غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

لب چو بگشود ز تنگ شکرم یاد آمد

چون سخن گفت ز درج گهرم یاد آمد


بجز از نرگس پرخواب و رخ چون خور او

تو مپندار که از خواب و خورم یاد آمد


هر سرشکی که ببارید ز چشمم شب هجر

بر زر از رشتهٔ للی ترم یاد آمد


زلف شبرنگ چو از عارض زیبا برداشت

در شب تیره فروغ قمرم یاد آمد


قامت سرو خرامان چو تصور کردم

راستی از قد آن سیمبرم یاد آمد


نسبت قد بلند تو چو کردم با سرو

سخن مردم کوته نظرم یاد آمد


رخ و زلف و دهن تنگ تو چون کردم یاد

از گل و سنبل و تنگ شکرم یاد آمد


حسن رخسار تو زینگونه که عالم بگرفت

صدمهٔ صیت شه دادگرم یاد آمد


خواجو از پردهٔ عشاق چو برداشت نوا

صبحدم نغمهٔ مرغ سحرم یاد آمد

[sorna]

ماه فرو رفت و آفتاب برآمد

شاهد سرمست من ز خواب برآمد


نرگس مستانه چون ز خواب برانگیخت

ولوله از جان شیخ و شاب برآمد


پیش جمالش ز رشک ماه فروشد

وز شکن زلفش آفتاب برآمد


صبحدم از لاله چون گلاله برافشاند

قرص مه از عنبرین حجاب برآمد


از شکن زلف روز پوش قمر ساش

چشمهٔ خورشید شب نقاب برآمد


عکس رخش چون در آب چشم من افتاد

بوی گل و نفحهٔ گلاب برآمد


مردم چشمم به آب نیل فرو شد

کان خط نیلوفری ز آب برآمد


وقت صبوح از هوای مجلس عشاق

زمزمهٔ نغمهٔ رباب برآمد


مجلسیانرا ز جام بادهٔ نوشین

کام دل خسته از شراب برآمد


خواجو از آن جعد عنبرین چو سخن راند

از نفسش بوی مشک ناب برآمد

[sorna]

خسرو انجم بگه بام برآمد

یا مه خلخ بلب بام برآمد


صبح جمالش بدمید از شب گیسو

یا شه روم از طرف شام برآمد


سرو گل اندام سمن عارض ما را

سبزه بگرد رخ گلفام برآمد


مجلسیان سحری را شب دوشین

کام دل از جام غم انجام برآمد


چشمهٔ خورشید درخشان مروق

وقت صبوح از افق جام برآمد


کام من این بود که جان بر تو فشانم

عاقبت از لعل توام کام برآمد


زلف تو چون سلسله جنبان دلم شد

بس که بدیوانگیم نام برآمد


خال تو تا دانه و زلفین تو شد دام

کیست که مرغ دلش از دام برآمد

[sorna]

وقت صبوح آن زمان که ماه برآمد

شاه من از طرف بارگاه برآمد


کاکل عنبر شکن ز چهره برافشاند

روز سپید از شب سیاه برآمد


از در خرگه برآمد آن مه و گفتم

یوسف کنعان مگر ز چاه برآمد


پرده ز رخ برفکند و زهره فروشد

طرف کله برشکست وماه برآمد


سرو ندیدم که در قبا بخرامید

مه نشنیدم که با کلاه برآمد


بسکه ببارید آب حسرتم از چشم

گرد سرا پرده‌اش گیاه برآمد


شاه پریچهرگان چوطره برافشاند

فتنه بیکباره از سپاه برآمد


هر دم از آن عنبرین کمند دلاویز

ناله دلهای داد خواه برآمد


آه که شمع دلم بمرد چو خواجو

از من دلخسته بسکه آه برآمد

[sorna]

از صومعه پیری بخرابات درآمد

با باده پرستان بمناجات درآمد


تجدید وضو کرد بجام می و سرمست

در دیر مغان رفت و بطاعات درآمد


هر کس که ز اسرار خرابات خبرداشت

از نفی برون رفت و باثبات درآمد


این طرفه که هر کو بگذشت از سر درمان

درد دلش از راه مداوات درآمد


ایدل چو در بتکده در کعبه‌گشودند

بشتاب که هنگام عبادات درآمد


فارغ بنشست از طلب چشمهٔ حیوان

همچو خضر آنکس که بظلمات درآمد


مطرب چو خروس سحری نغمه برآورد

با مرغ صراحی بمقالات درآمد


دل در غم عشقش بخرافات درافتاد

جان با لب لعلش بمراعات درآمد


مستان خرابش بدر دیر کشیدند

در حال که خواجو بخرابات درآمد

[sorna]

شکر تنگ تو تنگ شکر آمد

حلقهٔ لعل تو درج گهر آمد


لبت از تنگ شکر شور برآورد

بشکر خندهٔ شیرین چو در آمد


چونظر در خم ابروی تو کردم

قامت خویشتنم در نظر آمد


چون ز عشق کمرت کوه گرفتم

سیلم از خون جگر برکمر آمد


گردمی بر سر بالین من آئی

همه گویند که عمرت بسرآمد


کامم این بود که جان برتو فشانم

عاقبت کام من خسته برآمد


خواجو آن نیست که از درد بنالد

گر چه پیکان غمش بر جگر آمد

[sorna]

مراد بین که به پیش مرید باز آمد

بشد چو جوهر فرد و فرید باز آمد


سعادتیست که آنکس که سعد اکبر ماست

بفال سعد برفت و سعید باز آمد


بعید نبود اگر جان ما شود قربان

چو یار ما ز دیاری بعید باز آمد


بگوی نوبت نوروز و ساز عید بساز

که رفت روزه و هنگام عید باز آمد


بگیر جامه و جامم بده که واعظ شهر

قدح گرفت و ز وعد وعید باز آمد


بیار باده که هر کو بشد ز راه سداد

بکوی میکده رفت و سدید باز آمد


فلک نگین سلیمان بدست آنکس داد

که از تتبع دیو مرید باز آمد


جهان مثال ارادت بنام آنکس خواند

که شد بملک مراد و مرید باز آمد


بجز مطاوعت و انقیاد سلطان نیست

عبادتی که بکار عبید باز آمد


کسیکه در صف عشق آمد و شهادت یافت

بشد بعزم غزا و شهید باز آمد


ز کوی محمدت انکس که خیمه بیرون زد

ذمیم رفت ولیکن حمید باز آمد


شد آشیانه وحدت مقام شهبازی

که از نشیمن کثرت وحید باز آمد


کسی که مرشد ارباب شوق شد خواجو

عبور کرد ز شد و رشید باز آمد

[sorna]

یار ثابت قدم اینک ز سفر باز آمد

وگر از پای درافتاد بسر باز آمد


ظاهر آنست کزین پس گهر ارزان گردد

که چو دریا شد و چون کان گهر باز آمد


آنکه در رستهٔ بازار وفا زر می‌زد

در رخ خویش نظر کرد و ز زر باز آمد


گر چه طوطی ز شکر نیک بتنگ آمده بود

دگر از آرزوی تنگ شکر باز آمد


بلبل مست نگر باز که چون باد بهار

بهوای سمن و سنبل تر باز آمد


شمع کومجلس اصحاب منور می‌داشت

با دلی تافته و سوز جگر باز آمد


خاکساری که شدآب رخش از گریه برود

همچو آتش شد و چون باد سحر باز آمد


مدتی گر بضرورت ز نظر غایب گشت

مفکنیدش ز نظر چون به نظر باز آمد


هر که او را قدمی بود چو خواجو را دید

گفت کان یار قدم‌دار دگر باز آمد

[sorna]

بنگر ای شمع که پروانه دگر باز آمد

از پی دل بشد و سوخته پر باز آمد


گرچه سر تا قدم از آتش غم سوخته بود

رفت و صد باره از آن سوخته‌تر باز آمد


هر که بیند من بی برگ و نوا را گوید

یا رب این خسته جگر کی ز سفر باز آمد


سرتسلیم چو بر خط عبودیت داشت

چون قلم رفت بهر سوی و به سر باز آمد


عجب آن نیست که شد با لب خشک از بردوست

عجب اینست که با دیدهٔ تر باز آمد


هر که را بیخبر افتاد ز پیمانهٔ عشق

تو مپندار که دیگر به خبر باز آمد


ای گل از پرده برون آی که مرغ سحری

همره قافلهٔ باد سحر باز آمد


عیب خسرو مکن ای مدعی و تلخ مگوی

گر ز شور لب شیرین ز شکر باز آمد


آنکه مرغ دلش از حسرت گل پر می‌زد

همچو بلبل ز چمن رفت و دگر باز آمد


گر به تیغش بزنی باز نیاید ز نظر

هر که چون مردمک دیده نظر باز آمد


خیز خواجو که چواشک از سر زر در گذریم

تا نگویند که شد وز پی زر باز آمد

[sorna]

عید آمد و آنماه دلافروز نیامد

دل خون شد و آن یار جگر سوز نیامد


نوروز من ار عید برون آمدی از شهر

چونست که عید آمد و نوروز نیامد


مه می‌طلبیدند و من دلشده را دوش

در دیده جز آن ماه دلافروز نیامد


آن ترک ختائی بچه آیا چه خطا دید

کامروز علی رغم بدآموز نیامد


خورشید چو رسمست که هر روز برآید

جانش هدف ناوک دلدوز نیامد


تا کشته نشد در غم سودای تو خواجو

در معرکهٔ عشق تو پیروز نیامد