آشنایی با انواع سر جنگی
سر جنگی که به آن کلاهک جنگی نیز گفته می شود از مهمترین بخش های موشک بوده و هدف از طراحی موشک یا راکت(به عنوان تسلیحات نظامی) در واقع رساندن این قسمت به هدف و یا نزدیک آنست که با انجام عمل هدف آسیب دیده یا منهدم می شود. 
توضیح این نکته ضروری است که وقتی صحبت از سر جنگی می شود اغلب محل قرار گرفتن آن در بخش جلوی موشک مورد نظر است. در صورتی که وقتی بحث کلاهک جنگی در این گونه سلاحها باشد، محلی غیر از دماغه موشک مورد نظر است.
این بخش در موشکهای اکتشافی و یا علمی شامل تجهیزاتی است که برای مثال به منظور های جمع آوری اطلاعات جوی، عکس برداری، جمع آوری اطلاعات علمی و سرانجام عملیاتی نظیر قرار دادن ماهواره در مدار زمین می باشد که در این صورت به آن کلاهک غیر جنگی، اکتشافی یا علمی گفته می شود.
بنا به اهمیت مطالعات مربوط به این بخش شاخه علمی به نام "بالستیک انتهایی" بوجود آمده و موضوع آن طراحی سر جنگی های مختلف با توجه به اهداف متنوع است. بخشی از تقسیم بندی موشک، امروزه بر اساس نوع سر جنگی انجام می گیرد.
علیرغم اینکه موشکها دارای یک سر جنگی هستند، بعضی از موشکها بخصوص موشکهای استراتژیک، دارای سرجنگی مجتمع هستند که به کلاهک مجتمع یا چند پیکانه معروف می با شند. در پاره ای از موشک های مورد بحث، هر کدام از سر جنگی طراحی شده برای ضربه زدن به اهداف مختلفی با فاصله زیاد از یکدیگر نظیر شهرهای مختلف انجام گرفته و در بعضی موارد برای ایجاد خسارت به یک هدف خاص می باشند که در اینصورت هدف بالابردن ظریب صدمه زنی و جبران خطا و ازدیاد شعاع تخریب می باشد. لازم به ذکر است اگرچه طراحی موشک به صورتهایی در پیش گفته شد اهداف خاصی از عملیات را برآورد می نمایند، ولی هر یک دارای مزایا و معایب خود می باشند که حجیم و سنگین بودن موشک از معایب هر دو نوع است. غیر از محدودیت و معایب پیش گفته چنانچه یکی از سر جنگی ها که برای اهداف خاصی در نظر گرفته شده است به نحوی مورد اصابت قرار گیرد، غیر عملیاتی شدن و بروز تخریب در سر جنگی های دیگر نیز اجتناب ناپذیر خواهد بود. ضمنا هریک از سر جنگی ها که برای اهداف با فاصله زیاد طراحی شده اند، خود یک موشک مجزا می باشند. در این صورت استفاده از سیستم های ضد الکترونیک به منظور نفوذ به مناطق محافظت شده نیز یک امر الزامی است. در کلامی ساده بحثهای فوق بخشی از مباحث رقابت تسلیحاتی ابر قدرتها و کشورهای صنعتی را تشکیل می دهند.
انواع سر جنگی های متعارف
سر جنگی از نظر ماده انفجاری ممکن است حامل محموله اتمی شیمیایی یا معمولی باشد که بحث اصلی ما را در این بخش نوع متعارف یا معمولی آن تشکیل می دهد.
مواد منفجره معمولی که اغلب در این نوع سر جنگی ها به کار می رود، به علت تولید نیروی زیاد ناشی از انفجار "شدید الانفجار" گفته می شود. از نظر کلی سه نوع سر جنگی معمولی برای آسیب رساندن به اهداف مختلف موجود است.
سر جنگی انفجاری
منفجره های نظامی در واقع مشابه خرج و موادی (سوخت اکسید کننده) است که در راکت موتورها به عنوان عامل ایجاد تراست به کار می رود. فرق اصلی در مواد فوق(منفجره های نظامی و سوخت) اینست که خرج موتور نسبتا آهسته سوخته و در طول زمانی مشخص گازهای گداخته شده ای تولید می نماید. در صورتیکه منفجره های شدید الافنجار بعد از تحریک به سرعت و به طور لحظه ای به گاز و حرارت تبدیل شود، این عمل انفجار نامیده می شود. به این لحاظ ما می گوییم که مواد منفجره، منفجر و خرج موتور می سوزد. بعد از انفجار مواد منفجره بلافاصله حجم عظیمی از گازها تولید شده که به سرعت منبسط و به هوای اطراف، فشار وارد کرده و باعث می شود که به شدت به سمت عقب رانده شود. اثر امواج انفجاری با سرعت و نیروی بیشتری از مرکز انفجار به اطراف منتقل می شود، لذا هر اندازه مواد منفجره بیشتر باشد، نیروی حاصل از انفجار جهت صدمه زدن و آسیب رساندن به اهداف موثر تر بوده و شدت حاصله شعاع وسیع تری را می پوشاند.
به دنبال تولید فشار مثبت بالا، فشار منفی نیز تولید شده که اولین آسیب مربوط به این فشار می باشد. دومین آسیب نیز مربوط به اعزا و پوسته های ریز متلاشی شونده سر جنگی است. اثر موج بر روی اجسام، صدمه نامیده می شود.
معمولا دو نوع کلاهک جنگی انفجاری موجود است. نوع درون انفجاری که این نوع سرجنگی طبق طراحی، ابتدا به هدف اصابت و یا نفوذ می کند و بعد عمل انفجار صورت می پذیرد. برون انفجاری که عمل انفجار در این نوع سرجنگی در پیرامون هدف انجام می گیرد.
سر جنگی متلاشی یا ترکشی
این سرجنگی باعث پرت شدن قطعات کوچک فلزی با شتاب زیاد و در سطح وسیعی می شود. ترکیبی از ترکش و انفجار عاملی برای نتیجه بهتر در این سر جنگی است. تولید ترکش ها بعد از عمل انفجار خرج اصلی و با جدا شدن بدنه فلزی در بعضی از بخشها که از استحکام کمتری برخوردارند، انجام می شود. انفجار ابتدا درون بدنه و در حجم کم انجام شده و به محظ اینکه قدرت آن به حد معینی رسید، بدنه از قسمت های ضعیف متلاشی و تکه تکه شده و با شتاب به بیرون رانده یا پرتاب می شوند. سر جنگی متلاشی معمولا دارای فیوزی است که کار آن عمل انفجار مواد منفجره سر جنگی در زمان موقعیت مشخص و حد مشخصی از هدف است.
غالبا ساختمان سر جنگی به نحوی است که مواد متلاشی شده به نحو خاص و در سطح مشخصی از هدف پخش می شود و به پراکندگی الگویی معروف می باشد.
برای تأثیر بیشتر، طراحان از میله هایی به طور متناوب درون سر جنگی قرار می دهند که میله های فوق در پاره ای از موارد از هم جدا و بعضا نیز به همدیگر متصل می باشند. موشک زمین به هوای هاگ و چاپارل نوع خاصی از سر جنگی هستند که پس از متلاشی شدن مقدار زیادی قطعات فلزی متصل به هم را در محوطه معینی به اطراف پرتاب می نمایند. این ترکش ها در درون رینگ مخصوص و بعد از عمل انفجار به هواپیما اصابت می کنند و باعث صدمه دیدن آن می شوند.
سر جنگی با خرج شکل دار
در این نوع سر جنگی خرج انفجاری طوری درون بدنه قرار می گیرد که سر جنگی یا منفجره تا حد ممکن در اجسامی که شکل مشخص ندارد نفوذ نماید. اغلب نیروی متمرکز در قسمت جلو اثر کرده و باعث متلاشی شدن اجسام می شود. راکت 66 میلیمتری با سر جنگی و خرج شکل داده شده باعث متلاشی شدن بدنه فلزی ضخیم می شود.
هدف زرهی
هدف هوایی
زاویه مخروط
40- 60
+90
قطر مخروط
125
200
جنس مخروط
مس
آلومینیوم
ضخامت آستر
2
12
نوع جهت
کوتاه و باریک
طویل و ضخیم
محسن مرادی
بخش دانش و زندگی تبیان
منابع:
تاریخچه و ساختمان موشک تالیف یعقوب اصلانی
آشنایی با هواپیما:اکبر دهقان
globalsecurity
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)