جغرافیای اسلامی

[armin khatar]

سيلان
از حضرت رسول (ص) نقل است كه در ارمينيه آذربايجان كوهى است به نام سيلان كه برفراز آن چشمه‏اى است از چشمه‏هاى بهشت ودر آن كوه قبر يكى از پيغمبران باشد. (بحار:122ج�60)

[armin khatar]

صِهيَون
كوهى است در كنار شهر بيت المقدس كه جهودان آن را مقدس مى‏شمارند وكليساى صهيون در آنجا است . وصهيونيسم مسلك گروهى است كه طرفدار سلطه ونفوذ يهوديان بر ديگر اقوام وملل مى‏باشند .

[armin khatar]

طاق كسرى
مشهورترين بنائى كه پادشاهان ساسانى در مدائن ساخته‏اند وهنوز ويرانه‏هاى آن باقى است وگويند خسرو اول آن را بنا كرده است . نصربن مزاحم در كتاب صفين آرد :
هنگامى كه اميرالمؤمنين (ع) راهى صفين بود در مسيرش از طاق كسرى عبور نمود شنيد يكى از اصحابش بنام حريز بن سهم بمناسبت پند وعبرت از آثار سلاطين به شعر ابن يعفر تميمى تمثل جسته ومى‏گويد : جرت الرياح على مكان ديارهم‏
فكانّما كانوا على ميعاد حضرت فرمود : چرا نگفتى »كم تركوا من جنات وعيون و زروع و مقام كريم * كذلك و اورثناها قوما آخرين فما بكت عليهم السماء والارض و ما كانوا منظرين« ؟ ايشان وارث تاج وتخت ديگران بودند اينك ديگران وارث تاج وتخت آنها شدند كه آنها نعمت پروردگار را سپاس ننهادند از اين رو بر اثر معصيت دنياشان را از دست دادند . سپس فرمود : از كفران نعمت بپرهيزيد كه خشم خداى را در پى خواهد بود . (بحار:275ج�76)

[armin khatar]

طفّ (بفتح يا كسر طاء
كم از پُرى ظرف . مقدار سر خالى از آنچه در پيمانه جاى دهى . ضدّ طِلاع وطِفاح كه هر دو بمعنى پرى ظرف‏اند .
در حديث رسول خدا (ص) آمده : »كلكم بنو آدم طفّ الصّاع لم تملئوه ، وليس لاحد على احد فضل الاّ بالتقوى« يعنى هيچيك از شما فرزندان آدم در حدّ كمال وتمام نيستيد ، يكى را بر ديگرى امتيازى نباشد جز به خويشتن‏دارى وخداترسى . (المجازات النبوية : 277)

[armin khatar]

عرفات
موقف حاج است در روز نهم ذيحجه به فاصله دوازده ميلى مكه . »فاذا افضتم من عرفات فاذكروا اللَّه عند المشعر الحرام ...« (بقرة:198) . وآن اسمى است در لفظ جمع لذا بصورت معرفه جمع بسته نشود زيرا اماكن زايل نگردد وگوئى يك شى‏ء واحد شده است. واعراب آن چون اعراب »مسلمات ومؤمنات« است وتنوين آن شبيه تنوين مقابله است بدين سبب الف ولام بر آن داخل نشود. وبرخى گويند: عرفه كوهى است و»عرفات« جمع عرفه است تقديرا، زيرا گويند: »وقفت بعرفة« . (اقرب الموارد)
از امام صادق (ع) روايت شده كه عرفات را از اين جهت عرفات گويند كه چون جبرئيل حضرت ابراهيم را جهت تعليم مناسك به آنجا برد به وى گفت: »اعترف واعرف مناسكك« (بگناهت اعتراف كن واحكام حجت را بشناس).
از آن حضرت آمده كه همه جاى عرفات موقف است وافضل سينه كوه است. وفرمود: مردم در عرفات تا ميتوانند دعا كنند وبخداوند توجه نمايند واز تمام فضل خدا حوائج دنيا وآخرت خويش را درخواست نمايند تا گاهى كه آفتاب غروب كند.
پيغمبر اكرم (ص) فرمود: بزهكارترين اهل عرفات كسى است كه چون از آنجا برگردد گمان برد كه آمرزيده نشده است.
امام باقر (ع) فرمود: هيچ نيك وبدى نباشد كه در اين كوههاى عرفات بايستد وخدا را بخواند جز اينكه دعايش باجابت رسد، اما نيكان دعاهاى مربوط بدنيا وآخرتشان واما بدان دعاهاى مربوط به دنياشان مستجاب گردد. (بحار:261ج�99)

[armin khatar]

عسفان
محلى است بين جحفه ومكه كه در سال پنجم هجرت پيغمبر اسلام در آنجا بغزو بنى‏لحيان‏رفت. به»لحيان« رجوع شود.

[armin khatar]

عُشَيره
ناحيه‏اى است از ينبع بين مكه ومدينه ويكى از غزوات پيغمبر (ص) در آنجا بوده: به سال دوم هجرت پيغمبر (ص) بقصد جنگ با قريش به عشيره عزيمت كرد وقسمتى از آخر جمادى الاول وبخشى از اول جمادى الثانى در آنجا بماند وآنجا با قبيله بنى مدلج وهم پيمانانشان از بنى ضمره صلح نمود. عمار ياسر گويد: من وعلى (ع) در آن سفر رفيق بوديم روزى به من فرمود: آيا در ميان اهالى اينجا دوستان وآشنايانى دارى كه در باغ خود كار كشاورزى كنند وما ببينيم چگونه كار ميكنند؟ گفتم: آرى. پس باتفاق لختى بتماشاى كار آنها پرداختيم تا خسته شديم، خواب بر ما غلبه كرد، آنجا ريگزارى بود هر دو بخفتيم، خوابمان برد، ناگهان پيغمبر (ص) بما رسيد از خواب بيدار شديم وما خاك‏آلود بوديم، پيغمبر به على خطاب نمود وفرمود: يا اباتراب (اى خاك‏آلود) ميخواهى ترا از بدبخت‏ترين مردم خبر دهم؟ عرض كرد: آرى اى پيغمبر خدا. فرمود: آن سرخ پوست ثمود كه شتر صالح را پى كرد وآنكس كه ترا بر اين - وحضرت دست بر سر على نهاد - ضربت زند تا اينكه اين - ودست بر ريش على نهاد - تر شود. (بحار:187ج�19)

[armin khatar]

عقيق
وادى‏اى است در حجاز كه يكى از مواقيت حج است وبراى اهل عراق كه در مسير آنها ميباشد تعيين شده. انس گويد: در خدمت پيغمبر (ص) بوادى عقيق رسيديم حضرت كوزه‏اى بدست من داد وفرمود: آن را از اين وادى پرآب كن كه اين وادى‏ايست كه ما را دوست دارد وما آن را دوست داريم. من آن را بستدم وباشتاب پر كردم وبرگشتم ديدم حضرت دست على (ع) را گرفته وبا وى سخن ميگويد، چون صداى مرا شنيد رو به من كرد وفرمود: اى انس دستور مرا انجام دادى؟ گفتم: آرى يا رسول اللَّه. آنگاه رو به على كرد وبه سخن خويش ادامه داد. (كنزالعمال حديث 44170)

[armin khatar]

غاضِريّة
روستائى از نواحى كوفه نزديك كربلا . (معجم البلدان)
از امام باقر (ع) روايت شده كه فرمود: غاضريه همان بقعه‏اى است كه خداوند در آن با موسى (ع) سخن گفت وبا نوح (ع) راز كرد ونزد خداوند گرامى‏ترين بقاع زمين است واگر چنين نبود خداوند دوستان وفرزندان پيغمبرش را به آن نمى‏سپرد، پس قبور ما را در آنجا زيارت نمائيد . (بحار:108ج�101)

[armin khatar]

غُوطه
ناحيتى از شام كه دمشق جزء آن است. از حضرت رسول (ص) روايت شده كه خرگاه وآسايشگاه مسلمانان در هنگامى كه قتال وخونريزى بزرگ بپا گردد سرزمينى است كه آن را غوطه گويند، در آن شهرى است بنام دمشق كه در آن روز گزيده‏ترين جايگاههاى مسلمانان باشد (كنزالعمال حديث 35081)