╬ *♥* ╬ برکویر تشنه قم آب دریا آمده {سالروز ورود حضرت معصومه(س) به شهرقم} ╬ *♥* ╬

[R A H A]

تأثیر ورود حضرت معصومه به قم


در سال ۲۰۱ هـ .ق حضرت معصومه (سلام الله علیها) دختر امام کاظم(علیه السلام)، از مدینه به سوی خراسان حرکت کرد، هنگامی که به ساوه رسید، در آنجا بیمار و بستری شد، آن حضرت از وجود قم، و تمرکز شیعیان در قم، اطلاع داشت، به خادم مخصوص خود فرمود:"مرا به قم ببرید".
از سوی دیگر، خبر ورود حضرت معصومه (سلام الله علیها) به ساوه، به مردم قم رسید، پسران و نوادگان سعد اشعری به اتفاق تصمیم گرفتند که آن حضرت را به قم بیاورند، در میان آنها، موسی بن خزرج بن سعد اشعری نیز بود، با هم به ساوه برای استقبال از حضرت معصومه (سلام الله علیها) رفتند و او را با کمال احترام به قم آوردند، موسی بن خزرج زمام شتری را که حضرت معصومه (سلام الله علیها) بر آن سوار بود، به دست گرفت و آن شتر را به سوی قم به خانه خود آورد، و حضرت معصومه (سلام الله علیها) را به منزل خود وارد کرد و با کمال احترام از او و همراهانش پذیرایی نمود، که شرح آن در فصل بعد خاطرنشان می شود. ورود حضرت معصومه (سلام الله علیها) به قم، و مرقد مطهر او، و سپس ورود امامزادگان بسیار به قم، موجب تحولات تازه و مؤثر در استحکام وگسترش تشیع گردید، و در کنار آن نقش به سزایی در تحکیم و گسترش حوزه علمیه و رفت و آمد و ارتباط علما و راویان و شاگردان برجسته امام صادق(علیه السلام)، امام کاظم(علیه السلام)، امام رضا(علیه السلام) و… داشت.
و مرقد مطهر حضرت معصومه (سلام الله علیها) همچون چراغ تابان در طول قرن ها از آغاز قرن سوم تاکنون فراراه رونق حوزه علمیه در قم بوده و می باشد.

محمد محمدی اشتهاردی

[R A H A]

وقتی کلمات بخواهند برای رسیدن به یک شعر زیبا جمع شوند، وقتی ستاره ها بخواهند فرشی از نور بسازند، وقتی گل ها تابلوی زیبایی از شیرینی و لبخند بخواهند بسازند، وقتی آرامش، بخواهد میهمان دل های آدم ها شود، وقتی کرم، عطوفت دست هایش را بر سر خاک بکشد، تازه یادمان می آید تو آمدی تا همه شعرها زیبا شوند.
ستاره ها، رقص نور در آسمان به راه انداختند و یک به یک به پایت ریختند.
کلمات، عادت کردند برای تو، دور هم میهمانی بگیرند.
گل ها به بهانه تو شکفتند.
آرامش تازه فهمید چقدر محتاج چشم های شماست... و خاک تازه مهربان شد...
تو نبودی و قم، خاک صبوری نبود.
خاکِ شوره زار، با تو شعور تازه گرفت. تسبیح در تسبیح، درختان انار به مقدمت شکوفه های سُرخ ریختند؛ زیرا تو فرزند سرخ ترین آواز قرون بودی.
آمدی؛ با کوله باری از گُل و لبخند.
آمدی؛ با آشناترین خنده های سبز. آمدی؛ با کریم ترین دست های باغ. آمدی؛ با بی بهانه ترین سخاوت، سرشارترین حضور.
چقدر آمدن تو در دل هامان نور کاشت!
بانو! تو آمده ای تا هفت روز هفته این شهر، چیزی بشود ما ورای همه پیچیدگی های تاریخ.
این شهر نمک زده، باران می خواست، عشق می خواست، شور و صدا می خواست؛ با تو به تمام این ها رسید....
آه، ای رسول تلخ ترین لحظه های مدینه!
ای زایر غریب شاه خراسان، تنهای بی همراه...! بال های کدام فرشته، سایبان تو شد؟
کاش غربت نشین نبودی!
کاش صدای تو از مدینه که آمدی، تا توس رسیده بود!
بعضی وقت ها غبطه می خورم به کبوترانی که حول محور گنبد زرد رنگ تو می چرخند.
غبطه می خورم به ابرهای بالای حرم.
دلم تنگ می شود برای کاشی های فیروزه ای و یاکریم های آرام ایوان آیینه.
دلم تنگ می شود برای دُعای توسل، برای نُدبه، برای صُبح جمعه های بهاری ات، برای کُمیل خوانی های غریبانه.
آمدی و درخت ها بوی بهار گرفتند.
آمدی تا دلتنگی های گونه گونه این مردم صبور، هوای آرامش بگیرد؛
آرامش آفتابی قم.
ستاره سپید پوش خانه خورشید، بهانه بی بدیل گریستن! آمدنت را با گُلاب و اشک، آمدنت را با ستاره و لبخند، آمدنت را با تمام درختان به پیشواز خواهیم آمد.

[R A H A]

ویژگی‏های حضرت معصومه علیهاالسلام

شفاعت گسترده

بالاترین جایگاه شفاعت، از آنِ رسول گرامی اسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله است که در قرآن کریم از آن به مقام محمود تعبیر شده است. در این میان، دو تن از بانوان خاندان رسالت هم شفاعت گسترده‏ای دارند؛ حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام و حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام. در مورد شفاعت گسترده حضرت زهرا علیهاالسلام همین بس که شفاعت، مهریه آن حضرت است. به هنگام ازدواج، پیک وحی طاقه ابریشمی از سوی پروردگار آورد که در آن جمله «خداوند مهریه فاطمه زهرا علیهاالسلام را شفاعت گنهکاران از امت محمد صلی‏الله‏علیه‏و‏آله قرار داد»، با کلک تقدیر نقش بسته بود. پس از حضرت زهرا علیهاالسلام از نظر گستردگی شفاعت، هیچ بانویی به حضرت معصومه علیهاالسلام نمی‏رسد.

عصمت

مقام عصمت در چهارده معصوم علیهم‏السلام منحصر نیست، بلکه همه پیامبران، امامان و فرشتگان معصوم هستند. علت شهرت رسول گرامی اسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله، حضرت فاطمه علیهاالسلام و امامان علیهم‏السلام، به چهارده معصوم آن است که آنها افزون بر مصونیت از گناهان صغیره و کبیره، از ترک اولی نیز که با عصمت منافات ندارد، پاک بودند. البته هیچ کس در مورد افرادی چون حضرت ابوالفضل علیه‏السلام، حضرت علی اکبر علیه‏السلام، حضرت زینب علیهاالسلام و حضرت معصومه علیهاالسلام ادعا نکرده که آنها معصوم نبوده‏اند.

شواهد عصمت فاطمه معصومه علیهاالسلام

براساس روایتی که از امام رضا علیه‏السلام نقل شده، امام خواهر خود را معصومه خطاب کرده است و می‏دانیم امام هرگز در مورد شخصی مبالغه نمی‏کند. بنابراین این تعبیر بر عصمت آن حضرت دلالت دارد. شفاعت گسترده‏ای که همه شیعیان اهل بیت را در بر می‏گیرد؛ قداست شهر قم به احترام آن حضرت؛ صدور زیارت نامه آن حضرت از سوی معصوم؛ پیش‏گویی امام صادق علیه‏السلام از تشریف فرمایی آن حضرت به قم؛ و تشییع این بانو به دست امام رضا علیه‏السلام و امام جواد علیه‏السلام، از دیگر شواهد عصمت و عظمت آن بانوی والا مقام به شمار می‏آید.
بالاترین جایگاه شفاعت، از آنِ رسول گرامی اسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله است که در قرآن کریم از آن به مقام محمود تعبیر شده است. در این میان، دو تن از بانوان خاندان رسالت هم شفاعت گسترده‏ای دارند؛ حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام و حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام.

[R A H A]

مقام علمی حضرت معصومه علیهاالسلام


حضرت معصومه علیهاالسلام، در خاندانی رشد یافت که سرچشمه علم و تقوا و فضیلت‏های اخلاقی بودند. پس از آنکه پدر بزرگوار آن بانوی گرامی به شهادت رسید، فرزند ارجمند آن امام، یعنی امام رضا علیه‏السلام عهده دار امر تعلیم و تربیت خواهران و برادران خود شد و در اثر توجهات فراوان آن حضرت، هر یک از فرزندان امام کاظم علیه‏السلام به مقام
والایی رسیدند. در میان فرزندان پیشوای هفتم، بعد از امام رضا علیه‏السلام، حضرت معصومه علیهاالسلام از نظر علمی و اخلاقی والا مقام‏ترین آنان است. این حقیقت، از اسامی، لقب‏ها و توصیف هایی که پیشوایان معصوم از وی نموده‏اند، آشکار می‏شود. با توجه به این حقیقت که میان تهذیب نفس و طی مدارج اخلاقی و عرفانی و رسیدن علوم اصیل الهی و حکمت ارتباط جدانشدنی وجود دارد، می‏توان به رتبه و مقام علمی وصف ناشدنی حضرت معصومه علیهاالسلام پی برد و به این نکته رسید که ایشان نیز چون حضرت زینب علیهاالسلام عالمه غیر معلمه بوده است.


محدّثه

نقل سخنان معصومان علیهم‏السلام، بیشترین خدمت را به حفظ روش شیوه زندگی و رفتار آنان انجام می‏دهد. بر همین اساس در کلام معصومان برای آنان که با نقل سخنان‏شان، گفتارشان را جاودانه می‏سازند، ارزش والایی می‏یابیم. تشویق به حفظ و ترویج حدیث و سخن معصومان، از زمان پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله شروع شد. اهل‏بیت علیهم‏السلام مسلمانان را به فراگیری و نشر احادیث ترغیب می‏کردند تا افکار و اندیشه‏های آنان در گستره وسیع‏تری پخش گردد. در میان اصحاب حدیث، به تعدادی از بانوان با فضیلت بر می‏خوریم که حضرت معصومه علیهاالسلام یکی از آنان است که احادیثی را با سلسله اسنادش از حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام روایت کرده است.

احادیث حضرت معصومه علیهاالسلام


حدیث غدیر: حضرت معصومه علیهاالسلام با چند واسطه از حضرت زهرا علیهاالسلام نقل کرده که فرمود: «آیا فراموش کردید فرمایش رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله را در روز غدیر خم که فرمود: من مولای هر که باشم، علی نیز مولای اوست».

حضرت معصومه علیهاالسلام، هم نام فاطمه علیهاالسلام بود. نام گذاری حضرت معصومه علیهاالسلام به این نام، نشان می‏دهد که او از هر گونه انحراف و بدی دور است. او و شیعیانش وارد آتش دوزخ نمی‏شوند.

حدیث منزلت: فاطمه معصومه علیهاالسلام نقل کرده که پیامبر به علی علیه‏السلام فرمود: «تو برای من همانند هارون برای موسی هستی».

مقام شهادت برای دوستان آل محمد علیهم‏السلام: حضرت معصومه علیهاالسلام به نقل از فاطمه زهرا علیهاالسلام به نقل از پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله فرمود: «بدانید آنکه با محبت آل محمد بمیرد، شهید از دنیا رفته است».

[R A H A]

عبادت کریمه اهل‏بیت علیهاالسلام


هدف از آفرینش آدمی، چیزی جز عبادت و بندگی خداوند متعال نیست. آنان که به این هدف پی بردند، در راه رسیدن به عالی‏ترین مرتبه آن سر از پا نمی‏شناسند و بهترین ساعات زندگی خود را زمان عبادت و راز و نیاز با خدا می‏دانند. یکی از عالی‏ترین نمونه‏های عبادت و بندگی خدا از خاندان ولایت و امامت، کریمه اهل‏بیت، فاطمه معصومه علیهاالسلام است؛ او که عبادت و شب زنده داریِ هفده روزه‏اش در واپسین روزهای زندگی، گوشه‏ای از عمری بندگی و فروتنی در برابر ذات پاک الهی است.

حضرت معصومه علیهاالسلام؛ تجلّی حضرت زهرا علیهاالسلام


حضرت معصومه علیهاالسلام، هم نام فاطمه علیهاالسلام بود. نام گذاری حضرت معصومه علیهاالسلام به این نام، نشان می‏دهد که او از هر گونه انحراف و بدی دور است. او و شیعیانش وارد آتش دوزخ نمی‏شوند و آن حضرت از نظر کمالات استثنایی است. پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله فراوان در شأن حضرت زهرا علیهاالسلام فرمود: «فداها ابوها؛ پدرش قربانش گردد»؛ امام کاظم علیه‏السلام نیز زمانی که حضرت معصومه علیهاالسلام خردسال بود، سه بار فرمود: «پدرش به قربانش گردد». یکی دیگر از شباهت‏های حضرت معصومه علیهاالسلام به حضرت زهرا علیهاالسلام این است که حضرت زهرا علیهاالسلام برای اثبات ولایت حضرت علی علیه‏السلام، آن چنان دفاع کرد که جان خود را فدا نمود و در جوانی به شهادت رسید؛ حضرت معصومه علیهاالسلام نیز برای حمایت از ولایت برادرش امام رضا علیه‏السلام، از مدینه به سمت خراسان حرکت کرد و در نیمه راه، در قم به شهادت رسید.

تنظیم: گروه دین و اندیشه - حسین عسگری

[R A H A]

آمدنت را با گلاب و اشک...


اندازه اين تصوير تغيير داده شده است براي نمايش اندازه واقعي كليك نماييد

وقتی کلمات بخواهند برای رسیدن به یک شعر زیبا جمع شوند، وقتی ستاره ها بخواهند فرشی از نور بسازند، وقتی گل ها تابلوی زیبایی از شیرینی و لبخند بخواهند بسازند، وقتی آرامش، بخواهد میهمان دل های آدم ها شود، وقتی کرم، عطوفت دست هایش را بر سر خاک بکشد، تازه یادمان می آید تو آمدی تا همه شعرها زیبا شوند.
ستاره ها، رقص نور در آسمان به راه انداختند و یک به یک به پایت ریختند.
کلمات، عادت کردند برای تو، دور هم میهمانی بگیرند.
گل ها بهبهانه تو شکفتند.
آرامش تازه فهمید چقدر محتاج چشم های شماست... و خاک تازه مهربان شد...
تو نبودی و قم، خاک صبوری نبود.
خاکِ شوره زار، با تو شعور تازه گرفت. تسبیح در تسبیح، درختان انار به مقدمت شکوفه های سُرخ ریختند؛ زیرا تو فرزند سرخ ترین آواز قرون بودی.
آمدی؛ با کوله باری از گُل و لبخند.
آمدی؛ با آشناترین خنده های سبز. آمدی؛ با کریم ترین دست های باغ. آمدی؛ با بی بهانه ترین سخاوت، سرشارترین حضور.
چقدر آمدن تو در دل هامان نور کاشت!
بانو! تو آمده ای تا هفت روز هفته این شهر، چیزی بشود ما ورای همه پیچیدگی های تاریخ.
این شهر نمک زده، باران می خواست، عشق می خواست، شور و صدا می خواست؛ با تو به تمام این ها رسید....
آه، ای رسول تلخ ترین لحظه های مدینه!
ای زایر غریب شاه خراسان، تنهای بی همراه...! بال های کدام فرشته، سایبان تو شد؟
کاش غربت نشین نبودی!
کاش صدای تو از مدینه که آمدی، تا توس رسیده بود!
بعضی وقت ها غبطه می خورم به کبوترانی که حول محور گنبد زرد رنگ تو می چرخند.
غبطه می خورم به ابرهای بالای حرم.
دلم تنگ می شود برای کاشی های فیروزه ای و یاکریم های آرام ایوان آیینه.
دلم تنگ می شود برای دُعای توسل، برای نُدبه، برای صُبح جمعه های بهاری ات، برای کُمیل خوانی های غریبانه.
آمدی و درخت ها بوی بهار گرفتند.
آمدی تا دلتنگی های گونه گونه این مردم صبور، هوای آرامش بگیرد؛
آرامش آفتابی قم.
ستاره سپید پوش خانه خورشید، بهانه بی بدیل گریستن! آمدنت را با گُلاب و اشک، آمدنت را با ستاره و لبخند، آمدنت را با تمام درختان به پیشواز خواهیم آمد.

[R A H A]

سفارش زيارت حضرت معصومه عليهاالسلام




علاوه بر روايات فراوانى كه از پيشوايان معصوم پيرامون ‏فضيلت زيارت حضرت معصومه عليهاالسلام رسيده، هنگامى كه يكى از محدثان ‏برجسته قم، به نام «سعدبن ‏سعد» به محضر مقدس امام رضا عليه السلام شرفياب ‏مى‏شود، امام هشتم خطاب به ايشان مى‏فرمايد: «يا سعد عندكم لناقبر»؛ «اى سعد!از ما در نزد شما قبرى هست.» سعد مى‏گويد:

«فدايت ‏شوم،آيا قبر فاطمه دختر(موسى‏بن جعفر)(عليهماالسلام) را مى‏فرماييد؟» مى‏فرمايد: «نعم، من زارها عارفا بحقها فله ‏الجنه‏»؛ «آرى، هر كس او را زيارت كند، در حالى كه به حق او عارف باشد، بهشت از آن اوست.»
در اين حديث تعبير «عارفا بحقها» بسيار تعبير بلندى است كه ‏فقط در لسان حجج الهى چنين تعبيرى به كار مى‏رود. امام صادق عليه السلام در اين رابطه مى‏فرمايد:
«من زارها وجبت له الجنه‏»؛ «هر كس او را زيارت كند، بهشت ‏بر او واجب گردد.» و در حديث ديگرى آمده است: «ان زيارتها تعادل الجنه‏»؛ «زيارت او همسنگ بهشت است.»

زيارت ماثور

يكى از ويژگي‎هاى حضرت معصومه عليهاالسلام، ورود زيارتنامه ماثور از معصوم(عليهاالسلام) است، كه بعد از حضرت فاطمه زهرا عليهاالسلام او تنها بانوى ‏بزرگوارى است كه زيارت ماثور دارد.
بانوان برجسته‏اى چون: آمنه بنت وهب، فاطمه بنت اسد، خديجه بنت ‏خويلد، فاطمه ام البنين، زينب كبرى، حكيمه خاتون و نرجس خاتون‏ كه هيچ شك و ترديدى در مقام بلند و جايگاه رفيع آنها نيست، هيچكدام زيارت ماثور ندارند. و اين، نشانگر مقام بسيار والاى ‏اين بانوى اسلام در ميان مخدرات اهل‎بيت عصمت و طهارت مى‏ باشد.

[R A H A]

سند زيارت

زيارتنامه معروف حضرت معصومه عليهاالسلام را علامه مجلسى(ره)در دائرة‏المعارف بزرگ خود «بحارالانوار» اين گونه نقل فرموده است:
در برخى از كتب زيارات ديدم كه «على‏ بن ابراهيم‏» از پدرش (ابراهيم بن هاشم) از سعد(بن سعد احوص) از حضرت على‏ بن ‏موسى ‏الرضا(عليه السلام) روايت كرده كه فرمود:
«يا سعد عندكم لنا قبر.»
«اى سعد! در نزد شما از ما قبرى هست.» سعد مى‎گويد: عرض كردم: «فدايت گردم، آيا قبر فاطمه دختر موسى(بن جعفر)(عليهماالسلام) را مى‏فرماييد؟»
فرمود: «آرى، هر كس او را زيارت كند در حالى كه ‏عارف به حق او باشد، بهشت از آن اوست .
پس هر گاه به كنار قبر او آمدى، در نزديك سر او بايست و 34 مرتبه «الله‏اكبر» و 33 مرتبه «سبحان الله‏» و 33 مرتبه «الحمدلله‏» بگو، سپس بگو:
«السلام على آدم صفوة‏الله، السلام على نوح نبى الله...
علامه مجلسى علاوه بر «بحارالانوار» در كتاب ارزشمند: «تحفة‏الزائر» نيز اين حديث ‏شريف را از امام رضا عليه السلام به همين ‏تعبير نقل كرده است.

اهميت تحفةالزائر در اين است كه علامه مجلسى در مقدمه آن، ملتزم شده كه در اين كتاب فقط زيارت‎هائى را نقل كند كه با سند معتبر به دستش رسيده است. بعد از علامه مجلسى، پژوهشگر بزرگ، آيه‏الله حاج سيد حيدر كاظمى، متوفاى 1265 ه.ق در كتاب پرارج‏«عمدة‏الزائر» زيارتنامه حضرت معصومه عليهاالسلام را به شرح زير آورده‏است: «در برخى از كتب مزار اصحاب ما (اماميه) با سند نيكو از سعد، از على ‏بن موسى الرضا(عليهماالسلام) روايت ‏شده كه خطاب به سعد فرمود:
«اى سعد! براى ما در نزد شما قبرى هست.» گفتم: «فدايت‏ شوم،قبر فاطمه دختر موسى را مى‏فرماييد؟» فرمود: آرى، هر كس او رازيارت كند در حالى كه عارف به حق او باشد، بهشت از آن اوست .
پس هر گاه به كنار قبر او آمدى، در نزد سرش رو به قبله بايست و 34 مرتبه «الله ‏اكبر» و 33 مرتبه «سبحان الله‏» و 33 مرتبه ‏«الحمدلله‏» بگو، سپس بگو: «السلام على آدم صفوة‏الله...»
سيد حيدر كاظمى از مراجع برجسته قرن سيزدهم و نياى بزرگ ‏خاندان رفيع «آل سيدحيدر» در كاظمين بود، شيخ آقابزرگ تهرانى ‏در حق او فرموده: «عالم، فقيه، محدث جليل القدر، مرجع خاص ‏و عام، غيور در دين و خشن در دفاع از حريم پروردگار بود.»
اين بزرگوار نيز چون علامه مجلسى، نام آن كتاب مزار را براى‏ ما بيان نفرموده، جز اين كه بر معتبر بودن سند آن، تصريح كرده و از جهت ‏حديث‏شناسى از سند آن «حسن‏» تعبير نموده است.
از تعبير سيد حيدر كاظمى استفاده مى‎شود كه همه راويان حديث ‏در آن كتاب مزار ذكر شده، مولف كتاب و همه سلسله روات، مورد اعتماد و استناد مى‏باشند، زيرا معناى «حديث ‏حسن‏» به طورى كه ‏علماى حديث فرموده‏اند، چنين است:
«حديث ‏حسن آن است كه سندش به معصوم(عليه السلام) متصل باشد و همه ‏راويان آن امامى و ممدوح باشند با مدحى مقبول و معتنابه، و اين مدح، معارض با ذم نباشد، اگر چه بر عدالت ‏برخى از آنها تصريح نشده باشد.»
با توجه به اين كه سيد حيدر كاظمى به تصريح علامه تهرانى، حديث‏شناس جليل القدرى بود و او تصريح كرده كه سند اين ‏زيارتنامه، «حسن‏» مى‏باشد و در تعريف حديث‏ حسن «اتصال سند تا امام معصوم عليه السلام» قيد شده، معلوم مى‏شود كه در آن كتاب ‏مزار، سلسله اسناد اين زيارت ذكر شده بود، جز اين كه علامه ‏مجلسى و مرحوم سيدحيدر كاظمى آن را نقل نكرده‏اند.
از مطالب بالا نتيجه مى‏گيريم كه براى اثبات وثاقت راويان حديث ‏از مولف كتاب تا على ‏بن ابراهيم دو راه بيشتر نداريم:
1- تصريح سيدحيدر كاظمى بر وثاقت آنها، از نقطه نظر حديث‏شناسى و تعبير «سند حسن.‏»
2- اعتماد علامه مجلسى بر آنها، از طريق نقل اين زيارتنامه در كتاب «تحفة‏الزائر» كه در مقدمه آن ملتزم شده كه در اين كتاب ‏تنها زيارت‎هائى را نقل كند كه با سند معتبر به او رسيده باشد.
و اما ديگر رجال حديث از وثاقت ‏بسيار محكمى برخوردار هستند كه اينك به طور فشرده اشاره مى‏كنيم:
اين حديث را «على بن ابراهيم‏» از پدرش «ابراهيم بن هاشم‏» از «سعد بن سعد» از حضرت على بن موسى الرضا(عليه السلام) روايت كرده، و هر سه از اصحاب برجسته امامان و مورد وثوق ‏حضرات‏ معصومين مى‏باشند و اينك توضيحي کوتاه:

[R A H A]

1- على بن ابراهيم بن هاشم قمى

نجاشى پيشواى رجاليون در حق او مى‏نويسد:
«در حديث، مورد وثوق، دقيق، مورد اعتماد و صحيح العقيده مى‏باشد.»
و اين مطلبى ‏است كه همه رجاليون بر آن تاكيد مى‏كنند.
على بن ابراهيم صاحب تفسير معروف به «تفسير قمى‏» از اساتيد مرحوم كلينى بود و كلينى احاديث فراوانى از او روايت كرده است.

وى كه مورد اعتماد همه محدثان بود، اين حديث را از پدرش ‏«ابراهيم بن هاشم‏» روايت كرده است.
2- ابراهيم بن هاشم

در وثاقت او نيز هيچ ترديدى نيست. آية ‏الله خوئى(ره) بر وثاقت ‏او تاكيد كرده و سيد بن طاووس بر آن ادعاى اجماع نموده است.
پسرش على بن ابراهيم در تفسير خود از او به كثرت نقل حديث‏ نموده، در حالى كه او ملتزم است كه در اين كتاب از غير ثقه ‏حديث نقل نكند.
او همچنين در سند «كامل الزيارات‏» قرار گرفته و آن نيز گواه ديگرى بر وثاقت اوست.
وى نخستين كسى است كه حديث اهل‏بيت عليهم السلام را در قم ‏منتشر ساخت،
و قميون با آن سخت‏گيرى كه در مساله نقل حديث ‏داشتند، بر او اعتماد كردند.
ابراهيم بن هاشم، با اين جلالت قدر، اين حديث را از «سعد بن ‏سعد احوص‏» نقل كرده است.
3- سعدبن سعد احوص

او نيز از اصحاب امام رضا عليه السلام است و همه علماى رجال بر وثاقت او تاكيد كرده‏اند.
وى از نيك بختانى است كه حضرت جواد عليه السلام در حقشان فرموده:
«خداوند به آنها جزاى خير دهد كه در مورد من حق وفا را اداكردند.»
روى اين بيان، حديث ‏سعد بن سعد از امام رضا عليه السلام، كه شامل‏ زيارتنامه حضرت معصومه عليهاالسلام مى‏باشد، با سند معتبر توسط راويان ‏مورد اعتماد و استناد، كه همگى امامى و ممدوح مى‏باشند، با سلسله سند متصل به علامه مجلسى و سيدحيدر كاظمى رسيده است كه‏ ما وثاقت ‏شمارى از آنها را از اعتماد علامه مجلسى و تصريح سيدحيدر كاظمى اثبات كرديم و وثاقت تعداد ديگرى از آنها را از اركان علم رجال و اساطين علم درايه نقل كرديم.
و اينك پاسخ چند پرسش پيرامون متن و سند اين زيارتنامه:


1- آيا ابراهيم بن هاشم، امام رضا عليه السلام را درك كرده و از آن ‏حضرت حديث نقل كرده است؟
اگرچه برخى از علماى رجال در اين موضوع ترديد كرده‏اند ولى ‏ظاهرا ترديدى در آن نيست، زيرا شيخ طوسى او را در شمار اصحاب ‏امام ‏رضا عليه السلام ياد كرده ‏است. و شيخ عمادالدين محمد بن ابى‏القاسم ‏طبرى، از مشايخ روايتى قطب راوندى و ابن مشهدى، در كتاب گران‏سنگ «بشارة المصطفى‏» با سلسله اسنادش از ابراهيم بن هاشم‏ روايت مى‏كند كه گفت: «در ايامى كه امام رضا عليه السلام در مدينه بود،در مجلس آن حضرت حضور يافتم، پس مردى از برادرش به آن حضرت ‏شكايت كرد، حضرت خطاب به او فرمود...»
اين روايت ‏به صراحت دلالت مى‏كند بر اين كه ابراهيم بن هاشم به‏ محضر امام رضا عليه السلام شرفياب شده و از آن حضرت نقل حديث كرده است.
2- آيا ابراهيم بن هاشم با حضرت جواد عليه السلام ديدار كرده است؟
ابن حجر عسقلانى از كتاب «تاريخ رى‏» نقل كرده كه ابراهيم ‏بن ‏هاشم، زمان امام جواد عليه السلام را درك كرده ولى با آن حضرت ديدار نكرده است.
ولى روايات او از امام جواد عليه السلام موجود است، از جمله روايتى است ‏كه كلينى و شيخ طوسى از او روايت كرده‏اند كه گفت: «در محضر ابوجعفر ثانى (امام جواد) بودم كه صالح بن محمد بن سهل وارد شد، كه متولى موقوفات امام در قم بود. پس به محضر آن حضرت‏ عرضه داشت...»
روى اين بيان، ابراهيم بن هاشم به محضر امام رضا و امام جواد عليهماالسلام رسيده و از محضر مقدسشان روايت نقل كرده است.


منبع:
ماهنامه كوثر، ش 35، هادى دانشور .

[R A H A]

قال الامام الصَّادِقِ (علیه السلام):
إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَكَّةُ وَ لِرَسُولِهِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِينَةُ وَ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ حَرَماً وَ هُوَ الْكُوفَةُ وَ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ قُمُّ وَ سَتُدْفَنُ فِيهِ امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِي تُسَمَّى فَاطِمَةَ مَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ؛

امام صادق عليه السلام: خدا را حرمي است و آن مكه است، پيامبر را حرمي است و آن مدينه است، اميرالمومنين را حرمي است و آن كوفه است و براي ما حرمي است و آن قم است و در آن خانمي از فرزندان من به نام فاطمه دفن خواهد شد، هركس وي را زيارت كند پاداشش بهشت خواهد بود.
(بحارالأنوار ج : 99 ص : 266)