دیوان اشعار سعدی

[sorna]

شمع ارچه به گریه جانگدازی می‌کرد

گریه زده خندهٔ مجازی می‌کرد


آن شوخ سرش را ببریدند و هنوز

استاده بد و زبان‌درازی می‌کرد



ای باد چو عزم آن زمین خواهی کرد

رخ در رخ یار نازنین خواهی کرد


از ماش بسی دعا و خدمت برسان

گو یاد ز دوستان چنین خواهی کرد؟

[sorna]

آن دوست که آرام دل ما باشد

گویند که زشتست بهل تا باشد


شاید که به چشم کس نه زیبا باشد

تا یاری از آن من تنها باشد




آن را که جمال ماه پیکر باشد

در هرچه نگه کند منور باشد


آیینه به دست هرکه ننماید نور

از طلعت بی‌صفای او در باشد

[sorna]

آن را که نظر به سوی هر کس باشد

در دیدهٔ صاحبنظران خس باشد


قاضی به دو شاهد بدهد فتوی شرع

در مذهب عشق شاهدی بس باشد



هر سرو که در بسیط عالم باشد

شاید که به پیش قامتت خم باشد


از سرو بلند هرگز این چشم مدار

بالای دراز را خرد کم باشد

[sorna]

گر دست تو در خون روانم باشد

مندیش که آن دم غم جانم باشد


گویم چه گناه از من مسکین آمد

کو خسته شد از من غم آنم باشد



بیچاره کسی که بر تو مفتون باشد

دور از تو گرش دلیست پر خون باشد


آن کش نفسی قرار بی‌روی تو نیست

اندیش که بی‌تو مدتی چون باشد

[sorna]

آهو بره را که شیر در پی باشد

بیچاره چه اعتماد بر وی باشد؟


این ملح در آب چند بتواند بود

وین برف در آفتاب تا کی باشد؟



ما را به چه روی از تو صبوری باشد

یا طاقت دوستی و دوری باشد


جایی که درخت گل سوری باشد

جوشیدن بلبلان ضروری باشد

[sorna]

مشنو که مرا از تو صبوری باشد

یا طاقت دوستی و دوری باشد


لیکن چه کنم گر نکنم صبر و شکیب؟

خرسندی عاشقان ضروری باشد



آن خال حسن که دیدمی خالی شد

وان لعبت با جمال جمالی شد


چال زنخش که جان درو می‌آسود

تا ریش برآورد سیه چالی شد

[sorna]

دانی که چرا بر دهنم راز آمد

مرغ دلم از درون به پرواز آمد؟


از من نه عجب که هاون رویین‌تن

از یار جفا دید و به آواز آمد





روزی نظرش بر من درویش آمد

دیدم که معلم بداندیش آمد


نگذاشت که آفتاب بر من تابد

آن سایه گران چو ابر در پیش آمد

[sorna]

گفتم شب وصل و روز تعطیل آمد

کان شوخ دوان دوان به تعجیل آمد


گفتم که نمی‌نهی رخی بر رخ من

گفتا برو ابلهی مکن پیل آمد




وقت گل و روز شادمانی آمد

آن شد که به سرما نتوانی آمد


رفت آنکه دلت به مهر ما گرم نبود

سرما شد و وقت مهربانی آمد

[sorna]

در چشم من آمد آن سهی سرو بلند

بربود دلم ز دست و در پای افکند


این دیدهٔ شوخ می‌برد دل به کمند

خواهی که به کس دل ندهی دیده ببند



در خرقهٔ توبه آمدم روزی چند

چشمم به دهان واعظ و گوش به پند


ناگاه بدیدم آن سهی سرو بلند

وز یاد برفتم سخن دانشمند

[sorna]

گویند مرو در پی آن سرو بلند

انگشت نمای خلق بودن تا چند؟


بی‌فایده پندم مده ای دانشمند

من چون نروم که می‌برندم به کمند؟




کس با تو عدو محاربت نتواند

زیرا که گرفتار کمندت ماند


نه دل دهدش که با تو شمشیر زند

نه صبر کها ز تو روی برگرداند