دیوان اشعارعراقی

[sorna]

پشت بر روزگار باید کرد

روی در روی یار باید کرد

چون ز رخسار پرده برگیرد

در دمش جان نثار باید کرد


پیش شمع رخش چو پروانه

سوختن اختیار باید کرد


از پی یک نظاره بر در او

سال‌ها انتظار باید کرد


تا کند یار روی در رویت

دلت آیینه‌وار باید کرد


تات در بوته‌زار بگدازد

قلب خود را عیار باید کرد


تا نهد بر سرت عزیزی پای

خویش، چون خاک خوار باید کرد


ور تو خود را ز خاک به دانی

خود تو را سنگسار باید کرد


تا دهی بوسه بر کف پایش

خویشتن را غبار باید کرد


دشمنی کت ز دوست وا دارد

زودت از وی فرار باید کرد


ور ز چشمت نهان بود دشمن

پس دو چشمت چهار باید کرد


دشمن خود تویی، چو در نگری

با خودت کارزار باید کرد


چون عراقی ز دست خود فریاد

هر دمت صدهزار باید کرد

[sorna]

می روان کن ساقیا، کین دم روان خواهیم کرد

بهر یک جرعه میت این دم روان خواهیم کرد

دردیی در ده، کزین جا دردسر خواهیم برد

ساغری پر کن، که عزم آن جهان خواهیم کرد


کاروان عمر ازین منزل روان شد ناگهی

چون روان شد کاروان، ما هم روان خواهیم کرد


چون فشاندیم آستین بی‌نیازی بر جهان

دامن ناز اندر آن عالم کشان خواهیم کرد


از کف ساقی همت ساغری خواهیم خورد

جرعه‌دان بزم خود هفت آسمان خواهیم کرد


تا فتد در ساغر ما عکس روی دلبری

ساغر از باده لبالب هر زمان خواهیم کرد


درچنین مجلس که می‌عشق است‌و ساغربیخودی

ناله‌ی مستانه نقل دوستان خواهیم کرد


تا درین عالم نگردد آشکارا راز ما

ناگهی رخ را ازین عالم نهان خواهیم کرد


نزد زلف دلربایش تحفه، دل خواهیم برد

پیش روی جانفزایش جان فشان خواهیم کرد


چون بگردانیم رو، زین عالم بی‌آبرو

روی در روی نگار مهربان خواهیم کرد


بر سر بازار وصلش جان ندارد قیمتی

تا نظر در روی خوبش رایگان خواهیم کرد


سالها در جستجویش دست و پایی می‌زدیم

چون نشان دیدیم، خود را بی‌نشان خواهیم کرد


هر چه ما خواهیم کردن او بخواهد غیر آن

آنچه آن دلبر کند ما خود همان خواهیم کرد


عراقی هیچ خواهد گفت: اناالحق، این زمان

بر سر دارش ز غیرت ناگهان خواهیم کرد

[sorna]

روی ننمود یار چتوان کرد

نیست تدبیر کار، چتوان کرد؟

بر درش هر چه داشتم بردم

نپذیرفت یار، چتوان کرد؟


از گل روی یار قسم دلم

نیست جز خارخار، چتوان کرد؟


بوده‌ام بر درش عزیز بسی

گشتم این لحظه خوار، چتوان کرد؟


بر مراد دلم نمی‌گردد

گردش روزگار چتوان کرد؟


غم بسیار هست و نیست دریغ،

با غمم غمگسار چتوان کرد؟


از پی صید دل نهادم دام

لاغر آمد شکار، چتوان کرد؟


چند باشی، عراقی، از پس دل

درهم و سوکوار، چتوان کرد؟

[sorna]

روی ننمود یار چتوان کرد؟

چیست تدبیر کار چتوان کرد؟

در دو چشم پر آب نقش نگار

چون نگیرد قرار چتوان کرد؟


در هر آیینه‌ای نمی‌گنجد

عکس روی نگار چتوان کرد؟


هر سراسیمه‌ای نمی‌یابد

بر در وصل بار چتوان کرد؟


رفت عمرو نرفت در همه عمر

دست در زلف یار چتوان کرد؟


کشت ما را به دوستی، چه کنیم

با چنان دوستدار چتوان کرد؟


کشته‌ی عشق اوست بر در او

چون عراقی هزار، چتوان کرد؟

[sorna]

من رنجور را یک دم نپرسد یار چتوان کرد؟

نگوید: چون شد آخر آن دل بیمار چتوان کرد؟

تنم از رنج بگدازد، دلم از غم به جان آرد

چنین است، ای مسلمانان مرا غمخوار چتوان کرد؟


ز داروخانه‌ی لطفش چو دارو جان نمی‌یابد

بسازم با غم دردش بنالم زار چتوان کرد؟


دلا، بر من همین باشد که جان در راه او بازم

اگر آن ماه ننماید مرا رخسار چتوان کرد؟


چو از خوان وصال او ندارم جز جگر قوتی

بخایم هم از بن دندان جگر ناچار چتوان کرد؟


سحرگاهان به کوی او بسی رفتم به بوی او

بسی گفتم: قبولم کن، نکرد آن یار چتوان کرد؟


چنان نالیدم از شوقش که شد بیدار همسایه

ز خواب این دیده‌ی بختم نشد بیدار چتوان کرد؟


مرا چون نیست از عشقش بجز تیمار و غم روزی

ضرورت می‌خورم هر دم غم و تیمار چتوان کرد؟


عراقی نیک می‌خواهد که فخر عالمی باشد

ولیکن یار می‌خواهد که باشد عار چتوان کرد؟

[sorna]

از در یار گذر نتوان کرد

رخ سوی یار دگر نتوان کرد

ناگذشته ز سر هر دو جهان

بر سر کوش گذر نتوان کرد


زان چنان رخ، که تمنای دل است

صبر ازین بیش مگر نتوان کرد


با چنین دیده، که پرخوناب است

به چنان روی نظر نتوان کرد


چون حدیث لب شیرینش رود

یاد حلوا و شکر نتوان کرد


سخن زلف مشوش بگذار

دل ازین شیفته‌تر نتوان کرد


قصه‌ی درد دل خود چه کنم؟

راز خود جمله سمر نتوان کرد


غم او مایه‌ی عیش و طرب است

از طرب بیش حذر نتوان کرد


گرچه دل خون شود از تیمارش

غمش از سینه به در نتوان کرد


ابتلایی است درین راه مرا

که از آن هیچ خبر نتوان کرد


گفتم: ای دل، بگذر زین منزل

محنت آباد مقر نتوان کرد


گفت: جایی که عراقی باشد

زود از آنجای سفر نتوان کرد

[sorna]

بدین زبان صفت حسن یار نتوان کرد

به طعمه‌ی پشه عنقا شکار نتوان کرد

به گفتگو سخن عشق دوست نتوان گفت

به جست و جو طلب وصل یار نتوان کرد


بدان مخسب که در خواب روی او بینی

خیال او بود آن، اعتبار نتوان کرد


دو چشم تو، خود اگر عاشقی، پر آب بود

بر آب نقش لطیف نگار نتوان کرد


به چشم او رخ او بین، به دیده‌ی خفاش

به آفتاب نظر آشکار نتوان کرد


به چشم نرگس کوته‌نظر به وقت بهار

نظاره‌ی چمن و لاله‌زار نتوان کرد


شدم که بوسه زنم بر درش ادب گفتا

به بوسه خاک در یار خوار نتوان کرد


به نیم جان که تو داری و یک نفس که تو راست

حدیث پیشکشش زینهار نتوان کرد


چه به که پیش سگان درش فشانی جان

که این متاع بر آن رخ نثار نتوان کرد


بلا به پیش خیالش شبی همی گفتم

که : دشمنی همه با دوستدار نتوان کرد


بگوی تا نکند زلف تو پریشانی

که بیش ازین دل ما بی‌قرار نتوان کرد


به تیغ غمزه‌ی خون خوار، جان مجروحم

هزار بار، به روزی فگار نتوان کرد


دلی که با غم عشق تو در میان آمد

بهر گنه ز کنارش کنار نتوان کرد


بدان که نام وصال تو می‌برم روزی

به دست هجر مرا جان سپار نتوان کرد


جواب داد خیالش که، با سلیمانی

برای مورچه‌ای کارزار نتوان کرد


میان هجر و وصالش، گر اختیار دهند

ز هر دو هیچ یکی اختیار نتوان کرد


رموز عشق، عراقی، مگو چنین روشن

که راز خویش چنین آشکار نتوان کرد

[sorna]

بتم از غمزه و ابرو، همه تیر و کمان سازد

به غمزه خون دل ریزد به ابرو کار جان سازد

چو در دام سر زلفش همه عالم گرفتار است

چرا مژگان کند ناوک چرا ابرو کمان سازد؟


خرابی ها کند چشمش که نتوان کرد در عالم

چه شاید گفت با مستی که خود را ناتوان سازد؟


دل و جان همه عالم فدای لعل نوشینش

که چون جام طرب نوشد دو عالم جرعه‌دان سازد


غلام آن نگارینم که از رخ مجلس افروزد

لب او از شکر خنده شراب عاشقان سازد


بتی کز حسن در عالم نمی‌گنجد عجب دارم

که دایم در دل تنگم چگونه خان و مان سازد؟


عراقی، بگذر از غوغا، دلی فارغ به دست آور

که سیمرغ وصال او در آنجا آشیان سازد

[sorna]

چنین که غمزه‌ی تو خون خلق می‌ریزد

عجب نباشد اگر رستخیز انگیزد

فتور غمزه‌ی تو صدهزار صف بشکست

که در میانه یکی گرد برنمی‌خیزد


ز چشم جادوی مردافگن شبه رنگت

جهان، اگر بتواند، دو اسبه بگریزد


فروغ عشق تو تا کی روان من سوزد

فریب چشم تو تا چند خون من ریزد؟


مرنج، اگر به سر زلف تو در آویزم

که غرقه هرچه ببیند درو بیاویزد


تو را، چنان که تویی، تا کسیت نشناسد

رخ تو هر نفسی رنگ دیگر آمیزد


اگر چه خون عراقی بریزی از دیده

به خاکپای تو کز عشق تو نپرهیزد

[sorna]

اگر یکبار زلف یار از رخسار برخیزد

هزاران آه مشتاقان ز هر سو زار برخیزد

وگر غمزه‌اش کمین سازد دل از جان دست بفشاند

وگر زلفش برآشوبد ز جان زنهار برخیزد


چو رویش پرده بگشاید که و صحرا به رقص آید

چو عشقش روی بنماید خرد ناچار برخیزد


صبا گر از سر زلفش به گورستان برد بویی

ز هر گوری دو صد بی‌دل ز بوی یار برخیزد


نسیم زلفش ار ناگه به ترکستان گذر سازد

هزاران عاشق از سقسین و از بلغار برخیزد


نوای مطرب عشقش اگر در گوش جان آید

ز کویش دست بفشاند قلندروار برخیزد


چو یاد او شود مونس ز جان اندوه بنشیند

چو اندوهش شود غم خور ز دل تیمار برخیزد


دلا بی‌عشق او منشین ز جان برخیز و سر در باز

چو عیاران مکن کاری که گرد از کار برخیزد


درین دریا فگن خود را مگر دری به دست آری

کزین دریای بی‌پایان گهر بسیار برخیزد


وگر موجیت برباید، زهی دولت، تو را آن به

که عالم پیش قدر تو چو خدمتکار برخیزد


حجاب ره تویی برخیز و در فتراک عشق آویز

که بی‌عشق آن حجاب تو ز ره دشوار برخیزد


عراقی، هر سحرگاهی بر آر از سوز دل آهی

ز خواب این دیده‌ی بختت مگر یکبار برخیزد