« خواستگاری » و « نامزدی »

[shirin71]

بررسی مباحث « خواستگاری » و « نامزدی » در حقوق مدنی ایران




هدف از این نوشتار آشنایی هر چه بیشتر دوستان با مقررات ، قوانین و مفاهیم حقوقی و قانونی دو مبحث بسیار مهم و اساسی از نهاد ازدواج است.

امید كه این اطلاعات از شیوایی و بلاغت لازم و كافی بهره مند باشد وسبب افزایش آگاهی و دانش حقوقی عموم ایرانیان عزیز گردد.

به نظر استاد مطهری : « اینكه در قانون خلقت ، مرد مظهر نیاز و طلب و خواستاری و زن مظهر مطلوبیت و پاسخگویی آفریده شده است ، بهترین ضامن حیثیت و احترام زن و جبران كننده ضعف جسمانی او در مقابل نیرومندی جسمانی مرد است و هم بهترین عامل حفظ تعادل و توازن زندگی مشترك آنهاست. این نوعی امتیاز طبیعی است كه به زن داده شده و نوعی تكلیف طبیعی است كه به دوش مرد گذاشته شده است. قوانینی كه بشر وضع می كند و به عبارت دیگر تدابیر قانونی كه به كار می برد، باید این امتیاز را برای زن واین تكلیف را برای مرد حفظ كند. قوانین مبنی بر یكسان بودن زن و مرد از لحاظ وظیفه و ادب خواستاری ، بر زیان زن و منافع و حیثیت و احترام اوست و تعادل را به ظاهر به نفع مرد و در واقع به زیان هر دو به هم می زند. »

از این عبارات ، به خوبی مفهوم و فلسفه موضوع « ضرورت خواستگاری مرد از زن » و نه « خواستگاری زن از مرد » به دست می آید.

به عبارت دیگر ، این خصوصیات ذاتی و فطری نهاده شده در وجود نوع زن ومرد می باشد كه لزوم خواستگاری مردها از زن ها را ایجاب می نماید.

خواستگار به كسی می گویند كه مایل به ازدواج با زنی است . پسوند « گار » دلالت بر صفت خواستن دارد ، مانند « پروردگار » كه دلالت بر صفت پرورنده دارد. بنا به روایاتی از حضرت رسول اكرم صلی الله علیه وآله و سلم ، اگر كسی زنی را برای مال یا جمال او بگیرد، خیری نخواهد دید بلكه باید صفات زن ازجهت نجابت و عفت مورد توجه واقع شود و نیز زن جمیلی كه فاقد نسب نجیبی است نباید مورد توجه قرار گیرد.





این روایات ،خصوصیات زنی را كه خواستگاری از او مطلوب است تشریح و تبیین می نماید. پس روشن شد كه خواستگاری عبارت است از : « پیشنهاد زناشویی از طرف مرد نسبت به زنی كه بتواند با او ازدواج نماید. »

اما در صورت خواستگاری مردی از زنی به قصد ازدواج بعدی مرد با آن زن ، و موافقت زن با این موضوع ، عرفاً قرارداد نامزدی تحقق یافته است.

به عبارت دیگر ، از نظر عرف ، نامزدی این است كه پسر و دختر ضمن اعلام آمادگی خود برای ایجاد خانواده ، متعهد می شوند كه همسر یكدیگر شوند. این عرف و اخلاق است كه دو نامزد را مكلف می داند نسبت به پیمان خود استوار بمانند و به دست كردن حلقه نامزدی ، تنها اعلام ساده تصمیم بر ازدواج نیست بلكه نشانه اراده جدی بر حفظ چنین تصمیمی است. نكته مهم اینكه در این باره هیچگاه سندی تنظیم نمی شود.