دکتر یوسف ثبوتی، بنیانگذار دانشگاه تحصیلات تکمیلی در علوم پایه - زنجان- و از بدو تأسیس تا تابستان ۱۳۸۹ به مدت دو دهه، رییس آن مرکز بود؛ دانشگاهی که در طول حیات کوتاه خود از پیشرو‌ترین دانشگاههای ایران در امر آموزش و پژوهش شد. دکتر ثبوتی همچنین از مؤسسان انجمنهای فیزیک ایران، نجوم ایران، و اخلاق در علم و فناوری ایران است و چندین دوره ریاست انجمنهای فیزیک و نجوم ایران را بر عهده داشت. او عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، عضو آکادمی علوم جهان سوم، و چهره ماندگار کشور است. دو ماه پس از کناره گیری از ریاست دانشگاه در دفتر کارش به حضور استاد رسیدیم. او در ۷۸ سالگی هم از مطالعه و پژوهش دست برنداشته و مشغول نوشتن تازه‌ترین کتابش درباره تغییر اقلیم است. دکتر ثبوتی تداوم مدیریت را رمز موفقیت دانشگاه تحصیلات تکمیلی در علوم پایه -زنجان- در دستیابی به رده‌های بالای علمی کشور می‌داند. با او درباره فراز و نشیب‌های راهی که برای ارتقای سطح علمی کشور برداشته است و آینده دانشگاهش گفت‌و‌گو کردیم.
مشروح این گفتگو در شماره 203 نجوم به چاپ رسیده است. بخشهایی از این گفتگو را در ادامه آوردهایم:
نجوم: چه شد که به فکر تأسیس دانشگاه تحصیلات تکمیلی زنجان افتادید؟
بعد از دو دهه تدریس و پژوهش در دانشگاه شیراز به نظرم رسید دانشگاههای آن زمان ما، که جنگ هشت ساله را پشت سر گذاشته بودند و مشکلات زیادی داشتند، حق مطلب را نمی‌توانند در مورد تحصیلات تکمیلی ادا کنند. احساس من این بود که هیئت علمی دانشگاه‌ها کم، کارمندان و دانشجویانشان زیاد، و امکانات مالیشان ناکافی است و کار زیادی در اداره تحصیلات تکمیلی و دوره دکتری نمی‌توانند بکنند. کمبودهای زیادی می‌دیدم؛ ازجمله ارتباطات بین المللی که بسیار بسیار سخت به دست می‌آمد و گران تمام می‌شد. این بود که به وزیر وقت علوم پیشنهاد کردم اجازه بدهند جایی داشته باشیم که کارمند زیاد و سیستم اداری جاافتاده از اول نداشته باشد؛ از تهران دور باشد که وسوسه‌های شهرهای بزرگ حواسپرتی می‌آورد؛ در عین حال به تهران نزدیک باشد، برای اینکه مطابق تفکر مدیریتی حاکم بر کشور لازم است برای هر کاری به تهران رفت و آمد کرد. قرعه به نام زنجان افتاد. البته آشنایی من با شهر و آدم‌هایش در انتخاب زنجان بی‌تأثیر نبود. دوستان زیادی زیر بالم را گرفتند. در رأس همه آن‌ها باید از دکتر محمدرضا خواجه‌پور نام ببرم که از روز اول تا به امروز همگام بوده‌ایم. با پیشنهادم موافقت شد و شروع به کار کردم.
نجوم: چرا رویکردی که در دانشگاه تحصیلات تکمیلی زنجان بود در دانشگاههای دیگر رایج نشد؟
من ۲۰ سال مدیریت دانشگاه را به دوش کشیده‌ام. اگر به دانشگاههای دیگر کشور نگاه کنید، عمر متوسط ریاست دانشگاهی دو سال، دو سال و نیم بیشتر نیست. در دو سال هیچ مدیری نمی‌تواند برنامه ریزی درازمدت بکند، مخصوصاً در کشوری که فرهنگ جاافتاده‌ای دارد و هر مدیر جدید بدون توجه به آنچه که پیشینیانش کرده‌اند خواسته و ناخواسته سعی دارد همه چیز را از نو بیازماید. کما اینکه الان این ایراد را به خود شما هم در مجله نجوم گرفته‌اند که توجه نکرده‌اید چه کسانی مجله نجوم را پایه گذاری کرده‌اند، اداره کرده‌اند و به دست شما سپرده‌اند و حالا شما حتی بعضی از آن‌ها را نمی‌شناسید و نامی هم از آن‌ها در شماره مخصوص ۲۰سالگی مجله نبرده‌اید. تفاوت زنجان با جاهای دیگر اول در تداوم مدیریت بوده است. دوم اینکه من به بعضی چیز‌ها باور دارم که دیگران به اندازه من بر آن تأکید نمی‌گذارند و آن ارتباطات بین المللی و صحبت کردن با دیگران است. سوم اینکه محیط پژوهشی باید محیطی آرام و بی‌دغدغه باشد، فارغ از اُفت و خیزهایی که در خارج دانشگاه انجام می‌گیرد. جامعه ما در ۳۰ سال گذشته اُفت و خیز زیاد داشته است و دانشگاه‌ها را هم متأثر کرده است. من سعی کرده‌ام محیط تحصیلات تکمیلی زنجان برای استاد و دانشجو و کارمندش بی‌دغدغه باشد.
نمایی از دانشگاه تحصیلات تکمیلی زنجان؛ عکس از م. ادهمی
نجوم: شما آینده دانشگاه تحصیلات تکمیلی زنجان را چگونه می‌بینید؟
آینده دانشگاه را بسیار خوب می‌بینم؛ اعضای هیئت علمی و دانشجویانش بالغ‌اند و کارشان را به استقلال انجام می‌دهند. معیارهای کیفیتی را که یاد گرفته‌اند مراعات می‌کنند. مطمئنم با نبودن من هم انشاءالله در مدیریت مشکلی به وجود نخواهد آمد. من مدیریتی به وجود آوردم که قائم به شخص نیست. کارمندان و مدیران و اعضای هیئت علمی کارشان را به خوبی انجام می‌دهند. من مخصوصاً در سال‌های آخر، فقط در موارد حساس، که نیاز به راهنمایی می‌دیدم، توصیه‌هایی می‌کردم. در بقیه موارد، افراد وظایف خود را می‌دانستند و انجام می‌دادند.
نجوم: سؤالی که بسیاری از دانشجویان فیزیک علاقه‌مند به شما دارند، این است که چطور شد دکتر ثبوتی بعد از تحصیلات در تورنتو و شیکاگو به ایران بازگشت؟ آن هم درحالیکه پیش از اینکه به ایران برگردد، با چهره‌های شاخص علمی در ارتباط بود؟
کم عقلی - چند ثانیه مکث می‌کند و بعد با لبخندی ادامه می‌دهد - نه، کم عقلی نه؛ چون می‌خواستم در این کشور کار کنم.
نجوم: یکی از سفارشهای شما، که از چند نفر از شاگردانتان شنیده‌ام، این است که در ایران بمانید، آیا هنوز هم این را سفارش می‌کنید؟
گمان نمی‌کنم من به این صراحت به دانشجویان گفته باشم که در ایران بمانید. اتفاقاً اگر کسی آمده و از من پرسیده باشد در دانشگاه تحصیلات تکمیلی زنجان درس بخوانم یا آکسفورد، من مطمئناً گفته‌ام که آکسفورد بهتر است. گفته‌ام که دانشگاههای آلمان بسیار بهتر از دانشگاههای ماست و این را کتمان نکرده‌ام. ولی با عمل خود کم و بیش به آن‌ها القا کرده‌ام که اینجا هم جای کار هست و لازم نیست انسان همیشه گمشده‌اش را در جاهای دیگر جست‌و‌جو کند.
مشروح این گفتگو را در شماره 203 نجوم بخوانید.
گفتگوکننده: محمدجواد ترابی و زهرا رحیمدل
پاسخ
تشکرها
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)