خونريزيهاي دست

خونريزيهاي دست به اندازه خونريزيهاي پا براي كودكان هموفيل مشكل آفرين نيست . با اين وجود بايد سريعا به تزريق فاكتورهاي انعقادي اقدام و از مزمن شدن ضايعه جلوگيري كرد .

خويريزي مقاصل يا عضلات دست معمولا در اثر حوادث ( ضربات ) روي مي دهد . افتادن ، لغزيدن در حين دويدن يا افتادن از دوچرخه و تخته اسكيت موجب خونريزيهاي دست در كودكي اند . علي رغم اين مشكلات نبايد كودك را از اين فعاليتها دلسرد كرد ، زيرا ، آنها قسمتي از رشد طبيعي كودك است .

گاهي تشخيص خونريزيهاي دست ، مخصوصا در سنين قبل از دبستان مشكل است . ممكن است والدين به طور اتفاقي متوجه شوند كه طفل دست خود را حركت نمي دهد و هنگام پوشيدن لباس يا استحمام گريه مي كند . نشان دادن محل دقيق درد براي كودكان مشكل است . در اين وضعيت بايد سريعا به درمانگاه هموفيلي مراجعه و فاكتورهاي انعقادي تزريق كرد . خونريزي عضلات ساعد بسيار خطرناك است و اگر درمان نشود به كوتاه شدن عضلات و تغيير شكل دست ( چنگالي شدن دست ) در سنين بالاتر منجر مي شود .

خونريزي مفاصل دست

سه مفصل اصلي دست آرنج ، شانه و مچ است . كار هماهنگ اين مفاصل ، باعث حركت روان و نرمي در كل اندام مي شود . مفصل آرنج شايع ترين محل خونريزي در هموفيلي است . خونريزي در مفاصل شانه يا مچ دست كمتر است .

مفاصل آرنج

مفصل آرنج پيچيده است و در محل تلاقي سه استخوان ، بازو و زند زيرين و زبرين قرار دارد . مفصل آرنج دو وظيفه عمده دارد . اولا ، مثل لولا عمل مي كند و اجازه مي دهد تا ساعد خم و راست شود و ثانيا ، ساعد را مي چرخاند كه با اين حركت كف دست رو به بالا و پايين قرار مي گيرد .

خونريزي در آرنج مي تواند باعث ناتواني مادام العمر شود . به اين معنا كه در افرادي با ساييدگي مفصلي شديد ، ساعد كاملا راست نمي شود و حركت چرخشي آن نيز ناقص است . درمان صحيح خونريزيهاي اين مفصل در زمان كودكي با مقادير صحيح فاكتورهاي انعقادي ، معمولا در عرض يك روز و بدون آثار سوء بعدي ممكن است .

هنگامي كه كودك از آرنج خود استفاده مي كند ، هرگز نبايد آن را با فشار در وضعيت هاي دردناك و غير طبيعي قرار دهد . بايد تدريجا براي رفع محدوديتهاي حركتي كوشش كرد . در صورت جراحت يا خونريزي آرنج ، مي توان بعد از درمان خونريزي ، بازو را ٢٤ ساعت با sling ( پارچه اي براي بستن عضو آسيب ديده به گردن يا جاي ديگر ) يا گچهاي نيم دايره blakslab-plaster ( كه مفصل را از پشت بي حركت نگاه مي دارد ) بي حركت كرد .

خونريزيهاي شديد يا مكرر آرنج نياز به فيزيوتراپي دارد . اگر اين مفاصل تا يك روز بعد از خونريزي ، هنوز محدوديت حركت ، درد يا تورم داشت ، بهتر است با فيزيوتراپ مركز هموفيلي مشورت كنيد .

مانند ساير مفاصل اصلي بدن ، حفظ قدرت و سلامت عضلات اطراف آرنج بسيار مهم است ، زيرا ، رباطها زرد پي ها ي اطراف مفصل به حفاظت آن كمك مي كنند .

نظارت دقيق بر تمرينهاي ورزشي منظم كودكان ضروري است . كودكان هم از طرف والدين و هم از طرف فيزيوتراپ خود نياز به تشويق و دلگرمي دارند .

مفصل شانه

شانه مفصلي پيچيده و از نوع توپي - حفره اي است و دامنه حركتي وسيعي دارد . در كودكي ، خونريزي خود به خود شانه نادر است و اين خونريزي عموما در اثر ضربه اتفاق مي افتد . در اين زمينه هم درمان سريع خونريزي بسيار ضروري است . اگر خونريزي شانه طي يك روز متوقف نشود ، بايد با پزشك مركز هموفيلي مشورت كرد .

مفصل مچ دست

حركت مچ و ساير مفاصل دست بسيار اهميت دارد . خوشبختانه ، اين مفاصل ندرتا خونريزي مي كنند و در صورت بروز علت آن مشخص است . به دنبال كليه خونريزيهاي ساعد ، مچ دست يا دست درمان جدي و برگشتن دامنه حركتي كامل اين مفاصل حياتي است .



تمرينهاي دست

كودكان سنين قبل از دبستان

در اين سنين تنها راه موثر بازگشت كامل حركات دست ، بازي كردن است . بعد از تزريق فراورده و قطع خونريزي ، تمرينها را در قالب بازي به آنها آموزش دهيد . در غير اين صورت ، كودك علاقه و توجه خود را از دست مي دهد . دو بازي ساده و مهم عبارت است از :

كودك را روي زمين يا پشت ميزي بنشانيد و اسباب بازي مورد علاقه او را با فاصله جلويش قرار دهيد يا جسمي را بالاي سرش نگاه داريد تا آن را از دست شما بگيرد . حمام كردن زمان خوبي براي تمرين و بازي است . بيشتر كودكان آب گرم را ترجيح مي دهند . وان را به اندازه كافي پركنيد . وزن دستها بوسيله خاصيت شناوري آب كم مي شود . ورزشهاي داخل آب در صفحات بعدي شرح داده شده اند . به دنبال خونريزي مچ دست ، كف دست و انگشتان بازي با خمير و مواد پلاستيكي انعطاف پذير بسيار سودمند است .

كودكان دبستاني

قدرت فهم كودكان با افزايش سن بيشتر مي شود . آنها مي توانند دقيقا بگويند كجا و چه زماني خونريزي شروع شده است . هر چند كودكي دبستاني توانايي همكاري بيشتري در تمرينهاي منظم دارد ، ولي زمان توجه و تمركز او هنوز كوتاه است. براي سرگرم كردن آنها مي توان دست به كارهاي جالبي زد . با اين همه ، تمرينهاي منظم بسيار اهميت دارند . بايد كودكان ، بخصوص پس از خونريزيها ، براي حفظ تناسب بدن تشويق شوند . دو تمرين مناسب ، پس از خونريزي دست ، به اين ترتيب است:

١-كودك را كنار ميزي به بلندي شانه هاي او بنشانيد . بازوي صدمه ديده بايد كاملا روي ميز تكيه كند . حال كودك را به خم و راست كردن آرنج تشويق كنيد . پاشيدن آرد يا پودر روي ميز هم موجب كاهش اصطكاك و هم سبب جلب توجه كودك مي شود . بچه ها بر هم زدن آنها را دوست دارند .

٢- كودك را مانند حالت قبل بنشانيد و او را به چرخاندن ساعدش تشويق كنيد . با اين حركت ، كف دست او رو به بالا و پايين قرار مي گيرد .

پس از رفع كامل خونريزي ، ميتوان قدرت عضلاني را بامقاومت دادن به حركات افزايش داد . اين مقاومت مي تواند با دستهاي والدين ، وزنه يا حلقه لاستيكي مثل لاستيك توپي دوچرخه اعمال شود . براي انگشتان از باندهاي لاستيكي استفاده مي شود . فيزيوتراپ مي تواند باندهاي لاستيكي را درجه بندي كند و به شما امانت دهد . از شنا غافل نباشيد . شنا ورزشي سرگرم كننده و براي حفظ تناسب عمومي بدن بسيار مناسب است . همه بايد شنا كردن را فرا گيرند . به خاطر داشته باشيد كه اين ورزش مي تواند زندگي كودك شما را نجات دهد.

انتشارات كانون هموفيلي ايران