غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

چه بادست اینکه می‌آید که بوی یار ما دارد

صبا در جیب گوئی نافهٔ مشک ختا دارد


بطرف بوستان هرکس بیاد چشم می‌گونش

مدام ار می نمی‌نوشد قدح بر کف چرا دارد


چو یار آشنا از ما چنان بیگانه می‌گردد

شود جانان خویش آنکس که جانی آشنا دارد


از آن دلبستگی دارد دل ما با سر زلفش

که هرتاری ز گیسویش رگی با جان ما دارد


من از عالم بجز کویش ندارم منزلی دیگر

ولی روشن نمی‌دانم که او منزل کجا دارد


برآنم کابر گرینده از این پس پیش اشک من

حدیث چشم سیل افشان نراند گر حیا دارد


مرا در مجلس خوبان سماع انس کی باشد

که چون سروی برقص آید مرا از رقص وا دارد


اگر برگ گلت باشد نوا از بینوائی زن

که از بلبل عجب دارم اگر برگ و نوا دارد


وگر مرغ سلیمانرا بجای خود نمی‌بینم

بجای خود بود گر باز آهنگ سبا دارد


اگر چون من بسی داری بدلسوزی و غمخواری

بدین بیچاره رحم آور که در عالم ترا دارد


ز خواجو کز جهان جز تو ندارد هیچ مطلوبی

اگر دوری روا داری خدا آخر روا دارد

[sorna]

در راه قربت ما ره‌بان چه کار دارد

در خلوت مسیحا رهبان چه کار دارد


در داستان نیاید اسرار عشقبازان

کانجا که قاف عشقست دستان چه کار دارد


با حکم الهی بگذرد ز حکم یونان

با بحر لامکانی عمان چه کار دارد


در ملک بی‌نیازی کون و مکان چه باشد

با سر لن ترانی هامان چه کار دارد


گر خویشتن پرستی کی ره بری بایمان

در دین خودپرستان ایمان چه کار دارد


حاکم چو عشق باشد فرمان عقل مشنو

کشتی چو نوح سازد کنعان چه کار دارد


عاقل کجا دهد جان در آرزوی جانان

در خانهٔ بخیلان مهمان چه کار دارد


در دیر درد نوشان درس ورع که خواند

در ملت مطیعان عصیان چه کار دارد


جان بیجمال جانان پیوند جان نجوید

چیزی که دل نخواهد با جان چه کار دارد


ما را بباغ رضوان کی التفات باشد

در روضهٔ محبت رضوان چه کار دارد


خواجو سرشک خونین بر چهره چند باری

جائی که مهر باشد باران چه کار دارد

[sorna]

با درد دردنوشان درمان چه کار دارد

با نالهٔ خموشان الحان چه کار دارد


در شهر بی نشانان سلطان چه حکم داند

در ملک بی زبانان فرمان چه کار دارد


دریا کشان غم را از موج خون مترسان

با اهل نوح مرسل طوفان چه کار دارد


از دفتر معانی نقش صور فرو شوی

با نامهٔ الهی عنوان چه کار دارد


زلف سیه چه آری در پیش چشم جادو

با ساحران بابل ثعبان چه کار دارد


عیبی نباشد ار من سامان خود ندانم

با آنکه سر ندارد سامان چه کار دارد


بر خاک کوی جانان بگذر ز آب حیوان

کانجا که خضر باشد حیوان چه کار دارد


خسرو چگونه سازد منزل بصدر شیرین

بر مسند سلاطین دربان چه کار دارد


ریحان گلشن جان عقلست و نزد جانان

چون روح در نگنجد ریحان چه کار دارد


از مهر خان چه داری چشم وفا و یاری

در دست زند خوانان فرقان چه کار دارد


گفتم که جان خواجو قربان تست گفتا

در کیش پاکدینان قربان چه کار دارد

[sorna]

درد محبت درمان ندارد

راه مودت پایان ندارد


از جان شیرین ممکن بود صبر

اما ز جانان امکان ندارد


آنرا که در جان عشقی نباشد

دل بر کن از وی کوجان ندارد


ذوق فقیران خاقان نیابد

عیش گدایان سلطان ندارد


ایدل ز دلبر پنهان چه داری

دردی که جز او درمان ندارد


باید که هر کو بیمار باشد

درد از طبیبان پنهان ندارد


در دین خواجو مؤمن نباشد

هر کو بکفرش ایمان ندارد

[sorna]

کسی کو دل بر جانان ندارد

دلی دارد ولیکن جان ندارد


هر آنکو با سر زلف سیاهش

سری دارد سر و سامان ندارد


ز غرقاب غمش کی جان توان برد

که دریا نیست کان پایان ندارد


بهر موئی دلی دارد ولیکن

ز چندین دل غمی چندان ندارد


قمر گفتم چو رویش دلفروزست

ولیکن چون بدیدم آن ندارد


نسیم باغ جنت چون عذارش

گلی در روضهٔ رضوان ندارد


چو قدش باغبان گر راست خواهی

خرامان سرو در بستان ندارد


ترا با مه کنم نسبت ولی ماه

شکنج زلف مشک افشان ندارد


چه درمان خواجو ار در درد میری

که درد عاشقی درمان ندارد

[sorna]

آن پریچهره که جور و ستم آئین دارد

چه خطا رفت که ابروش دگر چین دارد


نافهٔ مشگ ز چین خیزد و آن ترک ختا

ای بسا چین که در آن طره مشگین دارد


دل غمگین مرا گر چه بتاراج ببرد

شادمانم که وطن در دل غمگین دارد


عجب از چشم کماندار تو دارم که مقیم

مست خفتست و کمان برسر بالین دارد


ای خوشا آهوی چشمت که بهر گوشه که هست

خوابگه برطرف لاله و نسرین دارد


مرغ دل کز سر زلفت نشکیبد نفسی

باز گوئی هوس چنگل شاهین دارد


گر چه فرهاد به تلخی ز جهان رفت ولیک

همچنان شور شکرخندهٔ شیرین دارد


دل گمگشته ز چشم تو طلب می‌کردم

کرد اشارت بسر زلف سیه کاین دارد


خواجو از چشمهٔ نوشت چو حکایت گوید

همه گویند سخن بین که چه شیرین دارد

[sorna]

هر کو بصری دارد با او نظری دارد

با او نظری دارد هر کو بصری دارد


آنکو خبری دارد در بیخبری کوشد

در بیخبری کوشد هر کو خبری دارد


شیرین شکری دارد آن خسرو بت رویان

آن خسرو بت رویان شیرین شکری دارد


چون ما دگری دارد آن فتنه بهر جائی

آن فتنه بهر جائی چون ما دگری دارد


هر کس که سری دارد جان در قدمش بازد

جان در قدمش بازد هر کس که سری دارد


دل گر خطری دارد از جان خطرش نبود

از جان خطرش نبود دل گر خطری دارد


مهر قمری دارد باز این دل هر جائی

باز این دل هر جائی مهر قمری دارد


عزم سفری دارد از ملک درون جانم

از ملک درون جانم عزم سفری دارد


آنکو هنری دارد از عیب نیندیشد

از عیب نیندیشد آنکو هنری دارد


روشن گهری دارد چشمی که ترا بیند

چشمی که ترا بیند روشن گهری دارد


خواجو نظری دارد با طلعت مه رویان

با طلعت مه رویان خواجو نظری دارد

[sorna]

دل من باز هوای سر کوئی دارد

میل خاطر دگر امروز بسوئی دارد


هیچ دارید خبر کان دل سرگشتهٔ من

مدتی شد که وطن بر سر کوئی دارد


بگسست از من و در سلسله موئی پیوست

که دل خلق جهان در خم موئی دارد


ایکه از سنبل مشکین توعنبر بوئیست

خنک آن باد که از زلف تو بوئی دارد


ما بیک کاسه چنین مست و خراب افتادیم

حال آن مست چه باشد که سبوئی دارد


شاخ را بین که چه سرمست برون آمده است

گوئیا او هم ازین باده کدوئی دارد


ایکه گوئی که مکن خوی بشاهد بازی

هر کرا فرض کنی عادت و خوئی دارد


خیز چون پرده ز رخسار گل افکند صبا

روی گل بین که نشان گل روئی دارد


خوش بیا برطرف دیدهٔ خواجو بنشین

همچو سروی که وطن برلب جوئی دارد

[sorna]

کدام یار که ما را پیام یار آرد

از آن دیار حدیثی بدین دیار آرد


که می‌رود که ز یاران مهربان خبری

بدین غریب پریشان دلفگار آرد


بتشنگان بیابان برد بشارت آب

ببلبلان چمن مژدهٔ بهار آرد


اگر نه لطف نماید نسیم باد صبا

بمرغ زار که بوئی ز مرغزار آرد


خیال روی نگارم اگر نگیرد دست

که طاقت غم هجران آن نگار آرد


بسی تحمل خار جفا بباید کرد

که تا نهال مودت گلی ببار آرد


ز بهر دفع خمارم که می‌تواند رفت

که جرعه‌ئی می نوشین خوشگوار آرد


بجای سرمه‌ام از خاک کوی او گردی

برای روشنی چشم اشکبار آرد


سلام و خدمت خواجو بدان دیار برد

پیام یار سفر کرده سوی یار آرد

[sorna]

چون صبا نکهت آن زلف پریشان آرد

دل پر درد مرا مژدهٔ درمان آرد


جان بشکرانه کنم پیشکش خدمت او

هر نسیمی که مرا مژدهٔ جانان آرد


چه تفاوت کند از نکهت انفاس نسیم

بلبل دلشده را بوی گلستان آرد


زلف چوگان صفت ار حلقه کند بر رخسار

هر زمان گوی دلم در خم چوگان آرد


هر که را دست دهد حاصل اوقات عزیز

حیف باشد که بافسوس بپایان آرد


در ره عشق مسلمان حقیقی آنست

که به زنار سر زلف تو ایمان آرد


زاهد صومعه را هر نفسی مست و خراب

نرگس مست تو در حلقهٔ مستان آرد


اگر از چشمهٔ نوش تو زلالی یابد

کی خضر یاد بد آب چشمهٔ حیوان آرد


باز صورت نتوان بست که نقاش ازل

صورتی مثل تو در صفحهٔ امکان آرد


دیگران سبزه ز گلزار ببازار برند

خط سبزت بچه رو سبزه ببستان آرد


گرخیال سر زلف تو نگیرد دستم

کی دل خستهٔ من طاقت هجران آرد


هر که با منطق خواجو کند اظهار سخن

در به دریا برد و زیره به کرمان آرد