شترمرغ

[Sara12]

عوامل موثر در بالا بردن باروری شتر مرغ

زادوولد یکی از قسمت های مهم در مزرعه داری تجاری است ٬چه در سطح وسیع باشد و یا کوچک .جوجه شدن تخم ها بستگی به شرایط پرندگان مولد دارد .درصد تخم های بی نطفه در شتر مرغ مولد در مقایسه با پرندگان اهلی دیگر زیاد است . در حال حاضر میانگین تخم بی نطفه در آمریکا 42 درصد که این میزان در اروپا اندکی کمتر است . همین مسایل تاثیر فراوانی روی بازار فروش دارد . در این فصل به بحث در مورد عوامل موثر در بالا بردن باروری شتر مرغ می پردازیم که از لحاظ اقتصادی- تجاری حائز اهمیت است . مشکل ناباروری بیشتر حالت موردی دارد . این مشکل را میتوان بدون شکستن تخم مرغ ها تشخیص داد که روش آن را اصطلاحاً Canding می گوییم یعنی این که تخم را در مقابل نور قرار می دهیم . در این صورت تخم های بدون نطفه ٬شفاف دیده میشوند البته اگر در آن سلول تخم (germ cell) وجود نداشته باشد . روش تابش نور برای تشخیص نطفه دار بودن Canding در روز چهاردهم انکوباسیون صورت میگیرد . البته تشخیص تخمهای بی نطفه (که هیچ در آن سلول تخمی وجود نداشته )از تخم هایی که جنین در آن مرده است ٬مهم است . برای تشخیص این مطلب تخم ها باید پس از انکوباسیون به سرعت امتحان شوند .

برای نتیجه گیری بهتر باید در روز ششم یا هفتم پس از انکوباسیون یک بار مورد امتحان قر ار گیرد و سپس در روز چهاردهم . اگر از طریق Canding نتوانستیدبه خوبی تخم را مورد امتحان قرار دهید ٬ تمام تخم هایی که در پایان انکو باسیون جوجه نشده اند باید شکسته و مورد امتحان قرار گرفته و تقسیم بندی شوند .

1- نسبت نرو ماده

اگر چه نسبت یک نر به ماده (1:1) در وهله ی اول برای بارور سازی مناسب است اما سازگاری و پذیرش می تواند مشکل ساز باشد . نا سازگاری بین زوج ها ممکن است وجود داشته باشد . البته این وقتی است که شتر مرغ ها در انتخاب زوج خود آزاد نیستند اما این انتخاب که به شکل طبیعی صورت میگیرد گاهی در مزارع تجاری مقدور نیست . اما شخصی که مسئولیت مزرعه را دارد میتواند رفتارهای شتر مرغ را مشاهده کند و سازگاری آنها را تشخیص دهد . البته فراموش نکنیم که این کار وقت گیر است . نسبت نر به ماده می تواند 1:2تا 1:4 باشد . البته 1:4 چندان مطلوب نیست چون ممکن است شتر مرغ نر نتواند با همه ی آنها جفتگیری کند و همین مساله باعث افزایش تخم های بی نطفه می شود .

2-روش جفت یابی و جفت گیری

جدا از مساله نسبت نر و ماده ٬سیستم جفت بابی می تواند از عوامل موثر باشد . این سیستم را میتوان با توجه به تعداد نر ها در محوطه جفت گیری به 2 دسته تقسیم کرد:

الف ) سیستم تکی 10 :در این سیستم فقط یک شتر مرغ وجود دارد .

ب ) سیستم اجتماعی :در این سیستم بیش از یک شتر مرغ نر وجود دارد . سیستم تکی موقعی مناسب است که بخواهیم سوابق باروری و زاد و ولد را برای فروش بعدی در خصوص شتر مرغهای نر خاص و یا یک گروه ثبت کنیم . مشکلی که در این سیستم ممکن است به وجود آید مساله انتخاب زوج است یعنی این که مثلاً شتر مرغ نر تمایل دارد با تعداد خاصی از پرنده های ماده جفت گیری کند .اگر این سیستم را اعمال کنیم و در آن مشاهده کردید که شتر مرغ نر با پرنده های خاص جفت گیری میکند و یا برخی پرنده های ماده او را نمی پذیرند باید شتر مرغ را عوض کنید . اگر چه همین کار هم خود می تواند باعث استرس و اضطراب شود و تخم گذاری را برای مدتی متوقف کند .

در مقابل سیستم تکی می توان از سیستم اجتماعی استفاده کرد تا از مشکلات مطرح شده در امان بود. در این مورد شتر مرغ های ماده در قلمروی شتر مرغ های نر حرکت میکنند و بدین ترتیب حق انتخاب خواهند داشت . به خاطر داشته باشید که شتر مرغ های نر پرخاشگر هستند و بسیار متمایل به جنگجویی هستند . حد اقل تا زمانی که قلمرو خود را مشخص کنند (مرزهای فیزیکی بین این قلمرو ها وجود ندارد بلکه شتر مرغهای نر آنرا میشناسند )٬ قرار دادن تعداد زیادی شتر مرغ نر ممکن است باعث افزایش درگیری در بین شترمرغها شود و باروری کم شود . با توجه به اندازه محوطه ٬قرار دادن 3یا4 شتر مرغ نر در هرقسمت مطلوب است . این تعداد را میتوان در محوطه های بزرگ افزایش داد (برای اطلاعات بیشتر به فصل بعدی مراجعه کنید ).

2- سن پرنده های مولد : سن در تخم گذاری و میزان نطفه د ار بودن و مساعد بودن برای مولد شدن یک پرنده بسیار مهم است . گر چه پرندگان نر جوان شرایط ظاهری مولد بودن را از خود نشان می دهند اما به خوبی قادر به جفت گیری و تولید نیستند .

همانطور که قبلاً هم گفتیم فصل تولید حدوداً 6 تا 8 ماه طول می کشد و زمان بندی بستگی به عرض جغرافیایی و نیمکره شمالی یا جنوبی دارد .در اوایل دوره جفت گیری ٬بی نطفه بودن و نامساعد بودن تقریباً موردی عادی است . چون جنس ماده 7 تا 14 روز قبل از جنس نر قابلیت تولید پیدا میکند . در هر فصل تولید نطفه دار بودن در اواسط تخم گذاری به اوج خود می رسد و پس از آن کاهش می یابد . تعداد تخم های بدون نطفه که در آخرین دوره ی تخم گذاری تولید شوند بیش تر از تعداد ی است که در اوایل فصل تولید شده اند .بنابراین نطفه دار بودن با بزرگتر شدن پرندگان در تمام فصل افزایش می یابد . این مطلب تا وقتی که به زمان اثبات برسد ادامه دارد (یعنی زمان ثباتی که پس از رشد حاصل میشود)سپس تا چند سال بعد این حالت کاهش می یابد . دلیل این کاهش را می توان کم شدن قدرت کاهش میزان جفتگیری و کاهش تولید اسپرم دانست . در جاهایی که در مزرعه داری مناسب است ٬مساعد بودن و نطفه دار شدن در پرندگان از پنجمین تا بیستمین فصل جفتگیری بسیار بالاست .

4-عوامل ژنتیکی(وراثت):

از این لحاظ تفاوت قابل توجهی بین گونه های مختلف شتر مرغ و یا گونه های اصلاح شده وجود دارد .همانطور که در نوع طاووسیان اهلی اسپرم سازی ارثی است در مورد شتر مرغ هم مطلب به همین شکل است . از برخی گزارشها و تحقیقات در این خصوص در می بابیم که شتر مرغ گردن قرمز کمی بیشتر دارای انرژی و تمایل جنسی است. نطفه دار بودن تخم در این پرندگان کمی بیشتر است و پرنده توانایی جفت گیری با ماده های بیشتری را دارد . متاسفانه مقایسه ای بین کیفیت مایع حاوی اسپرم در زیر گونه های شتر مرغ صورت نگرفته است.

5- تغذیه

این مورد برای پرندگان در حال رشد و بزرگسالان بسیار مهم است . تغذیه خوب پرنده را به حداکثر توانایی تولید مثل می رساند . کمبود های اصلی یا فرعی در کیفیت یا کمیت غذایی میتواند تاثیر مثبت ومنفی روی تولید تخم وعوامل دیگر بگذارد . مثلاً گرسنگی برای 6 روز می تواند منجر به کاهش قابل توجه در مایع حاوی اسپرم شود و دلیل آن کاهش ترشح برخی هورمونهای مربوطه در بدن است . وقتی که سوء تغذیه به شکل حاشیه ای باشد ٬شتر مرغ ماده تخم گذاری خود را به وزن طبیعی تخم انجام میدهد ولی شتر مرغ نر توانایی تولید میزان مناسب مایع حاوی اسپرم را ندارد تا بتواند تمام تخم ها را نطفه دار کند . کلسیم تاثیر بسزایی روی ارگان های تولید مثل خصوصاً در پرنده ماده دارد . پرنده نر باید رژیمی داشته باشد که شامل 3تا4 درصد کلسیم باشد . کمبود در این مواد ممکن است باعث کم کاری و ناتوانی بیضه ها شود . وقتی که فصل تولید تمام شد ٬پیشنهاد میشود که پرنده نر جدا شود و رژیم غذایی با کلسیم کم داشته باشد .این جریان تا فصل بعدی ادامه خواهد داشت . شتر مرغ های نر جوان باید به شکل جداگانه تغذیه شوند تا وقتی که علائم تولید مثل را از خود نشان دهند و قبل از این که با پرنده های ماده جفت گیری کنند. این مساله به ما اطمینان میدهد که رشد و شکل گیری بیضه ها به شکل طبیعی جریان خود را داشته است . کمبود ویتامین A,E و سلنیوم نیز می تواند منجر به بی نطفه بودن و نامساعد شدن شود .

6- سلامت

واضح است که پرنده های ضعیف و مریض امیدی برای تولید مثل ندارند. این شرایط نامطلوب در سلامتی می تواند ریشه در انگلهای داخلی داشته باشد مثل نماتدها 11 که یکی از عوامل اصلی در بی نطفه شدن و ناتوانایی پرندگان در تولید است . حضور کرم های انگلی هم میتواند پرنده را ناتوان کند چرا که اشتهای پرنده کم میشود و در ادامه باعث کمبود مواد مغذی و مورد نیاز بدن میشود . پرندگانی که در ظاهر به نظر سالم می آیند ممکن است دچار بیماریهای مزمنی باشند که میتواند کارایی آنها را در تولید مثل کاهش دهد . بیماری سل 12 ٬ اسپرژیلوس 13 (بیماری عفونی قارچی )٬کوکسیدوز14 بیماری انگلی مسری در دستگاه گوارش در تمام گونه های این پرنده یافت میشود . آسیب دیدگی هر یک از قسمت های بدن مثل بالها و سرو پاها میتواند به عنوان عاملی بازدارنده در تولید مثل باشد . همانطور که قبلاً گفتیم رنگ سیاه در بالهای پرنده نر به دلیل نبودن هورمون تولیدی در ارگان جنسی است . یک پرنده نر بالغ با پر های کاملاًمشکی که گاهی دارای فعالیت های جنسی شبیه به ماده است و از طریق کلوآک فعالیت میکند٬ قادر به تولید مثل نیست و یا ممکن است دچارعدم کارآیی دستگاه جنسی (شامل بیضه یا تخم راه)شود. عوامل آناتومی هم میتواند در بی نطفه بودن تاثیر بگذارد مثلاً انحراف در دستگاه تناسلی نر که در این صورت جفت گیری میسر نیست . پایین افتادگی یا جابه جایی در دستگاه تولید مثل به ندرت در فصل جفت گیری دیده میشود و یا در شرایط نامساعد هوایی ٬اما اگر این مساله ادامه پیدا کند ٬ ممکن است منجر به آسیب دیدگی آلت تناسلی شود .

7- باردار کردن یا تلقیح مصنوعی 15 (Al)

این کار یکی از مهمترین تکنیک های مورداستفاده برای اصلاح ژنتیکی در حیوانات است . روشهایی برای بارور کردن روی خوک٬ گاو ٬ ******************فند٬ بز٬اسب٬سگ٬ مرغ و خروس اتخاذ شده است .اساساً (Al) شامل چند مرحله است : جمع آوری مایع حاوی اسپرم ٬ارزیابی آن٬ نگهداری و رقیق کردن و نهایتاً بارورکردن پرنده های ماده ٬ تلاشهای زیادی برای انجام موفق این طرح روی شتر مرغ در آمریکا صورت گرفته است و محاسنی نیز برای این صفت خواهد داشت .

8- عوامل محیطی

اکثر پرندگان با تغییرطول روشنایی روز برای شروع جفت گیری تحریک میشوند این مطلب در مورد شتر مرغ هم صادق است . با افزایش طول روز٬ متابولیسم پرنده٬ (در جنس ماده ونر)تغییر میکند و شرایط مناسب برای تولید تخم و اسپرم ایجاد میشود . برنامه ریزی های مناسب و دمای بسیار بالا یا پایین و بارش باران نیز میتواند تاثیر گذار باشد .این تاثیر ممکن است غیر مستقیم باشد ٬یعنی میزان اشتهای پرنده را کم کند و یا مستقیماً تعداد جفتگیری را کم کند . عوامل دیگری مثل وجود خطوط فشار قوی و یا پرندگان و حیوانات شکارچی و تجهیزات مزرعه ممکن است در رفتار جفتگیری پرندگان خلل ایجاد کند . ازدحام بیش از حد تاثیر منفی خواهد گذاشت . چون فضای کافی و مناسب برای جفت گیری وجود ندارد .

9- محوطه جفت گیری

اساساًباید گفت که هر چه محوطه بزرگتر باشد ٬بهتر است . اما بهره گرفتن از محیط بسیار بزرگ هزینه های زیادی دارد . بنابر این بایدتصمیم عاقلانه ای برای اندازه محوطه گرفت . کمیته رعایت حقوق حیوانات در انگلیس پیشنهاد میکند که هر آکر (4/0 هکتار) نباید بیش از12 شتر مرغ باشد . این میزان بیشترین حد را نشان میدهد . شتر مرغ طبیعتاً از محیط های باز استقبال میکند . واضح است که شتر مرغ هایی که در مزارع نگهداری می شوند از محیط های بزرگ استفاده نمی کنند (حتی اگر قیمت زمینی کم باشد )اما این پرنده باید فضای کافی برای قدم زدن ٬دویدن٬به دنبال علوفه رفتن و حرکت نر و ماده برای انتخاب یکدیگر را داشته باشند . بنابراین حد اقل فضا برای 2 یا 3 شتر مرغ بالغ (یا یک شترمرغ نر و 2 ماده )501 هکتار است . برابر با 25/0 آکر. اگر تعداد بیشتری در یک فضا نگهداری شوند مسلماًمحوطه باید بزرگتر شود . یعنی حد اقل 3/0 هکتار برابر 75/0 آکر برای 4 تا6 شتر مرغ و 6/0 هکتار برابر با 5/1 آکر برای 8 تا 12 پرنده و این روند به همین ترتیب به نسبت ادامه می یابد . البته لازم به ذکر است که شتر مرغ در فضای مناسب بهتر جفت گیری می کند (یعنی محطه ای بیش از حداقل میزان بیان شده) . فضاهای مناسب با جذب مناسب آب و کف ماسه ای را باید برای فضای تولید مثل شتر مرغ انتخاب کرد . اطراف این محوطه باید با ارتفاعی حداقل برابر 5/1 متر محصور شود . این حصارها باید چوبی یا سیمی باشد . گوشه های محوطه باید ترجیحاً گرد باشد که خطرات برخورد و ضربه دیدن را کاهش دهد . پیشنهاد میشود که فضایی مثل راه رو بین حصارهای محوطه ها وجود داشته باشد تا بدین ترتیب از جنگ و درگیری بین شتر مرغان نر جلوگیری شود .

10- جمع آوری و نگهداری تخم :

تخم ها معمولاًجمع آوری می شوند و برای جوجه کشی نگهداری میشوند . این مطلب امری عادی در شرکت ها و در مزارع تجاری است . تخم ها جمع آوری می شوند تا به تعدادی برسند که یک دستگاه جوجه کشی را پر کنند . نگهداری صحیح تخم ها قبل از قرار گرفتن در دستگاه به اندازه خود عملیات جوجه کشی اهمیت دارد . جابه جایی های شدید و بی دقتی در حمل و نقل باعث آسیب دیدن ساختار داخلی تخم میشود وبه جنین صدمه می زند . پس از حمل و نقل پیشنهاد میشود که تخم ها را برای مدت 24 ساعت قبل از قرار دادن در دستگاه بی حرکت بگذارید .

جمع آوری تخم

آلودگی های باکتری ممکن است یک تخم کاملاًسالم را خراب کند و از بین ببرد . باکتری میتواند از طریق روزنه ها روی سطح پوسته تخم مرغ وارد شود . این مساله درصورتی که تخم کثیف یا خیس باشد سرعت بیشتری پیدا میکند .

پی نوشت ها:

9- incubation

10- Single mating

11- nematode

12- Tuberclosis

13- Aspergilosis

14-Coccidiosis

15-Atificial Insemination

نويسنده / مترجم : امین جعفری – بهمن جعفری

[Sara12]

مروری بر تغذیه شترمرغ

EMU (شترمرغ استرالیایی) و شترمرغ تقریباً از همه چیز حتی از علفها برای تغذیه خود استفاده می‌کنند ولی در عین حال مواد غذایی آنها باید از مواد فیبری لازم برخوردار بوده و برای رسیدن به وزن استاندارد باید از غلات نیز استفاده گردد. دکتر پیترشارپ خاطر نشان می‌سازد که هنوز بازده غذایی شترمرغ همانند بوقلمون و مرغهای صنعتی به بالاترین نقطه خود یعنی به حد استاندارد نرسیده است. (Misset-World poultry.Vo.8-no7 1992 )

سیستم هضم غذا:
سینه پهن‌ها پرندگانی که در میان سایر طیور فاقد چینه‌ دان می‌باشند. در شترمرغها و EMU ها وظیفه چینه دان را عضو فراخی چون پیش معده بعهده دارد. پیش معده در شترمرغها از دیواره ضخیمی برخوردار است. سینه پهن‌ها توانایی تخمیر غذا را دارا هستند از این رو سیستم هضم در آنها شبیه نشخوارکنندگان است. Mackie در سال 1987 با اندازه‌گیری تولید اسیدهای چرب فرار ( VFA ) در پیش معده و سنگدان این پرندگان متوجه شد که بیشتر اسیدهای چرب فرار از استات بودند که نشانه تخمیر در قسمت قدامی دستگاه گوارشی است. به دلیل تخمیر در قسمت خلفی دستگاه گوارش، سینه پهن‌ها بیشترین انرژی را نسبت به سایر طیور می‌توانند از جیره غذایی حاوی فیبر چون یونجه و علوفه خشک بدست آورند. با این وجود ارزش غذایی و میزان تولید انرژی حاصل از عمل تخمیر تا کنون اندازه‌گیری نشده است. اضافه کردن سنگ ریزه به غذا ممکن است به هضم غذا کمک نماید.
البته بعضی از پرورش دهندگان معتقدند که به خاطر عضلات محکم دیواره سنگدان و جیره غذایی مناسب نیازی به این کار نخواهند بود.
روده بزرگ در شترمرغ سه برابر روده کوچک آن است. سکوم نسبت به اندازه جثه پرنده طویلتر از سایر طیور نیست. میزان تولید اسید چرب فرار شبیه به نشخوارکنندگان است. مقدار سرعت عبور غذا در لوله گوارش در یک شترمرغ به وزن 5/7 کیلویی در حدود 39 ساعت است. این سرعت وقتی وزن پرنده به 50 کیلوگرم برسد به 48 ساعت خواهد رسید.
از نظر آناتومی لوله گوارش EMU و شترمرغ با هم فرق دارد. سنگدان در این نوع پرنده‌ها کمی بزرگتر از پیش معده است و بخشی از روده محسوب می‌شود. سرعت عبور غذا در روده EMU ها 5/5 ساعت است.

عناصر غذایی:
غذای اصلی سینه پهن‌ها را یونجه تشکیل می‌دهد که به آن ذرت، سبوس گندم، جو دوسر، پوست سویا، پس مانده خشک کارخانجات آبجوسازی اضافه می‌گردد. فرمول دهندگان غذای شترمرغها از پودر گوشت و پودر استخوان ماهی به عنوان منبع پروتئینی استفاده می‌کنند. برای تولید انرژی از چربی گیاهی و حیوانی نیز استفاده می‌شود. غذای شترمرغها توسط ویتامینها و مواد معدنی تقویت می‌گردند.
مواد فیبری احتمالاً یکی از مهمترین بخش غذایی سینه پهن‌ها را تشکیل می‌دهد ولی متخصصین تغذیه مقدار نیاز مواد فیبری را تعیین نکرده‌اند. مقدار مواد فیبری مورد نیاز در غذا بیش از 6 الی 18 درصد نیست که آن هم بستگی به سن پرنده دارد.
نیازهای پروتئینی سینه پهن‌ها بخوبی مشخص نشده است. بیشترین مقدار پروتئین خام موجود در غذا بین 15 تا 24 درصد است. بیشترین مقدار پروتئین در پرندگان جوان مصرف می‌شود که با بالا رفتن سن مقدار آن کاهش می‌یابد. شترمرغهای پرورشی با خوراک محتوی 15 درصد پروتئین تغذیه می‌شوند.
اطلاعات بسیار جامعی از تحقیقات انجام شده در آمریکا توسط Angel در سال 1993 جمع‌آوری شده است.
شترمرغهای جوان مانند سایر حیوانات قادر نیستند که چربی را بخوبی هضم نمایند. ولی در سنین 10 هفتگی بخوبی یک بوقلمون 12 هفته‌ای از عهده هضم چربی برمی‌آیند. پرندگان سینه پهن فاقد کیسه صفرا هستند. مقدار کل چربی در جیره غذایی نبایستی بیشتر از 6 الی 8 درصد باشد.
ویتامین E و سلنیوم از عناصر غذایی هستند که باید کمبود آن را مد نظر قرار داد. Rae در گزارشی استحاله عضلانی در سینه پهن‌ها را در نتیجه کمبود این عنصر اعلام می‌نماید. بنظر می‌رسد وقتی جیره غذایی کمتر از 20 تا 40 واحد بین المللی در کیلو ویتامین E داشته باشد شترمرغها نمی‌تواند آن را به تخمها انتقال دهد. از این رو متخصصین تغذیه 80 واحد بین المللی به هر کیلو غذا ویتامین E اضافه می‌نمایند. به نظر چند تن از متخصصین آزمایشگاهی طیور موارد ثبت شده‌ای از بیماری Encephalomalacia وجود دارد که آنرا نتیجه کمبود ویتامین E می‌دانند. متاسفانه، با اطلاعات کمی که در مورد اثرات کمبود ویتامین E برای پرورش دهندگان و برخی متخصصین تغذیه وجود داشت، آنها اقدام به تجویز این ویتامین با دز بالا از راه خوراکی و تزریقی نمودند که با تلفات و ناقص شدن جنین‌ها همراه بود. بیشتر غذاهای صنعتی حاوی 1 الی 3 PPm سلنیوم می‌باشند که کافی بنظر می‌رسد. تا کنون در جایی به چشم نخورده است که از راه تزریق از این ماده استفاده شده باشد. آنالیز تخمها نشان داده که سلنیوم در مکملها وقتی بالاتر از حد نرمال باشد می‌تواند اثرات سمی برجای گذارد. طبق قوانین موجود در صنایع غذایی استاندارد شده در آمریکا برای این دسته از پرندگان مقدار سلنیوم را PPm 1 در نظر گرفته اند.

به هر حال با توجه به اینکه بیش از 75% هزینه های پرورش مستقیما به خوراک مربوط می باشد لذا اهمیت استفاده از برنامه های غذائی علمی و توجه به نیازهای پرنده به خوبی نمایان می گردد. مطمئن باشید که با بکارگیری یک برنامه غذائی علمی می توانید از بسیاری مشکلات و بیماری جلوگیری نموده و نتایج بسیار خوبی را در کمیت و کیفیت کسب نمائید.

هنگامیکه ما از تغذیه شترمرغ صحبت می کنیم منظور تغذیه حیوانی اهلی با یک آناتومی گوارش منحصر به فرد و در نتیجه توانائی های هضم منحصر به فرد است.
شترمرغها بزرگترین پرندگان روی زمین هستند و همین جثه بزرگ توانائی های منحصر به فردی از قبیل :
سازش پذیری با اقلیم های متفاوت ، مقاومت در برابر آب و هوای سرد و همچنین توانائی بالای هضم فیبر را به این پرنده میدهد. همچنین این جثه بزرگ مشخّص کننده یک ضریب رشد سریع در زندگی پرنده می باشد.
با توجه به این ویژگیها بایستی جیره غذائی شترمرغها نیز همانند سایر طیور مطابق نیازها واقعی پرنده تنظیم گردد. البته با توجه به هزینه های بالائی که جهت تهیه خوراک آماده صرف می شود بهتر آن است که در تنظیم فرمولهای غذائی توجه ویژه ای به مصرف مواد قابل کشت در مزرعه خود داشته باشیم. از آنجا که معمولا بیش از دو سوم هزینه های تولید در یک دامداری مربوط به خوراک می باشد لذا تهیه جیره ای ارزان قیمت که بتواند نیازهای پرنده را تامین نماید بسیار حائز اهمیت است. جیره های غذائی که به صورت کنسانتره بکار برده می شوند گران خواهند بود و این در حالی است که استفاده از جیره های غذائی با کیفیت خوب برای رسیدن به نرخ مطلوب از رشد ضروری است. تقریبا قسمت بیشتر هزینه های خوراک را می توان بوسیله کشت مواد اولیه نظیر علوفه (شبدر و یونجه) و سایر مواد نظیر گندم ، جو ، ذرت و ... جبران نمود که این امر بایستی در هنگام ایجاد یک مزرعه حتما مورد توجه قرار گیرد. خصوصا اینکه برخی از علوفه ها را میتوان به صورت خشک یا سیلاژ نگهداری نمود.
با توجه به اینکه شترمرغ تنها پرنده ای است که ادرار و مدفوع را جداگانه ذخیره و دفع می کند این امکان وجود دارد که بتوان از هر کدام نمونه های جداگانه ای را جهت تجزیه و تحلیل بدست آورد و این نتایج را جهت تهیه جیره ای مناسب و بهبود کیفیت پرورش بکار گرفت.
همچنین با توجه به این که تخمیر مواد عموما در حفره های موجود در قسمت روده و روده کور پرنده انجام می گیرد لذا شترمرغها می توانند سلولز را با همان کیفیت نظیر نشخوار کنندگان هضم و گوارش کنند که این امر دست ما را در استفاده از علوفه های ارزان قیمت بازتر کرده و در نتیجه بدین وسیله می توان قیمت خوراک را تا حد زیادی کنترل کرد. البته توجه داشته باشید که شترمرغها به دلیل نداشتن دندان نمی توانند علفهای بلند یا ساقه های یونجه را به خوبی بجوند پس بهتر است که یونجه را به درستی و در قطعات مناسب خرد کرده و در دسترس پرنده قرار دهیم.
همانطور که گفته شد تخمیر غذای خورده شده توسط این پرنده در روده بزرگ صورت می گیرد نه در چینه دان (شترمرغ چینه دان ندارد) که در این حالت دمای بالای موجود در حفره بدن احتمالا به تخمیر اولیه و نیز جذب اسیدهای چرب زنجیره کوتاه کمک بسیاری می نماید. همچنین سنگدان این پرنده دارای ماهیچه های قوی می باشد اما لایه داخلی آن نرم است و بدین دلیل برای سایش دانه های بسیار سخت مناسب نیست اما برای کاهش سختی فیبر نسبتا مناسب می باشد.
ضریب تبدیل غذائی شترمرغ در هفته های نخستین زندگی بهترین نرخ را دارد و به همین دلیل جوجه ها جهت رسیدن به ضریب مناسب نیاز به مصرف غذائی با چگالی بالا دارند.
چگالی بالا به جوجه ها این فرصت را می دهد که به نرخ حداکثر رشد دست یابند این امر خصوصا جهت تولید جوجه های کبابی (کشتار در سن سه ماهگی) بسیار حائز اهمیت است زیرا با مصرف خوراک با چگالی بالا پرنده در کوتاهترین زمان به مناسبترین وزن دست پیدا می کند اما اگر منظور از پرورش کشتار در سنین بالاتر باشد پرندگان باید برای آغاز دوره تولیدی دوم آماده گردند که در این مرحله استفاده از خوراک با چگالی بالا امری غیر اقتصادی است.
برخی از پرورش دهندگان ترجیح می دهند پرنده را در سن 10 ماهگی و برخی در 14 ماهگی کشتار کنند. از آنجا که تفاوت معنی داری در کیفیت گوشت پرندگان جوان (10 ماهه) و مسن تر (14 ماهه) وجود ندارد لذا بهتر آن است که با توجه به نیاز بازار از لحاظ وجود بازار بهتر جهت چرم یا گوشت، سن کشتار را تعیین کرد. توجه داشته باشید که جهت بدست آوردن پوستهای بدون زخم و آسیب بهتر است پرندگان در سن 10 – 9 ماهگی و و پیش از شروع نزاع های دسته جمعی کشتار شوند اما اگر مقصود دستیابی به بازار گوشت است کشتار پرندگان در سنین بالاتر به صرفه خواهد بود.
این نکته از آن رو حائز اهمیت است که بتوانید کیفیت و بویژه بهای خوراک مصرفی را تحت کنترل خود در آورده و بسته به نوع تولید و سن کشتار خوراکی را در اختیار پرنده قرار دهید که نظر شما را با کمترین بها و بهترین حالت تامین نماید.
در خاتمه و بعنوان یک نتیجه گیری باید گفت که بهتر این است سعی کنید خود تولید کننده مواد اولیه مورد نیاز و خوراک پرندگان خود باشید و از کارخانجات تولید خوراک دوری و امتناع کنید

[Sara12]

سپتی سمی هموراژیک فوق حاد در شترمرغ



با توجه به گسترش مزارع پرورش شترمرغ در کشور و توجه فراوان مسئولین و نیز دامپروران با این جنبه نوین صنعت دامپروری، آگاهی از شیوه صحیح نگهداری این حیوان، پیشگیری از بیماریهای آن و نیز در صورت امکان روشهای موثر درمان این بیماریها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
یکی از این بیماریها که به دفعات در مزارع پرورش شترمرغ کشور مشاهده شده و خسارات مالی فراوانی را به این مزارع وارد کرده است، کلی سپتی سمی می باشد.عامل این بیماری، باکتری اشریشیا کلی است که در دستگاه گوارش جانوران خونگرم از جمله پستانداران و پرندگان حضور داشته ولی در روده ماهیها و سایر حیوانات خونسرد به صورت فلور طبیعی وجود ندارد و بیشتر سروتیپهای آن قادر به ایجاد بیماری در طیور می باشند.
برخی سویه های غیر بیماریزای این باکتری نیز گاهی در صورت ایجاد شرایطی مساعد از جمله سوء تغذیه، تغییر ناگهانی جیره، فعالیت سایر باکتریها و نیز ویروسها و ... فعال شده و به عنوان یک بیماری فرصت طلب می توانند موجب بیماریزایی گردند.
باکتری E.coli علاوه بر توانایی ایجاد سپتی سمی و انتروتوکسمی در شترمرغها، تعداد دیگری از بیماریهای عفونی مربوط به کیسه زرده را در دوران جنینی و نوزادی سبب می گردد.همچنین با جایگزینی در نقاط مختلف بدن شترمرغ، قدرت ایجاد سینوویت، سنوزیت، پریتونیت و ... را دارا است و مرگ و میر ناشی از فعالیت این باکتری، سالانه تلفات فراوانی را به پرورش دهندگان شترمرغ در کشور وارد می سازد.
استفاده از واکسن علیه این باکتری در شترمرغ ها به علت تغییر مداوم سروتیپ ها و سویه های آن، موثر نبوده است و بهترین راه مقابله با این باکتری، از بین بردن شرایط رشد و تکثیر آن و ایجاد بیماری است.

....
مواد و روش کار
شتر مرغ های گله مورد بررسی، از نژاد گردن آبی بوده و به صورت زنده در بدو تولد از کشور ایتالیا وارد ایران شده و همسن بودند.
در این بررسی که در سال 1381 صورت گرفت، دو قطعه شترمرغ تلف شده، جهت تعیین علت تلفات، مورد بررسی و آزمایش قرار گرفتند که با توجه به شرایط خاص لاشه اول و مشخص نبودن علت مرگ، تصمیم به کالبد گشایی گرفته شد.
کالبد گشایی با رعایت اصول ایمنی، در محیطی کاملا بسته و در محلی به دور از سالن محل نگهداری از شترمرغها ، انجام شد. همچنین سایر شترمرغها از سالنی که لاشه در آنجا پیدا شده بود، خارج شده، سالن ضدعفونی گردیده و محل پیدا شدن لاشه، شعله افکنی و سپس به وسیله ترکیبات یده مجددا ضدعفونی گردید.
پس از انجام این اقدامات و با استفاده از لباس مناسب، دستکش و ماسک، اقدام به کالبد گشایی و نمونه برداری از لاشه های مورد نظر گردید.
این نمونه ها که شامل نمونه هایی از مایع پریکارد و بافت ریه پرنده های تلف شده بود، به آزمایشگاه میکروب شناسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران جهت جدا سازی و تشخیص عامل بیماری و بخشی از بافت ریه لاشه نیز به صورت حفظ شده در محلول فرمالین 10% به آزمایشگاه آسیب شناسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران فرستاده شدند. در آزمایشگاه باکتری شناسی، تست تعیین سویه (tiping) جهت تشخیص سویه باکتری و تعیین دقیق علت مرگ صورت گرفت.
....
نتایج
پس از مراجعه به فارم و حضور در یکی از سالنهای محل نگهداری شترمرغها، با لاشه خون آلود یک قطعه شترمرغ 5 ماهه برخورد گردید.
قسمت فوقانی بدن پرنده در ناحیه سر و گردن غوطه ور در خون خارج شده از بدن حیوان بودند. خون مذکور به رنگ روشن، تا حدودی کف آلود و نیز انعقاد یافته بود .
از آنجا که ناحیه سر حیوان و ابدای مجاری تنفسی و گوارشی آن مملو از لخته های خون بودند، تشخیص تفریقی بافت منشا خونریزی، از خارج امکانپذیر نگردید.به گفته مسئول فنی مزرعه، مرگ پرنده در فاصله بین دو سرکشی کارگر سالن جهت تامین آب و نیز غذای روزانه شترمرغها یعنی طی مدت حدود 15 دقیقه اتفاق افتاده است و تا پیش از آن، نه این حیوان و نه هیچ یک از سایر شترمرغهای موجود در این سالن، علائم بارزی از این بیماری نشان نداده بودند و کاملا سالم به نظر می رسیدند.
با توجه به مدیریت ضعیف فارم و استفاده از پنجره های شیشه دار در ارتفاع پایین جهت نور دهی به فضای سرپوشیده محل نگداری شترمرغها، در نگاه اول، احتمال ایجاد این ضایعه توسط چند عامل مورد ظن قرار گرفت.
اولین عامل که قادر به ایجاد چنین شرایطی بوده، بلع احتمالی خرده شیشه های موجود در محیط مزرعه توسط دام و در پی آن ایجاد بریدگی های شدید در اندامهای داخلی و شریانهای اصلی حفره بطنی حیوان می باشد که می تواند باعث خونریزی شدید و مرگ سریع پرنده گردد.
عامل دوم که پس از مشاهده ظاهر لاشه، به سرعت به ذهن خطور می نماید، احتمال آلودگی با باسیلوس آنتراسیس و ابتلا به بیماری مهلک شاربن می باشد.
در نهایت عوامل دیگری نیز وجود دارند که می توانند باعث بروز شرایط فوق گردند و از اهمیت کمتری برخوردار هستند.
لذا به منظوردقت بیشتر در تعیین مرگ، نیاز به اقدامات گسترده تر و آزمایشهای پارا کلینیکی لازم گردید.
با توجه به عواملی چون نبود گزارش مستدلی دال بر وجود بیماری شاربن در محل جغرافیایی استقرار مزرعه طی چند سال گذشته، روشن بودن رنگ خون خارج شده از بدن پرنده، لخته شدن سریع آن و در نهایت عدم اطمینان از ابتلا به بیماری شاربن در دام تلف شده، تصمیم به انجام کالبد گشایی، مشاهده اندامهای داخلی و نیز نمونه برداری از این اندامها جهت تشخیص قطعی علت مرگ؛ گرفته شد.
جهت انجام اقدامات پییشگیرانه، سایر شترمرغهای سالن بلا فاصله به محل دیگری منتقل شدند. لاشه نیز با احتیاط کامل و توسط وسیله حمل بار چرخدار به اتاقی دور از سالن حمل گردید.
پس از انجام اقدامات احتیاطی لازم و استفاده از پوشش مناسب از جمله دستکش، ماسک، لباس یک تکه، پیش بند و چکمه لاستیکی، اقدام به کالبد گشایی گردید.در حین کالبد گشایی، کلیه پنجره ها و نیز درب اتاق مورد استفاده کاملا بسته و هر گونه رفت و آمد ممنوع بود.
پس از باز نمودن لاشه و نمایان شدن اندامها ی داخلی، پرخونی و احتقاق در عروق روده ها و نیز مزانتر مشاهده گردید.
روده ها کاملا متورم و تیره رنگ بودند. لاشه به صورت عمومی دچار پر خونی و دارای علائم سپتی سمی شدید بود. کبد و طحاال تیره تر از حالت طبیعی و بر روی پارانشیم کبد نقاط نکروتیک با تغییر رنگ ناحیه ای مشاهده شد.
پس از قطع مری، رکتوم و سائر ضمائم، دستگاه گوارش از لاشه جدا و خارج گردید. در بازرسی قسمتهای فوقانی دستگاه گوارش از جمله مری، پیش معده و نیز سنگدان، هیچگونه علائمی از جراحت و خونریزی ناشی از آن در این دستگاه که منجر به تراوش خون به خارج از بدن گردد، مشاهده نشد. نتیجتا احتمال بلع شیء برنده یا نوک تیز خارجی و در پی آن ایجاد جراحت در دستگاه گوارش مردود گردید.
در بازرسی از حفره ی صدری حیوان، سطح شکمی ریه ها پرخون و سیانوزه تشخیص داده شد. پرده دور قلب (پریکاردیوم) ضخیم تر از حد معمول و رنگ آن سفید مایل به شیری بود که به سطح میوکارد چسبیده و آن را کاملا پوشانده بود .
پیش از خارج سازی اندامهای داخل حفره صدری، از بافت ریه و نیز مایع پریکارد (آبشامه) قلب حیوان نمونه برداری گردید.همچنین قسمتی از ریه دام جهت بررسی های آسیب شناسی، برداشته شده و داخل محلول فرمالین 10% قرار گرفت.
پس از انتقال اندامهای حفره صدری به خارج، مشخص گردید که تمام بافت ریه دچار تخریب، خونریزی و سیانوزه شدید می باشد به طو.ریکه در بعضی از نقاط بسیار تیره و حتی سیاهرنگ به نظر می رسید.
با توجه به این یافته، منشا خون کف آلود خارج از بدن و مسیر آن روشن گردید.
بر روی چربی اطراف قلب آثار خونریزی منتشر (اکیموز) کاملا مشهود و بارز بود (تصویر فوق). همزمان با انجام کالبد گشایی لاشه فوق الذکر، در سالن دیگری، یک قطعه شتر مرغ دیگر نیز دچار مرگ ناگهانی شد.
نکات قابل ذکر در این مورد این است که: محل نگهداری دو پرنده تلف شده، جدا از هم و در سالن متفاوت این مزرعه بوده است و در مورد لاشه دوم، خونریزی و تراوش خون به خارج از بدن مشاهده نشد.
علائم کالبد گشایی در حیوان دوم به استثنای خونریزی در نسج ریه، با حیوان اول مشابه بود. از این لاشه نیز چند نمونه بافتی از جمله نمونه هایی از بافتهای کبد و مایع پریکارد، جهت انجام آزمایش های باکتری شناسی اخذ گردید.
در هر مورد، نتیجه آزمایش باکتری شناسی، نشاندهنده آلودگی شدید کلیه نسوج مورد آزمایش با باکتری Escherichia coli بود که در مورد اول یعنی لاشه همراه با خونریزی از بافت ریه، تست تعیین سویه (Tiping) صورت گرفته وسویه باکتری فوق، o2:k1 تشخیص داده شد.
پاسخ آزمایش نیز نشاندهنده علائم مشابه پنومونی حاد بینابینی همراه با تخریب دیواره آلوئول های ریه و مویرگ های آن همچنین وجود مقادیر فراوان خون در داخل آلوئول های ریه بوده است.


بحث
بیماری هایی چون عفونت زرده ناشی از E.coli ، کلی گرانولوما ، کلی انتروتوکسمی، کلی سپتی سمی، و سینوویت از جمله نتایج عفونت با E.COLI در شترمرغ هستند.
علت بروز عفونت های ای کولایی در روده، افزایش ناگهانی میزان تکثیر این باکتری در اثر شرایط نا مطلوب محیطی از جمله عدم رعایت بهداشت در جایگاه، غذای آلوده، تغییر ناگهانی در رژیم غذایی، ورود پرنده ای جدید بیمار به گله و ... می باشد که کلیه این موارد نشان دهنده وجود ضعف در مدیریت فارم هستند.
این باکتریها جزء فلور طبیعی روده شترمرغها می باشند و در صورت افزایش شدید جمعیت آن در اثر یکی از عوامل فوق، می توانند باعث ایجاد بیماری و حتی تلفات در بین شترمرغها گردند. توکسین حاصله از متابولیسم این باکتری، موجب ایجاد نوعی مسمومیت می شود که کلی انتروتوکسمی نام دارد و می تواند موجب اسهال و سایر اختلالات گوارشی گردد. در بسیاری از موارد این توکسین از جدار روده وارد خون شده و در تمام بدن انتشار می یابد و می تواند با تاثیر بر بسیاری از بافتهای حساس بدن از جمله قلب، کبد، کلیه، مغز و ریه موجب مرگ سریع حیوان گردد.
کلی باسیلوز در پرندگان بیشتر مربوط به دستگاه تنفس می باشد و وجود گاز آمونیاک و گرد و غبار در سالن، تغییر ناگهانی درجه حرارت محیط و نیز عوامل باکتریائی گوناگون مانند: مگا باکتری، کلامیدیا کلستریدیا ها، همچنین قارچها و مایکو توکسینها، بیماری های ویروسی و عوامل تضعیف کننده سیستم ایمنی، بیماریزائی اشریشیا کلی را برای پرنده ها و بویژه جوجه ها افزایش می دهد.
یکی از خصوصیات مهم آناتومیک و فیزیولوژیک بدن شترمرغها و نیز سایر شترمرغ سانان، عدم وجود گره های لنفاوی مزانتریک در آنها است. عملکرد این گره ها ممانعت از انتقال باکتری های موجود در روده از طریق جریان لنف به سیستم عمومی گردش خون بدن می باشد. در یک شترمرغ سالم، این عمل بر عهده لنفوسیتها و سایر گلبولهای سفید مستقر در مخاط روده است و این دسته از سلولهای دفاعی به خوبی از عهده آن بر می آیند. در پرندگانی که در معرض استرس شدید (مانند استرسهای ناشی از حمل و نقل، قرنطینه و یا سایر عوامل استرس زا) قرار گرفته اند، این دسته از سلولها غیر فعال شده و باکتریها به راحتی در بدن منتشر می گردند که نتیجه آن بروز سپتی سمی خواهد بود. وقوع این حالت در جوجه ها شایع تر است ولی هیچگونه محدودیت سنی برای ابتلا به آن وجود ندارد.
برای مثال در سال 1981 یک مورد کلی باسیلوز حاد در یک شترمرغ ده ساله گزارش گردیده است. در بررسی سوابق آزمایشگاه تشخیص دامپزشکی پاستور تهران، از مجموع موارد ارجاع شده منجر به تلفات در شترمرغهای پرورشی از تاریخ مهر ماه 1381 لغایت شهریور ماه 1382 که بر 27 مورد بالغ گردید، 22 مورد (5/81%) تلفات در اثر عوامل باکتریائی تشخیص داده شد که از این تعداد، 16 مورد (3/59% کل موارد و 7/72% موارد تلفات ناشی از آلودگیهای باکتریائی) مربوط به آلودگی به باکتری E.coli (به صورت مطلق یا مشترک) بوده است. در این میان 9 مورد (3/33% کل موارد و 2/56% موارد آلودگی به E.coli ) در اثر ابتلا به آلودگی روده ای و ایجاد کلی انترو توکسمی تشخیص داده شد.
یکی از علل ایجاد کلی سپتی سمی، آبهای آلوده می باشد که با استفاده از 2-1 ppm کلر می توان آنرا مرتفع نمود. بررسی انجام شده بر روی اطلاعات موجود در آرشیو آزمایشگاه تشخیص دامپزشکی اکلاهاما نشان می دهد مهمترین عامل مرگ و میر در میان جمعیت 121 قطعه ای شترمرغهائی که جهت تعیین علت مرگ، در این مرکز مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته اند، سندرم ضایع شدن جوجه ها (ostrich chick fading syndrome or OCFS ) بوده است. در نمونه های گرفته شده از اندامهای گوناگون این بیماران آلودگی شدید به کلبسیلا پنومونیه ، E.coli و نیز آلودگی همزمان بوسیله این دو میکرو ارگانیسم مشاهده شد، که منجر به بروز تلفات در گله به میزان 100- 40 درصد می گردد.
در تحقیق انجام گرفته بر روی نمونه های شترمرغ ارجاع شده به بخش باکتریولوژی انستیتو دامپزشکی آندرسپورت آفریقای جنوبی طی ژانویه تا دسامبر سال 1992، از مجموع 94 مورد بررسی شده، 11 مورد (7/11%) آلودگی به سویه های گوناگون E.coli مشاهده شد.
همچنین E.coli از اویدوکت شترمرغ بالغ مولد جدا شده است که احتمال بروز سالپنژیت چرکی مشابه آنچه که در ماکیان و مرغهای بالغ وجود دارد، در شترمرغ سانان تشخیص داده نشده است.
با توجه به موارد بیان شده ملاحظه می گردد که باکتری اشریشیا کلی قابلیت تزاید و فعالیت در اندامها و بافتهای زیادی را دارد و نیز در صورت فراهم شدن زمینه برای تکثیر و فعالیت این باکتری مقابله با آن و محدود ساختن آن بسیار دشوار خواهد بود. لذا تلاش در جهت محدود ساختن عوامل زمینه ساز این عارضه، نقش به سزائی در کاهش تلفات ناشی از فعالیت این میکروارگانیسم و پیشگیری از بروز چنین مواردی در آینده خواهد داشت.

منبع :فارم ایران و پارس بیولوژی

[Sara12]

بیماریهای ویروسی در شترمرغ

در طول دهه های اخیر تحقیقات و تلاشهای بسیاری در رابطه با جداسازی عوامل بیماری های ویروسی شترمرغ ها صورت گرفته است و در بسیاری از گزارش های مربوط به جداسازی ویروسی، فقدان علائم بیماری زائی ویروسهای جدا شده، برای شترمرغ ها مشاهده می شود. با این وجود از آنجا که بروز اینگونه بیماری ها می توانند لطمات زیادی را به سودآوری و روند رشد هر صنعتی وارد نمایند لذا ادامه اینگونه تحقیقات جهت شناخت بیشتر عوامل ایجاد کننده بیماری ها و یافتن راه های موثر جهت پیشگیری و درمان آنها جزئی حیاتی در صنعت دامپروری خواهند بود. از همین رو و از آنجا که صنعت پرورش شترمرغ، صنعتی نو و جدید در جهان و ایران به شمار آمده و اطلاعات نسبتا کمی نیز در خصوص جوانب گوناگون این پرنده از جمله بیماری های آن وجود دارد، لذا در این مقاله و سلسله مقالات مشابه سعی گردیده تا با دادن آگاهی های بیشتر در خصوص بیماری های این پرنده و نحوه پیشگیری و کنترل آنها، تا حدی از خلا اطلاعات این بخش کاسته شود و از آنجا که مسائل اقتصادی هر صنعتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است لذا در این مقالات سعی شده تا تنها بیماریهای ویروسی که بیشترین اهمیت اقتصادی را در صنعت شترمرغ دارند مورد بحث قرار گیرند که یکی از شایع ترین آنها که در ابتدا به آن پرداخته خواهد شد بیماری نیوکاسل می باشد.
.....................
بیماری نیوکاسل
بیماری نیوکاسل یکی از بیماری های شناخته شده ماکیان است که توسط ویروس بیماری زای سروتیپ 1 پارامیکوویروس ها (pmv 1) ایجاد می شود. هم اکنون پارامیکوویروس ها به 9 سروتیپ مجزا دسته بندی شده اند که به خاطر اهمیت صنعت طیور،بیشترین مطالعه بر روی pmv 1 انجام شده است.
بیماری نیوکاسل در شترمرغ ها توسط همان ویروس ایجاد کننده بیماری در سایر گونه های پرندگان ایجاد می شود. این بیماری در شترمرغها بعد از عفونتهای طبیعی و تجربی گزارش شده است.
بیماری نیوکاسل ممکن است که در پرندگان جوان یک بیماری ویران کننده نباشد اما تاثیر مهمی در روی تجارت و اقتصاد صنعت شترمرغ خواهد داشت. به طور کلی شترمرغ ها نسبت به mpv به طور متوسطی حساس هستند. انتقال این بیماری اغلب با قرار گرفتن شترمرغ های حساس در معرض ویروس مولد ناشی از پرنده های آلوده صورت می گیرد. Pmv می تواند از تمام ترشحات پرنده آلوده (اساسا تنفسی) و مواد دفعی (اساسا مدفوع) منتشر شوند. خوردن مواد آلوده یا استنشاق ذرات آلوده، مهم ترین روشی است که پرنده را به ویروس آلوده می سازد. ذرات مدفوع معلق در هوا و بستر آلوده منابع بالقوه تماس مستقیم با پارامیکو ویروس ها محسوب می شوند. از آنجا که ویروس بیماری نیوکاسل در خارج از بدن مقاوم است، لذا حشرات، جوندگان و انسان را باید بعنوان ناقلین بالقوه در انتشار pmv بین گله های حساس محسوب نمود.
همچنین پرندگان مهاجر، بویژه پرندگان آبزی و گنجشک سانان، ناقل بالقوه pmv هستند که می توانند ویروس را به گله ها منتقل کنند. تخم مرغ هائی که با مدفوع آلوده به ویروس پوشیده شده اند می توانند دستگاه جوجه کشی را آلوده نموده و مخزن ویروس برای جوجه های تازه از تخم مرغ بیرون آمده باشند.
دوره نهفتگی می تواند از 3 تا 28 روز و بر اساس مقدار ویروسی که پرنده با آن مواجه می شود، متغیر باشد.
..................
علائم بالینی و آسیب شناسی
نشانه های کلینیکی شامل علائم عصبی و افزایش نرخ مرگ و میر است. علائم عصبی می تواند شامل عدم تعادل، پیچش گردن، فلج گردن همراه با تورم سر ناشی از ادم در زیر پوست باشد.
در شترمرغ های مبتلا التهاب روده نیز ظاهر گردیده و متعاقب آن پرندگان مبتلا به طور ناگهانی دچار بی قراری می شوند. همچنین در مواردی ممکن است شترمرغ های مبتلا، بیماری تنفسی و اسهال آبکی نیز نشان دهند. جراحات خونریزی دهنده روده و دستگاه تنفس نیز جز موارد دال بر وجود بیماری است. سویه های با حدت زیاد از راه اتصال به گلبول قرمز به سرعت در تمام بدن پخش می شوند. این ویروس به سلولهای دیواره رگ ها آسیب می زند که نتیجه آن خونریزی است.
.............
تشخیص
تشخیص عفونت های PMV 1 می تواند از راه های زیر انجام گیرد:
1- با استفاده از دو نمونه سرمی، تا افزایش تیتر سرمی را هم نشان دهد.
2- تشخیص ذرات ویروس پارامیکو ویروس در مدفوع به وسیله میروسکوپ الکترونی.
3- با کشت ویروس از بافت های آلوده نای یا مدفوع.
..................
به علت وجود سروتیپ های زیاد در PMV و تفاوت خصوصیات پادتنی هر سویه، برای تشخیص عفونت، سرم شناسی ارزش کمتری نسبت به جداسازی ویروس دارد. برای موفقیت جداسازی ویروس، ممکن است گرفتن نمونه های متعدد از مدفوع و ترشحات تنفسی ضروری باشد. ویروس جدا شده از مدفوع یا سوآپ ناحیه حلقی حاوی ترشحات دستگاه تنفسی را می توان در محیط انتقال مناسبی بر روی یخ 4 درجه سانتیگراد قرار داده و فورا به آزمایشگاه تشخیص حمل کرد. نمونه های پس از مرگ، برای جدا کردن ویروس باید شامل، نای، ریه، طحال، کبد و مغز باشد. ممکن است مقاطع یخ زده بینی یا مخاط نای برای رنگ آمیزی با پادتن های فلوسانت فرآوری شوند. اما واکنش های متقاطع می تواند باعث نتیجه مثبت کاذب گردد. مایع زجاجیه برای تشخیص ویروس (با استفاده از روشهای گلوتیناسیون) می تواند جمع آوری شود که ممکن است سریع ترین روش تشخیص آلودگی باشد. در گله های واکسینه نشده یک افزایش حاد در سطح تیتر HI را بعد از در معرض ویروس قرار گرفتن میتوان مشاهده کرد.
تست HI به عنوان یک روش همیشگی کنترلی و تنظیم کننده غیر قابل اعتماد می باشد زیرا می توان در گله های واکسینه نشده و مبتلا نشده تیترهای غیر اختصاصی را یافت. اما هنگامی که به طور صحیح استفاد شود می تواند مفید باشد.
روش الیزا از جهت حساسیت و ویژگی نسبت به روش HI رایج تر می باشد و حداقل 10 بار حساس تر از روش HI در تعیین مقادیر کم پادتن های نیوکاسل عمل می کند. تست الیزا باید با استفاده از آنتی ایمونوگلوبولین G شترمرغ انجام شود.
.............................
کنترل و درمان
در مناطقی که بیماری نیوکاسل در پرندگان تقریبا به صورت بومی در آمده اعمال پیشگیری می تواند شامل ایمنی زیستی، جداسازی و واکسیناسیون باشد.
بهترین نتایج را می توان توسط واکسیناسیون شترمرغ ها با واکسن های زنده و غیر فعال نیوکاسل کسب کرد. واکسیناسیون با ویروس زنده لنتوژنیک می تواند در اوائل 4-3 هفتگی و بوسیله قطره چشم یا اسپری در داخل چشم، انجام شود. واکسن غیر فعال امولسیونه شده باید به صورت زیر جلدی در کفل، دور از مهره های پشت استفاده شود. تزریق واکسن های امولسیونه نزدیک گردن یا مهره های پشت ممکن است باعث ایجاد آبسه های بزرگی شود که آن نیز ممکن است باعث فلج پرنده واکسینه شده گردد.
اگر چه پارامیکو ویروس ها غشا دارند و انتظار می رود که خارج از بدن میزبان به سرعت غیر فعال شوند اما در محیط نسبتا پایدار اند و در برابر بسیاری از ضد عفونی کننده های معمولی مقاوم اند. این ویروس می تواند در محدوده های آخر (PH کمتر از 2 و بیشتر از 11) ، دمای بالا (56 درجه سانتیگراد)، نور خورشید، پاک کننده ها، کلر آمین، هیپو کلرید سدیم، آهک، فنل و فرمالین 2%، غیر فعال شود.
باید عوامل عفونی و غیر عفونی بیماریهای دستگاه گوارش و تنفس را در لیست تشخیص تفریقی منظور داشت. همچنین توجه داشته باشید که بسیاری از عوامل عفونی که دستگاه تنفس را درگیر می سازد، باعث سینوزیت می گردند، در حالی که بسیاری از موارد پیچیده نیوکاسل دارای سینوزیت نمی باشد.
با توجه به تمامی این موارد با اطمینان می توان گفت، پیشگیری از عفونتهای ثانویه و رعایت اصول بهداشتی می تواند میزان مرگ و میر را کاهش داده و پخش ویروس را در گله محدود نماید. بهداشت صحیح توام با مهار و حذف حشرات و جوندگان می تواند روش های مواجه با ویروس را مسدود نماید. همچنین شترمرغ های آلوده که برای آنها مراقبت های حفاظتی اعمال شود ممکن است ظرف چند هفته بهبود یابند ..
منبع :فارم ایران ,پارس بیولوژی

[Sara12]

تغذيه علمي شترمرغ

همانند ساير حيوانات، شترمرغ‌ها هم جهت رشد، نگهداري و توليد نياز به آب، كربوهيدرات، پروتئين، چربي و ويتامين‌ها دارند. در جيره نويسي جهت شترمرغ بايستي به نكات زير توجه داشت:
1- همه مواد مغذي مورد نياز جهت نگهداري و توليد بايستي در جيره غذايي به مقدار كافي وجود داشته باشد و جيره به خوبي بالانس گردد.

2- با وجودي كه شترمرغ‌ها مي‌توانند از غذاهاي متنوع استفاده نمايند بايستي غذا مطابق ذائقه آنها باشد اضافه كردن علوفه سبز به جيره باعث تحريك اشتها مي‌شود.

3- الياف خام در جيره باعث تحريك حركات روده مي‌شود و هضم را افزايش مي‌دهد. به همين دليل بايستي مقدار مشخصي در جيره وجود داشته باشد. براي بالغين15% الياف خام بسته به ماده خشك جيره توصيه مي‌گردد . عدم وجود فيبر خام در جيره باعث مي‌شود اشياء خارجي نظير شن وماسه و خاشاك را ببلعد.

4- جهت بهبود بلع و هضم بايستي غذا را به صورت خرد شده به پرنده داد( به ويژه علوفه و يونجه) و غذاي كنسانتره بهتر است به صورت پلت باشد.

5- غذاي باقيمانده بايستي جمع آوري گردد مخصوصاً جيره‌هايي كه حاوي مواد تخميري و مرطوب است.

آب

همواره بايد آب تميز و تازه در اختيار پرنده قرار گيرد و نياز به آب بستگي به هوا و نوع جيره تفاوت دارد. چنانچه شترمرغ از علوفه تازه استفاده كند به آب كمتري نياز دارد. چنانچه از جيره خشك استفاده كند يا در هواي گرم پرورش يابد به آب بيشتري نياز دارد در يك تحقيق بر روي شترمرغ‌هاي 6-5 ماه ميزان مصرف 1/9 ليتر آب در روز ثبت گرديده است. در اين تحقيق غذاي كنسانتره داده شده و گرماي هوا زير 20 درجه سانتي‌گراد در طي 8 هفته بوده‌است.

سنگريزه

شترمرغ‌ها در مراتع سنگريزه مورد نياز جهت خردكردن علوفه به هنگام هضم غذا را پيدا كرده و مي بلعند. ليكن در شرايط نگهداري در فارم بايستي سنگريزه را در اختيار آنها قرار داد. براي اين كار بهتر است از سنگهايي كه داراي كلسيم هستند استفاده شود. بخصوص در دوره تخم گذاري كه شترمرغ‌هاي ماده به كلسيم بيشتري احتياج دارند.

[Sara12]

سود آوری صنعت شترمرغ در گرو مدیریت صحیح

صنعت شترمرغ در ایران طی یک دهه اخیر مطرح و در کشور توسعه یافت به نحوی که امروزه شاهد توزیع بسته بندی گوشت شترمرغ در اغلب فروشگاه های زنجیره ای کشور هستیم. این صنعت چندی است با چالش های اساسی روبرو شده و بنا به عقیده برخی فاقد صرفه اقتصادی است.
پرویز نیامنش، رییس هیات مدیره شركت تعاونی پرورش شترمرغ در گفتگو با خبرنگار موج زمان تخم گذاری شترمرغ در ایران را 15 اسفند لغایت 15 آذر ماه اعلام کرد و بیان داشت: شترمرغ در طول دوره 9 ماهه تخم گذاری بین 80-50 تخم گذاشته و به طور متوسط هر دو یا سه روز یک تخم می گذارد.
وی افزود: اگر یک واحد پرورش شترمرغ از این تعداد تخم 20 جوجه بگیرد، بسیار موفق عمل کرده است.
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ تصریح کرد: میانگین جهانی تولید در واحدهای پرورش شترمرغ، 16 جوجه بوده و میانگین سال گذشته ایران 15 جوجه بوده است.
وی افزود: در صورت مدیریت مناسب، امسال قادریم از میانگین جهانی پیشی گرفته و به رقم 30 جوجه برسیم.
نیامنش علل شکست واحدهای پرورش شترمرغ در ایران را ضعف مدیریت دانست و گفت: اگر مدیریت صحیح در ارتباط با تعیین جیره مناسب، حمل و نقل تخم، جوجه کشی و غیره رعایت نشود، به طور حتم واحد متضرر خواهد شد.
وی تصریح کرد: نگهداری جوجه شترمرغ در یک ماهه ابتدای زندگی بسیار سخت بوده و بیشتر واحدها در این بخش متضرر می شوند.
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ تعداد جوجه تولیدی در واحدها را در ارتباط مستقیم با صرفه اقتصادی دانست و افزود: خانواده شترمرغ باید دارای 2 نر و سه ماده و یا 3 نر و 5 ماده باشد.
وی خاطر نشان ساخت: بهترین ترکیب در ایران گله های دارای 2 نر و سه ماده است
نیامنش با تاکید بر نحوه جیره نویسی برای گله ها اظهار داشت: در برخی واحدها، ماده معدنی اضافه شده به جیره به خوبی مخلوط نشده و اعضای گله به نسبت متفاوت از این مواد بهره مند می شوند، این امر به طور قطع در بهره دهی موثر است.

شترمرغ مورد استفاده در ایران اصلاح شده است
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ اصل زادگاه شترمرغ را آفریقا، تانزانیا و اوگاندا اعلام کرد و گفت: در ارتباط با شترمرغ سه نژاد گردن سیاه، گردن آبی و گردن قرمز وجود دارد.
وی افزود: نژاد گردن قرمز خاص آمریکا بوده و به دلیل ظاهر مناسب در بخش گردشگری از آن استفاده می شود.
نیامنش خاطر نشان ساخت: از نژاد گردن قرمز برای تولید گوشت و حضور در گله های تولیدی استفاده نمی شود.
وی نژاد گردن سیاه را خاص مناطق کویری دانست و گفت: از نژاد گردن آبی نیز در مناطق دارای آب و هوای مدیترانه ای استفاده می شود.
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ در ارتباط با نژادهای موجود در مزرعه محصص تصریح کرد: شترمرغ های موجود در این شرکت از ترکیب نژاد گردن آبی با منشا هلند و نژاد گردن سیاه با منشا آفریقا ایجاد شده و در مناطق ساحلی و کویری قابل پرورش است.
وی بازار گوشت شترمرغ در ایران را بسیار مناسب توصیف کرد و افزود: در تولید گوشت شترمرغ مورد نیاز کشور به خودکفایی نرسیده و در فصل های بدون کشتار، گوشت این موجود در بازار یافت نمی شود.
نیامنش میزان گوشت عرضه شده به بازار سال گذشته را 45 تن اعلام کرد و افزود: پیش بینی می شود در سال جاری 80-70 تن گوشت شترمرغ در کشور تولید شود.

گوشت شترمرغ قابل رقابت با گوشت گوسفند و گوساله
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ اظهار داشت: گوشت گوسفند در حال حاضر به ازای هر کیلو 16 هزار تومان به فروش می رسد اما قیمت هر کیلو گوشت شترمرغ 14 هزار تومان است.
وی علت عدم وجود تبلیغات تلوزیونی را نبود پشتوانه تولیدی مناسب دانست و گفت: در حال حاضر بسیاری از واحدهای مادری جوجه های تولیدی را برای پرواربندی نگه داشته و مازاد بر نیاز را به متقاضیان می فروشند.
نیامنش افزود: ترجیح بسیاری از واحدها پرواربندی جوجه های تولیدی است اما بسته به نیاز متقاضی جوجه های مازاد از 8-1 ماه به فروش می رسند.
وی راه اندازی اولین کشتارگاه صنعتی شترمرغ با تایید سازمان دامپزشکی را گامی در راستای بهبود وضعیت صنعت شترمرغ در کشور دانست.

دستگاه های جوجه کشی داخلی بهتر از نمونه های خارجی
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ نخستین دستگاه های جوجه کشی وارد شده به کشور را متعلق به کانادا اعلام کرد و گفت: دو دستگاه جوجه کشی از کانادا وارد شد که ظرفیت هریک از دستگاه ها 120 تخم بود.
وی با اشاره به نبود قطعات یدکی مورد نیاز برای دستگاه های کانادایی اظهارداشت: از طریق واسطه اقداماتی در راستای خرید دستگاه از آمریکا انجام شد و در نهایت به دلیل نیاز به خدمات پس از فروش با یک شرکت ایرانی برای تولید دستگاه در کشور همراه شدیم.
نیامنش قیمت دستگاه های کانادایی و آمریکایی را بسته به ظرفیت های 120 تا 480 تایی تخم به ترتیب 8 و 24 میلیون تومان اعلام کرد و گفت: دستگاه های ساخت داخل در ظرفیت های 120 تا 350 تایی ساخته و 6 تا 8 میلیون تومان به فروش می رسد.
وی خدمات پس از فروش و راحتی تعمیر را مهمترین مزیت دستگاه های تولید داخل دانست.

حداقل ساخت و ساز برای واحدهای پرورش شترمرغ
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ بر نیاز بسیار کم واحدهای پرورش شترمرغ به ساختمان تاکید کرد و افزود: گله های شترمرغ در محوطه هایی که به فنس محصور شده زندگی می کنند و فقط یک اتاق بسیار کوچک که از سه طرف دارای دیوارهای سیمانی و از بالا توسط ایرانیت محصور شده برای این گله ها کافیست.
وی اظهار داشت: در یک زمین 2 هکتاری باید حداکثر از 5 نفر پرسنل استفاده کرد که حضور دایمی دامپزشک، در مجموعه نیز الزامی نیست.
نیامنش ایجاد کشتارگاه را خاص مزارع بزرگ دانست و گفت: برای ایجاد کشتارگاه یک مزرعه باید حداقل 40-30 هکتار وسعت داشته باشد.
وی افزود: فاصله واحدهای تولیدی و کشتارگاه حداقل باید 300 متر بوده و این واحد حداقل از یک شترمرغ ماده 10 جوجه بدست آورد.
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ تاکید کرد: تمام تولیدات شترمرغ از قبیل پر، چرم خام و گوشت آن قابل فروش است.
وی افزود: هر کیلو پر شترمرغ، 10 هزار تومان و 11 پا چرم خام نیز بین 180-170 هزار تومان به فروش می رسد.

مهمترین مشکلات صنعت شترمرغ
نیامنش از دولت خواست: در صورت مساعدت نکردن با صنعت پرورش شترمرغ، مانع پیشرفت این صنعت نیز نشود.
وی مهمترین چالش صنعت را نبود تسهیلات بانکی اعلام کرد و گفت: بانک ها وصیغه های بالا از کشاورزان درخواست کرده و سند مزرعه را فقط بانک کشاورزی به عنوان وصیغه می پذیرد.
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ افزود: بانک ملت، صادرات و تجارت وام با 12 درصد سود در اختیار کشاورزان قرار نداده و سود این بانک ها بین 20-18 درصد است.
وی از وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تولید درخواست کرد که در انجام تبلیغات تلوزیونی و معرفی گوشت شترمرغ به جامعه با تولیدکنندگان همراه شود.
نیامنش از نبود مرکز تحقیقات خاص شترمرغ انتقاد کرد و افزود: متاسفانه هزینه تحقیقات در ارتباط با پرورش شترمرغ به عهده بخش خصوصی است.
وی اظهار داشت: اسکندری وزیر اسبق جهاد کشاورزی به منظور ساماندهی صنعت شترمرغ کارگروهی در این وزارتخانه تشکیل داده و اختیارات در بحث شترمرغ را به این کارگروه تفویض کرد.
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ گفت: وزیر فعلی جهاد کشاورزی نه تنها از این کارگروه حمایت نمی کند، بلکه حکم جدید برای اعضای آن صادر نکرده است.
وی از خلیلیان خواست برای ساماندهی صنعت پرورش شترمرغ و ممانعت از افت این صنعت از نظرات کارگروه تشکیل شده استفاده بهینه کند.
http://itpnews.com

[Sara12]

خلاصه ای از بیماریهای شترمرغ

شترمرغ نیز مانند حیوانات دیگر در معرض بیماریها و عفونتهای مختلفی میباشد .جهت مدیریت صحیح گله های شتر مرغ که از اهمیت حیاتی در این صنعت برخوردار است بایستی به نکات ذیل توجه نمود .
- حداکثر حصارکشی مطلوب جهت کاهش خطرات ناشی از صدمات و شکستگی استخوانها
- ایجاد استانداردهای بالایی بهداشتی ، پائین نگهداشتن آلودگیهای باکترهایی مانند کلستریدیا و هیستوموناس که منجر به آنژیت می شوند
- تهیه جیره های غذایی صحیح
تهیه جایگاه نگهداری خشک ، بدون کوران هوا و یخبندان در زمستان ، بالابردن انطباق پذیری طبیعی و مقاومت طیور
گزارشات مربوط شترمرغها در باغ و حشها بندرت در پرورش صنعتی شترمرغ کاربرد دارند. جوجه شترمرغها نیاز به مراقبت بیشتر دارند 90% تمامی مرگ و میر جوجه شترمر غها ناشی از بیماریها ذیل میباشد .
-عفونت کیسه زرده
-تعییرشکل پاها و پنجه ها
اسنداد و اسهال / عفونت معده ( که توسط E.COLIُ، سالمونلا ، هیتوموناس و دیگرباکتریها) ایجاد میشوند.
تجربیات عملی نشان داده اند که جوجه شترمرغها نیاز به مراقبت دائمی دارند. همچنین ثابت شده است که مشاهده ظاهری به تنهایی کافی نیست ، چون زمانی که علائم بیماری ظاهر میشود ممکن است برای درمان دیر باشد . کلید موفقیت پرورش جوجه شتر مرغها رعایت بهداشت در گرمخانه و توزین مداوم جوجه شترمرغها در چهار هفته اول پرورش میباشد .
تنها این سنجش هاست که میتواندمشکلات رشد را قبل از بروز علائم قابل مشاهده مشخص نماید علاوه بر مدیریت بسیار دقیق ، همکاری نزدیک با دامپزشک با تجربه بسیار ضروری است .
عفونتهای ویریوسی
نیوکاسل موارد وقوع بیماری نیوکاسل در گله های شتر مرغ تنها در نواحی از اسرائیل و افریقای جنوبی گزارش شده است جهت پیشگیری از بروز بیماری استفاده از واکسن کشته روغنی نیوکاسل به مقدار 1 سی سی قابل توصیه است . بایستی این واکسن 6 هفته بعد تکر ار شده وهر شش ماه یکبار یک یادآوری تزریق شود. استفاده از واکسن زنده ( لاسو تا بصورت اسپری چشمی همزمان با واکسن کشته توصیه شده است

آبله طیور وقوع آبله درشتر مرغ در اسرائیل و آمریکا گزارش شده است . این بیماری جوجه شتر مرغها رادرگروه سنی یک هفته تا چهارماه و با میزان مرگ و میر تا 15 درصد مبتلا میکند. با استفاده از واکنسهای تجاری آبله این بیماری قابل کنترل میباشد .
آنفولانزای طیور
چندین موردشیوع آنفلانزا درنواحی خاص از افریقای جنوبی گزارش شده است .درمورد این بیماری درمان شناخته شده ای وجودنداشته و واکسنهای موجود در پیشگیری از ابتلاء به بیماری موثر نمیباشد . شتر مرغهای آلوده ویروس را به تخم خود منتقل نموه که خطر الوده کردن گرمخانه و تخم های سالم موجود در آن را در بر دراد. ضمنا این ویروی باعث مرگ و میر جنین میشود.
عموما شترمرغها نیزمانند سایر طیور و پرورش به عفونتهای ویروس کورناو یروسها، هرپس و یروسها و آدنو ویروسها مبتلا میشوند.
عفونتهای باکتر یایی علت اصلی آلودگیهای باکتر یایی بهداشت ضعیف در اتاق گرمخانه ، بستر وهچری و جایگاه نگهداری جوجه ها میباشد و معمولا درمان بعدی کمتر موفقیت آمیز میباشد درنتیجه رعایت اکید بهداشت نقش کلیدی در پرورش شتر مرغ دارد.

عفونت های بند ناف و کیسه زرده این یک مشکل متداول گله های شتر مرغ می باشدکه همواره در ارتباط بامدیریت ضعیف است . پس از خارج شدن جوجه شترمرغها از تخم بایستی بندناف انها به یک ژل یا اسپری آنتی بیوتیکی آغشته گردد. در آمریکا بتادین مورداستفاده قرار میگیرد ضدعفونی صحیح سترها ، هچری و تخم شترمرغها نقش ویژه ای در پیشگیری از وقوع آلودگی دارد.کف جایگاه نگهدار ی جوجه ها در روزهای اول بعد ازخروج از تخم با یستی گرم باشد . سرما از طریق پوست شکم به روده ها و کیسه زرده رسیده منجر به کاهش فعالیت میکربی فلور روده ها و به تعویق افتادن متابولیسم کیسه زرده میشود . بایستی توجه خاص نسبت به بهداشت و گرمای کف جایگاه جوجه ها مبذول داشت .
پنومونی ممکن است مانندعفونت بند ناف پنومونی هم در طی مدت انکوباسیون تخم ها رخ دهد این آلودگی موجب مرگ ومیر جنین ها شده یا راندمان از تخم در آمدن جوجه ها را کاهش میدهد . بایستی تمهیداتی اتخاذ شود تا پیشگیری از طریق بهداشت اکید و احتمالا درمان توسط آنتی بیوتیکهای وسیع ا لطیف انجام گیرد .
آنژینهای کلی باسیلی برای جوجه هایی که در گرمخانه از تخم خارج میشوند آنژینهای کلی باسیلی یکی از بیماریها ی معمول در طول هفته های اول زندگی میباشد یک قدم اساسی جهت ایجاد ایمنی غیر فعال علیه باکتریهای کلی فرمی و ایجاد گله ایمن استفاده منظم از مدفوع جوجه ها در تغذیه شتر مرغها ی تخمگذار در طول مدت تخمگذاری می باشد . تنها از این طریق است که پادتنهای مادری ایجاد شده در خون شترمرغها از طریق زرده به جوجه ها منتقل میشود. استفاده از واکسن جهت پیشگیری از وقوع این بیماری موفقیت آمیز نمی باشد.
مسمومیت خونی این بیماری غالبا درجوجه ها و اغلب در اثر آنتریتهای کلی باسیلی که در بالا شرح داده شده . ایجاد میشود . رعایت اکید بهداشت و ارتقاء سطح ایمنی گله معیارهای اساسی در پیشگیری ازوقوع این بیماری می باشند
افزودن آنتی بیوتیکها به غذا یا آب آشامیدنی درموارد اضطراری و بمدت کوتاه بعنوان یک پیشگیری مطرح میباشد. همچنین استفاده از باکتریهای لاکتو باسیلوس که از تکثیرشدید کلی باسیلها در روده جلوگیری میکنند موفقیت آمیز بوده است.
انتریت نکروتیک ( عفونتهای کلستریدیایی)
کلستریدیاها تقریبا درتمامی خاکها و گیاهان علوفه ای در غلظتهای پائین وجود دارند . این بیماری شتر مرغها رادر هر سنی مبتلا نموده باعث مرگ ومیر بالایی میشود خطر عفونت درآغاز بهار و در طول پائیز بسیار زیاد بوده و بنظر می رسد که در اثر افزایش خوردن لجن و ذرات خاک ایجاد میشود . بنظر میرسد که شترمرغهای جوان که درچراگاههای یونجه خالص نگهداری میشوند حساسیت بیشتری دارند . به منظور حل این مشکل معاینه دقیق تک تک شتر مرغها و تغییر دادن چرای آنها ضروری است . همچنین بایستی داروی مناسب از طریق آب اشامیدنی تجویز شود.
گاستریت مگا باکتریال اولین گزارشات بر روی این سندرم مربوط به افریقای جنوبی در سال 1992 میباشد . این باکتری عمدتا جوجه ها را در سن 10 روز تا 6 هفته مبتلا می نماید. این باکتری در دیواره معده شترمرغهای مرده یافت شد که بنظر میرسد موجب تضعیف و ناتوانی عضلات معده میشود . هیچ درمان موثری وجود ندارد .
عفونت کمپیلو باکتریایی اخیرامشخص شده است که کمپیلوباکتر ژوژنی ممکن است موجب ایجاد عفونتهای نیمه حاد تامزمن در جوجه شتر مرغها در سن 10 روز تا 4 ماه شده و درعرض 5 روز باعث ایجاد تلفات شدید در گله شود. در شتر مرغهای مسن تر این مرگ ومیر کمتر میباشد . باکتری از طریق غذا و آب آشامیدنی منتقل شده . همچنین ممکن است در اثردستکاری غیر بهداشتی تخم ها ، جنین را الوده کند. جوجه های مبتلا بایستی از بقیه گله جدا شده و در قرنطینه مورد درمان آنتی بیوتیکی مناسب قرار گیرند .
عناوین در حالیکه تفریبا تمامی پرندگان به دلیل درجه حرارت بالای بدنشان یک ایمنی طبیعی در برابر باسلیوس آنتراسیس دارند، شتر مرغها نسبت به این بیماری حساس میباشند . این باکتری وهاگهای آن بسیار مقاوم بوده و ممکن است سالها در خاکها ی الوده باقی بمانند. معمولا عفونت از طریق گوارشی و عمدتا از طریق پودر استخوان حیوانات آلوده که در تغذیه شتر مرغها مورد استفاده قرار گرفته رخ میدهد جهت پیشگیری از وقوع بیماری استفاده از واکسن شاربن موثر وموفقیت آمیز می باشد .
سل تا سالهای 1960 بیماری سل یکی از علل عمده مرگ ومیر شتر مرغ در باغ وحشها بود. در صنعت پرورش شترمرغ موارد بروز سل بصورت تک تک و بخصوص در پرندگان مسن تر دیده میشود باسیل سل درخاک ، کود و بستر سالها باقی می ماند . از آنجا ئیکه هنوز درمان قاطعی برای این بیماری در شترمرغ وجودندارد . لذا از این عفونت تهدید مزمنی برای شترمرغها محسوب میشود. استرس ، سوءتغذیه و دیگر عوامل منفی خطر عفونت را افزایش میدهند . شتر مرغها بایستی تنها از گله هایی که دارای گواهی عاری بودن از بیماری را دارند ، تهیه شوند و پرندگان ییمار جدا شده و فورا معدوم گردند.
عفونت چشم هاگرد و غبار بعضی غذاها یا بستر ممکن است چشم جوجه شترمرغها راتحریک نموده منجر به بروز کونژونکتیویت مکانیکی شود .این آزردگی ممکن است توسط باکتریهای بیماری زا تشدید شده موجب بروزکراتیت یا حتی آبسه های روی قرنیه چشم شوند.
کونژونکتیویت ، رینیت و سینوزیت هموفیلوس گالینا روم به تنهایی و با همراه بامایکو پلاسها موجب بروز این عوارض می شوند. استرس هوای سرد وکوران هوا از عوامل مستعد کننده محسوب میشوند. این بیماری معمولا در گله بطور سریع گسترش می یابد ( از طریق تماس مستقیم با‌آب آشامیدنی ) . برای حل مشکل بایستی مبتلایان را از گله جدا نموده درمان نمود . ضمنا شرایط محیط نگهداری را نیز بهبود بخشید مایلکو پلاسموز
این بیماری تنها جوجه شترمرغ های جوانی که کمتر از یک سال سن دارند را مبتلا نموده و در پرندگان مسن تر بدون علائم یا به شکل سینوزیت ظاهر میشود
انتقال عامل بیماری از طریق ذرات معلق درهوا، ورود پرندگان بیمار ، ناقلین بیجان و یا از طریق تخم های هچری صورت میگیرد . درمان با آنتی بیوتیکهای وسیع الطیف انجام میشود . پرندگان بهبود یافته ایمنی موقتی را نشان میدهند .
اورنیتوزحیوانات درهر سن و تمامی گونه های پرندگان نسبت به عفونتهای کلامید یایی حساس میباشند. بنابراین جای تعجب نیست که گزارشاتی از وقوع انفرادی این بیماری درشترمرغ در فرانسه و افریقا جنوبی وجود دارد . بیماری عمدتا از طریق تنفس هوای آلوده انتقال می یابد . ممکن است عفونتهای نهفته توسط آلودگیهای ثانویه ، عوامل محیطی ، استرس حمل ونقل ،سوء تغذیه وغیر فعال شود . این بیماری ممکن است از طریق گزش حشرات منتقل شود. درمان مناسب تاحصول اطمینان از پاک شدن گله بایستی انجام گیرد


قارچها و تخم ها
کاندیدیاز:
کاندیدیاز یک عفونت قارچی است که میتواندتوسط کاندید ا آلبیکنس ، کاندیدا مونیلیفورمیس و دیگر مخمرها ایجاد شود. استفاده ازآنتی بیوتیکها وضعف بهداشت تغذیه و آب آشامیدنی زمینه بروز این عفونت را مساعد میکنند این عفونت ضایعاتی را درمحوطه دهانی شترمرغها ایجاد مینماید . همچنین در شتر مرغهای تخمگذار موجب کاهش جذب ویتامینهای ب - کپملکس شده و موجب مرگ و میر جنین ها قبل ازمرحله ازتخم در آمدن میگردد.
اسپرژیلوزغذای گل آلود یا دارای گرد و غبار رطوبت بالا و تهویه ضعیف ( مقادیر بالای آمونیوم ) از عوامل مستعد کننده بروز اسپرژیلوز می باشند . عفونت از طریق تنفس هاگهای قارچ منتقل میشود . هنگامیکه یک تخم آلوده درگرمخانه قرار میگیرد ، ممکن است هاگهای قارچ راشدیدا پخش نموده و موجب عفونت دیگر جوجه ها شود جوجه های جوان که ایمنی طبیعی کافی در برابر اسپروفیتها ی قارچ ندارند ، در سنین زیر یک ماه متحمل تلفات زیادی میشوند به منظور پیشگیری ازوقوع این عفونت رعایت اکید بهداشت در محوطه گرمخانه ساده ترین و بهترین راه حل میباشد

درماتیت قارچی
این بیماری بیشتر در جوجه های مسن تر شتر مرغ دیده میشود . کمبود تغذیه ای (ویتامین ب -کمپلکس ، روی )و جایگاهی مرطوب وکثیف موجب تشدید بیماری میشوند. برای حل این مشکل رعایت موازین بهداشتی و درمان مناسب ضروری است .
انگلهای داخلی
کوکسیدیوز کوکسیدیوز در بین پرندگان جوان بخصوص زمانیکه روی بستر باز یا مرطوب نگهداری میشوند ممکن است موجب بروز تلفاتی درگله شود نکته مهم در خصوص شتر مرغ آن است که در بین داروهای کوکسیدیو استات گروه Ionophore برای شترمرغها سمی بوده و نبایددمورد استفاده قرار گیرند هیستومونیاز
این بیماری بنام بیماری سرسیاه نیز شناخته میشود هیستومونیاز درجوجه شترمرغهای جوان مرگ ومیر زیادی را ایجادمینماید این بیماری از طریق مدفوع پرندگان آلوده منتقل شده وضایعاتی را در روده ایجاد میکند . آزمایش منظم مدفوع همراه با درمان پیشگیری کننده بایستی صورت گیرد.
کرم نواری شترمرغها ((houttuynia struathionis
مانند سایر آزردگیها، جوجه شتر مرغ نسبت به کرمهای نواری حساستر می باشند . در پرندگان مسن تر آلودگی به کرمهای نواری علیرغم استفاده از جیره های متعادل میتواند موجب سوء تغذیه شود. درمان با داروهای مناسب صورت گرفته و بایستی شش ماه بعد تکرارشود
کرم نخی شکل(libyostrongylus douglassi)
این کرمها مویی شکل وبی رنگ بوده ومیتواند در معده شترمرغ موجب انسداد غدد ترشحی شوند.با بوجود آمدن یک لایه محافظ موکوسی برروی این انگلها شیرابه های معده به غذا نمیرسد این ‌آلودگی کرمی درجوجه های جوان کمتر از 8 ماه میتواند تا 80 درصد مرگ و میر را موجب شود. شتر مرغها تنها میزبان این انگل میباشند . همچنین این انگل یک انگل بیابانی بوده و بسیار مقاوم میباشد . این کرمها به مدت سه سال بدون هیچ میزبانی زنده باقی می مانند . درمان منظم مبتلایان و پرندگان که در معرض آلودگی هستند ضروری میباشد. بایستی توجه نمود که استفاده از داروی ضد انگل لوامیزول موجب بروز اختلالاتی در معده و روده شترمرغها شده و درانگلها موجب بروز مقاومت میشود.
کرمهای معدی و دیگرنماتودها کرمهای معدی ( گونه های آسکاریدیا ) و دیگر گونه های نماتود میتوانند شترمرغها را آلوده نمایند . بایستی با استفاده دوره ای از داروهای ضد انگل شترمرغها عاری از این آلودگیها نگهداری شوند.
انگلهای خارجی
کنه ها کنه ها میتوانند با گزش شترمرغها به پوست صدمه وارد کنند. همچنین کنه های گونه آمبلیوما میتوانند بیماریها را از طریق گزش به انسان منتقل نمایند(ویروس تب کنگو - کریمه )
شپششپش شترمرغ (Struthhiolipeurus Struthionsis ) به پرهای پرنده صدمه وارد نموده و باعث ایجاد ظاهری ژولیده در حیوان میشود در این آلودگیها ، سمپاشیهای منظم وتکرار آن بعد از یک هفته ضروری است .
جربهای ساقه پر جربهای ساقه پر (pterolichus bicaudatus ) همراه با گون های
gabucinia Sculpturata در حال حاضر بسیار نادر هستند. این جربها موجب صدمه به پرهای پرنده شده ، همچنین موجب ایجاد آب ریزش از بینی میشوند مگس ها ( تاسرانیا)
مگش شتر مرغ (hypoboscis Struthionis) موجب تحریک و خارش پوست میشود و بدنبال گزش و خونخواری ممکن است محل گزش عفونی شده ضایعات پوستی ایجاد نماید .

بیماریهای تغذیه ای
کمبودها جدای از ظاهر عمومی یک شتر مرغ رنگ پوست نشانگر خوبی از وضعیت تغذیه پرنده میباشد که از پشت حیوان بخوبی دیده میشود . بدینوسیله میتوان از تغذیه مطلوب و یا سوء تغذیه و کمبودحیوان آگاهی یافت . آزردگیهای ناشی از کمبود سلنیوم و ویتامین Eدر افریقا جنوبی و استرالیا معمول میباشند در اثر این کمبود علائم بیماری عضله سینه در شترمرغ ایجاد شده موجب ناتوانی حرکتی میشود . همچنین میتواند موجب کاهش باروری در شترمرغ شود. کمبود اسید پانتوتنیک و بیوتین بسیار نادر بوده ، در جوجه شتر مرغهایی که منحصرا توسط جیره های خالص گندم تغذیه میشوند رخ میدهد .
تغییر شکل غضروف و استخوانها تغییرات مرضی در غضروفها اغلب ناشی از اسیدوز میباشد . علت بروز این حالت درصد بالای ترکیبات کلر در برابر سدیم و پتاسیم میباشد . آغاز تغییر شکل استخوانها ناشی از عدم تعادل کلسیم در برابر فسفر میباشد تکمیل متقابل جیره غذایی ضروری می باشد . در بسیاری از مزارع پرورش شترمرغ در آفریقای جنوبی شترمرغها سولفات منیزیم در غذا با آب آشامیدنی داده میشود .
انسدادپیلور معده شترمرغ بسیار کوچک بوده ، لذا نسبت به انباشتگی سنگدان بسیار حساس است . با افزایش سن ، خطر انسداد معده کاهش می یابد . این مشکل در ارتباط مستقیم با تغذیه و مدیریت گله میباشد . در تغذیه شترمرغها بایستی به میزان علوفه ، کاه ، مواد فیبری ، شن، سنگریزه و خوردن اشیاء خارجی توجه نموده وآنها راتحت کنترل در آورد .
پیچ خوردگی پیچ خوردگی روده ها در شتر مرغ ملاحظه شده است اما در شتر مرغهای جوان 12- 4 ماهه نادر است . این عارضه بدنبال تغییرات ناگهانی در جیره غذایی و خوردن مقادیر زیاد فیبر رخ میدهد .
راشیتیسم این عارضه عمدتا در سنین 1تا 4 ماهگی دیده میشود ، کمبود کلسیم ، ویتامین D کمبود یا فقدان فسفر و یا مقادیر بالای کلسیم در جیره غذایی شتر مرغها میتواند موجب بروز این عارضه شود .
در جیره های کنستانتره ای که 3تا 4 درصد کلسیم دارند جذب فسفر مختل شده این عارضه در پرنده ایجاد شود . همچنین اسهال مداوم میتواند موجب کاهش جذب املاح و ویتامینها گردد .لذا بدنبال آن میتوانداین عارضه ملاحظه شود.
متفرقه :
پاهای باز ( سندرم پاکمانی )
این عارضه در دو هفته اول زندگی جوجه شتر مرغها دیده میشودکه نشا ن دهنده میزان رطوبت بالا در گرمخانه میباشد . جوجه شترمرغهای مرطوب و ادماتوز این عارضه را در دو روز اول زندگی خود نشان میدهند تغییر شکل پاها
پیچ خوردگی پا : چرخش 90 درجه یک پا به بیرون که بطور ناگهانی ایجاد شده و سریعا پیشرفت میکند .
پاکمانی : خمیدگی /کمانی شدن پا که مفاصل تیبیوتارس و متاتارس رادر گیر میکندو معمولا در هر دو پا رخ میدهد . پوکی استخوان ، تورم مفصل قوزک پا که موجب تغییر محل تاندون اشیل میشود.
قسمت اعظم استخوانها در شتر مرغها ی جوان را غضروف تشکیل میدهد ، جوجه شترمرغهایی که به تازگی از تخم خارج میشوند بطور تجربی دارای پوکی استخوان بوده استخوانهایشان بدلیل نسبت کم کلسیم به فسفر نستبا نرم میباشد . علت اصلی حساسیت شتر مرغها به تغییر شکل استخوانها رشد سریع استخوانها میباشد این رشد بسیار سریع توسط غذای کنستانتره ای که غنی از انرژی میباشد تشدید می گردد . لذا کنترل تغذیه ای بسیار ضروری میباشد .



www.karafarin-e-javan.com

[Sara12]

آشنايي با بخشهاي اصلي پرورش شترمرغ (1)

الف.نگهداري مولد و توليد تخم

مديريت مولدها به دو دوره عمده تقسيم مي‌گردد:

دوره توليدمثل

شترمرغ در دوره توليد مثل معمولا يکروز درميان (با استراحت در فواصل زماني معين) تخم مي‌گذارد. تجربه نشان مي‌دهد هرچه ماههاي گرم سال بيشتر باشد فصل توليدمثل شترمرغ نيز طولاني‌تر مي‌شود. در بعضي مناطق اين دوره گاه تا 10 ماه طول کشيده و محصولي بالغ بر 100 تخم به‌همراه دارد. در اين دوره براي بدست آوردن بالاترين بازده، مولدها هرگز جابجا نمي‌شوند.

مزرعه توليد تخم بايد امکانات زير را دارا باشد:

پن هاي توليدمثل

دانخوري (نبايد صرفا به چرا اکتفا شود)

آبخوري

سايبان

آشيانه مخصوص تخمگذاري؛ مولدها خود به ساختن لانه و تخمگذاري اقدام مي‌کنند. مي‌توان آنها را به آشيانه ديگر که به شکل 8 ساخته شده هدايت کرد. اين کار با قرار دادن تخم و پاشيدن ذرت در آن انجام مي‌گيرد و غالبا مورد قبول مولدها واقع مي‌شود.

حصارسيمي 5/1 متري براي ممانعت از درگيري نرها و ورود شغال که تخمها را خورده يا مولدها را مي‌ترساند.

تعداد نر و ماده:

در اين باره روشهاي زيادي وجود دارد و انتخاب روش مناسب به شرايط مختلف و بازده تخمها در سالهاي گذشته بستگي دارد.

بعضي از روشهاي تجربه شده:

1 نر و 1 ماده

1 نر و 2 ماده

1 نر و 3 ماده نکته: بعضي نرها فقط يک ماده را قبول و بقيه را رها مي‌کنند.

2 نر و 2 ماده

2 نر و 3 ماده نکته: اين دو روش موجب اشکالاتي در ثبت محصول است.در اين روشها روش دوم (ا نر و2 ماده ) مناسبتر از بقيه و به صرفه‌تر به نظر ميرسد.

تغذيه دوره تخمگذاري:

روش نامحدود: اين روش مناسبترين روش است که مواد خوراکي در سطح مرتع به طور نامحدود در اختيار مولدها قرار گيرد. علل رجحان اين روش: ـ راحت. ـ ارزان . ـ موجب چاقي نمي‌شود. ـ پرنده هميشه سير و آرام و در حالت طبيعي است.

نکته: در اين روش اگر خوراک کمتر از مقدار کافي مصرف شود نياز غذايي حيوان تامين نشده اثر سو‌ء خواهد گذاشت. علل کاهش مصرف از اين قرار است:

• شرايط نامطلوب چراگاه.
• ناکافي بودن غذاي مکمل.
• کيفيت پايين غذاي مکمل مثل داشتن کپک يا مزه ناخوشايند
• چيدن پر يا مايه‌ کوبي بلافاصله قبل از دوره توليد.
• انگل و بيماري.
• عوامل وراثتي در خود مولدها.
• اضطراب.

روش محدود: خوراک به طور آماده در اختيار حيوان قرار مي گيرد؛ اين روش جايي مناسب است که علوفه در دسترس نباشد.

نکته: در روش محدودبايد از مصرف زياد خوراک جلوگيري کردچرا که باعث چاقي شده واثر زيان‌باري بر باروري جنسي شترمرغ چه ماده و چه نر داردهمچنين مصرف بالاي پروتيئن موجب اضطراب گرمايي ويا توليد تخمهاي با پوسته خشک مي‌گردد.

دوره استراحت

چون در دوره توليد از هرگونه جابجايي و فعاليت غيرطبيعي در محيط مولدها بايد اجتناب کرد؛ لذا عمده کارهاي مربوط به مديريت مولد در دوره استراحت انجام مي‌گيرد:

پرکني.

مبارزه با انگلهاي خارجي مثل کـک، شپش، کنـه بوسيله افشانه‌هاي ضدعفوني.

مبارزه با انگلهاي داخلي مثل کرم نواري و کرم پهن بوسيله دارو.

واکسيناسيون در برابر بيماريهايي مثل ادرارسبز، تورم‌ روده، نيوکاسل.

نکته: در 3 مورد بالا مشاوره با متخصص الزامي است چون معالجات نادرست بسيارخطرناک وگاه موجب تلفات سنگين است.

جداکردن نرها و ماده‌ها.

تغذيه در دوره استراحت؛ خود به دو دوره تقسيم مي‌شود:

دوره تعديل وزن؛ غالبا مولدها احتياج به کاهش وزن پيدا مي‌کنند. اين کار تا چند هفته به پايان دوره استراحت انجام مي‌شود. جيره آن عبارت‌است از مکمل ويتاميني معدني به همراه علوفه‌خشک يا تازه يا خوراک. نکته: هيچ نوع غله اي به مولدها داده نمي‌شود به استثناي مواردي مثل: بعد از پرکني، مايه‌کوبي، هنگام بيماري يا هواي سرد حداکثر 300 گرم به هر پرنده.

دوره آمادگي جنسي؛ که در 2 تا 4 هفته پاياني دوره استراحت انجام مي‌گيرد. جيره آن عبارت‌است از علوفه تازه با 400 گرم ذرت يا خوراک داراي 25 درصد غله و نيز مکمل فسفاته.

حذف شترمرغهاي غيراقتصادي؛ براي تعيين صرفه اقتصادي بايد در پرونده هر مولد اين موارد مشخص شود:

کم و کيف جفتگيري آن.

تاريخ روزهاي بدون جفتگيري.

تعداد، تاريخ، وزن واندازه همه تخمهاي آن.

وزن، اندازه و تاريخ و ساعت تولد همه جوجه‌هاي آن.

تعداد و تاريخ تخمهاي بدون نطفه.

تعداد و تاريخ تخمهاي با جنين مرده.

تعداد و تاريخ تخمهايي که جوجه با عمرکوتاه دارد.

نکته: عوامل مؤثر بر کميت وکيفيت تخم هر مولد از قرار زير است:

سن مولد؛ معمولا نرها از5/2 و ماده‌ها از 2 سالگي توليدمثل مي‌کنند و بعد در 6-5 سالگي به سقف توليد مي‌رسند.

نسبت نر و ماده؛ 1 نر به2 يا 3 ماده مناسب است.

تغذيه.

باران.

انگلها.

اضطراب؛ که مي تواند علت آن سروصدا، حيوانات وحشي و سگها يا حتي درگيري نرها باشد.

عوامل وراثتي و همخوني.

[Sara12]

آشنايي با بخشهاي اصلي پرورش شترمرغ (2)

ب.جوجه‌کشي

طبيعي:

اگرچه جوجه‌کشي به صورت طبيعي آسانتر است ولي به همان نسبت سودآوري کمتري دارد چون شترمرغ در هنگام خوابيدن روي تخم و نگهداري جوجه تخمگذاري نمي‌کند. براي کرچ شدن شترمرغ حداقل 5 تخم لازم است والا پرنده به تخمگذاري ادامه مي‌دهد. تعداد تخمي که جفت مولد مي‌توانند تفريخ کنند حدود 20 عدد است.

مصنوعي:

مقدمات:

جمع‌آوري تخمها؛ هرروز ترجيحا صبح زوديا غروب.

ضدعفوني تخمها؛ به دو روش شستن(5 گرم virkon-s در 1 ليتر آب ولرم براي شستشويا در نيم ليتر براي افشانه تخمها ودستگاه. ( آب سرد موجب مَکش ميکروبها به داخل تخم مي‌شود) يا گازدادن(80 گرم پرمنگنات پتاسيم و130ميلي‌ليتر محلول 4 درصد فرمالين براي 3 مترمکعب دستگاه)

نگهداري تخمها؛ که نبايد بيش از 1 هفته طول بکشد بايد در دمايي بين 15 تا 20 و رطوبتي بين 75 تا 80 درصد باشد. تخمها به صورت عمودي و با روزي 1 بار چرخش نگهداري مي شوند. بعداز حمل ونقل طولاني بايد حداقل 12 ساعت بي‌حرکت بماند.

گرم کردن تخمها؛ قبل از گذاردن در دستگاه بايد 12 ساعت در اتاق 25 درجه گرم شوند.

دستگاه:

دما؛ 36 درجه با نوسان حداکثر 5/0 (حتي نوسان 1 تا 5/1 درجه منجر به 50درصد تلفات مي‌گردد).

رطوبت؛ بين 26 تا 34 درصد.

کيسه زرده؛ اگر پايين باشد جنين از بين مي‌رود.(محل کيسه باچراغ مشخص وبا مداد علامتگذاري شود).

وضعيت تخمها؛ بر اساس روشهاي استاندارد

چرخاندن تخمها؛ اگر دستگاه خودکار نيست 3 بار در شبانه روز.

جريان هوا؛ 50 ليتر در ساعت براي هر تخم.(افزايش گازکربنيک خطرناکتر از کاهش دماست لذا هنگام قطع برق يا نقص هواکش بايد درها را نيمه باز گذارد).

هچر؛ يک واحد کامل جوجه‌کشي به جز اتاقهاي شستشو، نگهداري و گرم‌کننده تخم، ستر و جوجه‌کشي بايد مجهز به هچر براي سلامت کامل جوجه‌ها باشد.