شترمرغ

[Sara12]

جوجه كشی مصنوعی شترمرغ

شتر مرغ ماده معمولاً بين ساعت 4 تا 7 بعدازظهر تخمگذاری می كند. بلافاصله بعد از تخم گذاری بايستی تخم ها توسط كارگر جمع آوری شده و به محل جوجه كشی منتقل شوند. دوران جوجه كشی 42 روز می باشد. درجه حرازرت دستگاه جوجه كشی 3/36 درجه سانتی گراد و رطوبت در حدود 20 تا 25 درصد است. وزن تخم به طور متوسط در حدود 5/1 كيلوگرم بوده و در پايان دوران جوجه كشی بايستی در حدود 13 تا 15 درصد از وزن تخم كاهش پيدا كند. در غيراينصورت ممكن است مشكلاتی در جوجه در آوری ايجاد گردد. معمولاً تخم ها به مدت يك هفته جمع آوری و در درجه حرارت و رطوبت مناسب نگهداری شده و سپس تخم های بی نطفه از دستگاه خارج می گردند. در روز سی و هشتم تخم ها به هچر منتقل شده و تا زمان خروج از تخم در دستگاه باقی می مانند. بهتر است جهت خشك شدن و فعاليت نسبی پرنده، به او اجازه داد تا به مدت 6 تا 12 ساعت دردستگاه هچر باقی بماند و سپس خارج گردد. بهداشت دستگاه و سالن جوجه كشی بسيار مهم بوده و بايستی حتی الامكان از ورود افراد متفرقه به محيط جوجه كشی خودداری شود. جوجه ها به هنگام تولد وزنی در حدود 700 تا 1000 گرم دارند. بند ناف توسط آيودين ضدعفونی می گردد. كف بينی های هچری نيز بايد اصطكاك كافی داشته باشند تا از بازشدن پاها درجوجه جلوگيری به عمل آيد. چنانچه جوجه نتواند از تخم خارج شود بايستی به جوجه كمك شود. اين امر نياز به كسب تجربه كافی داشته و هر گونه مداخله عجولانه سبب نتايج منفی درهچ خواهدشد.


پرورش جوجه


پس از خروج از تخم جوجه ها بايستی درحرارت 30 تا 32 درجه سانتی گراد قرار گيرند. بهتر است اين حرارت در زير منبع حرارتی (لامپ هيتر، مادر مصنوعی) برای جوجه مهيا شده و اجازه انتخاب را برای جوجه فراهم آورد. در صورتی كه شرايط جوی اجازه دهد می تواند جوجه را 24 ساعت بعداز درآمدن از تخم در فضای آزاد قرارداد.


مراقبت از جوجه در سنين اوليه بايستی با دقت انجام شود. بهداشت سالن كاملاً رعايت شده و شب ها شرايط مناسب از نظر دما و تهويه برای جوجه ها فراهم شود. عفونت كيسه زرده از متداول ترين علل مرگ و مير جوجه ها تا سن حدود 14 روزه گی است. اين عفونت می تواند از طريق تخم، دستگاه جوجه كشی، بندناف و نيز غذا و خوردن مدفوع(از طريق روده) به كيسه زرده منتقل شود. عدم جذب به موقع كيسه زرده باعث عفونت و مرگ جوجه خواهد شد. هرگونه استرس نيز می تواند شرايط را برای باقی مانده كيسه زرده در بدن جوجه و عفونت آن فراهم نمايد.










از ديگر علل مرگ و مير در جوجه ها را می تواند عفونت های باكتريايی، اسهال و مشكلات فيزيكی پانام برد. غذا 24 ساعت بعداز هچ بايستی در اختيار جوجه قرار گيرد. غذا بايستی دارای انرژی و پروتئين بالا و از نظر املاح معدنی وويتامين ها بالانس باشد. چند روزی طول می كشد تا جوجه خوردن آب و غذا را بياموزد


واين مدت زمان كافی را برای جذب كيسه زرده فراهم می نمايد. قرار دادن يك جوجه بزرگ تر در ميان جوجه های تازه به دنيا آمده عمل آموختن خوردن و آشاميدن را به جوجه ها آسان می سازد. جوجه های مريض و غيرفعال را بايستی سريعاً از ساير پرندگان جدا نموده و در فضای ديگر تحت درمان قرار داد.


انباشتگی اجسام خارجی از قبيل سنگ، چوب و ساقه در پيش معده و سنگدان از ديگر عوامل مرگ و مير جوجه ها تا سن چهارماهگی می باشد. هرگونه استرس از قبيل بالانس نبودن جيره (از نظر موادغذايی ، مواد معدنی وويتامينه و غيره) نيز بيماری و عدم آرامش و سلامت پرنده می تواند به اين مسأله منجر گردد. بنابراين حتی الامكان سعی شود محيط پرورش جوجه ها عاری از هرگونه اجسام خارجی باشد. واكسيناسيون جوجه ها عليه بيماری نيوكاسل در كشورمان الزامی است. تلفات ناشی از اين بيماری توسط بعضی از مزارع در ايران گزارش شده است. جوجه ها به بيماری آنتروتوكسمی نيز حساس هستند. واكسيناسيون جوجه عليه اين بيماری توصيه می گردد. اين بيماری غيرواگير بوده و عامل اصلی آن استرس است. (تغييرات جيره حمل و نقل، ترس، تراكم جوجه هاو....) جوجه ها به سرعت رشد كرده و درسن يك ماهگی در حدود 3 تا 6 كيلوگرم وزن دارند. با افزايش سن جوجه ها بايستی فضای بيشتری در اختيار آنان قرار داد. گردشگاه جوجه ها بايستی دارای سايبان بوده و خاك بهترين انتخاب به عنوان بستر می باشد. بستر فضای مسقف بهتر است از جنس بتن باشد تا به راحتی بتوان آن را شست وشو داد و ضدعفونی كرد. در بعضی از مزارع از سيستم حرارت زيرزمينی به عنوان منبع حرارت استفاده می نمايند. اين مسأله باعث گرمی بستر و آرامش پرنده و نيز كاهش تلفات ناشی از عفونت كيسه زرده خواهد شد. در سن سه ماهگی جوجه ها وزنی بين 20 تا 30 كيلوگرم خواهند داشت. بعداز سن 3 ماهگی جوجه ها نسبتاً مقاوم بوده و تلفات كاهش می يابد. بعداز سن 3 ماهگی بيشتر تلفات ناشی از مسائل فيزيكی است. از سن سه ماهگی تا پايان يكسالگی (زمان كشتار) جوجه ها در فضاهای محصور نگهداری می شوند. معمولاً به ازاء هر پرنده، حداقل 50 متر مربع فضای گردشگاه در اختيار قرار می گيرد. فضای سايبان برای هرپرنده نيز 5 متر مربع است. بنابراين بعداز سن سه ماهگی پرندگان نياز به سالن های بسته نخواهند داشت. بعداز سن سه ماهگی پرندگان به سرما و گرما بسيار مقاوم هستند. پرندگانی كه به عنوان مولد انتخاب می شوند بعداز سن يكسالگی از جيره های نگهداری استفاده می نمايند.

[Sara12]

از يك صنعت پوست ساز تا يك صنعت پول ساز

اين صنعت مي كوشد تا از يك حالت پوست ساز به حالت صنعتي پولساز درآيد: صنعتي حرفه اي به منظور توليد دامهايي كه گوشتي با كيفيت بالا دارند، آنطور كه مطلوب نظر مصرف كنندگان است. اغلب افراد صاحب نظر در اين مورد توافق دارند كه در صورت حصول پرندگاني با گوشت بيشتر از 40 كيلوگرم، اين صنعت از نظر تجاري براي توليد كنندگان به صرفه خواهد بود. اگر چه سايرين هنوز بر تلاشهاي خود در جهت حفظ همان وضعيت صنعت پوست ساز كه بر پايه پرورش پرندگاني با كيفيت پايين گوشت و همان روشهاي قديمي پرورش مي باشد، اصرار مي ورزند. اين افراد معتقدند كه اين وضعيت باعث حفظ ارزش تجاري پوست مي شود و تنها راه پرورش تجاري شترمرغ مي باشد كه البته اين نظريه عامل پس رفت صنعت شترمرغ مي باشد.

[Sara12]

واريانس بزرگ وزن ماهيچه / لاشه – مشكلات فرآيند

فرآیند کنندگان برنامه خاصي بر اساس ميزان آگاهي از تعداد پرندگاني كه به منظور كشتار كنار گذاشته شده اند و يا مي توانند در هر روز كشتار شوند، دارند. دامنه وزن لاشه ها، كل محصول گوشت و نيز وزن ماهيچه هاي هر قطعه از بدترين حالت متوسط 16 كيلوگرم تا ميانگين 50 كيلوگرم گوشت در شترمرغهاي 12 ماهه تغيير مي كند. اين دامنه 34 كيلوگرمي 300% واريانس ازتوليد پايين تا پرندگاني با توليد بالا ايجاد مي كند. گوشت حاصل از پرندگان كوچك جثه عموما در درجه دوم به نسبت گوشت پرندگان بزرگتر قرار دارند.
شكل 1 مربوط به ركوردهايي مي باشد كه بدترين و بهترين و نيز پرندگان متوسط را در طي يك فرآيند 18 ماهه نشان ميدهد. آنچه در نگاه اول از شكل 1 به نظر مي رسد اين است كه براي فرآيند كنندگان خريد و پرداخت هزينه به توليد كنندگان هنگامي كه سيستم پرداخت به ازاي هر قطعه پرنده باشد (يعني تمامي پرندگان قيمت يكساني داشته باشند)، به صرفه نيست.

اگر كارگاهي روزانه با ظرفيت 100 قطعه پرنده در روز كشتار مي كند، با داشتن اين دامنه متنوع از توليد پايين تا توليد بالا، ممكن است فقط در بدترين حالت 1600 كيلوگرم گوشت براي فروش داشته باشند و يا بر عكس در حالت خوب 5000 كيلوگرم گوشت با همان تعداد پرنده عرضه كنند. حال هزينه هاو تجهيزات مورد نيازاين فرآيند را چگونه مي توان پيش بيني كرد؟ در چنين شرايطي هيچ صنعت فرآيندي نمي تواند موثر و جوابگو باشد.
هزينه هاي فرآيند براي پرندگان بسيار نزديك به يكديگر است اما همانطور كه در شكل 2 ديده مي شود، مقدار واريانس و تنوعي به ميزان 300% در هزينه هاي كشتار به ازاي هر كيلوگرم گوشت وجود دارد كه به دليل تنوع در محصول گوشت مي باشد. اين امر به وضوح نشان مي دهد كه چرا فرآيند كنندگان نمي توانند به طور عادلانه و ثابت هزينه اي را براي خريد هر قطعه پرنده يا لاشه مشخص و تعيين كنند. زماني كه پرداخت بر اساس گوشت بي استخوان مي باشد، مي بايد سيستمي بر اساس كيفيت درجه بندي شده گوشت و با توجه به كل محصول گوشت توليدي برقرار شود تا بتوان مزيت پرورش پرندگان خوب و نيز حذف پرندگان ضعيف و غير اقتصادي را به توليد كنندگان آموخت. اين امر همچنين باعث تضمين داشتن گوشتي با كيفيت بالا كه مطلوب نظر مصرف كنندگان است، مي گردد و بدين ترتيب تقاضا افزايش مي يابد.
جداول صنعت گوشت اطلاعات ضد و نقيضي را نشان مي دهند:
در سال 2000، جامعه بين المللي شتر مرغ (IOA) جدول گوشتي را به منظور كمك در جهت استاندارد كردن نحوه تشخيص و درجه بندي ماهيچه منتشر كرد و همچنين ميانگين وزن ماهيچه را براي راهنمايي كاربران گزارش كرد.
قبل از معرفي اين جداول گوشت IOA، جامعه شترمرغ آمريكا AOA نيز جدول گوشت خودش را كه شامل درجه بندي ماهيچه و نيز دامنه تغييرات وزن ماهيچه بوده منتشر كرده بود.
جدول 1، برخي از تفاوتهاي موجود در جداول اين دو موسسه را بعنوان مثال بيان مي دارد.
شكي نيست كه در صنعت پرورش شترمرغ سردرگمي فاحشي وجود دارد. همه چيز بستگي به اين دارد كه از چه جدولي در هركشور استفاده مي شود و اين امر است كه براي مصرف كنندگان و مشتريان تعيين مي كند كه چه انتظارات و خواسته هايي مي بايد داشته باشند.










اين امر باعث بوجود آمدن مشكلات جدي براي فرآيند كنندگان و نيز مصرف كنندگان كه از اين جداول استفاده مي كنند شده است و بنابراين تاثير منفي بر عملكرد فرآيند كنندگان به دليل تغييرات فراوان اين وزنها خواهد داشت. همانطور كه مشاهده مي شود وزن ماهيچه ها در شكلهاي 3 و 4 دو برابر آن چيزي است كه در اغلب موارد بين بدترين و بهترين حالت وجوددارد. بنابراين بدست آوردن ميانگين ها در اين جدول و بدين صورت بيانگر ميزان تنوع و پراكندگي و نيز بوجود آمدن مشكلات بعدي خواهد شد. به منظور تاييد اين واقعيت كه جداول گوشت IOA باعث گمراهي مشتريان ودر نتيجه اين صنعت مي گردد. Blue Mountain داده هاي حاصل از كشتار را در آمريكا كه از مزارع بزرگي كه در آنها پرندگان با جيره های صحيح تغذيه مي شوند و بهترين كيفيت گوشت ممكنه را داشتند، منتشر كرد.

[Sara12]

مثالهايي از تنوع و پراكندگي بيش از حد اوزان ماهيچه

کشتارگاهSoartland در افريقاي جنوبي مثالهايي عملي درزمينه همين مشكل گردآوري كرده است:
1- سوپر ماركت بزرگي در اروپا وجود داردكه فيله صدفي را براي استيكي به وزن200 گرم استفاده مي كند دريك گروه 92 تايي از پرندگان حتي يكي از فيله هاي صدفي بدست آمده هم حد اقل وزن مورد نظر را نداشتند و همگي بسيار كوچك بودند. بنابراين اين غذا به علت عدم توانايي درتهيه آن از صورت حذف شد. دراين مثال پرندگان حتي از حد اقل تغذيه لازم نيز بهره مند نبوده اند و حتي حداقلهاي ذكر شده در جداول گوشت IOA را هم نداشتند.

2- مشتري دراين مثال به دنبال استيكي با حد اقل 200 گرم وزن بوده است. حد اقل وزن فيله مورد استفاده در شكل 3، 275 گرم بوده و حداكثر آن 680 gr. ما فيله هايي با وزن 1000 گرم را ديده ايم كه حاصل از پرندگاني بوده اند كه به خوبي تغذيه شده اند. اين پرندگان مي توانند 5 استيك 200 گرمي براي مشتريان توليد كنند.

3- مشتري ديگري از گوشت گرد (Oslo 3S) استفاده مي كرد كه به او امكان مي داد زرد پي را كه در اين ماهيچه وجود دارد را جدا كند. اين مشتري انتظار دارد هر نيمه حداقل وزن 500 گرم را داشته باشند. هر قطعه اي كوچكتر از اين وزن نمي تواند نظر اين مشتري را تامين كند. هر چه ماهيچه بزرگتر باشد اين مشتري راضي تر خواهد بود. اغلب گزارش مي شده كه مقادير موجود نمي توانند اين حد اقل را داشته باشند كه اين هم به علت جيره بوده است. اين موضوع باعث تخريب صنعتي است كه مايل به رشد آن هستيم.

4- مانند آنچه درشكل 4 نشان داده شده است، قسمت گوشت گرد با حداقل 6/1 kg و حداكثر 2/2 kg هيچ ارزشي براي ما ندارد و اين مقدار 2 برابر مقداري است كه در جدول IOA به آن اشاره شده است.

[Sara12]

تنوع در كيفيت گوشت

عظله Os1060، براي آناني كه جدول گوشت را ندارند، ماهيچه اي است كه داخل و بيرون لاشه نقش دارد. درشكل 3، به آن Tenderion گفته شده است. در پرنده اي با كيفيت خوب، اين ماهيچه كامل است و يكي از بهترين عضلات درپرندگان است. برخي از فرآيندكنندگان هيچگاه متوجه وجود آن نشده اند. درپرندگاني كه به خوبي تغذيه شده اند نمي توان از نظر لطافت از يك سر عضله تا انتهاي ديگر تفاوتي قائل شد. فيبرها در كل ماهيچه به يك صورت مي باشند و همه برشها همانند هم مي باشند. در پرندگاني كه تغذيه ضعيفي دارند يك انتهاي اين عضله ضمخت است و حتي با چاقو به سختي بريده مي شود.
جداول بين اللمللي IOA اين ماهيچه را به عنوان معياري براي نشان دادن كيفيت فيله و استيك در نظر مي گيرند. در صورت كيفيت پايين اين عضله، كاهش و افت چشمگيري در كيفيت بروز خواهد كرد. ابعاد اقتصادي و مالي اين قضيه به چه صورت است؟
تفاوتهاي موجوددر اوزان عضله شماره os1060 كه به آن Tenderion گفته مي شود و در شكل 3 به آن اشاره شده است، نشان مي دهد كه كمترين وزن به ميزان 815 گرم و بهترين وزن مقدار 1760 گرم را نشان مي دهد. در صورت توجه به جدول گوشت IOA ميبينيم كل وزن 500 گرمي به دو بخش متمايز تقسيم شده است: os1060f (فيله) و os1060s (استيك). اين پرندگان با توليد پايين فقط ميتوانند 50% قيمت os1060 را بدست آورند(در صورت تقسيم شدن به اين دو بخش).فهمیدن عواقب مالي اين قضيه نياز به اطلاعات رياضي خاصي ندارد.
يك فرآیند کننده اروپايي به من اطلاع داد كه كيفيت فيله در پرندگاني كه به عنوان استيك فروخته مي شوند بسيار پايين است و ترجيح داده مي شود كه هيچگاه آنها را به عنوان گوشت استيك به فروش نرسانند.
عامل مهم و قابل توجه ديگر در هنگام بازديد ازكارخانه هاي فرآيند گوشت، مقدار گوشت با رنگ روشن است كه مي بايد از ماهيچه فيله با كيفيت بالا بدست آيد. اين موضوع دو كاربرد و نكته هزينه اي و مالي دارد: كاهش كيفيت به علت كاهش وزن برشهاي ارزشمند بعلاوه زمان مورد نياز براي فرآيند بايد مورد توجه قرار گيرد.


در پايان، عدم گسترش رشدخوب ماهيچه و تحليل آن كه به علت رژيم غذايي ضعيف پرندگان اتفاق مي افتد، باعث پراكندگي وتنوع رنگ گوشت از گله اي به گله ديگر مي شود كه اين موضوع بر طعم و بافت گوشت نيز اثر مي گذارد. در پرندگاني كه به خوبي تغذيه شده اند، عضلات انفرادي و نيز مجموعه عضلات از نظر رنگ يكنواخت مي باشند. اما در صورت جداسازي آنها از يكديگر، آنتي اكسيدانهاي موجود در گوشت وارد عمل مي شوند و رنگهاي روشن قرمز را مي سازند.
متخصصين تغذيه به كشاورزان مي گويند كه پرندگان را مي توان در سن 9 ماهگي كشتار كرد، اما پوست هنوز در اين سن به بلوغ و تكامل نرسيده و كيفيت لازمه را ندارد.
اين توصيه به وفور شنيده مي شود و به نظر مي رسد توسط افرادي كه هيچ گاه از تغذيه دام ندارند گفته مي شود. بنابراين چرا هنوز به گفتن چنين عباراتي اقدام مي شود؟
افرادي كه چنين توصيه اي مي كنند احتمالا هيچ گاه شانس اين را نداشته اند كه پوست حاصل از پرندگاني را كه خوب تغذيه شده اند ببينند. همچنين چنين فرض مي كنند كه 95 كيلوگرمي، همان وزن مطلوب براي كشتار است. در مورد بازده گوشت حاصل از يك پرنده با توليد كنندگان صحبت شد و گفته شد كه فقط 25% كل درآمد يك پرنده مربوط به گوشت او مي شود. اين در صورتي است كه پرندگان خوب تغذيه نشده باشند و خوب رشد نكرده باشند. در صورتي اقتصاد اين فن تغيير خواهد كرد كه وزن پرنده در هنگام كشتار به دو برابر فعلي افزايش يابد و كشتار تا سن 12 ماهگي به تعويق افتد.
برخي از متخصصين تغذيه به كشاورزان مي گويند كه در پرندگاني كه بيش از 9 ماه نگهداري شوند، فقط چربي افزوده مي شود. اين گفته صحيح نيست. اگر تغذيه خوب انجام شود روند افزايش عضله تا 12 و 14 ماهگي ادامه خواهد يافت.
شكلهاي 5 و 6 مربوط به سال 2001 می شوند و بهاي فعلي گوشت را كه توسط كشتارگاههاي آفريقاي جنوبي پرداخت مي شود در نظر مي گيرند و نيز با در نظر گرفتن ميانگين 1000 R براي هر پوست (معادل 125 دلار آمريكا). اين سوال مطرح مي شود كه چند كشاورز كه خودشان پوستهاي خودشان را به فروش نمي رسانند، عملا به اين ميانگين وزن كشتار دست مي يابند؟
اغلب كشاورزان هيچ درآمد حاصل از فروش پر را نمي بينند. زيرا پرها را نمي چيند تا به پرندگان استرس وارد نشود، بنابراين در اين مورد، درآمد حاصل از پرها در نظر گرفته نشده است همانطور كه در شكل 5 و 6 ديده مي شود حتي پرندهاي سبك وزن نيز درآمد حاصل از گوشتشان 36% كل درآمد بوده است و درمورد پرندگان با كيفيت بالا، اين ميزان به 52% هم مي رسد.


شكلهاي 7 و 8 بر مبناي 105 دلار آمريكا به ازاي پوست براي هر دو (درآمد پايين و بالا) بوده است به من گفته شد كه پرندگان كشتار شده سبك وزن پوستهايي را توليد مي كنند كه عموما قيمت آنها با تخفيف بالايي مطرح مي شود كه بسيار كمتر از قيمت واقعي آنهاست زيرا كيفيت مناسب را ندارند. مي توان به راحتي مشاهده كرد كه درآمد گوشت به تنهايي چقدر قابل توجه است وسهم بزرگي از كل درآمد پرندگان را تشكيل مي دهد. حتي در مواردي كه قيمت پوستها پايين باشد. 12 ماه گذشته شاهد تغييرات قابل ملاحظه اي در ارزش پول آفريقاي جنوبي در مورد گوشت بوده ايم. اين امر بطور قابل ملاحظه اي درصدارزش درآمد گوشت را تغيير داده است.

بعنوان يك نكته جانبي مهم است بدانيم كه كل درآمدحاصل از يك پرنده (پوست و گوشت)، 10% در مقايسه با شكل 5 در شكل 7 بهتراست. اگر چه كل درآمد حاصل از يك پرنده تقريبا 60% در شكل 8 بهتراز شكل 6 بوده است. آنچه نتيجه مي گيريم اين است كه درآمد گوشت سهم مهمي از كل درآمد پرنده را در بر مي گيرد. سعي در كنترل قيمت پوست راه حل پايدار نگهداشتن اين صنعت نيست. راه حل توليد پرنده هايي با كيفيت بالاست كه گوشت و پوستي با كيفيت بالا توليد مي كنند.





مقدارمشخصي از چربي توليدي همواره براي داشتن پرندگاني سالم با عضلاتي به خوبي توسعه يافته ضروري مي باشد. امروزه اغلب برنامه هاي تغذيه اي شترمرغ به منظور توليد گوشت خوب و رشد كافي عضله اي طراحي نمي شوند. بلكه آنها به منظور نگهداري پرنده تا زمان مناسب براي كشتار يعني سن 14 ماهگي با وزني اندك به ميزان 95 كيلوگرم مي باشند كه فقط نظر بازار پر و پوست را تامين مي كنند. نظريه تحصيل فقط پوست و پر از شترمرغ و مد نظر قرار دادن گوشت به عنوان يك ماده توليدي جانبي، كوته انديشانه است و منجر به توليد پرنده اي غير اقتصادي مي گردد. گوشت با كيفيت بالاي شترمرغ بخش مهمي از كل درآمد آنرا تشكيل مي دهد.

[Sara12]

نتيجه گيري

پرورش پرنده اي با گوشت خوب نيازمند داشتن برنامه تغذيه اي صحيح همراه با مديريت تغذيه اي خوب و براساس استانداردهاي توليد مي باشد. برنامه مديريتي مزرعه اي كه شامل سيستم كارآي ركوردگيري و نيز به كارگيري بهبود ژنتيكي مي باشد. روش انجام اين امر توسط Blue Montain طرح ريزي شده است و آنان منتظر ديدن نتايج اوليه اين برنامه توليدي خوب مي باشند. چند سال طول مي كشد تا نتايج پايدار حاصل از اين برنامه را بتوان ديد اما تا زماني كه به اين سطح توليد برسيم مشكلات مطرح شده در اين مقاله را نمي توان مشخص كرد و در جهت حل آن كوشيد. همكاري و استفاده از اطلاعات موجود، باعث خواهد شد اين مشكلات غير اقتصادي تبديل به توليد سودمندي براي هر توليد كننده گردد.
بدست آوردن پرندگاني با كيفيت بالاي گوشت
مطالب گفته شده دلالت بر ضرورت توليد پرندگاني با كيفيت بالا براي ورود به پروسه مي باشد.
حصول اين مطلب نيازمند زمان است تا در اولين مرحله مشكل را تشخيص بدهيم، دلايل را بشناسيم و سپس برنامه هاي لازم تنظیم شوند تا بتوان شرايطي را كه منجر به بروز مشكلات مي شود مشخص كرد.
برنامه تغذيه اي صحيح پرندگان كشتاري براي رسيدن به توليد مطلوب گوشت خوب ضروري مي باشد. اطلاعات منتشر شده اندكي كه در گذشته وجودداشتند بر اساس جيره هايي بودند كه به منظور نگهداري پرندگان تنظيم شده بودند نه بهبود وضعيت پرنده و افزايش نرخ تبديل غذا به عضله. متخصصين تغذيه و جيره نويسهاي متبحر خاطر نشان مي كنند. " فرمولهاي غذايي جيره مي بايد طوري تنظيم گردند كه از بوجود آمدن چربي در پرندگان جلوگيري گردد " ، چربي محوطه شكمي هيچگونه كاربردي ندارد و هزينه صرف شده براي آن باعث ضرر مي گردد.

[Sara12]

ويژگيهاي منحصر به فرد گوشت شترمرغ

اشکان پازوکي




شترمرغ جزء پرندگان است اما پرواز نمي كند. به عنوان عضوي از خانواده پرندگان و به عنوان ‌Ratite ناميده مي شود. پرورش شترمرغ صنعت جديدي است كه در سالهاي اخير در جهان رو به توسعه مي باشد. عمر آن حدود 60 ـ 50 سال و محل زندگي آن آفريقا مي باشد، لذا آب و هواي گرم و خشك را به خوبي تحمل مي كند ولي در ساير اقليم ها از سرد تا گرم نيز مي تواند زندگي كند.
تيپهاي مطرح شترمرغ در جهان سياه آفريقائي (African Black) ، گردن آبي(Blue Neck) و گردن قرمز (Red Neck) مي باشند.سياه آفريقائي هيبريد توليد شده از گونه هاي گردن آبي و گردن قرمز است. شترمرغ گردن قرمز از آفريقاي شرقي (تانزانيا و كنيا) مي باشد.
شترمرغ گردن آبي يكي از 3 گونه بومي در آفريقاي شمالي، غربي و جنوبي است. سياه آفريقائي كوتاهتر، كوچكتر و پرهاي سياهتري نسبت به ديگر گونه ها دارد. نرهاي گردن آبي پوست گردن آبي ـ خاكستري دارند و تنها در فصل جفتگيري روي پاها قرمز رنگ مي شود. شترمرغها از لحاظ جنس بين 2 تا 3 سالگي بالغ مي شوند. ماده ها نسبت به نرها سريعتر بالغ مي شوند.
پرورش شترمرغ با توسعه در جهان در ايران نيز در سالهاي اخير رو به توسعه يافته است و تيپهاي گردن سياه و گردن آبي وارد ايران شده است. فرآورده هاي شترمرغ داراي ارزش اقتصادي بالائي مي باشد.
گوشت شترمرغ يكي از فرآورده هاي شترمرغ مي باشد كه داراي مزيتهاي بسياري نسبت به گوشت دامهاي ديگر مي باشد و از آنجا كه اكثر مردم در رژيم غذائي خود به دنبال جايگزين غذائي سالمتر هستند، اين گوشت در آينده مي تواند جايگزين مناسبي براي اين منظور باشد، به طوري كه گوشت شترمرغ به عنوان گوشت قرمز برتر و گوشت قرن بيست و يكم معرفي شده است.
ميزان چربي گوشت شترمرغ 2 ـ 1 درصد مي باشد و فراتر از مقدار آن ميزان هر يك از 3 نوع چربي اسيدهاي چرب اشباع، اسيدهاي چرب غير اشباع يك ظرفيتي و چند ظرفيتي داراي نسبت ايده ال 3/1 است. ميزان اسيد لينولئيك كه بدن انسان قادر به ساخت آن نمي باشد ولي براي متابوليسم بسيار ضروري مي باشد در گوشت شترمرغ خيلي بالا است. در عين حال كه ميزان كلسترول گوشت شترمرغ نسبت به گوشت دامهاي ديگر پائين مي باشد متوسط HDL (كلسترول خوب) در اين گوشت خيلي بالا است (62 ـ 60 درصد). ميزان L - كارنيتين آن در بين تمام حيوانات اهلي بالاترين است و ميزان كراتين آن كه متابوليسم انرژيتيك قلب را بهبود مي بخشد نيز خيلي بالا است. مقدار آهن آن 7/3 ميليگرم در هر 100 گرم است كه در ميان گوشت ساير دامها بالاترين مقدار است. بعلاوه گوشت شترمرغ ميزان بالائي از عناصر كم نياز مانند روي و منيزيم را دارد. اين گوشت نياز بدن به ويتامين نياسين (PP) را تأمين كرده و نسبت به ساير گوشتها مقادير بيشتري ويتامين هاي A و C (ديگر گوشتها فاقد آن هستند)، علاوه بر ويتامينهاي B1 و B2 تأمين مي نمايد. اين گوشت بهترين و مؤثرترين مراقبت در برابر كلسترول بدن بوده و نيز براي افراد مبتلا به فشار خون بالا به دليل ميزان بسيار كم سديم ايده آل است. گوشت شترمرغ اگرچه رنگ قرمز و طعم نزديك به گوشت گاو را دارد ولي تردي گوشت مرغ را به علت كوتاه بودن فيبرهاي آن دارد، ضمن اينكه مشكل بيماري جنون گاوي را ندارد. گوشت شترمرغ از هر گوشت ديگري قابل هضم تر است، زيرا به علت تردي زودپز بوده و به خاطر طعم خوشمزه ويژه اش نياز به سس يا چاشني اضافي ندارد.

[Sara12]

مراحل قانونی احداث مزرعه پرورش شتر مرغ

مراحل قانونی تا آنجا كه بنده تحقيق كرده ام به شرح زير است:

۱ـ تهيه طرح توجيهی از احداث مزرعه پرورش شتر مرغ

۲ـ مراجعه به معاونت دام و طيور جهاد كشاورزی و ارائه درخواست مجوز تاسيس همراه با ارائه طرح توجيهی

۳ـ دريافت مجوز تاسيس واحد پرورش شتر مرغ از جهاد كشاورزی

۴ـ مراجعه به اداره منابع طبيعی برای اجاره زمين

۵ـ ارائه مجوز و درخواست زمين به اداره منابع طبيعی

۶ـ طرح در كميسيون ماده ۳۲ و اجازه واگذاری زمين به متقاضی

۷ـ تملك زمين و ساخت امكانات مورد نياز

[Sara12]

شتر مرغ

شترمرغ از پرندگاني است كه توانايي پرواز ندارد .اين پرنده با زندگي در سطح زمين به ميزان زيادي سازش يافته است.داراي پاهاي بلندو نيرومند وهمراه با گردن بلندش قد بلند پرنده را تشكيل مي دهد

شتر مرغ نر داراي پرهاي سياه است كه در ناحيه بال و دم سفيد مي باشد

شتر مرغ ماده كوچكتر وداراي پرهاي قهوه اي مايل به خاكستري است. سر كوچك وچشماني بزرگ وبرجسته ومژه هايي بلند ومشكي دارد.

قسمت عمده اي از پاها عريان و رنگ پوست پاها در ماده خاكستري ودر نرها قرمز مي باشد.

پاي شتر مرغ فقط دو انگشت (انگشت سوم وچهارم) رادارا مي باشد.

شتر مرغها با چشمان خود قادرند تا 1500 متر براحتي ببينند. آنها مي توانند با سرعت 70 كيلو متر در ساعت وبا گامهاي 8 متري بدوند.

شترمرغها با پاهاي بلند خود ميتوانند لگد هاي محكم وغيرقابل تصوري به دشمن خود وارد كنند

شترمر غها در زيستگاههاي باز ومتنوعي يافت مي شوند واز مناطق پر در خت ووپر بوته دوري مي كنند وبندرت در سايه مي روند.

آنها در روز فعاليت مي كنند ودر غروب نشسته وتا صبح استراحت كرده مي خوابند.

در شتر مرغ چينه دان وجود ندارد . مري از محوطه سينه اي گذشته ووارد پيش معده بزرگ ومتسع مي شود .وبعد از پيش معده سنگدان بزرگ وماهيچه اي قرار دارد. ( شبيبه به سنگدان پرندگان دانه خوار)كه حاوي سنگها ي كوچك جهت كمك به هضم غذا مي باشد.

چند نكته:

-شتر مرغها با هوش نيستند.

-روزانه مقدار زيادي آب مي نوشندومقدار زيادي ادرار بسيار رقيق دفع مي كنند.

-در صورتيكه آب در دسترس نباشد مي توانند تا چند روز بدون آب را سپري كنند.

-علاوه بر حس بينايي عالي حس شنوايي قوي نيز دارند.

-شترمرغها مولد هايي هستند كه فقط در طول فصول خاصي از سال توليد مثل مي كنند.6تا 8 ماه در طول سال ودر ايرا ن از اواخر اسفند تا اواخر شهريوروگاهي تا مهرماه تخم گذاري مي كنند.

شتر مرغ ماده از 2تا 2/5سالگي وشترمرغ نر از3تا 3/5 سالگي به بلوغ مي رسند وبسته به شرايط مديريتي وفراهم آوردن محيط مناسب بين 40 تا 80 عدد در هر سال تخم مي گذارند.

اگر چه افراد ماهر وبا تجربه از همان جوجگي مي توانند تشخيص جنسيت در جوجه ها را انجام دهند ولي در حدود 7يا 8 ماهگي به سادگي جنس نر ازجنس ماده هنگام ادرار ومدفوع كردن مشخص مي باشد.در اين هنگام الت تناسلي نر بيرون مي آيد.

شاهپرهاي نر دربال سفيد يكدست مي باشد در صورتيكه اين شاهپرها در جنس ماده داراي حلقه هايي برنگ خاكستري مي باشد.

شتر مرغها بصورت يك نر ويك ماده يا يك نرو2ماده در يك محل نگهدار ي مي شوند اگرچه 1به 3 ويا 2به 3 هم نگهداري مي شوند

يك هفته بعد از جفتگيري نر لانه اي در زمين با ناخن هاي خود بصوردايره اي به شعاع يك متر وارتفاع 20 سانتي متر حفر مي كند . سپس ماده هر دو روز يكبار وبيشتر در هنگام بعد ازظهر در لانه يك عدد تخم مي گذارد

نر در هنگام انتخاب ماده رقص هاي زيبايي در حات نيم خيز انجام مي دهد وماده نيز با حركات بال بال زدن واكنش نشان مي دهد.

شتر مر غها همچنين بعد از رهايي يافتن از استرس واضطراب رقصهايي را كه بيشتر بال خود را باز كرده وبه دور خود حركت مي كنندانجام مي دهند.

نرها معمولا ساكت هستند ولي در فصل توليد مثل صداي غرش يسيار بلندي را از خود در مي آورند كه با پر كردن كيسه گردني از هوا اين صدارا از خود در مي آورند.

سن تقريبي شتر مرغ حدود 60 سال ميباشد ودر حدود 40 سال تخمگذار ي مي نمايند كه تخمگذاري از سال سوم شروع شده ودر 25 سالگي بهترين وبيشترين تخم را مي گذارد .

خوراك شتر مرغ بخصوص در هنگام توليد مثل بسيار مهم است.اين خوراك بايستي داراي كلسيم بالايي باشد . شتر مرغها به علت داشتن دستگاه گوارش خاص مي توانند فيبر غذا را به انرژي تبديل كنند .عملي كه هيچ پرندهاي قادر به انجام آن نيست.

در جيره شترمرغها منابع اصلي غذا به ترتيب عبارتند از -يونجه -ذرت -سوياوهمچنين از سبوس گندم- گندم-جوو..... واز انواع ويتامينها واملاح وعناصر ونمك نيز استفاده ميشود.

شتر مرغها علاقه خاصي به علوفه ها بخصوص علوفه تازه دارند واز خوردن آن لذت مي برند.



تخم شتر مرغ اگر چه از نظر جثه شتر مرغ كوچك است ولي از نظر اندازه تخم بزرگترين تخم در بين پرندگان است.تقريبا برابر 17تا 19 سانتي متر طول و14تا 15 سانتيمتر پهنا دارد.واز 1200 تا 1900 گرم نيزوزن آن ميباشد(يعني يك صدم وزن شتر مرغ).

در محيط پرورشي روزانه تخمها جمع آوري و پس تميز كردن چند روزي در درجه حرارت8تا 15 نگهداري وبعد به داخل دستگاه گذاشته ميشود .بعداز روز 14 ميتوان تشخيص داد تخم داراي نطفه وجوجه مي باشد يا خير و در صورت نطفه دار بودن حدود 42 روز طول مي كشد تا جوجه سر از تخم در آورد.

چهار عامل اساسي در جوجه كشي بايستي با دقت واحتياط لازم انجام شود

1-درجه حرارت حدود 5/8تا6/1

2- چرخش تخمها در حالت 90 درجه 6تا8 ساعت يكبار

3- تهويه در طول 42روز

3- رطوبت

بعداز از در آمدن جوجه از تخم بايستي جوجه در همان دستگاه به مدت 24 ساعت خشك شود .جوجه ها در 2تا 3 روز اول از كيسه زرده تغذيه مي كنند وفقط احتياج به كمي آب سالم به همراه مولتي ويتامين دارند.

جوجه ها تا دو ماهگي احتياج به مراقبت شديد دارند وپس از آن با احتياط ميتوان آنها را به محيط باز وبزرگتري انتقال داد

تلفات در هفته اول ويا دو هفته اول ممكن است زياد باشدودر ماه دوم وسوم بسيار كم .

انباشتگي معده در صورت خوردن شن زياد سنگهاي بزرگ واشياء ديگر از خطراتي است كه جوجه را تهديد ميكند .عوامل عفوني كه ممكن است از زمان برداشت تخم يا در داخل دستگاه يا در محيط اوليه به جوجه سرايت كند خطر ديگر ي براي جوجه ميباشد.

سالانه هر شترمرغ داراي 30 شاهپر اصلي وبزگ وزيبا ميباشد كه به قيمت 3000 تا 5000 تومان هر كدام به فروش ميرسد

پوست شترمرغ با پوست فيل وتمساح از نظر استحكام برابري مي كند در عين حال طرح دار وزيبا مي باشد كه يك پوست شتر مرغ بالغ بين 60 تا 80 هزار تومان به فروش ميرسد

تخم شترمرغ حدود 5/1 تا 2 كيلو وزن دارد كه با تعداد30 تا 40 تخم مرغ برابري مي كند كه ارزش تخم شتر مرغ بدون نطفه 4 تا 5 هزار تومان مي باشد .پوسته تخم شتر مرغ نيز براي تزيينات ونقاشي وطراحي هاي زيبا بكار ميرودوآن هم بين 5 تا6 هزار تومان بفروش ميرود.

گوشت شترمرغ بخصوص شتر مرغهاي 12تا 14 ماه به بالا كه سن كشتار شتر مرغ ميباشد بسيار لذيذ -خوشمزه -نرم وخوشخوراك مي باشد .از نظر كلسترول بسيار پايين وهمان مقدار بسيار كم نيز از نوع كلسترول خوب ميباشد كه براي باز كردن عروق خوني از لخته هاي چربي بسيار مفيد مي باشد.

يك شتر مرغ كه در سن 12-13 ماهگي كشتار ميشو حدودا 40تا35 كيلوگرم گوشت خالص دارد كه قيمت هر كيلو گرم آن 10 تا 12 هزار تومان ميباشد.

[Sara12]

كيفيت آب مصرفي شترمرغ ها
آب ضروري ترين ماده در جيره شترمرغها مي باشد. تقريبا 60 تا 85 درصد (گاهي هم بيشتر) كل تغذيه روزانه ( شامل آب و غذا) در دامهاي مزرعه اي توسط آب تامين مي شود. ميزان محتوي آب كل بدن يك موجود بالغ ( بدون چربي ) تقريبا در گونه هاي دامهاي مزرعه اي ثابت و در حد متوسط 71 تا 73 در صد از كل وزن بدن مي باشد. كيفيت آب مصرفي بستگي به مناسب بودن ساختمان حفاظت و نگهداري كل سيستم آب رساني و منبع آب دارد. كيفيت آب مستقيما بر ميزان مصرف آب توسط حيوان تاثير مي گذارد. اولين اثر محدود كردن مصرف آب، حال اختياري و يا غير اختياري، كاهش مصرف غذا و در نتيجه كاهش قابليت توليد شترمرغ مي باشدخوش طعمي و مواد سمي آبي كه كيفيت پاييني دارد به دو صورت مي تواند مشكل ساز باشد: طعم بد آب مي تواند باعث كاهش مصرف گردد و يا ممكن است در آن آب مواد سمي وجود داشته باشند. برخي از مواد سمي، خوش طعمي آب را كاهش نمي دهند بلكه بسيار مضرتر از اين مواد هستند. مواد سمي كه ممكن است در آب شرب يافت شوند شامل حشره كش ها، فلوئورين، نيتراتها، سلنيوم و نيز غلظت بالاي ساير عناصر خاص مي باشند. آب مي تواند داراي باكتري، ويروس، پروتزوآ و يا تخم كرمها باشد كه تمامي اين عوامل مي توانند بيماري و يا مشكلات ديگري ايجاد كنند. علاوه بر مواد سمي، آب مي تواند تركيبات ديگري داشته باشد كه باعث طعم بد آن گردد. به عنوان مثال آب قليايي حاوي غلظت بالايي از پتاسيم، سديم و كربنات كلسيم مي باشد. آبي كه نمك زيادي دارد در مقايسه با آبي كه مواد معدني ندارد طعم بدي دارد. نمك ها شامل سديم، كلسيم، منيزيم و پتاسيم در تركيب با بي كربنات ها، كلريدها ويا سولفات ها مي باشند.
برخي از مواد آلوده كننده شايع آب عبارتند از:
1- تمامي مواد جامد محلول ( سختي آب )
اين اصطلاح شامل تمامي مواد معدني مي شود كه مي توانند در آب جريان يافته، در خاك و يا صخره ها وجود داشته باشند. بيشتر حيوانات اهلي مي توانند غلظت مواد جامد محلول را از 000/15 تا 000/17 جزء در ميليون (ppm) تحمل كنند. اگر چه اين غلظت ها مي توانند بر ميزان توليد تاثير بگذارند. نمكهايي در حد 000/5 ppm باعث تغيير آب مي شوند و در صورت مصرف باعث كاهش وزن و اسهال مي گردند.
سولفات ها: كه معمولا به شكل سولفات منيزيم، سولفات سديم يا سولفات كلسيم مي باشند اثر ملين در حيوانات دارند. اثر مليني بيشتر در مورد حيوانات جوان به كار مي رود تا حيوانات بالغ. سازمان خدمات بهداشت عمومي ايالات متحده توصيه مي كند كه آب داراي بيش از 250 ppm كلريد يا سولفات و 500 ppm مواد جامد محلول براي مصارف، مناسب نمي باشد.سولفات هاي بيش از 500 ppm در آب مي توانند در حيوانات جوان باعث اسهال شوند.
آهن: در غلظتهاي اندكي مانند 3/0 ppm در آب، باعث رنگ قهوه اي آب مي گردد. يافتن مقاديري تا 30 ppm آهن در منابع آب روستايي دور از انتظار نمي باشد. شترمرغها از نظر اينكه نمي توانند مقادير بالاي آهن خوراكي را تحمل كنند منحصر به فرد مي باشند. بنابراين مي بايد در مورد حذف منابع غير ضروري آهن در جيره شترمرغها توجه بيشتري انجام دهيم. اينكه چه سطحي از آهن را مي توان بعنوان سطح حداكثر براي شترمرغ در نظر گرفت مشكل مي باشد. اين امر بدين دليل است كه اين مقدار بستگي به سطوح آهن وارد شده از تمامي مواد جيره روزانه شترمرغ دارد. همچنين شتر مرغ علاقه به خوردن آشغالهاي موجود روي زمين را دارد و اگر خاك غني از محتواي آهن باشد منبع تغديه اي ديگري از آهن وجود خواهد داشت.
با توجه به اينكه استفاده شترمرغ از منابع موجود آهن در آب، جيره و خاك اطراف به ميزان زياد به علت سمي بودن نامطلوب مي باشد اين حالت باعث كاهش توليد پرنده خواهد شد. آهن زياد در جيره شترمرغ از هر يك از منابع موجود مي تواند با ميزان استفاده از ساير مواد معدني مهم و مواد معدني كمياب در جيره تداخل داشته باشد. آهن زياد موجود در جيره شترمرغ مي تواند بخصوص با ميزان استفاده از فسفر تداخل داشته باشد و گاها باعث كمبود فسفر در جيره پرنده گردد. فسفر براي رشد خوب پرنده ( استخوانها و عضلات ) و همچنين براي باروري و توليد مثل حيوان ضروري مي باشد.در شترمرغها كمبود فسفر به دليل وجود آهن زياد، باعث مي گردد تا گوشت اين حيوان طعم جگري به خود بگيرد كه براي مصرف كنندگان بسيار مهم است. بنابراين در جيره هاي Blue Mountain توصيه مي گردد سطح آهن را در آب مصرفي در سطح 3/0 ppm نگهداريم. اگر آب مصرفي شما بيش از ميزان توصيه شده آهن دارد توصيه مي گردد سيستم تصفيه آب را به منظور خارج كردن آهن اضافي و ساير مواد مضر برقرار كنيد.
منگنز: اغلب مانند آهن عمل مي كند با اين تفاوت كه سطوح منگننز باعث بوجود آمدن قشري سياه رنگ در لوله ها و تجهيزات آبياري مي گردد.
2 - نيترات ها: نيترات ها بطور گسترده اي در محيط پراكنده و بخصوص براي گياهان سودمند مي باشند. در صورت ورود مقادير قابل توجهي از نيترات ها (NO3) در آب شرب، سلامتي به خطر مي افتد. نيتراتها (NO3) مي توانند توسط باكتريهاي لوله گوارشي به حالت سمي نيتريت (NO2) تبديل گردند. نيترات ها و نيتريت ها اثر ديگري هم دارند. هنگام ارزيابي سطوح موادي كه حيوانات در معرض آن مي باشند، علوفه ها، اعمال باكتريها در منابع آب و نيز مقدار آب مصرفي مي بايد مورد توجه قرار گيرند.
منبع نيترات ها و نيتريت ها در آب شرب عبارتند از:
• نشت كردن و نفوذ آبي كه از داخل خاك عبور مي كند.
• آب سطحي و يا آلودگي چاه آب
• تبديل نيترات ها به نيتريت ها توسط باكتريها
مساله نيترات ها، اثرات آن بر توليد و توليد مثل، حدود ايمني آن، نحوه عمل آنها با ساير منابع نيتروژني و روشهاي مناسب حذف و يا خنثي سازي آنها، موارد مهم مورد بحث و مورد اختلاف مي باشند كه مي بايد در محيطهاي بخصوص مورد مطالعه و تحقيق قرار گيرند. نيتراتها اگر در مقادير زياد وارد شوند مي توانند توسط باكتريها به نيتريت ها تبديل شوند كه به راحتي جذب مي گردند و قابليت حمل اكسيژن را توسط خون كاهش مي دهند.
در برخي گونه هاي حيواني، مشكل نيتراتها مي تواند بصورت كمبود ويتامين A تجلي كند. اين دليل مهمي است مبني بر اينكه چرا تمامي جيره ها ي شترمرغ بايد مقادير كافي ويتامين A ، يد، فسفر و انرژي داشته باشند. سطوح نيترات ها در چاههاي موجود در روستاها متغير مي باشد. معمولا دوره هاي پر باران در فصل بهار منجر به بوجود آمدن سطوح بالاي نيترات ها در چاههاي مزارع روستايي مي شود. حذف نيترات ها از آب عمل مشكل و گران قيمتي مي باشد. آنيونهاي جايگزين مي توانند نيترات ها را حذف كنند. دامنه سطوح مضر نيتراتها در آب بين 50 ppm و 100 ppm بطور دلخواه در نظر گرفته شده است. سازمان خدمات بهداشتي عمومي آمريكا حد بالايي( 45 ppm) را براي نيترات ها در آب آشاميدني انسان در نظر گرفته است.
3- خرد سازواره ها ( ميكرو ارگانيسم ها): باكتريهاي كلي فرم تقريبا همه جا هستند و مي توانند منبع گياهي، حيواني و يا خاكي داشته باشند. اصطلاح باكتري كلي فرم مدفوعي به ارگانيسم هايي كه بطور طبيعي در لوله گوارشي دامها، انسان و پرندگان يافت مي شود مربوط مي باشد. در حاليكه اين باكتريها مي توانند مضر نباشند اما حضور آنها اغلب نشاندهنده اين است كه ساير باكتريها و ويروسهاي بيماريزا هم مي توانند وجود داشته باشند. ميكرو ارگانيسم هاي مضر مي توانند به راحتي به چاههاي آبي كه حفاظت آنها از آبهاي آلوده سطحي به خوبي انجام نمي گيرد، وارد شوند. نتاييج حاصل از آزمون آب براي باكتري كلي فرم به ميزان سطح صفر مطلوب، 1 تا 8 نامطلوب، 9 و بيشتر مضر اعلام مي گردد. حفاظت نسبت به آبهاي آلوده سطحي، كلر زدن و تصفيه مي توانند مشكل وجود ميكرو ارگانيسم ها را حل كند.
4- PH : آب اسيدي باعث خوردگي پمپ ها، لوله ها ، مخازن و تجهيزات مي گردد. آب اسيدي را مي توان با اضافه كردن خاكستر سود و يا سود سوزآور خنثي كرد. قليايي بودن يكي از خواص اغلب منابع آبي مي باشد و حاصل وجود بيكربنات ها و هيدروكسيد ها است كه طعم سود به آب مي دهد. قليايي بودن باعث رشد باكتريها مي گردد كه باعث جرم گرفتگي لوله ها و شوفاژها به دليل تجمع باكتريها مي گردد.
5- كلريدها: كلريدها به تنهايي مضر نيستند مگر اينكه در مقادير بالاي 200 ppm مطرح گردند. كلريدها در تركيب با سديم، نمك دريايي و ساير نمكها را توليد مي كنند. سطوح 50 ppm تا 100 ppm براي دامها خوش طعم تر مي باشد.
6- فسفاتها: اگر در چاههاي آب روستايي مقادير زيادي فسفات يافت شود، نشان دهنده آلودگي است اگر چه فسفاتها به خودي خود بي ضرر هستند اما آنها مي توانند بعنوان منبع غذايي باكتري قرار گيرند و وجود آنها مي تواند علامت وجود آلودگي باكتريايي باشد.
7- سولفيد هيدروژن: اين تركيب عامل بوي بد آب حاصله از چاههاي عميق مي باشد. حتي مقدار اندك 1 ppm مي تواند بوي قابل توجهي را ايجاد كند. اسيد ضعيف حاصله، به آهن حمله كرده و تركيبي سياه و روغني مي سازد. اقتصادي ترين روش زدودن سولفيد هيدروژن از آب اكسيد كردن آن توسط يك ماده شيميايي مانند هيپوكلريد مي باشد. اين تركيب باعث بوحود آمدن گوگرد گازي مي گردد كه مي تواند از آب خارج شود.
8- حشره كش ها و علف كش ها: جشره كشها و يا علف كشها مي توانند به آب زميني و يا سطحي در نتيجه شستشو توسط آب باران، رانش و ... وارد شوند. آلودگي آب مي بايد موسسات دولتي محلي را موظف به استفاده درست از اين مواد نمايد.
9- ساير عناصر و مواد سمي
چه از منابع انساني و چه از منابع طبيعي، آب بطور معمول عناصر و مواد سمي را دريافت مي كند. متاسفانه فقط اطلاعات محدودي مبني بر سمي بودن سطوح مواد متفاوت آب مصرفي حيوانات داريم. شرايط متعددي مي بايد در تشخيص اينكه سطح خاصي از يك ماده، سمي است يا خير در نظر گرفته شوند. مواد سمي در آب مي توانند به صورت مواد جامد معلق، مواد محلول و يا حالتي بين اين دو باشند كه بستگي به فرآيند هضم در حيوانات دارد.
استفاده كوتاه مدت از مواد سمي ممكن است اثرات قابل مشاهده اي نداشته باشد اما در صورت استفاده دراز مدت ممكن است باعث ضررهاي جدي گردد. گونه هاي متفاوت حيوانات در برابر مواد سمي عكس العمل هاي متفاوتي نشان مي دهند و حيوانات جوان و سالم ممكن است رفتار متفاوتي با عكس العمل حيوانات بالغ و ضعيف داشته باشند. مي بايد خاطر نشان گردد كه منابع آبي، بخصوص آنهايي كه از چاههاي كم عمق تامين مي شوند مستعد تغييرات ناگهاني در تركيباتشان به دلايل طبيعي و يا انساني هستند.
شماري از عناصري كه در آب يافت مي شوند به ندرت براي دامها مشكل ايجاد مي كنند زيرا آنها نمي توانند در سطوح بالا به شكل محلول وجود داشته باشند و يا اينكه فقط هنگامي سمي هستند كه در غلظت بالايي وجود داشته باشند. مثالهايي از اين مورد شامل آلومينيوم، برليم، برم، كروم، كبالت، مس، يد، منگنز، موليبدن و روي هستند. همچنين به نظر نمي رسد اين عناصر بصورت تجمعي در گوشت، شير و يا تخم وجود داشته باشند.
از طرف ديگر عناصري مانند سرب، جيوه و كادميوم بايد مورد توجه باشند زيرا معمولا اين عناصر در صورتي که در آب در غلظت هاي سمي وجود داشته باشند مي توانند براي مصارف انساني خطرناك باشند.
آزمايش آب
با مركز خدمات بهداشتي، مركز كشاورزي يا دامپزشكي به منظور اطلاعات در مورد آب محل تماس بگيريد. در مورد آزمايش هاي مورد نياز و غلظت مواد موجود مطلع شويد. در قسمت زير، جدولي مشاهده مي شود كه توسط سازمان خدمات بهداشتي عمومي ايالات متحده تنظيم شده است و استانداردهاي آب آشاميدني را نشان مي دهد.
استاندارد هاي آب آشاميدني سازمان خدمات بهداشت عمومي ايالات متحده
ماده شيميايي حدود توضيحات
نيترات ها 45 ppm
نيتريت ها* 03/0 ppm
آهن 3/0 ppm
سختي آب* 0 تا 3 GPG به آن آب سبك مي گوييم
4GPG و بالاتر به آن آب سنگين مي گويند
فسفات* 5 ppm فسفات بالا نشانگر فضولات است
گوگرد 250 ppm
سولفيد هيدروژن 1/0 ppm
PH 7 تا خنثي
آرسنيك 01/0 ppm
مس 1 ppm
سيانيد 01/0 ppm
فلوئورين 1/0 تا 2/1 ppm
روي 5 ppm
نقره 05/0 ppm
سلنيوم 01/0 ppm
منگنز 05/0 ppm
سرب 05/0ppm
نمكي بودن 5000ppm
*تائيد شده توسط اغلب آزمايشگاهها
نتيجه گيري
اگر تامين آب شترمرغهاي شما توسط چاه آب روستايي صورت مي گيرد مي بايد توجه دقيقي به كيفيت آب آن داشته باشيد. هيچگاه فرض نكنيد كه كيفيت آب مصرفي خوب مي باشد. هميشه به منظور مشخص كردن عدم وجود عناصر و مواد مضر براي پرندگانتان، آزمايش انجام دهيد. همچنين مي بايد آب را در طي فصول مختلف سال آزمايش كنيم زيرا آب مي تواند بطور چشمگيري در شرايط منطقه اي شما تغيير كند.