۩•~✫..✫~• ۩ نگاهی به تشكیلات و فعالیت های هیات های موتلفه اسلامی ۩•~✫..✫~•۩

[R A H A]

هیئت های موتلفه اسلامی از ائتلاف سه جمعیت با یکدیگر در سال 1342 پدید آمد. قبلاً در آغاز جریان انقلاب اسلامی در جریان انجمن های ایالتی و ولایتی و قضایای رفراندوم قلابی شاه در 6بهمن 41 این افراد که به صورت پراکنده بودند تحت رهبری امام به فعالیت پرداختند.
بالاخره امام امت در اوایل سال 42 آنها را در قم با یکدیگر آشنا و مرتبط ساخت و از این ارتباط جمعیت های موتلفه اسلامی را به وجود آورد.
مسئولان سازمان مرکزی این جمعیت عبارت بودند از شهید حاج صادق امانی، شهید محمد صادق اسلامی، شهید حاج مهدی عراقی، حبیب الله عسگر اولادی، حاج مهدی شفیق، شهید اسدالله لاجوردی و تعدادی دیگر که همگی از کسبه و تجار متدین بازار بودند.
موتلفه اسلامی به دستور امام راحل شكل گرفت
موتلفه چگونه شكل گرفت؟
برخی از این هیات ها ارتباط مستقیم با امام داشتند، در این میان سه هیات مذهبی در تهران ارتباط ویژه ای با امام داشتند، در اردیبهشت ماه 1342 این هیات ها بدون این كه ارتباط سازمان یافته ای با هم داشته باشند، به ملاقات امام راحل رفتند،در این دیدار امام راحل به این سه هیات مذهبی توصیه كردند كه هر سه هیات یك هدف را دنبال كنند و در اهدافشان ائتلاف داشته باشند.
كلمه ائتلافی كه حضرت امام به كار گرفتند، موجب توافق این سه هیات شد و در آن روز هیات های موتلفه اسلامی نامگذاری و شكل گرفت كه در واقع یك نوع ائتلاف سازمان یافته به شكل حزب ایجاد می شود و روح حاكم بر این ائتلاف،مبارزه با رژیم شاه بود، این هیات های موتلفه اسلامی ارتباطشان را با امام ادامه می دهند تا زمانی كه امام در سال 1343 از كشور تبعید می شوند.
عملكرد و فعالیت‌های هیأت‌های موتلفه قبل از انقلاب
1- واكنش در برابر تشكیل انجمن‌های ایالتی و ولایتی(انقلاب سفید).
2- تدارك و شركت در رهبری اعتصابات علیه رفراندوم شاه در 6بهمن41.





3- سازمان دادن و سامان بخشیدن تظاهرات ده‌ها‌هزار نفری عاشورا در 13خرداد و سپس در 15خرداد1342.
4- برگزاری مجالس جشن آزادی امام‌خمینی(ره) در تهران و قم كه تبدیل به مجالس افشاگری علیه رژیم شد، برگزاری مجلس ختم شهدای مدرسه‌ی فیضیه در مسجد جامع چهل‌ستون تهران در فروردین1343.
5- تدارك و رهبری تظاهرات عاشورا در بزرگداشت نخستین سالگرد شهدای 15خرداد1343.
6-چاپ و پخش وسیع اعلامیه‌ی ضد كاپیتولاسیون امام‌خمینی(ره) در تهران و شهرستان‌ها، تدارك اعتصابات در بازار و محلات جنوبی تهران، به مناسبت تبعید امام‌خمینی در آبان1343.
7- رهبری اعتصابات تاكسیرانان تهران در 9آذر1343 به مناسبت گران‌شدن قیمت بنزین، برگزاری میتینگ اعتراضی ضد رژیم در 21آذر در مسجد حاج‌سید عزیزالله تهران در آذرماه1343.

[R A H A]

:::هدف از ایجاد تشکیلات نظامی مؤتلفه اسلامی:::

هدف از ایجاد تشكیلات نظامی موتلفه، اعدام انقلابی سران رژیم ازجمله محمد رضا پهلوی، اسدالله علم، و دیگر مقامات رژیم بود.
اما در طی جلساتی كه موتلفه به منظور بررسی اولویت های اعدام انقلابی برگزار كرد ترور شخص شاه به مصلحت تشخیص داده نشد چون به اعتقاد سران موتلفه، سازمان آنها هنوز قدرت اداره كشور بعد از ترور احتمالی شاه را پیدا نكرده بود و آلترناتیوی مناسب به جای او برای اداره كشور نداشتند و احتمال اینكه گروه ها یی بر جامعه حاكم ‏‎ شوند و قدرت را در دست بگیرند كه مورد تایید موتلفه نباشنند وجود داشت. ‏‏‎
به هر تقدیر تبعید امام خمینی (ره) که متعاقب مخالفت ایشان با لایحه کاپیتولاسیون صورت گرفت باعث گردید تا اولین اقدام هیئت های موتلفه در راستای اعدام انقلابی حسنعلی منصور، به عنوان فردی که در مقام نخست وزیری در صدد تصویب چنین لایحه ای بود قرار گیرد.
در واقع اعضای هیئت های موتلفه در صدد بر آمدند تا حسنعلی منصور را به سزای عمل خیانتکارانه خویش در تصویب لایحه ای ننگین که موجب تبعید امام نیز شده بود برسانند.
به این ترتیب تلاش اعضای شاخه نظامی هیئت های مؤتلفه برای اعدام انقلابی منصور آغاز شد.
شب قبل از عملیات قطعنامه ای 6 ماده ای از سوی هیئت های موتلفه تهیه گردید در این قطعنامه آمده بود: "ما با قلبی سوزان آماده شهادتیم، دیدن این تن های برهنه، شکم های گرسنه و بدن های ناتوانی که زیر تازیانه های عمّال استعمار آنها را به پرستیدن پیکر منحوس شاه وا می دارند، ما و هر انسان را رنج می دهد. ما برای اولین بار شلیک گلوله را بر روی دشمنان شما ملت ایران طنین انداز می کنیم، باشد که شما نیز پیروی کنید ..." قرار بر این شده بود که هر یک از اعضایی که موفق به انجام این کار شدند، قطعنامة مذکور را پخش کند.
محمد بخارایی نیز در پی اقدام به انجام عملیات انقلابی به ایراد سخنرانی پرداخته و خطاب به نسل جوان می گوید: "من از دنیای نو، ورای این جهان با شما سخن می گویم، من اولین کسی بودم که تیر را به طرف دشمن رها کردم، تا وقتی که استعمار و استثمار و استبداد را از این مرز و بوم بیرون نکرده اید، اسلحه خود را بر زمین نگذارید..." به به هر تقدیر در اول بهمن 1343، منصور به هنگام ورود به مجلس در میدان بهارستان تهران توسط محمد بخارایی و با همکاری دیگر اعضای شاخه نظامی به هلاکت رسید .
به دلیل مصادف شدن اول بهمن با 17رمضان (روز جنگ بدر) این عملیات، به عملیات بدر معروف شد.
محمد بخارایی بلافاصله بعد از انجام این عملیات و پس از چند روز تعداد زیادی از اعضای موتلفه عراقی دستگیر و روانه زندان شدند.‏
اعضای دستگیر شده هیئت موتلفه اسلامی تحت شکنجه قرار گرفته و بازجویی از آنها آغاز شده که چند ماه به طول انجامید و نهایتاً پرونده آنها به دادگاه فرستاده شد.
قبل از آغاز دادگاه در طی بازجویی و بازپرسی که از عراقی انجام شد بود وی در مورد دلایل ترور منصور اظهار داشت که بعد از شهادت نواب و یارانش برای انتقام خون او در فکر انجام اقداماتی بودیم.
تا اینکه نهضت امام خمینی (ره) آغاز شد. بعد از تبعید امام خمینی(ره) و مسئله کاپیتولاسیون به این نتیجه رسیدیم که حسنعلی منصور را از میان برداریم.
همچنین وی در خصوص مجوز و فتوای ترور منصور استدلال نمود که اسلام در مورد هر کاری و حرکتی حکمی دارد.
یکی از این احکام در رابطه با مفسد فی الارض است. یعنی کسی که در یک جامعه خیانت بکند، تجاوز بکند و در زمین دست به فساد بزند. اسلام در مورد این شخص سه حکم صادر کرده است. تبعید، حبس ابد و اعدام.
حسنعلی منصور که از مفسدین فی الارض بوده با عمل جنایت آمیزی که انجام داده یعنی مسئله کاپیتولاسیون... و بعد از نصایحی هم که مراجع عالی قدر بخصوص آیت الله خمینی(ره) کرد و اینها توجهی نکردند، چون دو مرحله اول یعنی تبعید و حبس ابد در اختیار آنها نبود بنابراین محکوم به اعدام شد.
در اول فروردین سال 1344 هـ.ش پرونده متهمین قتل منصور از دادگستری به دادگاه نظامی اعاده شد و محاکمه اعضای مؤتلفه آغاز شد.
پس از یك ماه، بررسی پرونده ترور منصور، حكم مجازات اعدام برای چهار نفر، بخارایی، نیك نژاد، صفار هرندی، و صادق امانی صادر شد.
كه حكم اعدام در روز 26 خرداد 1344 اجرا گردید.
شش نفر به حبس ابد و سه نفر هم از پنج تا پانزده سال به زندان محكوم شدند.
هیئتهای موتلفه اسلامی ، همزمان با فعالیت سیاسی ، به فعالیت فرهنگی نیز می پرداختند.
فعالیت های فرهنگی آنان در داخل و خارج از زندان به ا شکال مختلفی مانند برگزاری نماز جماعت، تشکیل كلاسهای عقیدتی و آموزش زبان عربی و قرآن، برگزاری اردو و.... انجام می شد.
‏آن دسته از اعضای موتلفه اسلامی كه به اتهام ترور حسنعلی منصور در سال 1343 به زندان محكوم شده بودند، در سال 1356 مورد عفو قرار گرفته و آزاد شدند.
عزیمت اجباری امام خمینی (ره) از عراق به فرانسه که اندکی پس از آزادی آنان صورت گرفت باعث شد، دوباره فعالیت خود را از سر گرفته و در همان ابتدا به فرانسه عزیمت و اداره منزل امام را به عهده گیرند.
ادامه دارد...

فرآوری:طاهره رشیدی
بخش تاریخ ایران و جهان تبیان

---

منابع: 1- پژوهشكده باقرالعلوم(ع) / 2- روزنامه رسالت / 3- رجانیوز

[R A H A]

درمطلب قبل اشاره كردیم كه یكی از گروه ها و جریان هایی كه قبل از سال 57 در ایران دارای فعالیت سیاسی و شاخه ی نظامی بود
هیات های موتلفه اسلامی(حزب كنونی موتلفه ی اسلامی) است كه بعد از انقلاب به جمعیت موتلفه ی اسلامی تغییر نام یافته است.

---

اعضاء هیأت‌های موتلفه عمدتا از افراد باسابقه در مبارزات سیاسی بودند و محرك اصلی آنها اندیشه‌های اسلامی و دینی بود.
اینان برای روحانیت و مخصوصا روحانیون مبارز ارزش فراوان قائل بودند. بعد از درگذشت آیت‌الله كاشانی به سوی امام‌خمینی(ره) جذب شدند.
این تشكل در بهار1342 از ائتلاف 3 گروه مذهبی پدید آمد.اكنون در رابطه با تشكیلات سیاسی و عملكردوفعالیت هیات های موتلفه پس از انقلاب بحث خواهیم كرد.:::تشكیلات سیاسی هیات های موتلفه اسلامی:::

هیات های موتلفه ی اسلامی از نظر تشکیلات سیاسی از یک هیات مرکزی تشکیل شد که ابتدا بیست و چند نفر بودند، ولی بعد از مدتی قرار شد از میان این بیست و چند نفر، ده نفر انتخاب شوند و شورای مرکزی هیات های موتلفه را تشکیل دهند.
قرار بود که این ده نفر عضو شورای مرکزی هم هر کدام ده نفر یار داشته باشند و آن ده نفر هم هر کدام ده نفر یار دیگر داشته باشند.
یکی از ویژگی های هیئت های موتلفه،این بود که از زمان تاسیس به رهبری نهضت، ارزش ویژه ای می دادند و مسئله ی ولایت را که اصلی اساسی بود پدیرفته بودند.
از همان ابتدا که این هیات ها، ائتلاف کردند این چند نفر از سوی حضرت امام به عنوان شورای فقها انتخاب شدند:
شهید مطهری، شهید مولایی، آیت الله انواری، که بعد ها شهید بهشتی هم به این شورا افزوده شد.
هیات های موتلفه زیر نظر این شورا پیوسته با امام در ارتباط بودند؛ یعنی هیئت های موتلفه خود را کاملا در اختیار مرجعیت گذاشته بودند؛ یعنی هیات های موتلفه هرگز خودشان اظهار عقیده نمی کردند و کاملا مطیع فرمان مرجعیت و مقام عظمای ولایت بودند.
بعدها روحانیون دیگری مثل مقام معظم رهبری،هاشمی رفسنجانی، شهید محلاتی و شهید سعیدی به شورای فقها وارد شدند که اگرچه حضور آنها سازمان یافته نبود، ولی در اغلب جلسات مذهبی شرکت می کردند.

[R A H A]

:::عملكرد و فعالیت‌های جمعیت موتلفه بعد از انقلاب:::

این جمعیت همواره جزء متحدان جامعه‌ی روحانیت‌مبارز و به‌عنوان بازوی اجرایی و توان مالی جامعه‌ی روحانیت‌مبارز عمل كرده است در دوره‌ی ‌سوم مجلس و انشعاب مجمع روحانیون‌مبارز تهران(جناح چپ) از جامعه‌ی روحانیت مبارز(جناح راست) جمعیت موتلفه همراه با جامعه‌ی روحانیت‌مبارز لیست مشترك دادند و اصولا یكی از مهم‌ترین علت انشعاب در جامعه‌ی روحانیت‌مبارز خحمشی و
اهداف جمعیت موتلفه بود كه برخی از نیروهای چپ با آن موافق نبودند، از جمله در قضیه رأی اعتماد مجلس دوم به دولت ‌موسوی كه جناح راست و جمعیت موتلفه مصرا خواستار نخست وزیری آیت‌الله مهدوی‌كنی بودند و بالاخره در هنگام رأی‌گیری 99نفر از نمایندگان وابسته به این دو گروه رای ممتنع یا منفی به دولت ‌موسوی دادند.
در دوره‌ی سوم مجلس حضور جناح راست و جمعیت موتلفه با ارائه لیست مجمع روحانیون‌مبارز كمی كمرنگ می‌نمود و اكثریت مجلس را نیروهای جناح چپ تشكیل می‌دادند، اما در دوره‌ی چهارم كه اكثریت مجلس از آن جناح راست بود بسیاری از كاندیداهای جمعیت موتلفه به مجلس راه یافتند، ولی دوره‌ی پنجم انتخابات مجلس همراه با عدم موفقیت این گروه در جلب آرای عمومی بود.
به‌طوری‌كه در تهران به جزء حمیدرضا ترقی و غفوری‌فرد كه به‌طور مستقل نامزد شده بودند و علی عباس‌پور كه در میان دوره‌ای وارد مجلس شدند هیچ یك از اعضای برجسته‌ی این گروه به مجلس راه نیافتند و بالاخره در انتخابات مجلس ششم تقریبا نیروهای سیاسی متمایل به جمعیت موتلفه و جناح راست نتوانستند بیش از 25درصد آرا را به دست آورند و هیچ یك از اعضای برجسته این جمعیت نتوانستند وارد مجلس شوند.
در دستگاه‌های دولتی نیز اعضای این گروه به مناصب كلیدی گمارده شدند.
البته در دوره‌ی نخست‌وزیری ‌موسوی تعداد كمتری از اعضای این گروه به سمت وزارت گمارده شدند، اما در دو دوره‌ی دولت‌ هاشمی‌رفسنجانی، اعضای این گروه حضور فعال‌تری داشتند، لیكن پس از روی كار آمدن سیدمحمد خاتمی اكثر اعضای این گروه از مناصب دولتی كنار زده شدند.

بعد از پیروی انقلاب اغلب اعضای جمعیت مؤتلفه، جذب حزب جمهوری اسلامی شدند اما در پی تعطیلی حزب جمهوری اسلامی در سال 1365، این جمعیت، تجدید سازمان سیاسی کرد و با هویت سیاسی نوینی وارد معادلات و رقابت‌های گروهی در درون ساختار جمهوری اسلامی شد.

به ویژه در دهه‌ نخست جمهوری اسلامی، مؤتلفه‌ اسلامی، به اصلی‌ترین گروه «جناح راست» در ایران آوازه یافت. این گروه، در زمینه‌ سیاسی دولت‌گرا ولی از نظر اقتصادی مخالف کنترل کامل وزارت بازرگانی و وزارت اقتصاد و دارایی بر همه‌ فعالیت‌های تجاری و مبادلات اقتصادی است.

[R A H A]

:::عملكرد و فعالیت‌های جمعیت موتلفه بعد از انقلاب:::

این جمعیت همواره جزء متحدان جامعه‌ی روحانیت‌مبارز و به‌عنوان بازوی اجرایی و توان مالی جامعه‌ی روحانیت‌مبارز عمل كرده است در دوره‌ی ‌سوم مجلس و انشعاب مجمع روحانیون‌مبارز تهران(جناح چپ) از جامعه‌ی روحانیت مبارز(جناح راست) جمعیت موتلفه همراه با جامعه‌ی روحانیت‌مبارز لیست مشترك دادند و اصولا یكی از مهم‌ترین علت انشعاب در جامعه‌ی روحانیت‌مبارز خحمشی و
اهداف جمعیت موتلفه بود كه برخی از نیروهای چپ با آن موافق نبودند، از جمله در قضیه رأی اعتماد مجلس دوم به دولت ‌موسوی كه جناح راست و جمعیت موتلفه مصرا خواستار نخست وزیری آیت‌الله مهدوی‌كنی بودند و بالاخره در هنگام رأی‌گیری 99نفر از نمایندگان وابسته به این دو گروه رای ممتنع یا منفی به دولت ‌موسوی دادند.
در دوره‌ی سوم مجلس حضور جناح راست و جمعیت موتلفه با ارائه لیست مجمع روحانیون‌مبارز كمی كمرنگ می‌نمود و اكثریت مجلس را نیروهای جناح چپ تشكیل می‌دادند، اما در دوره‌ی چهارم كه اكثریت مجلس از آن جناح راست بود بسیاری از كاندیداهای جمعیت موتلفه به مجلس راه یافتند، ولی دوره‌ی پنجم انتخابات مجلس همراه با عدم موفقیت این گروه در جلب آرای عمومی بود.
به‌طوری‌كه در تهران به جزء حمیدرضا ترقی و غفوری‌فرد كه به‌طور مستقل نامزد شده بودند و علی عباس‌پور كه در میان دوره‌ای وارد مجلس شدند هیچ یك از اعضای برجسته‌ی این گروه به مجلس راه نیافتند و بالاخره در انتخابات مجلس ششم تقریبا نیروهای سیاسی متمایل به جمعیت موتلفه و جناح راست نتوانستند بیش از 25درصد آرا را به دست آورند و هیچ یك از اعضای برجسته این جمعیت نتوانستند وارد مجلس شوند.
در دستگاه‌های دولتی نیز اعضای این گروه به مناصب كلیدی گمارده شدند.
البته در دوره‌ی نخست‌وزیری ‌موسوی تعداد كمتری از اعضای این گروه به سمت وزارت گمارده شدند، اما در دو دوره‌ی دولت‌ هاشمی‌رفسنجانی، اعضای این گروه حضور فعال‌تری داشتند، لیكن پس از روی كار آمدن سیدمحمد خاتمی اكثر اعضای این گروه از مناصب دولتی كنار زده شدند.

بعد از پیروی انقلاب اغلب اعضای جمعیت مؤتلفه، جذب حزب جمهوری اسلامی شدند اما در پی تعطیلی حزب جمهوری اسلامی در سال 1365، این جمعیت، تجدید سازمان سیاسی کرد و با هویت سیاسی نوینی وارد معادلات و رقابت‌های گروهی در درون ساختار جمهوری اسلامی شد.

به ویژه در دهه‌ نخست جمهوری اسلامی، مؤتلفه‌ اسلامی، به اصلی‌ترین گروه «جناح راست» در ایران آوازه یافت. این گروه، در زمینه‌ سیاسی دولت‌گرا ولی از نظر اقتصادی مخالف کنترل کامل وزارت بازرگانی و وزارت اقتصاد و دارایی بر همه‌ فعالیت‌های تجاری و مبادلات اقتصادی است.

[R A H A]

هیئت های موتلفه پس از انقلاب

موتلفه پس از انقلاب اولویت خاصی را برای خود نسبت به سایر گروه‌های فعال سیاسی قایل بود و علت را در سابقه مبارزه علیه شاه و نزدیک دانستن خود به امام خمینی، حوزه و روحانیت می‌دانست. جمعیت هیئت‌های مؤتلفه‌ اسلامی که در دی‌ماه سال 1382 به "حزب مؤتلفه‌ اسلامی" تغییر نام داد، در مرامنامه‌ خود آورده است:
«مؤتلفه‌ اسلامی، توانست برای اولین بار در تاریخ معاصر ایران، تشکلی سیاسی-عقیدتی، تحت رهبری ولی فقیه عادل زمان و مرجع تقلید و تحت نظارت و هدایت شورای روحانیت و به دور از الگو پذیری‌ از سازمان‌ها و احزاب شرقی و غربی پدید آورد و شعار "مقلد" بودن به معنای واقعی و اصیل را مطرح سازد.»

حبیب الله عسکراولادی مسلمان، نماینده‌ رهبر انقلاب در کمیته‌ امداد امام خمینی، برای چند دهه رهبری این گروه را به دست داشت تا این‌که در سال 1382، همراه با بخشی از دگرگونی‌های جزیی در ساختار تشکیلاتی، وی از این سمت کناره‌گیری کرد و به‌جای وی محمد نبی حبیبی، شهردار پیشین تهران، دبیرکل حزب مؤتلفه‌ اسلامی شد.

فرآوری:طاهره رشیدی

بخش تاریخ ایران و جهان تبیان

---

منابع: 1- رفیق دوست / 2- پژوهشكده باقرالعلوم(ع) / 3- تاریخ ایرانی