ويژه نامه شهادت بي بي دوعالم حضرت فاطمه الزهرا(س)

[R A H A]

20 قالَتْ علیها السلام : .... إنْ لَمْ یَكُنْ یَرانى فَإنّى اراهُ، وَ هُوَ یَشُمُّ الریح . 13
مرد نابینائى وارد منزل شد و حضرت زهراء علیها السلام پنهان گشت ، وقتى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله علّت آن را جویا شد؟ در پاسخ پدر اظهار داشت : اگر آن نابینا مرا نمى بیند، من او را مى بینم ، دیگر آن كه مرد، حسّاس است و بوى زن را استشمام مى كند.
21 قالَتْ علیها السلام : أصْبَحْتُ وَ اللّهِ! عاتِقَةً لِدُنْیاكُمْ، قالِیَةً لِرِجالِكُمْ. 14
بعد از جریان غصب فدك و احتجاج حضرت ، بعضى از زنان مهاجر و انصار به منزل حضرت آمدند و احوال وى را جویا شدند، حضرت در پاسخ فرمود: به خداوند سوگند، دنیا را آزاد كردم و هیچ علاقه اى به آن ندارم ، همچنین دشمن و مخالف مردان شما خواهم بود.


22 قالَتْ علیها السلام : إنْ كُنْتَ تَعْمَلُ بِما اءمَرْناكَ وَ تَنْتَهى عَمّا زَجَرْناكَ عَنْهُ، قَانْتَ مِنْ شیعَتِنا، وَ إلاّ فَلا. 15
اگر آنچه را كه ما اهل بیت دستور داده ایم عمل كنى و از آنچه نهى كرده ایم خوددارى نمائى ، تو از شیعیان ما هستى وگرنه ، خیر.


23 قالَتْ علیها السلام : حُبِّبَ إ لَیَّ مِنْ دُنْیاكُمْ ثَلاثٌ: تِلاوَةُ كِتابِ اللّهِ، وَالنَّظَرُ فى وَجْهِ رَسُولِ اللّهِ، وَالاْنْفاقُ فى سَبیلِ اللّهِ.
سه چیز از دنیا براى من دوست داشتنى است : تلاوت قرآن ، نگاه به صورت رسول خدا، انفاق و كمك به نیازمندان در راه خدا.


24 قالَتْ علیها السلام : اُوصیكَ اَوّلاً انْ تَتَزَوَّجَ بَعْدى بِإبْنَةِ اُخْتى اءمامَةَ، فَإ نَّها تَكُونُ لِوُلْدى مِثْلى ، فَإنَّ الرِّجالَ لابُدَّ لَهُمْ مِنَ النِّساءِ.16
در آخرین لحظات عمرش به همسر خود چنین سفارش نمود: پس از من با دختر خواهرم اءمامه ازدواج نما، چون كه او نسبت به فرزندانم مانند خودم دلسوز و متدیّن است . همانا مردان در هر حال ، نیازمند به زن مى باشند.

[R A H A]

25 قالَتْ علیها السلام : الْزَمْ رِجْلَها، فَإنَّ الْجَنَّةَ تَحْتَ اقْدامِها، و الْزَمْ رِجْلَها فَثَمَّ الْجَنَّةَ. 17
همیشه در خدمت مادر و پاى بند او باش ، چون بهشت زیر پاى مادران است ؛ و نتیجه آن نعمت هاى بهشتى خواهد بود.


26 قالَتْ علیها السلام : ما یَصَنَعُ الصّائِمُ بِصِیامِهِ إذا لَمْ یَصُنْ لِسانَهُ وَ سَمْعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ جَوارِحَهُ. 18
روزه دارى كه زبان و گوش و چشم و دیگر اعضاء و جوارح خود را كنترل ننماید هیچ سودى از روزه خود نمى برد.


27 قالَتْ علیها السلام : اَلْبُشْرى فى وَجْهِ الْمُؤْمِنِ یُوجِبُ لِصاحِبهِ الْجَنَّةَ، وَ بُشْرى فى وَجْهِ الْمُعانِدِ یَقى صاحِبَهُ عَذابَ النّارِ. 19
تبسّم و شادمانى در برابر مؤ من موجب دخول در بهشت خواهد گشت، و نتیجه تبسّم در مقابل دشمنان و مخالفان سبب ایمنى ازعذاب خواهد بود.


28 قالَتْ علیها السلام : لایَلُومَنَّ امْرُءٌ إلاّ نَفْسَهُ، یَبیتُ وَ فى یَدِهِ ریحُ غَمَرٍ. 20
كسى كه بعد از خوردن غذا، دست هاى خود را نشوید دستهایش آلوده باشد، چنانچه ناراحتى برایش بوجود آید كسى جز خودش را سرزنش نكند.


29 قالَتْ علیها السلام : اصْعَدْ عَلَى السَّطْحِ، فَإ نْ رَأیْتَ نِصْفَ عَیْنِ الشَّمْسِ قَدْ تَدَلّى لِلْغُرُوبِ فَأ عْلِمْنى حَتّى أدْعُو. 21
روز جمعه نزدیك غروب آفتاب به غلام خود مى فرمود: بالاى پشت بام برو، هر موقع نصف خورشید غروب كرد مرا خبر كن تا براى خود و دیگران دعا كنم .


30 قالَتْ علیها السلام : إنَّ اللّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعا وَلایُبالى . 22
همانا خداوند متعال تمامى گناهان بندگانش را مى آمرزد و از كسى باكى نخواهد داشت .

31 قالَتْ علیها السلام : الْجارُ ثُمَّ الدّارُ. 23
اوّل باید در فكر مشكلات و آسایش همسایه و نزدیكان و سپس در فكر خویشتن بود.

[R A H A]

32 قالَتْ علیها السلام : الرَّجُلُ اُحَقُّ بِصَدْرِ دابَّتِهِ، وَ صَدْرِ فِراشِهِ، وَالصَّلاةِ فى مَنْزِلِهِ إلا الاْمامَ یَجْتَمِعُ النّاسُ عَلَیْهِ. 24
هر شخصى نسبت به مركب سوارى ، و فرش منزل خود و برگزارى نماز در آن از دیگرى در اولویّت است مگر آن كه دیگرى امام جماعت باشد و بخواهد نماز جماعت را اقامه نماید، نباشد.



33 قالَتْ علیها السلام : یا ابَة ، ذَكَرْتُ الْمَحْشَرَ وَ وُقُوفَ النّاسِ عُراةً یَوْمَ الْقیامَةِ، واسَوْاء تاهُ یَوْمَئِذٍ مِنَ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ. 25
اى پدر، من به یاد روز قیامت افتادم كه مردم چگونه در پیشگاه خداوند با حالت برهنه خواهند ایستاد و فریاد رسى ندارد، جز اعمال و علاقه نسبت به اهل بیت علیهم السلام .



34 قالَتْ علیها السلام : إذا حُشِرْتُ یَوْمَ الْقِیامَةِ، اشْفَعُ عُصاةَ اءُمَّةِ النَّبىَّ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَسَلَّمَ. 26
هنگامى كه در روز قیامت برانگیخته و محشور شوم ، خطاكاران امّت پیامبر صلّى اللّه علیه و آله ، را شفاعت مى نمایم .



35 قالَتْ علیها السلام : فَاكْثِرْ مِنْ تِلاوَةِ الْقُرآنِ، وَالدُّعاءِ، فَإنَّها ساعَةٌ یَحْتاجُ الْمَیِّتُ فیها إلى اُنْسِ الاْحْیاءِ.27
ضمن وصیّتى به امام علىّ علیه السلام اظهار نمود: پس از آن كه مرا دفن كردى ، برایم قرآن را بسیار تلاوت نما، و برایم دعا كن ، چون كه میّت در چنان موقعیّتى بیش از هر چیز نیازمند به اُنس با زندگان مى باشد.



36 قالَتْ علیها السلام : یا ابَا الحَسَن ، إنّى لا سْتَحى مِنْ إلهى انْ اكَلِّفَ نَفْسَكَ مالاتَقْدِرُ عَلَیْهِ. 28
خطاب به همسرش امیرالمؤ منین علىّ علیه السلام كرد: من از خداى خود شرم دارم كه از تو چیزى را در خواست نمایم و تو توان تهیه آن را نداشته باشى .



37 قالَتْ علیها السلام : خابَتْ اُمَّةٌ قَتَلَتْ ابْنَ بِنْتِ نَبِیِّها.(مدینة المعاجز: ج 3، ص 430.)
رستگار و سعادتمند نخواهند شد آن گروهى كه فرزند پیامبر خود را به قتل رسانند.


38 قالَتْ علیها السلام : ... وَ النَّهْىَ عَنْ شُرْبِ الْخَمْرِ تَنْزیها عَنِ الرِّجْسِ، وَاجْتِنابَ الْقَذْفِ حِجابا عَنِ اللَّعْنَةِ، وَ تَرْكَ السِّرْقَةِ ایجابا لِلْعِّفَةِ.(ریاحین الشّریعة : ج 1، ص 312، فاطمة الزهراء علیها السلام : ص 360، قطعه اى از خطبه طولانى و معروف آن مظلومه .)
خداوند متعال منع و نهى از شرابخوارى را جهت پاكى جامعه از زشتىها و جنایت ها؛ و دورى از تهمت ها و نسبت هاى ناروا را مانع از غضب و نفرین قرار داد؛ و دزدى نكردن ، موجب پاكى جامعه و پاكدامنى افراد مى گردد.



39 قالَتْ علیها السلام : حرم [الله] الشِّرْكَ إخْلاصا لَهُ بِالرُّبُوبِیَّةِ، فَاتَّقُوا اللّه حَقَّ تُقاتِهِ، وَ لا تَمُوتُّنَ إ لاّ وَ اءنْتُمْ مُسْلِمُونَ، وَ اءطیعُوا اللّه فیما اءمَرَكُمْ بِهِ، وَ نَهاكُمْ عَنْهُ، فَاِنّهُ، إ نَّما یَخْشَى اللّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءِ.(ریاحین الشّریعة : ج 1، ص 312، فاطمة الزهراء علیها السلام : ص 360، قطعه اى از خطبه طولانى و معروف آن مظلومه .)
و خداوند سبحان شرك را (در امور مختلف ) حرام گرداند تا آن كه همگان تن به ربوبیّت او در دهند و به سعادت نائل آیند؛ پس آن طورى كه شایسته است باید تقواى الهى داشته باشید و كارى كنید تا با اعتقاد به دین اسلام از دنیا بروید.
بنابر این باید اطاعت و پیروى كنید از خداوند متعال در آنچه شما را به آن دستور داده یا از آن نهى كرده است ، زیرا كه تنها علماء و دانشمندان (اهل معرفت ) از خداى سبحان خوف و وحشت خواهند داشت .



40 قالَتْ علیها السلام : امّا وَاللّهِ، لَوْتَرَكُوا الْحَقَّ عَلى اهْلِهِ وَاتَّبَعُوا عِتْرَةَ نَبیّه ، لَمّا اخْتَلَفَ فِى اللّهِ اثْنانِ، وَلَوَرِثَها سَلَفٌ عَنْ سَلَفٍ، وَخَلْفٌ بَعْدَ خَلَفٍ حَتّى یَقُومَ قائِمُنا، التّاسِعُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ عَلَیْهِالسَّلام .(الا مامة والتبصرة : ص 1، بحارالا نوار: ج 36، ص 352، ح 224.)
به خدا سوگند، اگر حقّ یعنى خلافت و امامت را به اهلش سپرده بودند؛ و از عترت و اهل بیت پیامبر صلوات اللّه علیهم پیروى ومتابعت كرده بودند حتّى دو نفر هم با یكدیگر درباره خدا و دین اختلاف نمى كردند.
و مقام خلافت و امامت توسط افراد شایسته یكى پس از دیگرى منتقل مى گردید و در نهایت تحویل قائم آل محمّد عجّل اللّه فرجه الشّریف ، و صلوات اللّه علیهم اجمعین مى گردید كه او نهمین فرزند از حسین علیه السلام مى باشد.




1-اصول كافى : ج 1، ص 460، بیت الا حزان : ص 104، بحارالا نوار: ج 28، ص 250، ح 30.
2-صحیح مسلم : ج 2، ص 72، صحیح بخارى : ج 6، ص 176.
3-بحارالا نوار: ج 28، ص 303، صحیح مسلم : ج 2، ص 72، بخارى : ج 5، ص 5.
4-بیت الا حزان : ص 113، كشف الغمّة : ج 2، ص 494.
5-خصال : ج 1، ص 173، احتجاج : ج 1، ص 146.
6-ریاحین الشّریعة : ج 1، ص 312، فاطمة الزّهراء علیها السلام : ص 360، قطعه اى از خطبه طولانى و معروف آن مظلومه در جمع مهاجرین و انصار.
7-بحارالا نوار: ج 43، ص 200، ح 30.
8-بحارالا نوار: ج 43، ص 185، ح 17.
9-الا مامة والسّیاسة : ص 30، بحارالا نوار: ج 28، ص 355، ح 69.
10-بحارالا نوار: ج 43، ص 54، ح 48.
11-زهرة الرّیاض كوكب الدّرى : ج 1، ص 253.
12-تهذیب الا حكام : ج 1، ص 429، كشف الغمّه : ج 2، ص 67، بحار:ج 43، ص 189،ح 19.
13-بحارالا نوار: ج 43، ص 91، ح 16، إ حقاق الحقّ: ج 10، ص 258.
14-دلائل الا مامة : ص 128، ح 38، معانى الا خبار: ص 355، ح 2.
15-تفسیر الا مام العسكرى علیه السلام : ص 320، ح 191.
16-بحارالا نوار: ج 43، ص 192، ح 20، اءعیان الشّیعة : ج 1، ص 321.
17-كنزل العمّال : ج 16، ص 462، ح 45443.
18-مستدرك الوسائل : ج 7، ص 336، ح 2، بحارالا نوار: ج 93، ص 294، ح 25.
19-تفسیر الا مام العسكرى علیه السلام : ص 354، ح 243، مستدرك الوسائل : ج 12، ص 262، بحارالا نوار: ج 72، ص 401، ح 43.
20-كنزل العمّال : ج 15، ص 242، ح 40759.
21-دلائل الا مامة : ص 71، س 16، معانى الا خبار: ص 399، ضمن ح 9.
22-تفسیر التّبیان : ج 9، ص 37، س 16.
23-علل الشّرایع : ج 1، ص 183، بحارالا نوار: ج 43، ص 82، ح 4.
24-مجمع الزّوائد: ج 8 ، ص 108 ، مسند فاطمه : ص 33 و 52.
25-كشف الغمّة : ج 2، ص 57، بحار الا نوار: ج 8 ، ص 53، ح 62.
26-إ حقاق الحقّ: ج 19، ص 129.
27- بحارالا نوار: ج 79، ص 27، ضمن ح 13.
28-اءمالى شیخ طوسى : ج 2، ص 228

[R A H A]

زیبایی های معنوی در سیره فاطمی

با حذف «زیبایی های معنوی»، «زیبایی» خشک و بی روح می گردد، به عبارت دیگر: بحث از ارزشهای معنوی از موضوع زیبایی جدا نیست، گرچه برخی کوشیده اند خاستگاه زیبایی را در امور محسوس (sensible) و دنیوی، و ارزشهای معنوی را در امور اخروی محصور نمایند.
از آگوستین قدّیس چنین نقل شده است که: «وقتی خداوند را دوست می دارم، آنچه دوست دارم چیست؟ نه جسمی است، نه تنی، نه زیبایی گذران، نه درخشش روشنایی، نه آوازهای دلکش، نه گلها و گیاهان خوشبو، … دوست داشتنِ آن چیزها نیست، با این همه وقتی خدایم را دوست دارم گویی همه این مظاهر را نیز دوست داشته ام.»
آری، در تعالیم توحیدی نه تنها زیبایی محسوس نکوهش نگشته، بل به شباهت های این تجلی های مادی با طبع زیباپرور معنوی استناد شده است. اما آنچه مهم است این که: هنر اسلامی از همان آغاز تمایل داشت که از قواعد فیزیکی محسوسات فاصله بگیرد و فراتر گام نهد، نقوش اسلیمی اگر چه با گل و گیاه تزیین شده اما هرگز منعکس کننده واقعیت طبیعی نبوده بل از آنها انتزاع گشته اند.
خلاصه آنکه: خاستگاه زیبایی را نباید در امور مادی محصور دانست بل اصل آن را باید در امور معنوی جستجو کرد هر چند زمینه درک این نوع زیبایی ها به پالایش درون نیازمند است، به قول عطار:
با جمالش چونکه نتوان عشق باخت از کمال لطف خود آئینه ساخت
هست آن آئینه، دل، در دل نگر تا ببینی رویش ای صاحب نظر
استاد محمدتقی جعفری می نویسد: «در امر زیبایی، اعم از محسوس یا معقول، «لذت» عنصر بسیار مهم درون ذاتی است و هر انسان منصفی می پذیرد که اگر از دریافت زیبایی های محسوس برای انسان لذتی محسوس ایجاد شود، به همان اندازه و چه بسا بیشتر دریافت زیبایی های معقول، لذت معقول به همراه دارد. گاهی حیرت انسان در برابر زیبایی روح یک انسان رشد یافته تا آنجا بالا می رود که محال است در زیبایی های محسوس به آن حد برسد. همان گونه که چشم یک انسان لایق از تماشای آسمان لاجوردین سیر نخواهد شد، زیبایی وجدان یک انسان پاک و مصفا شما را بیش از آن مبهوت و مستغرق در زیبایی خود خواهد کرد.»(۱)
اکنون در این این مقال برآنیم تا برخی از ویژگیهای حضرت زهرا علیهاالسلام را به عنوان تجلی زیبایی های معنوی برشماریم، با استناد به منابع معتبر، بصورتی گذراو فهرست وار:
کمال انسانی:
زهرای اطهر علیهاالسلام انسانی چند بُعدی بود و در تمام جنبه های انسانی در اوج کمال، هنگام عبادت آنچنان در معنویت غرق می شد که با گذشت ساعتها، گذر زمان را حس نمی کرد چرا که «زمان» از مختصات ماده و مادیات است و او در عالم دیگری سیر می کرد، اما در گاه حمایت از رهبری و ولایت، تو گویی جز سیاست کار دیگری ندارد و تا پای جان می ایستاد و جوانمردانه افشاگری می کرد. وی پیرامون موضوعات مختلف جملاتی زیبا و ژرف از خویش به یادگار نهاده، عرفان، خانواده (کار در منزل، همراهی با همسر، ساده زیستی)، حقوق (حق زن، همسایه، کارگر، مهمان و …)، جامعه، اقتصاد، سیاست (دفاع از سیاستهای نبوی و علوی، طرح قضیه فدک و اعتراض شدید به غصب آن از طرف حکومت، برخورد قهرآمیز با غاصبان خلافت امیرمؤمنان علیه السلام ، نکوهش مخالفان امیرالمؤمنین علیه السلام و نقل احادیثی همچون حدیث غدیر، منزلت و …)، اخلاق و فقه و… بخشی از محورهایی است که مورد توجه حضرت قرار داشته است.
عشق به عبادت:
حسن بصری می گوید: «در این امت، عابدتر از فاطمه علیهاالسلام نیامده است، آنقدر نماز و عبادت را ادامه می داد که پاهایش ورم می کرد.»(۲)
درخشش چنین عبادتی آسمانیان را مبهوت می کرد، امام صادق علیه السلام بعدها در مورد مادر چنین فرمود: «وقتی در محراب عبادت نماز می ایستاد برای آسمانیان می درخشید همانگونه که نور ستاره ها برای زمینیان. (و به همین علت وی «زهرا» لقب گرفت)»(۳)
شب عروسی نیز، زهرا نگران آخرت است، علی علیه السلام می پرسد: چرا چنین مضطرب و نگرانی؟
دستم تهی است، نگران ورود به آخرتم. ترا سوگند که امشب به عبادت خدا بپردازیم.
در روایتی دیگر می خوانیم: «خداوند به فرشتگان مباهات کرده، می فرماید: بنگرید، فاطمه ام چگونه در پیشگاه من ایستاده، ارکان بدنش از خوف به لرزه در آمده و با تمام وجود دلداده ام گشته است، گواه باشید که من رهروانش را از آتش دوزخ ایمن ساختم.»(۴)
انس با قرآن:
حضرت فاطمه علیهاالسلام و اصولاً عترت پاک پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم بر اساس حدیث متواتر «ثقلین»، پیوندی عمیق، استوار و جاودانه با قرآن دارند، سرشت زهرا دوران کودکی و حتی پیش از آن، با تعالیم وحی عجین گشته بود. وی در واپسین روزهای عمر در سخنان کوبنده خویش در مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم از پشت پرده و شفاف ضمن حمایت از ولایت و بیداری اذهان مخاطبین به بیش از صد آیه اشاره نموده است (به صورتهای مختلف مانند: استدلال به آیات، اقتباس از آیات چه با تغییر و چه بدون تغییر در آیه و بالاخره جملاتی که ناظر به آیات می باشند.)
روح بلند و متعالی:
روح بزرگ و با عظمت زهرای اطهر علیهاالسلام ، پس از ارتحال جانسوز پدر، سبب شد تا جبرئیل فرود آید و مسائل و حوادث آینده را به اطلاع وی برساند، امیرمؤمنان علیه السلام نیز آنها را ثبت کرد و بدین سان «صحیفه فاطمه علیهاالسلام » شکل گرفت که از امامی به امام بعدی به ارث می رسید و هم اینک در دست پاک و با کفایت یوسف زهرا، امام زمان عجل اللّه تعالی فرجه الشریف می باشد. امام خمینی قدس سره می فرمود: «سابقه نداشته است که جبرئیل جز با طبقه اول از انبیای عظام این چنین آمد و شدهای مکرر با کسی داشته باشد.»(۵)
و این چنین است که پیروان راستین زهرا علیهاالسلام زنانی می گردند که از تنگنای مسائل جزئی و مادی خویشتن را رها می سازند و با پرواز در آسمان معرفت هویتی دیگر می یابند.
عفاف و حجاب:
زن، مظهر جمال است و زکاتِ جمال عفاف است؛ بر اساس دستور خداوند(۶) رعایت حجاب بر زنان واجب است. آیا این بدان معناست که زن در حصار باشد و زندانی؟
خیر، حضرت فاطمه که حتی از انسانی نابینا خود را می پوشانید و رو می گرفت، در عین حال بیشترین تأثیر را در محیط سیاسی عصر خویش می گذاشت.
شعار «آزادی زن» که مدتهاست در جوامع غربی و حتی اسلامی رواج یافته بیشتر بدین منظور است که زن از مصونیتی که شرع برایش فراهم آورده، خارج شود، تا استعمار به اغراض پلیدش دست یابد.
آری! عفاف و حجاب پرچم استقلال و دژ مصونیت زنان متعبد و اندیشمند روزگار ماست و استعمار نیز از همین می ترسد.
امام خمینی می فرمود: «اسلام با آزادی زن نه تنها موافق است، بلکه خود پایه گذار آزادی زن در تمام ابعاد وجودی زن است.»(۷) در جای دیگر می فرماید: «زنان آزاد هستند در بسیاری از امور شرکت کنند. آزادی به معنای واقعی، نه آنطور که شاه می خواست.»(۸)
حمایت از رهبری:
هدف اصلی دشمن در هر برهه ای از تاریخ نابود کردن رهبری اسلام بوده است، زیرا این ستون را سبب سرپایی اسلام می دانسته.
گمراهان که توان از میان برداشتن پیامبر خدا صلی الله علیه و آله وسلم را در خویش نمی دیدند تصمیم گرفتند پس از ارتحال آن حضرت، جانشینان واقعی او را از صحنه سیاست و حکومت کنار بزنند.
حضرت زهرا علیهاالسلام که از هشیاری خاص سیاسی برخوردار بود و به نقشه دشمن واقف با روشهای گوناگون از رهبری واقعی اسلام یعنی حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام حمایت کرد و جان خویش را در این راه فدا کرد.
وی در مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم در حضور خلیفه وقت و مهاجر و انصار از پس پرده، حقایق را بی پرده باز گفت و از مؤمنان درخواست یاری نمود اما جوابی باز نیامد:
بر فراز منبرت گردید حقم پایمال هر چه نالیدم لبی هم در جوابم وا نشد
او در بستر بیماری نیز از بیدارگری برکنار نماند، در برابر زنان مهاجر و انصار که به عیادتش آمده بودند از کسانی که علی علیه السلام را رها کرده بودند نالید و رنجنامه خویش را برایشان برخواند. او حتی با وصیتنامه سیاسی الهی خویش علی را حمایت کرد و نفاق و منافقان را رسوا ساخت.
زهرا در راه حمایت از مولایش بارها کتک خورد و بالاخره در همین راه شربت شهادت نوشید.
کشته گشتم بارها از خانه تا مسجد ولی شادمانم که سرمویی کم از مولا نشد
هیچ بانویی به راه شوهر خود جان نداد کودکی چون محسن من کشته بابا نشد
روزی «ابن لبید» حضرت زهرا علیهاالسلام را دید که بر مزار شهدای احد به سوگ نشسته و اشک می ریزد پرسید: آیا رسول خدا، پیش از وفات، درباره امام علی علیه السلام مطلبی گفته است؟
حضرت فرمود: شگفتا، آیا حادثه عظیم غدیر خم را از یاد برده اید؟
ابن لبید گفت: نه، چنین رویدادی بود، ولی مرا با خبر سازید.
حضرت فرمود: خدا را گواه می گیرم، از رسول خدا شنیدم که می فرمود: علی بهترین کسی است که او را جانشین خود قرار می دهم، علی امام و خلیفه بعد از من است و دو فرزندم حسن و حسین و نُه نفر از فرزندان حسین، پیشوایانی پاک و امامانی نیک شمرده می شوند. اگر از آنان فرمان برید شما را هدایت می کنند و اگر مخالفت کنید تا روز قیامت جدایی و اختلاف بر شما چیره می شود.
آری، کتابهای اهل سنت آکنده است از روایاتی که دختر رسول خدا در آنها از ولایت علی و فضایل او پرده برداشته و حقایق را بر همگان روشن ساخته است.(۹)
زهد و ساده زیستی:
آنگاه که روح، رو به سوی کمالات داشته باشد و قرب الهی را هدف خویش بداند، مادیات را جز وسیله تلقی نمی کند. زاهد، سرای تاریک را حقیرتر از آن می داند که بدان دل بندد. وقتی پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم به یاری وحی از وضعیت دوزخ آگاهی یافت، در اندوه فراوان فرو رفت. سلمان نزد فاطمه علیهاالسلام شتافت تا از او بخواهد به دیدن پیامبر رفته و وی را از اندوه بیرون آورد. می گوید هنگامی که به منزل حضرت زهرا رسیدم منظره ای شگفت دیدم. فاطمه با لباسی پشمین که دوازده جای آن با لیف خرما وصله شده بود! چون وضع پیامبر را برای فاطمه تشریح کردم فاطمه از جا برخاست، همان عبای وصله دار را بر خود پیچید.
با خود گفتم: دریغا، دختران کسری و قیصر ابریشم و حریر می پوشند و دختر محمد عبای پشمین با دوازده وصله از لیف خرما! فاطمه بر پدر وارد شد و پس از سلام گفت: پدر جان، سلمان از لباس من در تعجب فرو رفته، در حالی که به خدایی که تو را به حق برانگیخت سوگند که پنج سال است که من و علی جز پوست گوسفندی که روزها علوفه دان شتر و شبها بستر ما می باشد و بالشی که پوستِ آکنده از لیف خرماست، از لوازم و اثاث زندگی، هیچ نداریم.
پدر، مقام و عظمت روحی دخت خویش را برایم بر گفت و فرمود: ای سلمان! دخترم در گروه پیشگامانِ به سوی خداست (یا سلمان! ان ابنتی لفی الخیل السوابق).(۱۰)
منظور از این داستان آن نیست که زن مسلمان در عصر حاضر چادر وصله دار بر سر کند، زیرا هر زمان مقتضیات خاص خود را دارد. آنچه مهم است دل نبستن به مظاهر دنیاست. حضرت سلیمان سلطنتی عجیب داشت و جن و انس در خدمتش بودند ولی هیچ کدام از اینها نتوانستند دل وی را مسخّر خویش سازند.
انتخاب همسر:
بی تردید دختران و پسران مسلمان در گزینش همسر معیارهایی برای خود دارند، ولی به نظر شما معیارهای حضرت زهرا علیهاالسلام چه می توانست باشد؟
زهرا در حالی ازدواج با علی را پذیرفت که وی از نظر مالی در تنگدستی به سر می برد ولی تقوا و ایمان، حکمت و دانش، شجاعت و ایثار و هزاران فضیلت دیگر در او موج می زد.
زهرا در حالی با علی پیمان زناشویی بست که قبل از او ثروتمندانی همچون عبدالرحمان عوف و عثمان بن عفّان به خواستگاریش شتافته بودند. عبدالرحمان گفته بود: من صد شتر گران قیمت و ده هزار دینار طلا مهریه می دهم. این سخن رسول خدا را خشمگین ساخت و به او فرمود: می خواهی با پولهایت مرا فریب دهی؟!(۱۱)
هدایت گری، اما نه با زبان:
در روایات خوانده ایم: با کسانی رفت و آمد کنید که چهره آنها شما را به یاد خدا بیندازد، در زمان خودمان بودند و هستند کسانی که معصوم نیستند ولی چنان خدا را در تمام زوایای زندگی حاضر و ناظر دیده اند که جلوه خدایی و رنگ و بوی الهی یافته اند مانند چهره امام خمینی که انسان را به عوالم دیگری پیوند می داد، حتی اکنون پس از گذشت سالها از ارتحال جانسوزش، محل زندگی وی حتی نامسلمانان را تحت تأثیر قرار می دهد.
زهرای اطهر علیهاالسلام چنان نورانی بود که نه تنها گفتار و رفتارش دیگران را به سمت خدا سوق می داد بلکه حتی چادرش نیز موجب اسلام آوردن کافران می شد.
امام علی علیه السلام گاه آنچنان در تنگدستی واقع می شد که مجبور می گشت از ثروتمندان یهودی قرض نماید. یکبار که از یک فرد یهودی تقاضای قرض نمود او در مقابل چیزی طلب کرد تا به عنوان گرو پیش خویش نگه دارد، امام نیز چادر همسرش حضرت زهرا علیهاالسلام را به او داد. شب هنگام، وقتی که همسر مرد یهودی نور چادر را دید شگفت زده شوهرش را خبر کرد. و هر دو، حیرت زده بستگان خویش را به منزل آوردند تا حادثه را با چشم خویش بنگرند، آنها نیز پس از مشاهده این کرامت زهرایی، همگی که حدود هشتاد نفر بودند، اسلام آوردند.(۱۲)
ایثار و گذشت:
پس از اقامه نماز جماعت، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله وسلم از حال پیرمردی که لباسهای کهنه به تن داشت جویا شد. او گفت: گرسنه ام، غذایم ده؛ برهنه ام، مرا بپوشان؛ فقیرم، به من کمک مالی کن. پیامبر رحمت به بلال فرمود: او را به منزل فاطمه علیهاالسلام راهنمایی کن.
پیرمرد همان خواسته ها را از فاطمه علیهماالسلام طلب کرد، فاطمه که مانند شوهر و پدرش سه روز می شد که غذا نخورده بود، پوست گوسفندی را که حسن و حسین روی آن می خوابیدند، به وی داد. پیرمرد گفت: چگونه درد گرسنگی خویش را با آن درمان کنم؟ فاطمه گردنبندش را در آورد و تقدیم به وی کرد و فرمود: امید آنکه خداوند بجای آن چیزی بهتر از آن به تو دهد.
پیرمرد به مسجد آمد و ماجرا را برای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم بیان کرد. اشک شوق در چشمان رسول خدا حلقه زد. عمار برخاست و با اجازه رسول خدا آن را خرید. پیرمرد گفت: در برابر آن نان و گوشتی می خواهم تا گرسنگی ام برطرف شود، ردایی یمانی که مرا بپوشاند و پولی که با آن به خانواده ام برسم. عمار بیشتر از آنچه خواسته بود به وی داد. آنگاه پیامبر خدا رو به پیرمرد کرد و فرمود: آیا سیر شدی و پوشانیده گشتی؟
گفت: آری. پدر و مادرم به فدای تو. رسول خدا فرمود: اینک برای فاطمه به خاطر احسانش دعا کن.
آنگاه پیامبر خدا رو به اصحاب کرد و برای آنها از فضائل و کمالات فاطمه سخن گفت.
عمار برخاست و گردنبند حضرت زهرا را با مشک خوشبو ساخت و در پارچه ای یمانی پیچید و به غلامش داد و گفت: ای رسول خدا این غلام و گردنبند هدیه ای است از من به شما.
پیامبر (پذیرفت و) به غلام فرمود: نزد فاطمه برو و گردنبند را به او ده، تو نیز از آنِ او هستی.
(غلام به محضر فاطمه شرفیاب شد) حضرت زهرا گردنبند را گرفت و غلام را نیز در راه خدا آزاد کرد.(۱۳) آری آن گردنبند با برگت گرسنه ای را سیر کرد، برهنه ای را پوشانید، فقیری را بی نیاز نمود و بنده ای را آزاد ساخت و بالاخره نزد صاحبش برگشت.
داستان ایثار زهرا وعلی علیهماالسلام ودو فرزند معصومشان (حسن وحسین علیهماالسلام ) که درسه شب متوالی افطاری خویش را به مسکین و یتیم و اسیر بخشیدند و در شأن آنان سوره «هل اَتی» نازل شد. و یا ماجرای پیراهن شب عروسی که حضرت زهرا آن را به زنی مستمند بخشید و … همه اینها گوشه ای از ایثارگرهای آن بانوی با عظمت است.
امام حسن علیه السلام فرمود: مادرم در یک شب جمعه در محراب عبادتش، عبادت می کرد، شنیدم که برای مردان و زنان مؤمن دعا می کند و آنها را یکی یکی نام می برد ولی برای خود هیچ چیز از خدا نمی خواهد. گفتم: مادرم چرا برای خودت دعا نمی کنی؟ فرمود: فرزندم! اول همسایه، سپس اهل خانه. الجارّ ثم الدار.(۱۴)
تجلیل از شهدا:
زهرای داغدار، بر سر مزار شهدای احد به ویژه عموی پدرش، حضرت حمزه می آمد و گوهر اشک خویش را تقدیم می کرد و با بزرگداشت نام و یاد شهدا به همگان اعلام می کرد که با عافیت طلبی، سرپیچی از انجام دادن تکالیف و دور نگه داشتن خویش از آتش حادثه نمی توان اسلام را حفظ کرد. باید چون این شهیدان به معرکه پا نهاد و با خدا معامله کرد. زهرای صبور و تنها می خواست با اشک خویش غربت اسلام را فریاد کند و بگوید: ای گروه غفلت زده، بیدار شوید که ارزشهای شما را تباه و فرهنگ خویش را حاکم ساختند. می خواست بگوید:نگذاریداسلام به دست نااهلان ونامحرمان افتد.
پی نوشتها:
(۱) زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام، استاد محمدتقی جعفری، ص۱۷۴٫
(۲) بحارالانوار، ج۴۳، ص۸۴٫
(۳) علل الشرائع، ج۱، ص۲۱۵٫
(۴) امالی صدوق، ص۱۰۰٫
(۵) صحیفه نور، ج۱۹، ص۲۷۹٫
(۶) مانند: سوره نور، آیه ۶۰ و ۶۱٫
(۷) صحیفه نور، ج۴، ص۱۹۲ سال ۱۳۵۷٫
(۸) صحیفه نور، ج۴، ص۲۳۲ سال ۱۳۵۷٫
(۹) مراجعه شود به الغدیر، ج۱، ص۱۹۷ و ج۲، ص۳۱۸٫
(۱۰) بحارالانوار، ج۴۳، ص۸۷٫
(۱۱) العوالم، ج۱۱، ص۲۹۲٫
(۱۲) بحارالانوار، ج۴۳، ص۳۰٫
(۱۳) بحارالانوار، ج۴۳، ص۵۶٫
(۱۴) بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۱٫
منابع مقاله:
فصلنامه هنر دینی، شماره ۱، جعفری، سید علیرضا؛

[R A H A]

شوهرداري حضرت زهرا (س)
ابوسعيدخدرى مى‏گويد: روزى على بن ابى طالب (ع) سخت گرسنه شدند و به حضرت زهرا (س) فرمودند: اى فاطمه! آيا غذايىنزد تو هست كه براى من بياورى؟ايشان فرمود: نه. قسم به خدايى كه پدرم را بهپيامبري تكريم كرد و تو را با جانشينى پيامبر (ص) گرامىداشت، از اوّل صبح چيزى ندارم و دو روز است چيزى نخورده‏ايم مگر اين كه شما را برخود و دو فرزندم حسن و حسين (ع) ترجيح داده‏ام. حضرت على (ع) فرمودند: اى فاطمه! چرا به من نگفتى تا برايتان چيزى تهيه كنم؟حضرت زهرا (س)فرمودند: اى ابوالحسن! من از خداى خود حيا مى‏كنم شما را بر كارى وادارم كه توانايىآن را نداريد.

خانه داري حضرت زهرا(س)

امام صادق (ع)فرمودند: اميرالمؤمنين (ع)هيزم جمع مى‏كرد، آب مى‏آورد و جارو مى‏زد، و حضرت فاطمه (س)آردمى‏كرد، خمير درست مى‏كرد و نان مى‏پخت.
سلمان گفت: حضرت زهرا(س)نشسته بودند، آسياى دستى درمقابلشان بود، و با آن جو آرد مى‏كردند، بر دسته آسيا خون جارى بود و امام حسين(ع)نيز در گوشه‏اى از خانه از شدت گرسنگى ناآرامى مى‏كرد. من عرض كردم: اى دختر رسول خدا! دستان شما زخم شده است در حالى كه فضّه (خدمتكار شما) اين جاست. آن حضرت (س) فرمودند: پيامبر اكرم (ص) بهمن سفارش نمودند كه كارهاى خانه يك روز به عهده فضّه باشد و يك روز به عهده من،ديروز نوبت فضّه بوده است.
رسول خدا(ص)روزي از حضرت على (ع) پرسيدند: همسرت را چگونهيافتى؟ ايشان پاسخ دادند: چه خوب ياورى است براى اطاعت از خداوندو از حضرتزهرا (س)در باره حضرت على (ع)سؤال كردند. ايشان هم جواب دادند: او بهترين شوهر است

علم حضرت زهرا (س)

الاز حضرت زهرا (سلام الله علیها ) صحیفه ای بر جای مانده که درمیان ائمه (علیهما سلالم) دست به دست می گشت وهم اکنون دراختیار امام زمان (عجل الله ) می باشد تمام ائمه به این صحیفه مادرشان افتخا ر می کنند . امام باقر(علیه السلام ) که شکافنده علوم است می فرماید: « ما آنچه داریم از صحیفه مادرمان زهرا (سلام الله علیها ) داریم .»
درشب زفاف آن حضرت پس از اینکه پیامبر (صلی الله علیه وآله ) زن وشوهر را دست به دست هم داده واز خانه خارج شدند زهرا (سلام الله علیها ) به علی فرمود:« خبر بدهم به شما از آنچه دردنیا واقع شده وآنچه هست وآنچه بعداً تا قیامت واقع خواهدشد.» علی (علیه السلام) خدمت پیامبر برگشت حضرت تبسمی کرده وفرمودند علی جان تو می گویی یا من بگویم عرض کرد یا رسول الله شما بفرمایید . فرمود: فرزندم زهرا سخنی گفت که تورا به شگفت آورد عرضه داشت یا رسول الله مگر زهرا هم از نور ما آفریده شده فرمود: بلی. علی (علیه السلام ) به سجده افتاد وشکر خداوند تبارک وتعالی را به خاطراین نعمت بزرگی که به اوعنایت کرده به جای آورد.
برای پی بردن به مقام علمی آن حضرت کافی است به خطبه ایشان که درمسجد نزد مهاجرین وانصار قرائت فرمودند نظری افکنده شود .حضرت دراین خطبه یک سلسله معارف عقیدتی وفلسفه احکام را به گونه ای بیان می دارندکه درهیچ سخنی یافت نمی شود همچنین احتجاجات خصوصی که با ابوبکردرباره فدک داشتند که از نظر استدلال ومنطق وبلاغت بی نظیر است .از رسول اکرم (صلی الله علیه وآله ) سئوال کردند آیا فاطمه درزمان خودش برترین زنان عالمیان است؟ فرمود : برترین زنان درزمان خود دارای مقامی است که از آن مریم عمران است اما فاطمه برترین زنان در تمام زمانها از ابتدا تا انتهاست .

عبوديت حضرت زهرا(س)

دربعد عبادت هم می بینیم که سراسر زندگی حضرت زهرا (س) حرکات و سکنات ،همسرداری و فرزند داری و... همه زندگی حضرت عبودیت خداوند تبارک وتعالی نمایان است " سیماهم فی وجوههم من اثرالسجود" تنها رضای خدا را درنظرداشت وفضل ورضوان الهی را می جست . تحمل تمام زحمات ،سختی ها ومبارزات وسرانجام شهادت آن حضرت همه و همه برای خدا بود. از رسول خدا (صلی الله علیه وآله ) نقل شده: زمانی که فاطمه (سلام الله علیها ) به نماز می ایستاد نوری از او ساطع می شود که آسمان را روشن می کند ملائکه ا ز نور او استفاده میکنند خداوند تبارک وتعالی به فاطمه افتخار میکندمی فرماید: ای ملائکه من نظر کنید به این بنده من "زهرا" ببینید چگونه درنهایت خضوع و تواضع در مقابل من ایستاده که تمام مفاصل او می لرزد . ای ملائکه آگاه و گواه باشید که من شیعیان اورااز آتش جهنم ایمن می کنم .

فرزند داری حضرت زهرا (س)

زهرا (سلام الله علیها) به زن بودن خود افتخار می کرد ومقام زن را بسیار شامخ وعالی می دانست وچنین لیاقتی را در خود می دید که دستگاه آفرینش مسؤلیت بزرگی یعنی مادر شدن را به او افاضه کرده است . بچه داری وتربیت فرزند برای ایشان یک مساله پیش پاافتاده نبود. فاطمه (سلام الله علیها) درخانه کوچک خویش یک دانشگاه برای تربیت کودکانش تأسیس نمود دراین دانشگاه که به امر حق ونظارت پیامبر اکرم تأسیس شده بود از مدیریت علی نیز بهره وافی وکافی می برد .اصول تربیتی و برنامه این کلاس مستقیماً از طرف خداوند تبارک وتعالی داده می شد. لذا بهترین برنامه تربیتی در آن اجرا شد وبرجسته ترین افراد را تربیت نمودند شاگردان این مدرسه آنچه می آموختند درعمل پیاده می کردند یعنی فهم کاربردی.چهار دانشجو دراین کلاس تربیت شدند که تا دنیا برقرار است مردم از دانش آنها بهره مند می شوند. درس اولی که دراین کلاس به بچه ها آموختند درس محبت بود پیامبر (صلی الله علیه وآله)عملا محبت را یاد می دادند وحضرت زهرا(سلام الله علیها ) به طور کامل این درس را اجرا می کرد.

كمال حضرت زهرا(س)

فاطمه زهرا (سلم الله علیها) به مرحله ای از کمال رسید که خود واسطه فیض گردید وجز به ذات اقدس اله به چیز دیگری تکیه نکرد . اگر قلب با خدا پیوند بخوردومؤمن درهر کاری اول رجوع به قانون اساسی الهی یعنی قرآن بکند، ازخدا کمک بطلبد، زندگی اش را با این قانون اساسی الهی یعنی قرآن منطبق بکند وزندگی اش را با این قانون اساسی تطبیق دهد و فقط رضای اله را در نظر بگیرد این پیوندی است محکم که دیگر گسستنی نیست نتیجه این می شود که "ان الله یغضب لغضب فاطمه ویرضی لرضاها" یک دخترهجده ساله چنان رشد وکمال پیدا می کند که خدا به غضب او غضب می کندوبه رضایت اوراضی می شود .گرچه حضرت زهرا(سلام اله علیها) دختر پیامبر (صلی الله علیه وآله)،همسر علی ومادرائمه (علیهم السلام )است واینها همه از افتخارات ایشان است اما این از ارتباط او با خدا وپیوند قلبی آن« حضرت با ذات اقدس الهی است که چنین شخصیتی را به او داده وباعث شده محورعالم وجودقرار گیرد .

[R A H A]

ماجرای مسلمان شدن شمعون یهودی

حضرت زهرا از آن جهت که یک زن است الگوی بسیار مناسبی برای بانوان است. و از آن جهت که یک انسان کامل است الگوی انسانهای جویای کمال است و از آن جهت که یک بنده مخلص خداست الگوی مؤمنان است آنان که در پی بندگی خدایند. عبادت حضرت زهرا علیهاالسلام


در عبادت حضرت فاطمه علیهاالسلام دوست و دشمن اعتراف کرده اند که وی پیشگام ترین افراد در این زمینه بوده است چنانچه از حسن بصری آمده است: ما کانت فی هذه الاُمّة أعبد من فاطمة کانت تقوم حتی تورّم قدماها. در میان امت اسلامی کسی بیش از فاطمه به عبادت نمی پرداخت. او آن چنان در این زمینه پیش رفت که پاهای مبارکش متورم شد.1

در روایتی دیگر از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده است که فرمود: هرگاه او در محراب عبادت ظاهر شود و در پیشگاه خدا قرار گیرد نورش بر ملائکه آسمانها می تابد همان طوری که نور ستارگان بر اهل زمین می درخشد در آن حال خداوند به ملائکه اش می فرماید: ای ملائکه من! بنگرید به فاطمه سرور زنان و کنیزانم که چگونه در برابر من به عبادت ایستاده و چه سان از ترس و خشیت من می لرزد و با چه روح معنوی و حضور قلب مرا پرستش می کند من شما را گواه می گیرم که پیروان واقعی او را در آتش نمی سوزانم.2

آیا در عبادت حضرت تنها بانوان باید ایشان را سرمشق قرار دهند یا همه مسمانان؟ اگر مردان بتوانند شمه ای از عبادات حضرت را بجا آورند آن هم تنها ظاهر عبادت را اما در کیفیت عبادت و خلوص نیت فاصله بسیار است! با این حال مردان و زنان باید ایشان را الگو قرار دهند و نقطه اوج در بندگی را عمل حضرت بدانند و هدف خود را از عمل ایشان بگیرند.

[R A H A]

زهد فاطمه علیهاالسلام


بزرگترین زهد حضرت که پشت پا زدن به تعلقات دنیوی بود ازدواج ایشان با حضرت علی صلوات الله علیه می باشد. در حالی که او دختر پیامبر خداست و بسیاری از صاحبان ثروت، خواهان ازدواج با ایشان بودند اما ایشان نپذیرفت و با حضرت علی علیه السلام که در آن زمان به علت درگیریهای اوایل اسلام با کفار فرصت برای فعالیت اقتصادی نداشت و دستش خالی بود حاضر شد ازدواج کند؛ با وجود سرزنش و نیز وسوسه زنان مدینه که چرا می خواهد با جوانی که نه خانه ای دارد و نه شغلی و نه مال قابل توجهی بر ازدواج با ایشان اصرار داشت؛ سید زنان عالم خطاب به پدر بزرگوارش نظر خود را اینگونه بیان کرد: ما اختار علیه احدا من اهل الارض. یعنی جز علی را اختیار نمی کنم. 3 مولا را برگزید و به جهان و جهانیان درس داد که فاطمه کسی را برای زندگی انتخاب می کند که دارای فضائل انسانی است و بدنبال دنیا و دنیا پرستان نمی رود. فاطمه آسمانی است و آسمانی می اندیشد.

در میان امت اسلامی کسی بیش از فاطمه به عبادت نمی پرداخت. او آن چنان در این زمینه پیش رفت که پاهای مبارکش متورم شد

زهد فاطمه علیهاالسلام و اسلام شمعون یهودی



وقتی قرار شد مسلمان تازه وارد را طعامی دهند و طعامی یافت نشد سلمان به در خانه حضرت زهرا آمد؛ آن حضرت فرمودند: سلمان! سه روز است که خود و فرزندانم گرسنه ایم و چیزی در خانه نداریم اما خیر را از خود بر نمی گردانم. اینک بیا این چادر مرا بگیر و به سراغ خانه شمعون یهودی برو و پیغام مرا برسان و بگو این چادر فاطمه است او می گوید: در مقابل آن به طور رهن سه کیلو خرما و سه کیلو جو بدهید، إن شاء الله پول آن را می پردازم. سلمان می گوید من چادر را به شمعون دادم و پیغام فاطمه سلام الله علیها را رساندم شمعون چادر را گرفت و مرتب آن را در دستش نگه داشت و خیره شد و پاره ها و وصله های آن را دید و چشمانش پر از اشک گردید و چنین گفت: یا سلمان هذا هم الزهد فی الدنیا... ای سلمان! این چادر نشانه زهد فاطمه در دنیاست این دین همان است که موسی در تورات به ما خبر داده؛ سپس شهادتین گفت و در ایمانش ثابت قدم گشت. 4

[R A H A]

فاطمه تجسم ایثار


از حضرت علی علیه السلام نقل شده است: ما مشغول کندن خندق بودیم که بدین وسیله از تهاجم دشمن جلوگیری نماییم ناگاه فاطمه به حضور پدر رسید و پس از عرض ادب پاره نانی را به آن حضرت تقدیم داشته و گفت: پدر این نانها را برای حسنین پخته بودم اینک اینها را برای تو آوردم. پیامبر خدا آن نان را گرفت و گفت: فاطمه جان! این نخستین طعامی است که در طول سه روز پدرت میل می کند.5

دفاع از حریم ولایت


بزرگترین درسی که تمامی مؤمنان باید از اول حامی ولایت و امامت بیاموزند دفاع جانانه و تا پای جان از امام زمان خویش است. حضرت زهرای شهیده، در گفتار و رفتار به همگان آموخت که در راه ولایت و برای حمایت از امام از همه چیز خود باید گذشت و در این جهاد فرقی بین زن و مرد نیست. در آن هنگامه غم آلود که علی علیه السلام را با زور به طرف مسجد می بردند، فاطمه علیهاالسلام میان جمعیت آمد و بین امام و آنها قرار گرفت و فرمود: والله لا أدعکم تجرّون ابن عمّی ظُلما... سوگند به خدا نمی گذارم پسر عموی مرا ظالمانه بسوی مسجد بکشانید وای بر شما چه زود به خدا و رسولش خیانت کردید و به خانواده او ستم نمودید با این که رسول خدا پیروی از ما و دوستی با ما را به شما سفارش کرده و فرمود که (در امور زندگی) از اهل بیت اطاعت نمایید، که خداوند فرمود: به مردم بگو از شما پاداش رسالت نمی خواهم جز آن که با اهل بیت من دوستی نمائید.6

خداوند به ملائکه اش می فرماید: ای ملائکه من! بنگرید به فاطمه سرور زنان و کنیزانم که چگونه در برابر من به عبادت ایستاده و چه سان از ترس و خشیت من می لرزد و با چه روح معنوی و حضور قلب مرا پرستش می کند من شما را گواه می گیرم که پیروان واقعی او را در آتش نمی سوزانم

اطاعت از امام

اطاعت بی چون و چرا از امام زمان خویش از درسهای دیگری است که باید از ایشان گرفت. زمانی که سلمان از طرف امیرالمؤمنین خدمت حضرت زهرا آمد که نفرین نکند، ابتدا حضرت نپذیرفت و فرمود: آنها قصد جان علی را دارند و من نمی توانم صبر کنم... در اینجا سلمان عرضه داشت که امام مرا فرستاده، وقتی حضرت پیام امام را شنید فرمود: حال که چنین است می روم و صبر می کنم و سخنش را گوش می دهم و از او اطاعت می کنم.7

سیدروح الله علوی
بخش عترت و سیره تبیان
پی نوشت:
1. بحار ج 43 ص 84
2. تحلیل سیره فاطمه زهرا، علی اکبر بابایی، ص 124 و 125
3. بحار ج 43 ص 101
4. تحلیل سیره فاطمه زهرا، علی اکبر بابایی، ص132
5. همان، ص 145
6.فرهنگ سخنان حضرت فاطمه، محمد دشتی،ص 106
7. همان،ص 109

[R A H A]

حرز حضرت زهرا سلام الله عليها
حرز (بكسر حاء)، موضع محكم و حصين است.
و در شرع، امرى است كه معد
براى محفوظ نگه داشتن اموال است.
در عادت و عرف مانند خانه، خيمه. (1)

حرز به معانى زير نيز مى باشد:
1- جاى استوار، پناهگاه
2- بهره، حظ، نصيب
3- دعايى كه بر كاغذى نويسند
و با خود دارند، بازوبند، چشمآويز، تعويذ. (2)

در بين ادعيه وارده در كتب دعا به دعاهائى برخورد مى كنيم
كه با تمسك به بعضى از اسماء و صفات خدا
قلعه هاى معنوى و حصن حصين در برابر حوادث
و آفات براى انسان فراهم مى كنند
اينگونه دعاها معروف به حرز مى باشند.
معمولا همه ائمه و پيشوايان دينى داراى
حرزهاى مخصوص مى باشند
از جمله حرز حضرت زهرا عليهاالسلام
اين عبارات از اين دعاست:

بسم اللَّه الرحمن الرحيم
يا حى يا قيوم
برحمتك استغيث فأغثنى
و لا تكلنى الى نفسى طرفة عين ابدا
و اصلح لى شأنى كله(3)
اللَّهم بحقِّ العرش و من علاه،
و بحقِّ الوحى و من اوحاه،
و بحقِّ النَّبى و من نبَّاه،
و بحقِّ البيت و من بناه،
يا سامع كلِّ صوتٍ،
يا جامع كُلِّ فوتٍ،
يا بارىءَ النُّفوس بعدالمَوت،
صلِّ على محمَّدٍ و اهل بيته،
و اتنا و جميع المؤمنين والمؤمنات
فى مشارق الارض و مغاربها،
فرجاً من عندك عاجلاً،
بشهادة ان لا اله الا اللَّه
و اَنَّ محمداً عبدك و رسولك،
صلَّى اللَّه عليه و اله،
و على ذريَّته الطَّيبين الطَّاهرين،
و سَلَّمَ تسليماً كثيراً.


1ـ فرهنگ معارف اسلامى/ سيد جعفر سجادى/ ج 2/ ص 250
2ـ فرهنگ معين
3ـ فاطمه زهرا عليهاالسلام شكوفه عصمت/ محمود جويبارى/ ص 228

[R A H A]

دعاءهاي روزانه حضرت فاطمه زهرا(س)

روز شنبه

اَللَّهُمَّ افْتَحْ لَنا خَزائِنَ رَحْمَتِكَ، وَ هَبْ لَنَا اللَّهُمَّ رَحْمَةً لا تُعَذِّبُنا بَعْدَها فِي الدُّنْيا وَ الْأَخِرَةِ، وَ ارْزُقْنا مِنْ فَضْلِكَ الْواسِعِ رِزْقاً حَلالاً طَيِّباً، وَ لا تُحْوِجْنا وَ لا تُفْقِرْنا اِلي اَحَدٍ سِواكَ، وَ زِدْنا لَكَ شُكْراً، وَ اِلَيْكَ فَقْراً وَفاقَةً، وَ بِكَ عَمَّنْ سِواكَ غِناً وَ تَعَفُّفاً. اَللَّهُمَّ وَسِّعْ عَلَيْنا فِي الدُّنْيا، اَللَّهُمَّ اِنَّا نَعُوذُبِكَ اَنْ تَزْوِىَ وَجْهَكَ عَنَّا في حالٍ، وَ نَحْنُ نَرْغَبُ اِلَيْكَ فيهِ. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍوَالِ مُحَمَّدٍ، وَ اَعْطِناماتُحِبُّ،وَ اجْعَلْهُ لَنا قُوَّةً فيما تُحِبُّ، يا اَرْحَمَ الرَّاحِمينَ.

ترجمه:

پروردگارا! گنجهاى رحمتت را براى ما بگشا، و ما را مشمول رحمتى قرار ده كه بعد از آن در دنيا و آخرت عذابمان ننمائى، و از فضل گسترده‏ات، ما را از روزى حلال و پاكيزه‏اى بهره‏مند گردان، و ما را نيازمند و محتاج كسى جز خودت قرار نده، و شكرگذارى ما را نسبت بخودت، و نيز فقر و نيازمان را بتو، و بى‏نيازى و كرامت نفسمان از غير خودت را، افزون فرما. خداوندا! در دنيا بر ما گشايش عطا فرما، بارالها! از اينكه ما را در حالى كه ديدارت را طالبيم، از ديدارت منع نمائى، بتو پناه مى‏بريم. پروردگارا! بر محمد و خاندانش درود فرست، و آنچه را كه دوست دارى بما عطا فرما، و آنرا نيرويى قرار ده در آنچه ما دوست مى‏داريم، اى بهترين رحم‏كنندگان

روز يكشنبه

اَللَّهُمَّ اجْعَلْ اَوَّلَ يَوْمي هذا فَلاحاً، وَ اخِرَهُ نَجاحاً، وَ اَوْسَطَهُ صَلاحاً، اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ، وَ اجْعَلْنا مِمَّنْ اَنابَ اِلَيْكَ فَقَبِلْتَهُ، وَ تَوَكَّلَ عَلَيْكَ فَكَفَيْتَهُ، وَ تَضَرَّعَ اِلَيْكَ فَرَحِمْتَهُ.

ترجمه:
پروردگارا! آغاز اين روزم را رستگارى، و پايانش را موفقيت، و وسط آنرا سعادتمندى قرار ده، خداوندا بر محمد و خاندانش درود فرست، و ما را از كسانى قرار ده كه بسوى تو روى آورده، و تو آنان را پذيرفته‏اى، و بر تو توكّل كرده و آنان را كفايت نموده‏اى، و بسوى تو زارى كرده و آنان را مشمول رحمتت قرار داده‏اى.

روز دوشنبه

اَللَّهُمَّ اِنّي اَسْأَلُكَ قُوَّةً في عِبادَتِكَ، وَ تَبَصُّراً في كِتابِكَ، وَ فَهْماً في حُكْمِكَ، اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ، وَ لا تَجْعَلِ الْقُرانَ بِنا ماحِلاً، وَ الصِّراطَ زائِلاً، وَ مُحَمَّداً صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ الِهِ عَنَّا مُوَلِّياً.

ترجمه:
خداوندا! از تو نيرو در عبادت و بندگى، و بينش در درك آيات كتابت، و فهم در درك احكامت را خواستارم، پروردگارا بر محمد و خاندانش درود فرست، و قرآن را دور از دسترس فهم ما، و صراط را زائل از ما، و محمّد را روى گردان از ما قرار مده.

روز سه شنبه

اَللَّهُمَّ اجْعَلْ غَفْلَةَ النَّاسِ لَنا ذِكْراً، وَ اجْعَلْ ذِكْرَهُمْ لَنا شُكْراً، وَ اجْعَلْ صالِحَ ما نَقُولُ بِأَلْسِنَتِنانِيَّةً في قُلُوبِنا.
اَللَّهُمَّ اِنَّ مَغْفِرَتَكَ اَوْسَعُ مِنْ ذُنُوبِنا، وَ رحْمَتَكَ اَرْجي عِنْدَنا مِنْ اَعْمالِنا، اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ، وَ وَفِّقْنا لِصالِحِ الْأَعْمالِ وَ الصَّوابِ مِنَ الْفِعالِ.

ترجمه:
پروردگارا! در مقابل غفلت مردم ما را متذكّر قرار ده، و در برابر ذكر آنان براى ما شكر و سپاس مقرر فرما، و بهترين چيزى كه بر زبانمان جارى مى‏شود را نيّات قلبى ما قرار ده. خداوندا، غفران و بخشش تو از گناهان ما گسترده‏تر و رحمت تو اميدواركننده‏تر از اعمال ما مى‏باشد، خداوندا بر محمد و خاندانش درود فرست، و ما را بر اعمال صالح و كارهاى نيك موفق دار.

روز چهارشنبه

اَللَّهُمَّ احْرُسْنا بِعَيْنِكَ الَّتي لا تَنامُ، وَ رُكْنِكَ الَّذى لا يُرامُ، وَ بِأَسْمائِكَ الْعِظامِ، وَ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ الِهِ، وَ احْفَظْ عَلَيْنا ما لَوْ حَفِظَهُ غَيْرُكَ ضاعَ، وَ اسْتُرْ عَلَيْنا ما لَوْ سَتَرَهُ غَيْرُكَ شاعَ، وَ اجْعَلْ كُلَّ ذلِكَ لَنا مِطْواعاً، اِنَّكَ سَميعُ الدُّعاءِ، قَريبٌ مُجيبٌ.

ترجمه:
پروردگارا! ما را با ديدگانت كه هرگز بخواب نمى‏ رود، و با پايه و ستونى كه مورد تجاوز قرار نمى‏ گيرد، و با نامهاى بزرگت مرا حفاظت فرما، و بر محمد و خاندانش درود فرست، و برايمان حفظ كن آنچه را كه اگر حافظى غير از تو داشته باشد ضايع مى‏گردد، و بپوشان بر ما آنچه اگر غير تو آنرا بپوشاند شيوع پيدا مى‏ كند، و همه اينها را فرمانبر ما قرار ده، بدرستيكه تو خواسته ‏ها را مى ‏شنوى، و نزديك بوده و اجابت‏ كننده‏ اى.

روز پنج‏شنبه

اَللَّهُمَّ اِنّي اَسْأَلُكَ الْهُدى وَ التُّقي، وَ الْعِفافَ وَ الْغِني، وَ الْعَمَلَ بِما تُحِبُّ وَ تَرْضي، اَللَّهُمَّ اِنّي اَسْأَلُكَ مِنْ قُوَّتِكَ لِضَعْفِنا، وَ مِنْ غِناكَ لِفَقْرِنا وَ فاقَتِنا، وَ مِنْ حِلْمِكَ وَ عِلمِكَ لِجَهْلِنا. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ، وَ اَعِنَّا عَلي شُكْرِكَ وَ ذِكْرِكَ، وَ طاعَتِكَ وَ عِبادَتِكَ، بِرَحْمَتِكَ يا اَرْحَمَ الرَّاحِمينَ.

ترجمه:
پروردگارا! هدايت و تقوى، و عفاف و بى‏نيازى، و عمل به آنچه كه دوست دارى و خشنود مى‏گردى، را از تو خواستارم، خداوندا از تو در مقابل ناتوانيمان نيرو، و در مقابل نيازمان بى‏نيازى، و در مقابل جهالت و نادانيمان علم و حلم خواهانيم.خداوندا! بر محمد و خاندانش درود فرست، و ما را بر شكر و ذكر، و اطاعت و عبادتت يارى فرما، برحمتت اى بهترين رحم‏كنندگان.

روز جمعه

اِلهي وَسَيِّدى مَنْ تَهَيَّاَ اَوْ تَعَبَّأَ، اَوْ اَعَدَّ اَوِ اسْتَعَدَّ، لِوِفادَةِ مَخْلُوقٍ رَجاءَ رِفْدِهِ وَ فَوائِدِهِ وَ نائِلِهِ، وَ فَواضِلِهِ وَ جَوائِزهِ، فَاِلَيْكَ يا اِلهي كانَتْ تَهْيِأَتي وَ تَعْبِأَتي، وَ اِعْدادى وَ اسْتِعدادى، رَجاءَ فَوائِدِكَ وَ مَعْرُوفِكَ، وَ نائِلِكَ وَ جَوائِزِكَ. فَلا تُخَيِّبْني مِنْ ذلِكَ، يا مَنْ لا تَخيبُ عَلَيْهِ مَسْأَلَةُ السَّائِلِ، وَ لا تَنْقُصُهُ عَطِيَّةُ نائِلٍ، فَاِنّي لَمْ اتِكَ بِعَمَلٍ صالِحٍ قَدَّمْتُهُ، وَ لا شَفاعَةَ مَخْلُوقٍ رَجَوْتُهُ.اَتَقَرَّبُ اِلَيْكَ بِشَفاعَتِهِ اِلاَّ شَفاعَةُ مُحَمَّدٍ وَ اَهْلِ بَيْتِهِ صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمْ، اَتَيْتُكَ اَرْجُو عَظيمَ عَفْوِكَ، الَّذى عُدْتَ بِهِ عَلَي الْخاطِئينَ عِنْدَ عُكُوفِهِمْ عَلَي الْمَحارِمِ ،فَلَمْ يَمْنَعْكَ طُولُ عُكُوفِهِمْ عَلَي الْمَحارِمِ اَنْ جُدْتَ عَلَيْهِمْ بِالْمَغْفِرَةِ. وَ اَنْتَ سَيِّدِى الْعَوَّادُ بِالنَّعْماءِ، وَ اَنَا الْعَوَّادُ بِالْخَطاءِ، اَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَالِهِ الطَّاهِرينَ اَنْ تَغْفِرَلي ذَنْبِيَ الْعَظيمَ،فَاِنَّهُ لا يَغْفِرُ الْعَظيمَ اِلاَّالْعَظيمُ، يا عَظيمُ يا عَظيمُ، يا عَظيمُ يا عَظيمُ، يا عَظيمُ يا عَظيمُ.

ترجمه:
امام صادق (ع) فرمود: كسى را نزد پيامبر صلى الله عليه و آله گراميتر از فاطمه عليهاالسلام، و چيزى را بهتر از چيزى كه آن حضرت به ايشان آموخت، نمى ‏يابم: روز جمعه غسل كرده و چهار ركعت نمازگذار- دو ركعت دو ركعت- در اولين ركعت حمد و پنجاه مرتبه «قل هو اللَّه احد»، و در ركعت دوم حمد و پنجاه بار سوره العاديات، و در ركعت سوم حمد و پنجاه بار «اذازلزلت»، و در ركعت چهارم حمد و پنجاه بار «اذا جاء نصر اللَّه و الفتح»- كه آخرين سوره‏اى است كه بر پيامبر نازل شده- بعد از نماز اين دعا را بخواند: اى معبودم و اى آقايم! هر كسى مهيّا و مجهّز، و آماده و توشه برگرفته است، تا به اميد صله و عطا و بهره و عطيّه و بخشش و جائزه‏اى نزد مخلوقى برود، پس به
سوى توست اى معبودم مهيّا شدنم، و مجهّز بودنم،و آمادگيم، و توشه برگرفتنم، به اميد بهره‏هايت و نيكى شناخته شده‏ات، و عطيّه مطلوبت و جايزه‏هايت. پس اى آنكه درخواست سائلى نزد او محروم نشد، و بخشش خواهنده‏اى در او كاستى پديد نياورد، مرا محروم مفرما، چرا كه من با عمل صالحى كه قبلاً انجام داده‏ام، و يا شفاعت مخلوقى كه اميد به او بسته، و تقرّب به او جسته‏ام، نزد تو نيامده‏ام، جز شفاعت محمد و خاندانش، كه درود تو بر او و خاندان پاكش باد،به درگاه تو آمده‏ام، و اميدوار عفو و بخشش بزرگت، كه برخطاكارانى كه محرّمات تو را انجام داده‏اند، وعده داده‏اى، مى‏باشم،بطوريكه پافشارى طولانى آنان در انجام امور حرام، تو را از بخشش وجود به آنان بازنداشت.و تو اى آقاى من بسيار نعمت‏دهنده‏اى و من بسيار خطاكار، و بحق محمد و خاندان پاكش از تو مى‏خواهم، كه گناه بزرگم را ببخشى، چرا كه گناه بزرگ را جز بزرگ نمى‏بخشد، اى بزرگ، اى بزرگ، اى بزرگ، اى بزرگ، اى بزرگ، اى بزرگ. آمين يارب العالمين