رسید ایرانیان را که آئین مغ و آتش داشتند گرفت و کشت .
بن مایه : متون پهلوی - ترجمه آوانوشت - گردآورنده جاماسب جی دستور منوچهر جی جاماسب آسانا برگ 70

__________________



سیستان و بلوچستان پس از اسلام

در سال 30 ربیع ابن زیاد حارثی فرمانده تازی با لشگری راهی سیستان شد . مردم ایران در جشن سیزدهم نوروز بودند و شادمانی میکردند . آبادی زالک در سیستان خاطره دهشتناکی در تاریخ ایران به حساب می آید . مسلمانان عرب مردان ده را یکی پس از دیگری کشتند و زنان را اسیر و برده کردند . در برخی نقاط شهر ها محاصره شدند و مردمان از گرسنگی از پای در آمدند و تسلیم شدند . سپس کرکویه - هیسون - نوک - زوشت - ناشروز - شراود یکی پس از دیگران ویران و قتل عام شدند . شهر زرنگ ( زرنج امروزی ) در سیستان مقاومت های بسیاری در برابر اعراب نمود . زرنگ از شهرهای بسیار مهم ایران محسوب می شده و داریوش بزرگ نیز در کتیبه اش به نام درنگیانا ذکر کرده است . این شهر پلی ارتباطی و تجاری ایران و هند محسوب می شده است .
بلاذری از کشتار سیستان چنین حکایت میکند
ربیع ابن زیاد که مردی بلند قامت و سیاه چهره و خشک و چروکیده بود بعد از فتح سیستان قبل از آنکه مرزبان آن شهر را به حضور بپذیرد دیواری قطور از اجساد ایرانی بنا نهاد که صف عظیمی را تشکیل داده بود . وی در بالای این دیوار بر روی اجساد ایرانیان نشست و بعد از آن مرزبان سیستان را فراخواند و قراردادی را در آن حالت منعقد ساخت که مرزبان باید هزار جوان ایرانی را به همراه خراج سالیانه تحویل عربها دهد . بعد از آن ایرانیان از قرارداد سرباز زدند و دوباره لشگری راهی سیستان شد و اینبار 2000 هزار جوان اسیر و مبلغ 2 میلیون درهم از ایرانیان گرفتند . بعد از آن خراسان و نیشابور فتح سد و خراجهای بسیار سنگینی منعقد گشت . در سال 32 شخصی از خاندان کارن در خراسان پرچم مبارزه و طغیان بر ضد اسلام را بلند کرد . او با سپاهی که بالغ بر 40 هزار تن بود و متشکل بود از مردمان طبیس - بادغیس - هرات - کهستان و گرگان . بلاذری مینویسد : خاندان کارن با اسلام بنای جنگ نهاند و در شبیخونی از طرف عبدالله خازم فرمانده آنان به قتل رسید و مردمانش به کلی کشتار شدند
بعد از آن مردمان سیستان شوریدند و "امیر ابن احمر یشکری" که از قهرمانان عرب بود و کارگزار امام علی هم بود با شورش مردم از شهر بیرون شد و از پرداخت باج سرباززدند . بلاذری مینویسد بدلیل آنکه فتوحات داخلی ایران ثروتهای بیشتری را نسیب لشگریان اسلام مینمود آنان راضی به دفاع از جنگ های داخلی برضد علی نبودند و بیشتر مایل به گشودن شهرهای ایران بودند . او اضافه میکند : شهر زالک سیستان مردمانش پیمان شکنی کرده بودند . در آن زمان طایفه حسکه در سیستان از فرمانهای سپاه علی سرپیچی کردند . علی سوگند یاد کرد که 4000 تن از این طایفه را خواهم کشت . بلاذری یادآور میشود : راهزنی و غارتگری در زمان خلافت علی به اوج خود میرسد به طوری که به خود نام ( لصوص ) به معنای راهزنان داده بودند . امام علی "ربعی ابن کاس عنبری" را با 4000 تن روانه سیستان کرد . در این لشگر " حصین ابن ابی الحر عنبری " و " ثابت ابن ذی احره حمیری" حضور داشتند هنگامی که سپاه اسلام وارد سیستان شد مردمان حسکه به جنگ برخواستند . در آخر مردمان حسکه کشته شدند و ربعی سیستان را فتح نمود و عده زیادی از ایرانیان اسیر شدند . فیروز یکی از اسیران ایرانی بود که بعدها به شهرت زیادی رسید
در قرن سوم سیستان به زیر نفوذ صفاریان آمد و سپس سامانیان بر آنجا حکم راندند تا اینکه در عهده نصر دوم سامانی سیستان به یکی از اعقاب صفاریان واگذار شد .
با حمله ترکان مغول به ایران سیستان نیز از این فجایع دور نماند و به کلی ویران شد و سپس آل کرت حاکم سیستان شد .
تیمور لنگ که یکی دیگر از سرداران جنایتکار تاریخ نام گرفته است چون به سیستان رسید تمامی سد ها - کانالها و مناطق آباد و شهر نشین سیستان را ویران کرد .
در دوره عضدالدوه دیلمی و مسعود غزنوی چون شورش ها و غارتهایی از طرف بلوچها صورت گرفت آنان مجبور به لشگر کشی به مناطق کرمان و سیستان شدند تا شورشها را سرکوب نمایند .در سده دوازدهم یک خاندان هندی بر بلوچستان تسلط داشتند به نام راجه گان . رهبر این خاندان به نام کامبار برای جلویگری از ***** افغانها نبردی با آنان نمود و آنان را سرکوب کرد و قدرت بیتشری بدست آورد .
شاه اسماعیل صفوی سیستان را در سال 914 هجری قمری پوشش داد و حکمرانی نمود . تا آنکه فتنه شوم افغانها سایه بر سرزمین ایران نهاد و دوباره ویران شد تا آنکه نادر شاه آنجا و دیگر شهرهای ایران را رهایی بخشید . در زمان نادرشاه افشار شاه قدرتمند ایران هنگامی که راهی هندوستان شد و به قندهار رسید لشگری را راهی بلوچستان کرد و آنان را با خود همراه نمود و عبدالله خان به اطاعت نادر در آمد . عبدالله خان در جنگ بانواب سند به قتل رسید و پسرش حاج محمد خان که شخصی ظالم بود جانشین اش شد . در همین حال برادر حاج محمد خان به نام نصیر خان با لشگر نادر راهی هندوستان شده بود تا با نادر همراهی کند . وی در بازگشت به ایران برادرش را کشت و خود حاکم سیستان شد . این وقایع در سال 1152 انجام گرفت . به طور کلی پس از نادر سیستان به زیر نفوذ احمد شاه درونی قرار گرفت و سپس جنگهای داخلی چهره شهر را تخریب نمود .

[sorna]

اشغال بلوچستان توسط انگلستان

در سنه 1254 ارتش انگلستان به افغانستان حمله نمود و مهراب خان حاکم وقت سیستان برای دفاع از مرزهای خود مشغول لشگر کشی به مرزها شد . انگلیس ها نیز از این امر خشمگین شدند و لشگری بزرگ را راهی طوایف کوهستانی بلوچستان نمودند و بسیاری را کشتند . در سنه 1854 ( 1271 هجری قمری ) عهد نامه ای به تاریخ 14 ماه می از سال 1854 برقرار شد و خان سیستان مجبور به قبول آن شد و به زیر سلطه کشور فخیمه انگلستان در آمد . قسمتهای بلوچستان پاکستان به نام بلوچستان انگلستان نام گرفت و انگلیس خطوط راه آهن و ساختمانهایی را در آنجا بنا کردند . مرزهای کنونی که بین بلوچستان انگلستان ( پاکستان ) و بلوچستان ایران مقرر شده است که در سال 1896 میلادی تصویب شد . مساحت بلوچستانی که متعلق به ایران شده است شامل 129500 کیلومتر مربع و قسمتی که جزو پاکستان شده است شامل 118600 کیلومتر مربع می باشد . این عهده نامه یکی دیگر از دخالتهای انگلستان در سرزمین ها و نژادهای ایرانی محسوب می شود و سندی بر خیانت این کشور بر ملت ماست . بلوچها بر پایه نژاد شناسان خود انگلیسی از ایرانیان هستند که برخی از آنها با ترکان آمیزش کرده اند . قدشان بلند و جمجه هایشان بیشتر به هفتاد و هشتاد می رسد . بینی ها بلند و برجسته دارند . رنگشان گندم گون است . از هندوها و افغانها نیز در بلوچستان ساکن هستند . ولی بخش عمده آنان به دو قسمت تقسیم می شوند یکی بلوچها و دیگری براهوئی ها که بیشتر بلوچها ساکن دشت های جنوبی پنجاب و شمال سند پاکستان کنونی هستند و براهوئی ها ساکن سیستان ایران .

فردوسی بزرگ پیرامون سیستان چنین فرموده است :
بیاراسته سیستان چون بهشت گلش مشک سارابد و زر خشت


زبان ونژاد مردم بلوچ
مهمترين زبان جنوب شرقی ايران، زبان بلوچی است که آن را به خاطر گونه کهن بسياری از واژگان، بايد از زبانهای مهم ايرانی شمرد. زبان بلوچی با زبان پهلوی اشکانی و نيز پهلوی اوايل دوره ساسانی نزديک است.زيرا در اثر سختی رفت و آمد در همه سده های گذشته و همچنين نبود آميختگی با ديگر گويش ها، صورت اصلی کلمه ها در اين زبان پيوسته بدون دگرگونی مانده است.
زبان بلوچی ازنظر زبانشناسی ونيز شناختن ريشه بسياری ازواژه ها و سابقه برخی اصطلاحهای رايج در زبان فارسی، از منابع مهم بشمار می*رود و می*توان آن را به دو بخش زير تقسيم کرد:
1- بلوچی شمالی يا سرحدی: اين گويش در نواحی زاهدان، خاش و سيستان متداول است.
2- بلوچی جنوبی: در ايرانشهر، سراوان،سرباز و چابهار بدان سخن گفته می شود که با وجود تفاوت در بيشتر واژگان، برای افراد هر دو دسته قابل تشخيص است.
نژاد
پژوهشگران بر اين باورند که آريايی ها در روزگاری بسيار کهن در دشت پامير، آسيای ميانه، ارمنستان، ارتفاعات کارپات، ساحل های رود دانوب پايين، آلمان، اسکانديناوی و به بيان ديگر در شمال اروپا و آسيا زندگی می کرده اند.
بعدها يعنی حدود 4000سال پيش از ميلاد، در اثر زيادشدن جمعيت و يا برخی علتهای ديگر، از اين سرزمین ها به مهاجرت پرداخته و هر دسته از آنان به جانبی رهسپار شده و در آن اقامت گزيدند.
گروهی از اين قبيله ها از راه خوارزم به سوی بلخ و پيرامون آن سرازير شده و در حدود شرقی و شمال شرقی ايران کنونی ساکن گرديد. بعدها همين گروه به سوی غرب پيش آمد و به شعب و قبايل گوناگون بخش شدند.
شاهان هخامنشی، بخش اعظم اين سرزمينها و اقوامی را که در آن زندگی میکرده اند به زير فرمان خود درآوردند. در برخی از کتيبه های داريوش از جمله کتيبه بیستون که در آغاز سال 520 پيش از زايش یه فرمان وی در صخرهای از کوه بيستون کنده شده از ايالتهای 23گانه هخامنشی از جمله ماکا(بلوچستان )نام برده شده است
بی ترديد قوم سخت کوش بلوچ نيز از همين اقوام آريايی جدا شده و پس ازگذشتن از بخش های شمالی به ناحيه جنوب آمده است. در اين مورد نزديکی زبان بلوچی به زبان باستانی اقوام مادی، مويد اين نظر است. با توجه به بررسی و اندازه گيریهای انجام شده توسط دانشمندان نژادشناس از درازای بدن همه طوايف و قبايل از جمله مردم بلوچستان، آشکار شده است که مشخصات نژادی بلوچ ها و آرياييان کاملاً شبيه و يکسان بوده و درنتيجه قوم بلوچ، ايرانی نژاد و همانند کُرد، لُر ، فارس، آذری، تاجيک و... شعبه ای از نژاد آريايی ایران می باشند

برخی مشخصات مردمان این سرزمین

تقریبا بیشتر مردمان سیستان و بلوچستان سنی حنفی هستند ولی به شیعه نزدیک می باشند . تعصبات مذهبی در پاکستان بیشتر از ایران می باشد .به همین روی 10 روز اول محرم را آنان نیز عزاداری میکنند . به مشایخ خود پیر می گویند و احترام بسیاری برای آنان قائل می باشند . برخی چادر نشینان گوشت شتر و ماهی نمی خورد . بسیاری موی سر و صورت خود را بلند نگاه می دارند . مهمان نوازی بلوچها بسیار زبان زد است و این را بسیاری از تاریخ نگاران و توریست های محقق تاکید کرده اند . اکثر ازدواجها به صورت سنتی انجام میگرد . مردمان این شهر قوی و نیرومند و جنگجو هستند

[sorna]

صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان

استان سيستان و بلوچستان دارای آب و هوای خشک و گرم است و مردم آن به دو دسته ساکن و عشاير که ايلات بلوچ را تشکيل می دهند و غير ساکن هستند، تقسيم می شوند.

اصولاً منبع اصلی درآمد برای بلوچ های ساکن، کشاورزی و برای بلوچ های متحرک، دام پروری است که متأسفانه در سالهای اخير به علت خشکی فراوان، کشاورزی و دامپروری تا حد بسيار زيادی افت کرده است. در نتيجه عوامل مذکور، مردم استان سيستان و بلوچستان، به ناچار به فعاليت های غير کشاورزی روی آورده اند و سعی کرده اند با توسل به فرآورده های مذکور، زندگی خود را سرو سامان بخشند، بجز ترانه ها و نغمه ها، صنايع دستی نيز بيانگر چهره ای از زندگی مردمان بلوچ است که در رنگها و نقش های سوزندوزی بلوچ يا گليم و قالی مفهوم می يابند.

جالب اينجاست که فعاليت های صنايع دستی به طور سنتی در استان مذکور توسط زنان انجام می شود زيرا زنان بلوچ به علت زندگی بسيار محقرانه خود چندان فعاليت خانه داری ندارند. به واسطه سنت ها و عقايد مردان، در خارج از خانه هم نمی توانند کار کنند، در نتيجه هر زن و دختر بلونچ از هفت سالگی و به بهانه تزئين لباس خود، سوزندوزی بلوچ را می آموزد و بدين ترتيب به معاش خانوانده کمک می کند، سفالسازی، قالی و گليم بافی و حتی نمد مالی که کاری سخت و مردانه است، توسط زنان سيستان و بلوچستان انجام می شود.

مهمترين رشته های صنايع دستی رايج در استان عبارتست از:

قالی بافی، گليم بافی، سفالگری، حصير بافی، پرده بافی، چادر بافی، نمدمالی، خراطی و سوزندوزی بلوچ، سکه دوزی و آيينه دوزی، پريوار دوزی، توردوزی، خامه دوزی و سياه دوزی


قالی بافی:

شروع قاليبافی در سيستان به دو هزارسال پيش برمی گردد که اقوام سکايی در دشت زرخيز سيستان ساکن شده و به کشاورزی پرداختند و بافندگی خود را همچنان حفظ کردند. قوم مذکور در قرن پنجم ق.م. قالی و گليم می بافتند و نمد توليد می کردند و از گورهای آنان در شمال آلتايی واقع در سيبری، قالی، گليم و نمد به دست آمده است.

در نوشته های اوايل دوره اسلامی، سيستان دارای بهترين بافته های ابريشمی و پشمی بوده است. شهرت بافته های سيستان در آغاز دوره اسلام نشان از سابقه طولانی و درخشان قالی بافی در منطقه دارد. کشف "قالی پازيريک" نشان می دهد که اين قالی توسط اقوام سکايی بافته شده است و به جرأت می توان گفت سکاها نخستين کسانی بودند که بافته هايی بسيار زيبا از خود به جای گذاشته اند.

طرحهای قالی سيستان شبيه به نقش های ترکمن است و نقش های اصيلی چون بلوچی، مددخانی، فتح اللهی و غيره که در اکثر نقاط ايران شناخته شده و در استان های کرمان، خراسان و مازندران مشتری های قديمی دارند. طرحهای مذکور بدون داشتن طراح و نقاش، به صورت ذهنی از نسلی به نسلی ديگر منتقل شده اند.

قالی بافان سيستانی به واسطه زندگی غير ساکن از دارهای افقی استفاده می کردند ولی در حال حاضر دارهای آنان به دارهای عمودی تغيير يافته است.

گليم بافی:

از ديگر رشته های مهم صنايع دستی که هم در سيستان و هم در بلوچستان رايج است، گليم بافی است. گليم بيشتر توسط زنان چادرنشين که دامدارند، بافته می شود که از پشم دامهای خود برای مواد اوليه گليم بهره می برند.

نقشهای گليم اکثراً سنتی و بدون طرح و الگو است و بيشتر از نقش های سوزندوزی بلوچ استفاده می شود، رنگهای مورد مصرف در مايه تيره است و رنگهای مشکی، زرشکی و قرمز و اندنیققنگ سفيد يا زرد به کار می رود.


سوزندوزی:

بدون ترديد سوزندوزی بلوچ را بايد در زمره يکی از اصيل ترين و جالب ترين رشته های صنايع دستی کشور به حساب آورد که آوازه شهرتش به فرسنگها دورتر از اين خاک نيز رسيده و مردم بسياری از نقاط مختلف جهان، بلوچستان را به پشتوانه آن می شناسند. هنر ظريف و پر سابقه ای که هيچکس به درستی نمی داند از چه زمانی در ايران شروع شده است. آنچه مسلم است تقريباً تمامی زنان و دختران بلوچ که در فاصله سنی چهار تا چهل سالگی (و حتی گاه تا شصت سالگی)، دست اندر کار آن به حساب می آيند.

در زندگی ساده و به دور از تجمل زنان بلوچ، شايد مهمترين وسيله تزئين لباس همين سوزندوزی است. اگر از آنان بپرسيد از چه زمانی پيراهن خود را سوزن دوزی می کنند، آن را وصيت پدران خود می دانند و مانند هر هنر قومی نمی توانند منشأ آنرا تعيين کنند.

سوزندوزان بلوچ با نقش گل ها و بوته ها و ترکيب رنگ ها، طبيعت رنگين و زيبايی آفريده و جهانی ساخته اند که در انديشه و خيالشان شکل می گرفته است. طبيعت را آن چنان که دوست داشته و می خواسته اند ترسيم کرده اند، نه به آن شيوه و شمايلی که وجود دارد.

پيراهن بلوچ با چهار قطعه تزئين يافته است که عبارتست از يک قطعه پيش سينه، دو قطعه سرآستين و قطعه ديگر که در زير پيش سينه به طور عمودی تا پايين پيراهن دوخته می شود و جيب يا در اصطلاح محلی "گوپتان" ناميده می شود.

سوزندوزی بلوچ به صورت پيش سينه، جيب، سرآستين، پادامنی، سجاده، نوار، کراوات، کمربند، سلامحن، دستمال، روميزی، پرده، سفره، اشارپ و پارچه کلهمک آباژور ارائه می شود.

از طرحهای اصيل مورد استفاده در سوزندوزی بلوچ می توان از طرحهای گل سرخ، چشم ماهی و مرواريد نام برد.

پريوار دوزی و توردوزی نيز از ديگر انواع رودوزيهای بلوچستان است.

خامه دوزی:

خامه دوزی بسيار شبيه سوزندوزی بلوچ است با اين تفاوت که در آن فقط از نخ سفيد يک رنگ استفاده می شود. اين هنر تنها در روستاهای سيستان رواج دارد.

محصولات خامه دوزی شامل عرقچين، لباس، پيش سينه، جانماز، روميزی و ... است، که اکثراً برای افراد مسن خاص تهيه می شود.


سياه دوزی:

نوع ديگر سوزندوزی در سيستان، سياه دوزی است که در آن از نخ سياه ابريشم استفاده می شود و روی لباس مورد استفاده قرار می گيرد.

خامه دوزی و سياه دوزی تنها جنبه خود مصرفی داشته و فقط بين اهالی سيستان خريد و فروش می شود.

سکه دوزی:

تنها مورد ديگر تزئين منازل بلوچ و خانواده های بلوچ پس از سوزندوزی، سکه دوزی بلوچ است. سکه دوزی را يا به ديوار می آويزند و يا جهت تزيين روی رختخواب می اندازند و يا در عروسی ها به گردن شتر می آويزند.

به جهت وجوه اشتراک فراوانی که بين اهالی بلوچستان ايران با اقوام ساکن در کشورهای مجاور منطقه از نظر قومی، نژاد، زبان و فرهنگ وجود دارد، مشابهت هايی هم در هنرهای دستی ساکنين اين مناطق وجود دارد که امری کاملاً طبيعی است. بهمين دليل تشابهاتی بين سکه دوزی بلوچ ايران با محصولات هند و پاکستان وجود دارد.

سفالگری:

کلپورگان مرکز توليد نوعی سفال در بلوچستان است که در 30 کيلومتری شهرستان سراوان واقع شده و نوع خاص سفال کلپورگان در ايران کاملاً مشخص است و شباهتی از نظر توليد و رنگ به سفالهای ديگر مناطق ايران ندارد.

سفال کلپورگان توسط زنان بلوچ و به صورت کاملاً ابتدايی توليد می شود.

در ساخت سفال، مردان فقط وظيفه حمل خاک از تپه تا محل سفالگری و آماده کردن گل را به عهده دارند و تمامی مراحل ساخت همانطور که گفته شد توسط زنان انجام می گيرد. گل با دست زنان سفال ساز شکل می گيرد و تراش داده می شود و با سياه قلم تزيين می شود. نقش ها ساده و هندسی است.

مصنوعات ساخته شده شامل: ديگ، سينی، کوزه، قليان، گلدان، ليوان، قوری، مجسمه حيوانات و ... است.

[sorna]

فرهنگ و هنر
دیرینه تاریخ استان، حکایت از عمق فرهنگ و هنر منطقه دارد که به جهات مختلف در گذشته نه تنها مورد حمایت قرار نگرفته، بلکه دست خوش محدودیت هایی بوده و امکان رشد آن فراهم نیامده است. یکی از تحولات اساسی استان پس از پیروزی انقلاب اسلامی حمایت از فرهنگ و هنر بوده که ثمرات آن مشهود می باشد.برپایی نمایشگاههای مختلف داخلی و خارجی به منظور معرفی توان مندیهای فرهنگی و هنری استان، برپایی نمایشگاههای مختلف فرهنگی، بویژه نمایشگاههای بزرگ کتاب، جشنواره های معرفی استان در تهران و نمایشگاههای علوم قرآنی برنامه های ارزشمندی هستند که مورد توجه قرار گرفته است و توانسته است در ارتقاء فرهنگ و هنر عمومی و معرفی چهره زیبای استان، به صورت برنامه های متنوع و مستمر نقش داشته باشند. براساس آمار موجود تعداد 11 مجتمع فرهنگی و هنری و 34 کتابخانه عمومی تحت پوشش فرهنگ و ارشاد اسلامی، مراکز، کانون ها و کتاب خانه های مختلف دیگری که امروز رشد فزاینده ای گرفته اند در صحنه فرهنگ و هنر، آینده درخشانی را مشخص می کنند.
آداب و سنن

مجموعه اقوام ساکن در استان به همراه سنن و شیوه خاص زندگی، زندگی ایلی با الگوی سسلامدت و آداب و رسوم ویژه، از جاذبه های چشم نواز استان است. برخی از اعیاد و مناسبت ها مورد توجه بیشتر می باشد. ازجمله اعیاد مذهبی قربان و فطر بسیار با شکوه برگزار می شود و عید نوروز جایگاه آنها را ندارد. در برپایی مجالس شادی، دهل و سرنا و چوب بازی، رونقی خاص داشته و جشن برداشت محصول نیز در بعضی نقاط برگزار می شود . در مجالس عزاداری با توجه به گرایشات دینی، مذهبی، حضوری پررنگ از آشنایان مشاهده شده و پیوندی محکم را به نمایش می گذارد. پوشش مردان را اغلب پیراهنی بلند و شلواری گشاد با چینهای متفاوت و عمامه ای بر سر و پوشش زنان را پیراهن هایی بلند به همراه سوزن دوزی ها، خامه دوزی ها و سرمه دوزی های هنرمندان، چادر و زیورهای مختلف ( در بلوچستان ) تشکیل می دهد. مردم به دامداری و کشاورزی علاقه داشته و معمولاً در کنار هر شغل دیگری از این دو نیز بویژه در نقاط روستایی استفاده می برند.
موسیقی

موسیقی سیستان و بلوچستان از جمله هنرهایی است که به جهت شرایط خاص استان، شاخص تر از دیگر استان ها، طی سالیان دراز گرما بخش شادی و شور مردم این سامان بوده است. سازهایی مثل قیچک، رباب ، بنجو، تنبورک، دهلک و سازهای ضربی، مانند طشت و کوزه که خاص منطقه است، وسعتی در خور توجه به موسیقی این خطه داده و به همراه دهل و سرنا از دیگر سازهای رایج، بویژه در منطقه سیستان، رونق افزای محافل جشن و سرور می باشد.
از انواع موسیقی در استان می توان موسیقی های رزمی ، مجلسی، عرفانی و بزمی را نام برد، که بیان کننده غم ها، شادمانی ها، حماسه ها و روحیه فداکاری، تقوی، وفای به عهد، حب وطن و میهمان نوازی مردم استان است.
هنرهای دستی
هنرهای دستی در استان اهمیت ویژه ای داشته و نقش مهمی در ایجاد اشتغال و تأمین درآمد سکنه ایفا می کند. این هنرها نشأت گرفته از خصوصیات اخلاقی و اجتماعی مردم می باشد. صنایع دستی بیشتر در نقاط روستایی و توسط زنان و دختران انجام گرفته و مخصوصاً در فصل زمستان رونق بیشتری می یابد.
مهمترین انواع صنایع دستی استان عبارتند از: سوزن دوزی بلوچی، قالی و قالیچه، سکه دوزی، حصیربافی، سفال سازی، جواهرسازی، خراطی، پلاس بافی، خامه دوزی، پارچه بافی سنتی و ساخت ادوات موسیقی. دراین بین سوزن دوزی به جهت ظرافت و تنوع و کاربرد متفاوت آن، قالی و قالیچه به جهت رواج دامپروری، با کیفیت و نقوش زیبای آن، سکه دوزی به جهت استفاده در جشن ها و عروسی ها و تنوع زیاد، سفال سازی به جهت استفاده از دست و عدم بکارگیری ابزار مدرن با سابقه ای بسیار طولانی و حصیربافی به جهت فراوانی نخل وحشی و تنوع محصولات از جایگاه و جلوه خاصی برخوردار می باشند.

__________________


ضرب المثل های بلوچي

سیستان و بلوچستان به علت این که یک استان مرزی هست همه جور قوم و قبیله ای در شهر های نام برده پیدا میشه
فارس ( معمولا از شهر های دیگر به این استان مهجرت کرده اند)
بلوچ ( که به اشتباه مردم فکر میکنند بلوچ ها زاهدان یا شهر های اطراف را گرفتند در صورتی که این استان مال این قوم هست) که ضرب المثل های جالبی دارند که در پایین گذاشتم
از قبیل افغان (که خداروشکر دارن سازماندهی میشوند)
پاکستانی (یا برای تجارت یا بازدید)
هندی ( اینم به دلایل بالا)
هشتر که نجو کیت ، سلامدڈے نبرانت معنی فارسی : کسی که به انجام کاری رغبت ندارد، نباید با توسل به زور او را وادار به انجام آن کار کرد سانگ ؤ بند ، لانک ؤ بندمعنی فارسی : با هرکس وصلت کردی ، در روزهای سخت باید به یاری اش بشتابی هچ کس مکنت چوشیں کار په دشمانے کشتش بولے سوارمعنی فارسی: به خاطر دستمالی قیصریه ای را به آتش کشیدند تاسے آپ بور ، سد سال و پا کںمعنی فارسی : اگر در خانه کسی یک لیوان آب خوردی ، باید صد سال مدیون صاحبان آن خانه باشی پشتی په کوها جتگمعنی فارسی: دارای پشتیبان بسیار قوی است ما په ستک تو په رپک معنی فارسی : ما صداقت داریم ولی تو آب زیر کاه هستی لاپ په آپ برءَ نبیتمعنی فارسی : فکر نان کن که خربزه آب است . ریش وتی دست ءَ سپه دارنتمعنی فارسی : طوری رفتار نکن که آبرویت بریزد

[afsanah82]

منابع طبیعی
وسعت استان و تنوع آب و هوایی، موجب بروز تنوع در پوشش گیاهی و غنای منابع طبیعی تجدید شونده گردیده‌است. حدود ۵۵ درصد از کل مساحت استان معادل ۰۰۰/۲۵۰/۱۰ هکتار را مراتع در برگرفته‌است که ۳۰۰ هزار هکتار مراتع خوب ، ۷۵۰ هزار هکتار مراتع متوسط و ۲/۹ میلیون هکتار مراتع فقیر و خیلی فقیر می‌باشد. وجود تالاب هامون و امکان تولید علوفه نی و بونی در سطح ۰۰۰/۱۵۰ هکتار با تولید متوسط حداقل ۶ تن در هکتار علوفه خشک (در مواقع غیر خشکسالی) از سرمایه‌های مهم منطقه به شمار می‌رود. در استان بیش از ۱۲۰۰ گونه گیاهی که حدود ۷۰ گونه آن دارای ارزش دارویی و صنعتی می‌باشد شناخته شده‌است. از جمله می‌توان گونه‌های کهور، کنار، بنه، بادام، جش و گز روغن را نام برد. مساحت جنگل‌های استان که عمدتاً نیمه متراکم و کم تراکم هستند قریب به یک میلیون هکتار می‌باشد. همچنین حدود ۳/۶ میلیون هکتار را بیابان و شنزار در بر گرفته‌است.

[afsanah82]

آتشکده کرکویه

آتشکده کرکویه با کرکوشاه، این آثار و همچنین آثار تخته پل در میان کنگی شهرستان زابل ، در غرب روستای خمک و هشت کیلومتری تپه منطقه شهرستان و در میان زمین های باتلاقی سیستان و نزدیک مرز ایران با افغانستان قرار دارد. تخته پل، پل آجری بوده است که به نوشته استخری، راه زرنک (سیستان) و هرات را به هم متصل می‌کرده است.

کرکوشاه یا کرکویه، عبارت است از بقایای یک آتشکده مربوط به دوران هخامنشی، که شامل یک دیوار خشتی – چینه‌ای از یک برج دفاعی شهر باستانی است. . این آثار شامل تعدادی از بناه‌های بزرگ و کوچک است. این بخش دارای تالاری به طول ۱۱ متر و عرض ۸/۵ متر است.

کرکویه توسط نویسندگان دوران اسلامی در کتب قدیمی تشریح شده است. استخری کرکویه را نخستین راهی می‌داند که سیستان را به هرات متصل می‌کند و بنا به گفته همین جغرافی نویس کرکویه در سه فرسنگی زرنج یا زرنک (سیستان) واقع شده است

یاقوت حموی نیزدر باره آتشکده کرکویه نوشته است شهری از سیستان بوده و آتشکده‌ای که نزد زرتشتیان محترم شمرده می‌شد در آنجا قرا داشت.

آتش کرکویه را به کیخسرو نسبت داده اند و کرکویه تا سده هفتم هجری آبادان بوده است. بر اساس توصیفات مورخان دوران اسلامی ، این بنا دارای دو قبه بزرگ و بر هر قبه شاخی چون شاخ گاوی بزرگ ساخته بودند و آتشگاه در زیرآن دو قبه قرار داشت.